'Israël moet impasse in vredesproces doorbreken'
Gang naar alternatieve genezer stagneert
Computerfraude banken gevolg van organisatorische fouten
ARTSEN
even..L
UITBLAZEN
Onderzoek
Omzien
naar Gilze
OUD-MINISTER ABBA EBAN ZIET VERBAND TUSSEN UITSTEL TOP EN ONLUSTEN
AANTAL PATIËNTEN BLIJFT STEKEN OP ONGEVEER 1 MILJOEN
DE STEM CL
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 15 JANUAR11988
-DESTEM-
DE STEM BINNE
DEN HAAG - De ziekt
cialisten, tandartsen e
ziekenhuizen zijn sle
(Volksgezondheid) bin
ALS iemand mij
vraagt of ik nog te
rug zou willen naar
mijn oude dorp zeg ik al
tijd nee. Tamelijk over
tuigd ook. Mijn vrouw, die
uit hetzelfde dorp komt,
zegt het ook en ik denk
dat zij hef nog iets sterker
meent dan ik. Voor meisjes wa
ren kleine dorpen vroeger ken
nelijk nog iets benauwender
dan voor jongens. Toen mijn
moeder mij ter wereld bracht
werd ze bijgestaan door de
dorpsdokter. Daarna werd ik tij
dens mijn moeders kraambed
verzorgd door de baker. Aan
haar heb ik nog een flauwe her
innering. Die dateert natuurlijk
niet uit de eerste weken na mijn
geboorte, maar van later. Ik ge
loof dat ze Jans heette. „Kijk
dat is Jans, die heeft jou nog
gebakerd."
In Gilze kende iedereen je.
„Ik zal het tegen je vader ver
tellen!" Dat moet vaak benau
wend geweest zijn, maar veel
herinner ik me daar niet van. Ik
zou zelfs niet durven beweren
dat ik het dorp ontvluchtte, toen
ik mijn eigen sollicitatie bij een
bank in Breda, toen die op een
sukses dreigde uit te lopen, sa
boteerde omdat ik alleen maar
naar de marine wilde; een wens
waaraan ze thuis niet onmid
dellijk gewend raakten. Ik weet
niet meer waarom ik bij de ma
rine ben gegaan. Om de wereld
te zien, denk ik.
Toen ik uit dienst kwam
ging ik weer thuis in Gilze wo
nen. Een baan vond ik in Rot
terdam. Ik werd forens, maar
geen afstandelijke wat het dorp
betreft. Ik stortte me in het ver
enigingsleven. Ik had in mijn
marinejaren bijna alle romans
van Anton Coolen gelezen. Dat
soort vertrouwdheid zocht ik
toen. 'Dorp aan de rivier"; de
stamtafel van 'Herberg In 't
Misverstand'. Iets van die her
berg en het bijbehorende wat
saaie, maar genoeglijke gezel
schap vond toen ik bij het
koor kwam. De dirigent deed
me in uiterlijk en gebaar aan
Anton van Duinkerken denken.
De manier vooral waarop hij
zijn glas bier vasthield. Precies
als Van Duinkerken het deed
als hij een lezing hield over
Mauriac en hem de witte vlok
jes van de lippen vlogen.
WIM KOCK
in, daar waar het lot en de baan
ons brachten. Als we op zon
dagmorgen bij de (groot)ouders
op de koffie waren, wisten we
niet half over wat of wie al die
in Gilze gebleven familieleden
het hadden. Gilze zei ons niet
zoveel meer.
Eén ding is gebleven, naast
de regelmatige koffievisites aan
het oude thuis. Mijn oog valt
steevast op de naam van Gilze,
waar die ook gedrukt en ge
schreven staat. Ik zie die naam
en ik kijk even wat er staat.
Dus toch. Gilze haalt niet vaak
de landelijke pers. De vliegba
sis soms, het dorp heel zelden.
Daarvoor moet er een rel zijn.
Die was er een, vijfentwintig
jaar geleden, tussen de pastoor
en de dokter. De Volkskrant
maakte er zelfs gewag van,
maar die had er toen dan ook
nog een KAB-lid als plaatse
lijke correspondent.
