'Grafiek uit vlakke denken halen' VEEL BELANGSTELLING VOOR EXPOSITIE JURRIAAN SCHROFER 'Cultureel Gekleurd' in Westbrabantse theaters Prins Edward gaat) werken in theater [llL Eddy Brugman vervang Jules Croiset in Brecht-programma Boek Michael Jackso geredigeerd door Jackie Kennedj BMTtgEl loESTEM gids FESTIVAL MET MUZIEK EN TONEEL VAN 21 TOT EN MET 28 FEBRUARI T2 BREDA - „Ik weet niet wat me overkomt, nu ik hier zo ruim de gelegen heid krijg om te 'spe len'," zegt Jurriaan Schrofer bij het inrich ten van zijn tentoonstel ling in De Beyerd in Breda. Rekken Vervreemdend Keurslijf Hemel BELGIE NED 2 DUITSLAND 2 Wmbone „Er heerst op dit moment een hausse van meligheid in het cabaret. Het ouder- *,wetse, felle cabaret bestaat haast niet meer". Gerard Cox, cabaretier DE STEM Door Henk Egbers De bezoeker zal ook niet we ten wat hem overkomt als hij wandelt door het papieren la byrinth dat de uitvoering is van het ontwerp waarvoor hij vorig jaar de Bührmann-Ub- bens Papierprijs kreeg. Ver der laat Jurriaan Schrofer op deze tentoonstelling zien hoe hij in veertig jaar uitgroeide tot een van onze prominentste grafische ontwerpers. Bescheidenheid... verlegen heid... Wat is het? Jurriaan Schrofer (Den Haag 1926) lijkt niet graag te praten over zijn werk. Het is alsof hij zeggen wil 'Kijk maar want kunst werken waarin het letterteken zo duidelijk een rol speelt wil len 'gezien' worden. „Het is de taak van de grafische ontwer pers informatie van anderen aan anderen over te brengen en daarom zal hij vermoedelijk beter bij de rhetorica in de leer kunnen gaan dan een blinde lings vertrouwen hebben in wat hij aan betekenis ziet in zijn beelden." Dat schreef hij op in het boekje 'Zienderogen', waarin hij bij deze expositie zijn 'le vensfilosofie' aan de hand van voorbeelden boeiend schetst. „Ja maar het is maar leken-fi- losofie", zwakt hij af. Voorin zette hij een citaat uit Ecce Homo van Nietzsche, dat begint met de zin: „Dat iemand wordt wat hij is, veronderstelt dat hij er in de verste verte geen idee van heeft wat hij is". Is dit valse bescheidenheid van Schrofer Hij weet zeker wat hij doet en over wat hij gedaan heeft in veertig jaar heeft hij onwrikbare oordelen van dit was goed en dat niet. Bovendien is die zekerheid te zien aan zijn 'gereedschaps kist', het boekje 'Letters op Maat' dat nu verscheen in de Lecturis-reeks. „Het verslag van een onderzoek naar sa menhangende vormgeraamtes om bepaalde doelen te kunnen bereiken. Een verslag zonder conclusie, behalve dan dat de voldoening van de puzzelaar niet zozeer schuilt in de uit komst als wel in de bezigheid zelf." Jurriaan Schrofer zit achter een tekentafel, of liever een ta fel waarop hij voortdurend te kent, cirkels en lijnen zet. De tentoonstelling is voor het grootste deel, gedurende weken intensieve arbeid, in De Beyerd gemaakt en gegroeid. De expo sitie zelf is een plastiek, een grafisch kunstwerk geworden. Voor de bovenzaal ontwierp hij opvallende, witte rekken, waarop in dubbele rijen zijn werk gedocumenteerd ligt. Schrofer is enthousiast over de Jurriaan Schrofer met op de achtergrond een deel van zijn papier labyrinth in De Beyerd in Breda. perfecte wijze waarop smid Boeschoten dit werkstuk uit voerde; evenzeer is hij dat over Gerard Schuurman en zijn technische staf die het laby rinth met zijn milimeter-per- fectie bouwde. „Grafisch ontwerpen is een ingewikkeld vak; temeer om dat je het