A
s
P E C
E
K
Gehandicapten op safari
in Keniaanse wildparken
I
I
Campingvluchten naar
Griekenland blijven mogelijk
MAKE-LOVE
DE STEM
'ARTSEN KENNELIJK
REISLUSTIG VOLKJE'
IOBANK IN
CLIMAX
auto
ilant.
ïheid
320-321-20
06-
320.321.80
r> -7 •V/•/•xAsflSffl9h9
Als eerste luchtvaartmaatschappij ter wereld ging
de oudste luchtvaartmaatschappij, de KLM, in
1933 over tot de oprichting van een eigen Bedrijfs
geneeskundige Dienst. Initiatiefnemer was de
oprichter van de Koninklijke Luchtvaart Maat
schappij en toenmalig directeur Albert Plesman.
De Geneeskundige Afdeling van de KLM houdt
zich niet alleen bezig met het welzijn van de
bemanning maar ook met passagiers die ziek wor
den of zijn. Over modern ziekentransport over de
gezondheid en/of ziekte van de passagiers, de ex
treme gevallen (overlijden of geboortes tijdens een
vlucht) spreekt dr. J. van der Slikke, bedrijfsarts bij
de KLM.
n ons vernieuwde
iwacht houden wij op
Dpen-huis.
5S en belangstellenden
nemen in de nieuwe
feestelijk drankje en
ian.
MITSUBISHI
MOTORS
5LX-TD.
06-
VRIJDAG 15 JANUAR11988
Op 12-1-1988 is door ge-
rechtsdeurwaarder j.h.
voeten uitgebracht
een exploit ten verzoeke
van maria adriana
van loon, wonende
te Tilburg, te dezer zake
woonplaats kiezende te
Tilburg, aan de Heuvel
no. 1, ten kantore van de
advocaat en procureur
Mr. J.J.J.M. Leemans,
bij welk exploit is ge
dagvaard ian david
brown, zonder be
kende woonplaats oi
werkelijk verblijf zowel
in als buiten Nederland
om op dinsdag, de vijfde
april negentienhonderd
achtentachtig des voor
middags om 10.00 uur,
niet in persoon doch
vertegenwoordigd door
een procureur te ver
schijnen ter zitting van
de arrondissements
rechtbank te Breda, als
dan aldaar zitting hou
dende aan de Sluissin
gel no. 20 te Breda, en
zulks onder vermelding
dat een afschrift van dit
exploit kan worden
verkregen bij de
hoofde dezes genoemde
advocaat. De vordering
strekt tot ontbinding
van het tussen partijen
op 20 juli 1986 gesloten
huwelijk.
Gerechtsdeurwaarders
kantoor Pieters en Voe
ten, Nieuwe Bosch-
straat 24, Breda.
f P"V
Dokteren in
de wolken
RS B.V.,
Door Helen Goote
Iedereen die zich per vliegtuig
naar een andere plaats laat ver
voeren, moet meestal geruime
tijd voor vertrek op de luchthaven
Schiphol doorbrengen. Normaal ge
sproken zal iemand die zich ziek
voelt de reis van te voren annuleren.
Maar het kan natuurlijk gebeuren dat
een gezonde passagier, die op
Schiphol zijn vlucht afwacht, onwel
wordt. In dat geval zorgt de GGD van
Amsterdam, die een post heeft op
Schiphol, voor de eerste hulp,
waarna de passagier meestal ge
woon op reis kan. Mocht er sprake
zijn van een ernstige situatie, dan
wordt de passagier per ambulance
naar een van de Amsterdamse zie
kenhuizen vervoerd. Wanneer
iemand tijdens de vlucht ziek wordt,
dan is de Geneeskundige Afdeling
van de KLM verantwoordelijk voor
een goede gang van zaken.
En hoezeer de KLM zich ook be
kommert om het welzijn van haar
passagiers, normaal gesproken be
hoort tijdens de vlucht een arts niet
tot de bemanning. Niettemin bevin
den zich aan boord, behalve eerste
hulp koffers, ook koffertjes met me
dische instrumenten, die alleen door
artsen mogen worden gebruikt. In
dien zich een (nood)geval voordoet
en medische hulp moet worden ge
boden, dan blijkt er vaak 'een dokter
in de zaal' te zitten.