Nu is er weer een rel, weer
met een 'dorpsdokter" en nu
heeft Vrij Nederland een ver
slaggeefster op pad gestuurd
om erover te schrijven en nu
büjkt dat ook mijn bloed kruipt
waar het niet gaan kan. Ik erger
me terwijl ik haar verslag lees.
Niet om wat ze schrijft over de
rel, maar om wat ze over Gilze
en de Gilzenaren schrijft.
De Gilzenaren voldoen nog
helemaal aan de stereotypen
die Amsterdammers voor ogen
hebben als het over dorpen in
de provincie gaat: „van huisuit
loyaal aan hen die kennis,
macht en gezag hebben." Gilze
naren houden er „naar buiten
toe een zwijgzame, stugge, soli
daire opstelling" op na. Gut
gut, wat heeft dat mens het
moeilijk gehad om aan haar fei
tenmateriaal te komen. En na
tuurlijk was er een gedienstige
dorpsgenoot, die doorgeleerd
had en ergens anders was gaan
wonen, om haar te sterken in
haar vooroordeel. Vrij Neder
land op je stoep! Nogal geen
eer ook.
Het was ook een heel avon
tuur om in Gilze te geraken.
Het dorp ligt namelijk „wat ge
ïsoleerd". Om dat te illustreren
beschrijft ze do topografie als
volgt: „Zeven kilometer de ene
kan |^op-ligt Bavel. Zeven kilo
meter de andere kant op ligt
Rijen, waar het raadhuis van
Gilze en Rijen staat." Het
klinkt zo inderdaad alsof Gilze
aan een slingerend zandpad op
de uitgestrekte heide ligt.
Ik zal dat beeld hier niet
corrigeren. Dat moeten de Gil
zenaren eventueel zelf maar
doen. Ik wil mijn oud-dorpsge
noten slechts laten weten dat ik
me ook erger en dat ik, als ik
omzie naar Gilze, dat niet doe
in wrok.
Gilze begon me te ontglip
pen toen ik bij de krant terecht
kwam. Ik merkte het als ik met
de kinderen nog eens op de
Gilzer kennis kwam. Ik zag er
bijna niemand met wie ik nog
eens echt wilcfé" bijpraten. Dat
lag maar een heel klein beetje
aan mezelf en helemaal niet
aan de anderen. Door mijn de
sertie naar de marine ontbrak
er wat mij betreft het een en
ander aan het collectieve ge
heugen dat bij ontmoetingen
met oude makkers voor geani
meerde gespreksstof zorgt. Bo
vendien was Gilze ook het oude
dorp niet meer. Het was groter
geworden. Televisie, auto en tal
van andere ontwikkelingen die
gelijkvormigheid bevorderden,
hadden het herschapen tot een
standaard-woonwijk van de E
stad Nederland. Een groot deel
van zijn inwoners woonde er
nog niet langer dan hooguit E
tien jaar. Wij burgerden elders E
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiil
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hootdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28,01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; j 71,85 per kwartaal of J 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Rob Simons
„ER IS IN DE eerste plaats een
hartstochtelijke noodzaak de im
passe in het vredesproces te
doorbreken". De voormalige Is
raëlische minister van Buiten
landse Zaken Abba Eban, die
voorzitter is van de Knesseth-
commissie van Defensie en Bui
tenlandse Zaken, kan er ondanks
de ernstige onlusten in de bezette
gebieden niet genoeg op hame
ren, dat de regering aandacht
aan het vredesproces moet blij
ven besteden.
„De impasse ontstond toen duidelijk
werd dat het initiatief van koning
Hussayn en Peres om een Jordaans-
Palestijns-Israëlisch dialoog op gang
te krijgen werd geblokkeerd. De her-
aard van die impasse is uniek. Ik
kan mij niet herinneren dat er de af
gelopen 20 jaar sinds de Juni-oorlog
van 1967 helemaal niets werd ge
daan, zoals nu. Er was altijd een
sprankje hoop".
Eban wijt de volledige impasse in
het vredesproces aan de Palestijnse
weigering om de normen van een in
ternationale discussie te aanvaar
den, het heftige verzet van de ene
helft van de Israëlische regering te
gen de enige beschikbare mogelijk
heid tot onderhandelingen en aan de
tamelijk nieuwe passiviteit in de
Amerikaanse bemiddelaarsrol in het
Midden-Oosten.