niet in een eenduidig begrip kunt vatten. Voor het publiek is dat ook onduidelijk. Voor mij is het een levenslange last om dat telkens maar te- 1 moeten uitleggen. Daarom schreef ik de boekjes". Schrofer vindt dat grafisch ontwerpen iets anders is dan het maken van beeldende kunst. „Beeldende kunst is autono- mer, emotioneler. Ontwerpen is een vorm van gesprek, van rhetoriek. Ik ben zo blij dat ik de laatste jaren wat meer kan spelen. Oh nee, ik had liever mijn directeurschap aan de Arnhemse kunstacademie af gemaakt. Nu dat tengevolge van mijn gezondheid niet kan ben ik andere dingen gaan doen; dingen waarmee ik nie mand dwars zit. Zo had ik het geluk, vijf jaar geleden, dat ik de uitvindiging deed van de in papier gesneden letters. Ik heb dat het eerst toegepast op en kele gedichten van Van Scha- gen tijdens een expositie in het Arnhemse Gemeentemuseum. Ze zijn ook hier te zien." Strakke gangen gebouwd uit 75cm brede banen van 300 grams papier vormen het laby rinth van het zogenaamde 'on volmaakt geheugen'. Het is te vens een architectonische plas tiek of een environment, dat via maatverschillen op de wan delaar een vervreemdend ef fect kan hebben. In de banen zijn letters en teksten uitgesne den. Door ombuigingen en lich- taanstraling krijgen de letters een clair-obscuur effect, wor den tot kleine beeldhouwwerk jes, die telkens een andere uit straling hebben naar de plaats waar je staat. Een stilmakend centrum van pure vorm- en geestkracht. ..Ï9ÏÏ 89D 31.81 Door dit gegeven kreeg hij de laatste jaren m'ohumentale ójf- drachten, zo vertelt hij, zoals de Muzenboog bij de Heerlense stadsgalerij van Jo Coenen; een Moebiusring in de hal van de hogeschool Windesheim in Zwolle; een teken voor het Joods Museum in Amsterdam en reliefs in het ziekenhuis van Hardewijk. Schrofer wordt zelf weer en thousiast als hij over zijn spel vertelt. „Kijk dit is model voor die gouden stervorming van het joods museum". Het gaat om kantelende lijnen, die in al lerlei standen telkens hetzelfde en telkens iets anders opleve ren. Dat kan een ster zijn, maar ook een meubelstuk of een lamp. Deze resultaten zijn te zien. En Jurriaan Schrofer ver telt verder over die plastieken in Hardewijk. Ze zijn opge bouwd naar het idee van een amulet, die binnen de Aziati sche cultuur te maken had met ziek-zijn en gezond-worden in relatie met een taps toelopende tekst waarvan steeds letters wegvallen. Schrofer ontpopt zich als een binnenvetter die zijn veelzij- - FOTO DE STEM DICK DE BOER digheid via de gebonden kunst (hij was jaren actief bij de Ge bonden Kunstfederatie of de GKf) niet meer helemaal kwijt kan. Wie de tentoonstelling binnenkomt krijgt dat al heel plastisch te zien. Er staan drie hoekige 'zuilen', die de kijker in drie hoeken van de zaal dwin gen. Telkens wordt je dan ge confronteerd met een ander plastisch aspect van de letter (of van Schrofer Praat je er met hem over dan heeft hij het over -verandering; vaart, be weging, metamorphose, tijd en ruimte' en andere bekende slo gans. Maar eindelijk komt het uit zijn mond: niet meer streng doen met het grafisch ontwerpen, maar ruimtelijk denken; grafiek uit het platte vlak halen naar een derde di mensie". Waren zijn jaren bij Total Des ign en het werken voor firma's als Hoogovens, Bert Bakker, De Bezige Bij, Bols, PTT, Philips, Heineken, Nationale Nederlan den etc. dan zo onvrij, zo ge perst binnen het keurslijf van