BESLISSING
„Kennelijk een reislustig volkje die
artsen", meent Van der Slikke. „Van
elk incident aan boord maakt de pur
ser een rapport dat ik altijd onder
ogen krijg. Daarin lees ik dan dat er
meestal een arts onder de passa
giers bleek, die bij accute situaties
hulp kon bieden. Als een patiënt er
ernstig aan toe is, wordt er met ons
(artsen van de Geneeskundige Afde
ling) overleg gepleegd. De captain
belt ons op en samen met de arts
passagier bespreken we wat er ver
der met de zieke passagier moet ge
beuren. Het advies van de in het
vliegtuig aanwezige arts zal meestal
opgevolgd worden; hij is immers ter
plekke en kan de ernst van de situa
tie beter inschatten dan een van ons
hier achter het bureau. Het komt wel
eens voor dat wij de gezagvoerder
adviseren zo snel mogelijk te lan
den". Het laat zich raden dat een
dergelijke ingrijpende beslissing (on
der verantwoordelijkheid van de ge
zagvoerder) gevolgen heeft. Je zet
een Boeing 747 niet op elke luchtha
ven even op de grond. Bovendien
verstoort een onverwachte landing
het reisschema van de andere pas
sagiers. Maar natuurlijk geeft het le
vensbelang van de ernstige zieke
mens uiteindelijk de doorslag".
En als de niet geplande tussenlan
ding plaatsvindt, staat alles gereed
en kan de zieke passagier meteen
doorgevoerd naar het ziekenhuis.
Maar gelukkig zijn dergelijke toe
standen niet aan de orde van de dag.
Voor een passagier die zich onwel
voelt, kan vaak een maagtablet of
een eenvoudige pijnstiller wonderen
doen. Het cabinepersoneel heeft een
e.h.b.o.-opleiding gehad en kan dus
heel goed kleine lichamelijke onge
makken opvangen.
„Over het algemeen komen ern
stige gevallen, zoals hartinfarct,
acute aanvallen van nier- of galste
nen erg weinig voor. Een passagier
die tijdens de vlucht overlijdt, ook
dat komt zelden voor, zo ook met ge
boortes aan boord. Wij staan ook
niet meer toe dat een zwangere
vrouw gaat vliegen als de zwanger
We groepsreizen voor gehandicapten worden mogelijk gemaakt door de Stichting
Vakantiereizen Gehandicapten en Ouderen (SVGO). De stichting is vorig jaar opgericht
fl" is een non-profitorganisatie, die voor honderd procent met behulp van vrijwilligers
haait. Men werkt vanuit Eindhoven. Men richt zich op heel Nederland en België,
wk voor ouderen zijn er mogelijkheden. Meegaan met zo'n reis is natuurlijk een on
metelijke gebeurtenis. Maar het is wel een dure grap. Dat is een gevolg van de aan
passingen tijdens de reis. Zo moeten er rolstoeltoegankelijke en geschikte accommo
daties worden gevonden. Er moet gezorgd worden voor speciale vervoermiddelen. De
'ais- en verblijfkosten van de vrijwilligers moeten ook betaald worden. En dan kosten
p°k de noodzakelijke hulpmiddelen geld. De deelnemers kunnen wel een gedeelte van
e kosten terug krijgen via allerlei fondsen.
Voor dit jaar zijn er veertiendaagse reizen gepland naar Kenia en naar Israël. De Ke-
aia-reizigers gaan van 12 tot en met 25 maart echt op safari. Het is de eerste keer dat
'°'n aangepaste reis vanuit Nederland wordt georganiseerd. Vanuit de hoofdstad Nai-
'obi worden onder meer tochten gemaakt naar wildparken, waar ook overnacht wordt,
o gehandicapte betaalt voor deze all-in-reis 5700 en de begeleider 4400.
°e reis naar Israël duurt van 15 tot en met 29 mei. De deelnemers maken vanuit Tel
piv een rondreis door het land en komen onder meer in plaatsen als Jeruzalem, Beth-
em> Nazareth en Jericho. De kosten zijn f 4200 voor de gehandicapte en f 2700
,0°r de begeleider.
v°lgens voorzitter Frank Nanning is de SVGO bedoeld als aanvulling op de reeds be-
ponde organisaties. Men wil voor gehandicapten de vakantiemogelijkheden uitbrei-
vo" behalve de reizen naar Kenia en Israël zijn er nog enkele andere bestemmingen in
orbereiding, onder andere voor ouderen.
schap de 36 weken gepasseerd is.