Aan de Palestijnse kant zijn de
psychologische gevolgen van de ab
solute rust rond het vredesproces
volgens Eban het gevoel, dat er geen
diplomatiek alternatief voor het ra
dicalisme bestaat. „Aan de Israëli
sche zijde is er een toenemende ver
schansing achter de status quo, die
alleen verdedigd kan worden door
een ideologie van aanmatiging en et
nische superioriteit, die strijdig zijn
met het profetisch jodendom en het
klassiek zionisme."
Tussen het toenemend nationalis
tisch chauvinisme en religieus fana
tisme in de Israëlische politiek is
Eban een van de weinige uitgespro
ken vertegenwoordigers van het ge
zond verstand. In zijn Cambridge
Engels, schitterend formulerend, is
de 72-jarige staatsman met zijn bij
tende humor en prachtige anecdotes
een van de leidende woordvoerders
voor Israël in de wereld.
Met zijn op het Westen georiën
teerde intellectuele benadering en
stijve on-Israëlische verschijning
wordt Eban door de meeste in de
joodse staat geboren Israëli's als een
vreemde eend in de bijt beschouwd.
Hoewel Eban met z'n duif achtige op
vattingen in de Arbeiderspartij
eigenlijk niet meer thuis hoort, blijft
hij als vooraanstaand Knesseth-lid
met internationaal aanzien z'n stem
pel op het politieke levën in Israël
drukken.
Zodra de situatie in de bezette ge
bieden haar aandacht niet meer mo
nopoliseert zou de regering er, vol
gens Eban goed aan doen de veran
deringen in de opinie in de Arabi
sche wereld te volgen. In het verle
den hebben de Israëlische regerin
gen mogelijkheden tot onderhande
lingen op internationale conferenties
altijd aanvaard. Maar als gevolg van
de houding en ideologie van de helft
van de regering-Sjamir en van de
Knesseth, zou Israël in de positie
kunnen geraken dat onderhande
lingsmogelijkheden niet worden
aangegrepen.
Eban meent dat terdege rekening
moet worden gehouden met ontwik
kelingen in de Palestijnse gemeen
schap, waar volgens hem iets gaande
is. „Ik zeg niet dat wat er gebeurt
voldoende is om een basis voor on
derhandelingen te leggen, maar te
zeggen dat zij zich nog steeds vast
klampen aan het 20 jaar oude Pales
tijnse handvest, is gewoon niet
waar". Arafat heeft orüangs in een
tv-interview verklaard, dat de PLO
bereid is rechtstreeks met Israël te
onderhandelen. Als die verklaring
authentiek is, dient de Israëlische
regering volgens Eban uit te zoeken,
wat de betekenis is van dez wijziging
van het Palestijnse standpunt.
Die bereidverklaring van Arafat
is volgens Eban vooral van belang
met het oog op de mogelijkheden een
Jordaans-Palestijnse delegatie voor
vredesonderhandelingen met Israël
te vormen. „De houding van de Is
raëlische regering is totdusver ge
weest dat zij in die delegatie niet
iemand zou aanvaarden wiens filo
sofie de filosofie van het Palestijnse
handvest was, die terreur niet af
wees en resoluties 242 en 338 van de
Veiligheidsraad niet aanvaardden.
De afwijzing van de PLO door onze
Arbeiderspartij is als het ware voor
waardelijk geweest. Wij hebben niet
De Israëlische oud-minister van Buitenlandse Zaken, Abba Eban.
- foto ap
gezegd dat het is, omdat ons de ini
tialen niet aanstaan. Wij zeiden, dat
wij weigeren met hen te onderhan
delen, omdat zij geweld voorstaan,
ons legitiem bestaan ontkennen en
de internationale resoluties niet
aanvaarden. Als je iemand om een
bepaalde reden afwijst moet je het
opnieuw bekijken, als de reden ver
andert".