de opdrachtgever Schrofer ontkent. „Ik kon mijn gang gaan". Maar deze firma's hiel den hem aan het platte vlak en je voelt dat hij blij is ook uit te kunnen vliegen naar de derde dimensie. Een schilder als Bart van der Leek heeft indertijd al lerlei pogingen ondernomen om van zijn derde dimensie af te komen en te schilderen in twee dimensies. De echte kun stenaar probeert altijd grenzen te doorbreken; is niet content met het hokje waarin hij zit. Schrofer bloeit op als hij weer over een grens/begrenzing kan heenstappen. 'Het is zo ver'. Dat is een tekst op de expositie waarmee hij iets doet. Tijd en ruimte zegt hij. Iedere kunstenaar zal het hem nazeggen. Op de gevel van De Beyerd staat de tekst 'Je zult ver gaan' in verschil lende lettermaten. De tekst wordt tot een plastisch geeste lijk mo(nu)ment. „Bestemd voor het hoofd van de kijker", zegt Schrofer, terwijl hij met zijn hand over het hoofd strijkt waarin dit bedacht werd. Dat heb je als je begint met letters op een drukkerij (Meijer in Wormerveer), met Dick Elffers, Total Design en zelfstandig gaat werken... het letterschrift en aanverwante boodschappen blijken veel meer te kunnen zijn dan dorre mededelingen. Het is de mens die de taal 'maakt'. In dit geval de mens Schrofer, die zijn typografische levensverhaal in 'Zienderogen' begint met: „De hel, dat is straf, die ontloop je niet. De he mel is beloning en die zou je dus af kunnen staan. Maar het is daar in die hemel zo heerlijk, dat niemand erover peinst te rug te gaan naar de aarde om te vertellen dat hij echt bestaat. Zo zijn we veroordeeld tot gelo ven en zullen we nooit weten. Wanneer ik, ongelovige, na mijn dood daar toch terecht zou komen, dan zou ik aan de onze kerheid een eind maken". Uit deze tekst blijkt dat hij geen ongelovige is, maar soms moeite heeft om in zichzelf te geloven, hier en nu Zei Sartre niet 'l'Enfer c'est l'autres'. - Je kunt ook zeggen 'Le ciel c'est l'autres - het gaat dus om het hier en nu en zijn beleving van jezelf en de medemens. Juist in zijn 'monumentale' teksten, zo als die onder meer nu op de ge vel van De Beyerd, prijken brengt Jurriaan Schrofer de Tekst, ontworpen door Schrofer en geplaatst tegen de bui tengevel van De Beyerd. Van onze correspondent Roger Simons LONDEN - De droom van de Britse prins Ed ward (23) gaat in vervul ling. Hij heeft een baan gevonden in de wereld van het theater. Bucking ham Palace deelde gis termorgen mee, dat Ed ward volgende maand in Londen productie-assis tent wordt bij de 'Really Useful Theater Compa ny' van componist An drew Lloyd Webber, we reldberoemd vanwege zijn musicals 'The Phan tom of the Opera', 'Cats', 'Starlight Express' en 'Evita'. Als productie-assistent zal de prins steeds achter de schermen werken en niet op bühne zelf. Edward kent al iets van theater. Als student in Cambridge speelde hij ge regeld toneel; afgelopen jaar was hij betrokken bij de or ganisatie van een soort 'Spel zonder Grenzen'-pro- gramma voor de BBC-tv, waaraan werd deelgenomen door andere leden van de Britse koninklijke familie. Prins Edward is kennelijk van plan carrière te maken in de showbiz. The Really Useful Theater Company' oogst zowel in Londen als in New York onvoorstelbaar veel succes met producties zoals 'Cats' en The Phantom of the Opera'. Wondere wereld jjet Tïtulaer presenteert orlopig de laatste afleve- >iDg van Wondere wereld'. Vanavond laat hij de nieuw- ontwikkelingen