Toch gebeurde het vorig jaar dat de
gezagvoerder in Casablanca een
tussenlanding moest maken voor
een vrouw die daar haar baby
baarde en vervolgens weer met kind
en al doorvloog. Maar dit is echt een
heel uitzonderlijk geval", vertelt van
der Slikke.
OREN
Wanneer iemand twijfelt of zijn ge
zondheid het toelaat om een vlieg
reis te maken en ook zijn huisarts is
niet geheel zeker van de zaak, dan
zal de huisarts contact opnemen met
een KLM-arts en hem om advies vra
gen.
Van der Slikke: „Ja dit komt regel
matig voor. Een huisarts kan ook niet
inschatten wat er in bepaalde geval
len in de lucht met iemand kan ge
beuren, hij heeft er ook niet dagelijks
mee te maken zoals wij. Aan boord
van het vliegtuig dat in de hogere
lucht vliegt, is de luchtdruk lager en
dit veroorzaakt minder zuurstof, ook
in het lichaam. Dit drukverschil voelt
iedereen aan z'n oren, die gaan
dicht zitten.
Gas in een afgesloten ruimte gaat bij
verschillen van druk in de omgeving
uitzetten of inkrimpen. Een dichtzit-
tende voorhoofdsholte bijvoorbeeld;
in dit holte zit gas, gaat het vliegtuig
omhoog dan gaat het gas uitzetten
en geeft dus spanningsgevoel boven
de ogen. Een paar neusdruppels
kunnen al meteen verlichting geven.
Mensen die een buikoperatie hebben
ondergaan mogen nooit direkt na de
ingreep vliegen. De gassen in de
buik kunnen de operatiewond zowel
inwendig als uitwendig openblazen.
Een gezond mens kan goed tegen
die drukverschillen. Maar voor men
sen met een chronische hart- of/en
longaandoening kunnen tijdens de
vlucht, door de drukverschillen, pro
blemen ontstaan".
PLEISTERTJES
Ook komt even reisziekte ter sprake.
Hiervoor kan iemand een zoge
naamd reispilletje nemen voor hij
gaat vliegen, een zeereis maken of
een auto/bustocht. Deze pilletjes
voorkomen weliswaar dat een passa
gier tijdens de reis ziek wordt, maar
hebben wel eens slaperigheid tot ge
volg. Iets dat net zo goed werkt en
geen bijwerking heeft zijn de kleine
pleistertjes, die voor de reis achter
het oor geplakt moeten worden en
de passagier vervolgens geheel vrij
houdt van reisziekte. Deze pleis
tertjes zijn zonder recept te verkrij
gen bij apotheek en drogist.
GEHANDICAPTEN
Een artikel dat van der Slikke voor
zich op zijn bureau heeft liggen ver
meldt als kop: „Minder valide mede
mens mobiliseert". Daaronder staat
vervolgens: „De reislust van minder
valide mensen neemt toe. Meer en
meer willen gehandicapten aan het
leven van alle dag deelnemen en dat
betekent dat we ze veelvuldiger aan
boord zullen tegenkomen. In het sei
zoen 1984/1985 hebben zich maar
liefst een kleine drieduizend gehan
dicapten bij de Geneeskundige Afde
ling gemeld voor een vliegreis met
de KLM".
Van der Slikke vertelt hierover:
„Zelfs per bed worden mensen door
ons vervoerd. Per jaar reizen onge
veer duizend mensen op een bed
naar hun plaats van bestemming.
Maar er is wel onderscheid tussen
zieken en gehandicapten. De zieken
verkeren meestal in instabiele toe
stand, terwijl de conditie van de ge
handicapten redelijk stabiel is. Het
vervoer van laatst genoemden ver
eist speciale voorzieningen, voor het
vervoer van zieken is toestemming
van de Medische Dienst nodig. Of
een patiënt op een bed kan reizen
bekijken we per individu. De gezond
heid van dat moment wordt goed be
keken, zeker vanwege de al eerder
genoemde verminderde zuurstof
spanning en de cabinedruk aan
boord van het vliegtuig die van in
vloed zijn op de toestand van de pa
tiënt.
Voor rolstoelgebruikers is het heel
belangrijk, dat wij van tevoren goed
zijn geïnformeerd ten aanzien van de
zelfredzaamheid van de passagier.