Onder invloed van de onrustba
rende ontwikkelingen in de bezette
gebieden gaat het bij sommige poli
tici van de Arbeiderspartij mis
schien dagen, maar dat gaat zeker
niet op voor hun collega's van de Li-
koed. Eban vertelde dat vorige week
in een discussie, in de Knesseth-
commissie van Defensie en Buiten
landse Zaken, de meeste Likoedspre-
kers stelden dat de bij de geweldda
dige onderdrukking van de onlusten
in de bezette gebieden toegepaste
militaire kracht ontoereikend was
en verhevigd dient te worden.
Minister van Defensie Rabbin, een
partijgenoot van Eban, werd 'pijn
lijk' geprezen voor zijn ijzeren
vuist- beleid. Er werd bij hem op
aangedrongen de Palestijnse op
stand met nog hardere hand neer te
slaan. Volgens Eban zou het geweld
in de bezette gebieden bijvoorbeeld
kunnen worden verminderd door het
contact tussen Israëlische militairen
en de plaatselijke Palestijnse bevol
king zoveel mogelijk te beperken.
Na 40 doodgeschoten Palestijnen
in vijf weken van ongekend massale
onlusten, golven van internationale
kritiek op het Israëlische optreden in
de bezette gebieden, en zelfs protes
ten uit de joodse gemeenschap in de
Diaspora, over schendingen van de
mensenrechten, begint de ongerust
heid over de situatie in Israël toe te
nemen. „Onze veiligheidsautoritei
ten blijven vertellen dat de toestand
kalmer wordt en geven ons een
beetje meer tijd, en de orde en rust
zal zijn hersteld. Het is gerechtvaar
digd sceptisch te zijn in het licht van
andere internationale ervaringen. I>|
ken geen voorbeeld van een situatie I
waar de toestand eenvoudig bedaart
zonder een overeenkomst of contact I
tussen regering en vertegenwoordj.l
gers van de bevolking. Alle Israëli-1
sche aandacht is momenteel gericht I
op de technische middelen om ge-l
weid te voorkomen, alsof dat gedaan I
kan worden zonder een begeleidende
diplomatieke context".
Premier Sjamir wordt er doorl
Eban van beschuldigd het vredes-l
proces te blokkeren door te verkla-1
ren dat zelfs, nadat de Palestijnse
autonomie op grond van de Campl
David-akkoorden wordt uigevoerdj
Israël de Palestijnen nog geen enkele
korrel zand zal geven. „Hij zei met I
andere woorden dat zijn interprets I
tie van de Camp David-akkoorden I
een voorspel is voor de Israëlischei
inlijving van de gebieden. Dat maakt
het bijzonder uitnodigend voor de I
andere deelnemer. Het is ook geen I
legitieme uitleg van de Camp David-1
akkoorden. De deugd van die over-1
eenkomst was, dat beide partijen I
met het idee achterblijven dat del
toekomst open lag en niet is geslo-1
ten".
Ondanks een verharding van poli
tieke opinie in Israël verwacht Eban, I
dat zijn landgenoten langzamerhand I
tot het inzicht zullen komen, dat de I
huidige situatie in de bezette gebie-1
den niet nog eens tien of twintig jaar I
zonder een explosie kan voortduren I
Over een recente opiniepeiling, I
waarin 69 procent van de onder-1
vraagde Israëli's zich vóór nog har-1
dere maatregelen uitspreken, maakt I
hij zich niet al te veel zorgen. „Meer I
dan 69 procent was voor 'het Gouden
Kalf' en tegen 'de Tien Geboden'.
Wat je nodig hebt is leiderschap".
Hoewel Israël volgens Eban te-1
recht als een groot succesverhaal I
wordt voorgesteld, is er ook in een I
keerzijde aan die glanzende medail-1
le. „We beginnen het vijfde decen
nium in een staat van verwarring I
over onze structuur en waarden We
weten niet precies waar we zijn t
wie we zijn, als we ons afvragen wie
een Israëli is in onze opvatting van I
een vredesregeling. We weten niet
precies wat we zijn als democratie
van een land met een zekere twee- f
voudigheid van het rechtsgebied. 1
40 jaar is het een vreemd proces dal I
we nog steeds de meest dringende
vragen stellen die niet opgelost zijn".
Door Pieter Eggen
IN DE alternatieve ge
neeskunde gaat heel wat
geld om, maar een echte
groeimarkt is het niet. De
alternatieve dokter is nog
steeds populair, maar de
rek is er een beetje uit.