zien op gebied van fotokopieën, rjjt Japan komt een 'fotoko pie met diepte'. Verder be dt Titulaer aandacht aan ten als het supergelei- onderzoek bij Philips, 'maken van bloedstol- nde middelen, een DAT- ieler in de auto, de grootste i kleinste televisie ter we- dd. Prins Edward: liefhebber. Edward stapte afgelop jaar onverwacht uit de K ninklijke Mariniers, waai. hij toen een harde opleid onderging. Hij is een 1 het buitenbeentje van J Britse koninklijke fa; De Britse media zullen j carrièremakerij van Edward bij het Londenssj neel nauwgezet volgen. Sinds afgelopen doet in Londen trouwens ij gerucht de ronde dat Edward een vriend heeft, de 22-jarige May, dochter van multi jonair David May brikant van zeil- en niotij jachten. Georgia May is j zoals de prins verkikkerd| toneel. Rok& rol taal als communicatiemiddel actueel méér in het geding dan hij ooit voor het bier van Hei neken of de radio van Philips gedaan heeft. Hij is nu, na zijn Arnhemse academietijd, méér getuigend/lerend bezig dan ooit. Het spelen met letters is spelen met mensen. Het lijkt of hij daarvan wat is geschrokken en nu de letters transporteert naar het autonome kunstwerk toe waarbij de boodschap ech ter niet wordt losgelaten, maar wel met een grotere vrijheid voor de lezer/kijker gepresen teerd wordt. Schrofer: „Je zou kunnen zeggen dat de vormgever een bemiddelende rol heeft en dan is aardig zijn welhaast een eis. De meer persoonlijke zeggings kracht van de ontwerper heeft te maken met onafhankelijk heid en stellingname en zal dus niet per se aardig hoeven te zijn... Creativiteit als begrip heeft de laatste tijd zulk een devaluatie ondergaan, dat ik er toe neig er zuinig mee om te gaan. Anders gezegd: kunst is verbeelding en gaat om ver beelding. Ontwerpen is het ma ken van voertuigen voor ge dachten. Daarom houd ik niet van woorden als gebonden kunst en toegepaste kunst, want dan wordt de kunst getri vialiseerd en de eigen aard van het grafisch ontwerpen mis kend... Ontwerpers die zich kunste naar noemen, vertrouw ik niet. Kunstenaarschap hoeft ont- werpens niet ontzegd te wor den, maar daar dient geen drukte over gemaakt te wor den. Om in tekst en beeld spre kende verbindingen tussen mensen te leggen is deelhebben aan het nimmer eindigende be toog over zin en onzin van dit bestaan, en dat is al moeilijk genoeg." Daarom niet moeilijk doen en gaan kijken in De Beyerd. Daarna kan het nog. NOS-rubriek Hok rol' at ditmaal de emancipatie or wat het is en verdiept jlch in alles wat met het literlijk schoon te maken eft. Diverse vrouwen ver- ien iets over hun beroepen, erop gericht zijn het literlijk van anderen te ver- aien. Iemand in de psy- óatrie volgt als tegenwicht i cursus visagie. Een ander i garderobe-styliste en helpt isen bij het samenstellen een garderobe. Natuur- komt ook de esthetische rgie aan bod en het be ep van uitvaartverzorg er, die de allerlaatste fase ons schoonheidsverlan- en verzorgt. HILVERSUM (ANP) - De rol die de in opspraak ge raakte Jules Croiset zou spelen in de muziektheater- produktie 'Brecht, het leven zelf' wordt overgenomen door de acteur Eddy Brug man uit Antwerpen. Met dit programma worden in fe bruari, maart en april voor stellingen gegeven in Ne derlandse en Vlaamse thea ters. Dit heeft impressariaat Van Bronkhorst gisteren meegedeeld. Beh: Bei 20.15 Modem: Eerste loodjes anavond een aflevering rer de eerste maatregelen in tot een vermindering van ftige uitlaatgassen te ko ten. Sinds 1 januari 1988 zijn uropese richtlijnen van acht. Een aantal van de .ve Brugman in de rolii euwe auto's rijn verplicht ilt Brecht doen de soiiss 1 me' loodvrije benzine te Hans Radloff en HantzenKi ^n. Als vervangingsmid- wert en een koor van tien a 'voor loodethyl, dat het gers en zangeressen mee l t^ngehalte van benzine stuk is geschreven door B 'boogt, dienen oxygenaten. t j. 'Modem'wordt onderzocht elke bezwaren er aan totaal ndvrije benzine kleven. Lotichius en wordt seerd door Eddy Verbrugge In vijftien scènes w< episodes uit het leven Brecht (1898 - 1956) behande Het verhaal wordt aangevi of onderbroken met Breétl deren uitgevoerd op mus van Hanns Eisler en Kurtïi en met Amerikaanse songs i de jaren veertig. NEW YORK (RTR) - In een klimaat van geheimhouding en hoog gespannen ver wachting zit Jacqueline Kennedy Onassis beroeps halve te schrappen in de memoires die Michael Jack son geschreven heeft. Het redigeren vindt plaats 43 verdiepingen boven Park Ave nue in Manhattan, waar Dou- bleday Books zetelt. Auteur en redactrice hebben enkele be sprekingen gehad en een te- wintersport-toerisme tekent een zware aanslag de bijzonder gevoelige na ff van de Alpen. In de •F-rubriek 'Der Sport- iegel' laten wetenschap- fs hun licht schijnen over vervuiling van het Alpen- idschap door ski-pistes, ten en dé bijbehorende irrieningen als hotels, we- 1 en parkeerplaatsen. Deze vulling wordt in verband genstrijdiger paar is moei "JGht met de natuurram- voor te stellen. „Het is een autobiografie',^ het enige dat de medewerl» Van onze kunstredactie BREDA - Van 21 tot en met 28 februari wordt in Breda, Oosterhout, Etten-Leur en Roosen daal het Festival 'Cultureel Gekleurd' gehou den; een programma van muziek- en theate ruitingen van etnische minderheden. De Bre dase Stadsschouwburg en Filmhuis Concordia staan in dit programma centraal. Het festival dat in december 1986 voor de eerste maal in Breda werd gehouden, krijgt 15.000 gulden subsidie van het ministerie van Welzijn, Volksge zondheid en Cultuur. De werkgroep kunstuitingen migranten van de Raad voor de Kunst heeft positief op de subsidieaanvraag gereageerd, omdat zij waardering heeft voor het feit dat meerdere ge meentelijke instellingen op cultureel terrein be trokken zijn bij de organisatie. Behalve de schouw burgen in West-Brabant nemen ook het Stedelijk Museum en het Centrum voor Buitenlanders in Breda deel aan de manifestatie. Films en tentoonstellingen begeleiden de thea trale activiteiten. Van belang acht de werkgroep het dat de medewerkende theaters ook buiten het festi val om produkties van migranten programmeren. Zo was in november in de Bredase schouwburg nog Dansgroep Santeria geeft een Venezolaanse voorstelling tijdens het Festival 'Cultureel Gekleurd'. Op 23 februari in Roosendaal en op 21 februari in Breda. J - FOTO JEAN VAN LINGEN het overigens niet erg geslaagde spektakel 'De laat ste dagen van Clover Fields' door De Nieuw Am sterdam van regisseur Rufus Collins te zien als try- out. En het landelijke Stagedoor Festival kreeg ook enige voorstellingen in deze regio. Bovendien vindt de werkgroep het van belang dat met dit festival een bijdrage wordt geleverd aan de geografische spreiding van de culturele uitingen van allochtonen in ons land. Net als bij het jaarlijkse Dansfestival wordt in de Bredase schouwburg Concordia