Alternatieve genezers ontvin
gen in 1986 samen iets meer
dan één miljoen patiënten en
zij bezochten de dokter ge
middeld iedere maand; wat
neerkomt op twaalf miljoen
bezoekj es per jaar.
Bij elkaar brachten deze pa
tiënten iets meer dan een half
miljard gulden naar de ruim
vierduizend alternatieve ge
neesheren, die daaraan dus
een redelijk dik belegde bo
terham hadden en hebben.
Ten opzichte van tien jaar ge
leden is de groei van het aan
tal alternatieve artsen en het
aantal patiënten spectaculair
geweest (meer dan verdub
beld), maar de laatste paar
jaar stagneert dit circuit. Het
aantal geneesheren neemt nog
steeds toe, maar de patiënten-
stroom wordt niet groter; de
spoeling wordt dus dunner.
Dat bliikt uit onderzoek
van de Nationale Raad voor
de Volksgezondheid, een ad
viescollege van staatssecreta
ris Dees (Volksgezondheid).
Nu alternatieve geneeswij
zen een zo veel grotere plaats
innemen in het gezondheids
zorgcircuit, vindt de Natio
nale Raad het tijd dat opne
ming van geneesmiddelen in
het ziekenfondspakket en in
de polissen van de particu
liere verzekeraars wordt on
derzocht. De raad gaat Dees
deze week voorstellen naar
die mogelijkheden onderzoek
te doen. Op dit moment wordt
een aantal - vooral homeopa
thische middelen - al vergoed,
maar de Nationale Raad wil
dat aantal uitbreiden. De
Raad vindt dat ook acupunc
tuur, alle homeopathie en ma
nuele therapie eventueel ver
goed moet worden door zie
kenfondsen en particuliere
maatschappijen.
Deze geneeswijzen zijn in
tussen zo ingeburgerd dat een
volledige vergoeding mogelijk
moet worden.
De alternatieve genezers
lijken zich steeds verder te
verwijderen van het denk
beeld dat het per definitie
kwakzalvers zijn en ze mogen
zich verheugen in de belang
stelling van beleidsmakers.
De aandacht van de Nationale
Raad is daarvan een goed
voorbeeld.
Dat de alternatieve gene
zers ook niet zo vreselijk al
ternatief zijn, blijkt uit het
onderzoek van de Nationale
Raad. Liefst zestig procent
van de beoefenaren van de
andere geneeswijzen heeft
een opleiding gevolgd tot re
gulier arts of specialist. Veel
fysiotherapeuten met een
praktijk hebben zich bijvoor
beeld de kneepjes van de ma
nuele therapie eigen gemaakt
en zijn als zodanig alternatief.
Voor een aantal fysiothera
peuten is deze uitbreiding van
kundig- en vaardigheden een
aardig verkoopargument. Wie
naast zijn reguliere behande
lingsmethoden ook iets alter
natiefs te bieden heeft, mag
zich misschien in meer be
langstelling verheugen. En
meer klanten zijn ook meer
inkomsten.
Deskundigen gaan ervan
uit dat de groei van het aantal
'alternatievelingen' ook een
gevolg is van de snel gestegen
werkloosheid onder afgestu
deerde artsen. Veel van deze
artsen proberen in het alter
natieve circuit hun heil te
vinden. Onderzoek naar dit
soort 'uitstapjes' is niet voor
handen, maar deskundigen
verwachten dat toch een be
trekkelijk groot aantal afge
studeerde artsen deze weg be
wandelt.
De hoge vertegenwoordi
ging van regulier opgeleide
artsen onder de alternatieve
geneesheren duidt op die
vlucht in het alternatieve cir
cuit.
S31
Het is duidelijk dat de
grens tussen alternatief en re
gulier niet zo scherp getrok
ken kan worden als het
woordgebruik doet vermoe
den. Toch omarmen de poli
tiek en de verzekeraars de al
ternatieve geneeskunde niet
al te zeer. Dat blijkt al uit de
definitie die de Nationale
Raad hanteert voor het begrip
kwakzalver. Een kwakzalver
is iemand die niet is opgeleid
voor de specifieke genees
wijze die hij beoefent. Een af
gestudeerd arts, die iets alter
natiefs aanbiedt kan volgens
deze definitie dus een kwak
zalver zijn, hoe goed hij ver
der als arts ook is.
De voorzichtige benadering
van de alternatieve artsen is
goed te begrijpen. Echte
kwakzalvers en beoefenaren
van helemaal niet te controle
ren vormen van geneeskunde
(gebedsgenezers, handopleg
gers en andere paranormale
genezers) zullen nog heel lang
moeten wachten op erkenning
van officiële zijde. En dat on
danks het feit dat de Vero-1
nica-omroep maandelijks luid
de paranormale trom roert
Deskundigen verwachten
daarvan niét méér dan eenj
tijdelijke hogere belangstel
ling voor deze geneeswijzen
Op de langere termijn laten
de meeste patiënten de para
normale arts links liggen.
Een van de belangrijkste
redenen voor de terughou
dendheid van officiële zijde
voor deze geneeswijzen is na
tuurlijk gelegen in de finan
ciering van de gezondheids
zorg. Als iedere genezer zijn
praktijken vergoed kan krij
gen, dan rijzen de kosten pas
echt de pan uit, zo is de rede-1
nering. Bovendien vreest poli
tiek Den Haag (en met haar
ook de adviescollege's) dat de
bezoekers van alternatieve
geneesheren na verloop
tijd toch bij de 'gewone' dok-1
ter of specialist terecht ko-1
men. Het voorhanden onder
zoek wijst in die richting. De
gezondheidszorg wordt
niet echt veel goedkoper van
de alternatieve genezers.
of de patiënt er veel mee op
schiet is geen vaststaand feit
Door Sybrand Wieringa
BEVEILIGINGSDES
KUNDIGEN van banken
lopen momenteel de deur
plat bij justitie om te in
formeren naar maatrege
len tegen (computer)frau-
de. Aanleiding is de bijna
gelukte miljoenenfraude
bij een Amsterdamse
bank, die er de schrik bij
veel banken goed heeft in
gejaagd.
De Amsterdamse persofficier
mr. L. de Wit: „Iedereen denkt
nu ineens dat er allerlei heel
spannende dingen gebeurd
zijn, omdat het woord 'com
puter' is gevallen. Nou, dat
valt wel mee. Het bedrag
waarmee de poging tot fraude
werd gepleegd is natuurlijk
wel spectaculair, zo'n 30 mil
joen, maar dat had bij wijze
van spreken net zo goed met
een ganzeveer of een typema
chine kunnen gebeuren."
De 27-jarige bankemployé
om wie het gaat boekte vlak
voor Kerstmis via de compu
ter 8,4 en 6,7 miljoen dollar
over naar twee bankrekenin
gen in Zwitserland, die door
twee vrienden speciaal hier
voor waren geopend. Door een
technische storing lukte de
overboeking niet en werden
de rekeningen geblokkeerd.
Hierdoor kwam de zaak aan
het licht.
Mr. de Wit: „Er is hier dui
delijk sprake geweest van een
beveiligingsfout bij de bank.
De employé was er in ge
slaagd naast zijn eigen pas-
seerwoord (toegangscode voor
de computer) het passeer-
woord van een collega te be
machtigen, zodat hij in z'n
eentje kon overboeken."
Professor A.J. van 't Kloos
ter, oud-hoogleraar in de Or
ganisatieleer en Informatica:
„Het is ook heel duidelijk in
het belang van de bank niet
met naam en toenaam bekend
te worden. Slechtere reclame
kunnen banken zich niet
wensen. 'Als ze daar zo m'n
centen passen, hoef ik die
bank niet', is de meest ge
vreesde reactie.
Zeker als er geen schade is,
zoals in dit geval, houden de
banken liever hun mond. De
enige schade die ze nu kunnen
lijden is door veel publiciteit.
Daardoor wordt namelijk
duidelijk dat er iets in de or
ganisatie niet deugt, wat ove
rigens bijna altijd de oorzaak
is van fraude.