een 'open dag' ge houden waaraan vooral veel amateurgroepen deel nemen. Op zondag 21 februari treden vanaf 12.00 uur tal van muziek- en dansgroepen op uit verschil lende culturen. Om tien voor half drie zal mevrouw J.H. Krijnen, voorzitter van de Nationale Commis sie Voorlichting en Bewustwording Ontwikkelings samenwerking (NCO), het Festival Cultureel Ge kleurd officieel openen. In alle zalen van het schouwburgcomplex worden voorstellingen gegeven, waarvan de uitvoerenden afkomstig zijn uit o.a. Turkije, Molukken, Antillen, Spanje, AErika, Zuid-Amerika, Japan en Iran. Drie documentaires van Ton Aarden, gemaakt in op dracht van het NCO, worden als videofilm vertoond en gaan over ontwikkelingshulp. In Filmhuis Con cordia draaien op de open dag korte films over en uit de Derde Wereld. De 'open dag' is gratis toegan kelijk voor alle geïnteresseerden. De zwarte zangeres Rosa King en het orkest Upside Down spelen op de eerste avond van het festival in Breda; op 22 februari. In De Bussel in Oosterhout wordt dan 'Mijn vaders huis' opgevoerd, waarin Gerard Thoolen een rol speelt. Op 27 februari is het in Theater Achterom in Breda. Over de apartheids- problematiek in Zuid-Afrika. In de daaropvolgende dagen staan o.a. de groep Tie 3 met Chinese vertellingen (in De Nobelaer in Etten-Leur), Jazz Extension Dance Theatre (in Bre da), het Venezolaans danstheater Santeria (in Bre da), en de Nicaraguaanse zangeres Norma Elena (in Roosendaal en Breda) op het programma. De In diase citarspeler Pandit Ashoke Pathak geeft op 24 februari een concert in het Volkenkundig Museum in Breda. In jongerencentrum Para in Breda spelen op 26 februari de groepen What if? en Traumatic funk, rap, reggae en andere ethnisch geïntegreerde popmuziekvormen. Filmcircuit West-Brabant doet ook mee aan het Festival Cultureel Gekleurd met filmvertoningen, O.a. 'Xala' van de Senegalese regisseur Ousmane Sembene. In Theater Achterom wordt een fototen toonstelling van Aijan Onderdenwijngaard gehou den over mensen en culturen in Zuid-Oost Azië. In de foyer van de Bredase schouwburg een foto-expo sitie over Ethiopische joden. In het Stedelijk Mu seum Breda een fototentoonstelling over 35 jaar Ne derlandse ontwikkelingshulp. En in he Centrum voor Buitenlanders in Breda een expositie van de Braziliaanse schilder José Domingos Martas. In 't Hijgend Hert in Breda zal de Hasan Band op zondag 28 februari een combinatie van Turks/westerse jazzmuziek laten horen. zijn vrienden, Marlon Bra: en wijlen Fred Astaire, es! producer Quincy Jones". Oi ook iets onthult over zjjni zichtsveranderende zegt zij niet Het boek gaat 24.95 do2 kosten, wat Richard Wi van Doubleday Bool hoog vindt voor een rock' Een nieuwe biografie van de Grote kost 20 dollar. Ja® verdiende volgens Forbes garine in 1986 twaalf dollar. 22.10 Der Sport- B, die zich afgelopen zomer de Alpen hebben voorge- De wetenschappers ster van Jacqueline Keni* toekomst somber in. Onassis, Jacqueline Dei sdi kwijt wil. „Michael over zijn carrière, zijn fa® IUSKe Pit Wicl-v •71 in vrionHon Marlnn Br© W/tG. Kis ik moet sterren, dan samen i orfellje, mijn lust en len Wat Doubleday voor blikatierechten aan J heeft betaald, wordt niet gedeeld. Wél dat er teken» en foto's van de auteur staan, dat hij er zich in bj legt en dat hij er in sr over zijn gevoelens van zaamheid. l-W* 1 Michael Jackson.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 18