Neem nou dit geval. Ik ken
de details niet, maar aan de
hand van wat er naar buiten
is gekomen kan ik al zeggen
„Voornaamste oorzaak van computerfraude is nog
steeds de menselijke factor. Het ligt niet aan de computer,
maar aan de vaak zwakke bedrijfsorganisatie". - fotoanp
wat er mis is gegaan. Blijk
baar waren er twee mensen
nodig voor de transacties, al
thans twee mensen met een
passeerwoord. Op zich is dat
een goeie constructie, als je er
tenminste voor zorgt dat er
een oplossing is voor als er
iemand afwezig is. Er moet
dan adequate vervanging
zijn.
Wat nog veiliger is, is een
systeem waarbij je niet alleen
twee passeerwoorden nodig
hebt, maar ook twee perso
nen. Eén persoon met twee
passeerwoorden kan dan nog
niets uitrichten. Zo'n oplos
sing is stukken beter, vooral
omdat die passeerwoorden
vaak makkelijk te kraken
zijn. Vaak is het voornaam
van iemands partner, een ge
boortedatum, postcode of iets
dergelijks. Het is ongelooflijk
maar waar."
Prof. Oonincx, hoogleraar
Informatiesystemen aan de
Katholieke Universiteit Bra
bant, is het daar volledig mee
eens: „De voornaamste oor
zaak van fraude is nog altijd
de menselijke factor. Het ligt
echt niet aan de computer.
Computers worden nog altijd
door mensen bediend, laten
we dat niet uit het oog verlie
zen. De interne organisatie bij
veel bedrijven is nog altijd
uiterst zwak, van betrouw-
baarheidsbeleid is vaak hele
maal geen sprake.
'De brand bij de buurman
is niet voldoende' zeg ik vaak,
en dat wordt helaas steeds
door de praktijk bevestigd.
Veel ondernemers denken dat
'zoiets' bij hen niet zal gebeu
ren. Dat is een belangrijk
punt: beveiliging begint bij de
top. De leiding is verantwoor
delijk voor het opzetten van
een goede organisatie en vol
doende maatregelen van in
terne controle. Bij ieder frau
degeval dat ons wordt voorge
legd, constateren we dat er
elementaire organisatiefouten
zijn gemaakt. Toch hebben we
vaak genoeg adviezen opge
steld voor bedrijven. Je kunt
grofweg zeggen dat je met
twintig procent van de bevei-
ligingsnethoden tachtig pro
cent van de fraudegevallen
kunt voorkomen. Maar on
dernemers zijn kennelijk
eigenwijs, ik snap in ieder ge
val niet waarom onze advie
zen zo weinig worden opge
volgd."
De bijna gelukte fraude in
Amsterdam en de daaropvol
gende paniek bij de bevei-
lingsdeskundigen van de ban
ken lijken de conclusie te
rechtvaardigen dat de bevei
liging nog in haar kinder-1
schoenen staat.
Oonincx en Van 't Klooster I
denken dat de zwijgzaamheid
van slachtoffers van (compu
terfraude nog meer fraude in
de hand werkt. Zo kunnen na-
melijk potentiële slachtoffers
nooit leren van de ervaring
van anderen. Zij pleiten er
daarom voor dat er een plat
form komt waarbij de slacht
offers anoniem hun ervarin
gen kwijt kunnen. Ooninc*
denkt daarbij aan accoun
tants, informatici en juristen
Nu iedereen het liefst ver-1
zwijgt wat voor bokken Ml
heeft geschoten, blijft het gis
sen naar omvang en metlw-1
den van de fraude. Een d
treffende bestrijding is daar- j
door ook veel moeilijker.
Over de omvang van
fraude bestaan geen har®
cijfers. Sommige experts in*
VS schatten dat slechts
procent van de gevallen word
achterhaald. Daarvan word'
slechts vijftien procent vod
de rechter gebracht. Uit
onderzoek van een Ameri
kaanse officier van Justi®
blijkt dat één op 26.400 cow
puterfraudeurs in de gevan
genis komt. De Amerikaanss
Kamer van Koophan*1
schatte in 1984 de fraude op
1,5 miljard.
Van onze verslaggever
AMSTERDAM - Twee Ni,
meegse ziekenhuizen gaa
het door Vendex afgestote
Medicenter mèt apparatui
van Vendex huren om
een medisch diagnostisc
centrum te vestigen. Daai
over is door de directies va
het Canisius-Wilhelmins
ziekenhuis en de Maai
tenskliniek met Vendex
beginsel een akkoord bt
reikt.
Een aantal verzekeraars is
principe bereid medewerkin
te verlenen. Het zijn het Cen
traal Ziekenfonds Tilburi
Koi
Van onze Haagse redactie
Zij hebben gisteren tot ds
zwaren hebben tegen de
van 25 gulden die ziekenfi
moeten betalen voor een b
Ziekenhuizen en specialiste
vrezen door de maatregel ee
berg aan administratiei
rompslomp op hun dak te kri,
gen, waarvan de kosten nu
worden vergoed. Deze organ
saties willen dat Dees de zit
kenfondsen verplicht de eige
bijdrage te innea
Dees besliste eind verlede
'jaar dat de specialisten of c
ziekenhuizen de 25 gulden va
hun patiënten moeten vragei
Zij hoeven die 25 gulden overt
gens niet vaker dan drie kec
per jaar te betalea Dees wile
de 25 gulden-maatregel op 1 ja
nuari al laten ingaan, maar na
dat ziekenfondsen en
Tweede Kamer tegen die ds
turn bezwaren maakten, be
sloot de bewindsman tot uitsti
met een maand. Dees hoopt mc
de maatregel 100 miljoen gul
den per jaar te besparen.
De ziekenhuizen en de spe
cialisten zeggen dat de op
brengst veel lager zal zijl
.Voornaamste oorzaak daarva,
zal zijn, dat veel ziekenfonds
patiënten geen of te weini
geld bij zich hebben als ze c
specialist of het ziekenhuis be
zoeken. Dan moet het zieken
huis of de specialist de patiër.
een rekening nasturen, wc
veel geld kost, zo vrezen beidf
De kosten daarvan - die zeke
hoger dan 25 gulden zullen zij
- worden niet vergoed. Zieken
huizen en specialisten zullen i
veel gevallen niet tot innin
van de rekening overgaan
Beide organisaties willen ds
Dees alsnog besluit de zieken
fondsen met de uitvoering va
DE MEER DAN TIENDUIZEN
nngszaak Gerrit Jan Heijn
geen enkel concreet aanknop
van wanhoopsoffensief heeft
gehele land ingeschakeld om
Jan Heijn. Ruim honderd kor
moeten meer dan duizend doe
trekken.
Er bestaat geen twijfel aan
korpsen om voor de volle hom
te werken. De ontvoering van
Nederlanders in hun rechtsgc
criminelen op meedogenloze
™0ns hebben gemanipuleerd
nebben geterroriseerd, heeft
volkomen terecht dat op gro<
maakt op deze individuen.
Het valt echter niet te ontke
aurende ontvoering een enorn
'"9 van de betrokken politiek
rechercheurs hebben afgesta
I de gevolgen daarvan one
°P en vergevorderde onderzor
uoor arrestaties moeten wore
naarmate het duidelijker wordt
JLr?®P °m terugkeer van de
.5®-.De burgemeesters van
eeds in die zin uitgelaten.
nn Locureur~9eneraal J- de Ri
°S?h.et verzoek van beide N
J wil de sterkte van
Svan deze maand intact Is
van De Ruiter moet ec
'erechtw'jzing Van Alkmaar en
ronrfla begrip voor de err
benaaiH Zaak Gerrit Jan Heiin'
paaid moment een nieuwe a
Jnott- 9®,eft dan geen pas om
min If e week °P de tele
KorthLm^r in de beklaagdenl
vrant u- is die de bescht
Haiil' HlJ was de eerste die o
uitsprak dat Gerrit Jar
lie tel Jj er n09 ^n sc
n®1cpndoieren. Over tact en
te naf° heeft er overigens
van ht? op het aanbod van
allesz^Vf lconcern aan h6
dat hi? ^rijpelijk dat de far
eenmt ?antal rechercheurs w
toe hfüi Z0 dat Po|itiewerk bel
mao^Si1 mensen, dus por
tot Iit? orden getornd. Afst
veren flfSvan rechtsongelijkl
1 kan uliere mankracht c
'ten van H0n' terwii' voor finant
an de dossiers rest.