Zoals: kan hij/zij helemaal niet meer
lopen en is het nodig dat hij of zij ge
reden wordt tot aan het vliegtuig en
vervolgens in het vliegtuig getild
moet worden? Of kan de rolstoelge
bruiker zelf lopend een kleine af
stand overbruggen? Dit te melden bij
het boeken van de reis kan alles vóór
de vlucht veel soepeler laten verlo
pen. Is een rolstoelgebruiker niet in
staat om te lopen en reist hij/zij al
leen, dan is het bijvoorbeeld nodig
om voorzieningen te treffen die er
voor zorgen dat de passagier tijdens
de vlucht niet naar het toilet hoeft.
Het cabinepersoneel heeft te veel ta
ken om een rolstoelgebruiker op het
toilet te tillen, hiervoor is gewoon
geen tijd. In dergelijke gevallen krijgt
zo iemand een tabletje dat de blaas-
capaciteit tijdelijk vergroot (een on
schuldige oplossing), of er kan een
catheter tijdens de vlucht gebruikt
worden. Maar volledig invalide reizi
gers hebben meestal een begeleider
mee of wij zullen dit adviseren als we
de mobiliteit van de rolstoelgebruiker
te gering vinden en hem of haar te
afhankelijk van het cabinepersoneel.
Informatie vooraf ten aanzien van
bepaalde diëten is ook belangrijk.
Hiermee wordt dan tijdens de vlucht
rekening gehouden. Mensen die ve
getarisch, zoutloos, suikervrij, koos
jer eten willen, dit alles kan bij de re
servering op het reisbureau gemeld
worden en de passagier zal dan ook
niet tijdens de vlucht van zijn dieet
hoeven afwijken".
Een zojuist uit
het vliegtuig
gedragen
patiënt.
FOTO ANP
Van onze verslaggever
AMSTERDAM - Nederlandse toeristen kun
nen dit jaar gewoon met een campingvlucht
naar Griekenland op vakantie gaan. De be
perkende maatregelen die de Griekse over
heid vorige week aankondigde om de toeris-
tenstroom te controleren gelden niet voor
Nederlandse chartervluchten.
De Nederlandse reiswereld, verenigd In de
ANVR, heeft dit woensdag te horen gekre
gen tijdens overleg met de Griekse Natio
nale Organisatie voor Toerisme (GNOT).
Griekenland maakte vorige week bekend
alleen nog toeristen toe te zullen laten, die
bij aankomst kunnen aantonen te zullen
overnachten bl] door de Griekse overheid
goedgekeurde hotels, campings, apparte
menten en pensions. Afgelopen dus met sla
pen op het strand, kamertjes huren in kleine
dorpen. Toeristen die niet kunnen aantonen
dat hun overnachting is geregeld, zouden op
kosten van de reisorganisator worden terug
gestuurd.
De GNOT heeft meegedeeld dat de
nieuwe regeling dit jaar alleen geldt voor
vluchten uit landen die de charterbepalingen
In hoge mate overtreden. Nederlandse toe
risten zouden niet behoren tot degenen die
op grote schaal gebruik maken van illegale
onderkomens of totaal geen onderkomen
hebben, waardoor de Griekse overheid In
komsten misloopt.
Ingewijden schatten dat vele duizenden,
vooral jonge Nederlanders met een cam
pingvlucht of per lijnvlucht naar Griekenland
gaan en daar zelf hun verblijf regelen. 'Is-
land-hopping', het per veerboot van eiland
naar eiland trekken, is bij deze groep een
geliefkoosde bezigheid. De Nederlandse
reiswereld zag daarom met de Griekse maat
regel een niet onbelangrijke inkomstenbron
In gevaar komen. Desalniettemin leefde met
een de verwachting dat de Griekse regering
noodgedwongen zou moeten terugkomen
op het plan.
SOEP
De heer J. Kwakkelsteln van Reisbureau
Meeüs in Breda: „Die soep is heter opge
diend dan ie gegeten zal worden. Binnen de
EG heersen zeer liberale opvattingen over
het toelaten van Inwoners van andere lidsta
ten. Griekenland zou vakantle-gangers uit
andere EG-landen toch niet kunnen ver
plichten om dingen te kopen die ze niet wen
sen? Want daar praten we uiteindelijk over".
SLECHTE ZAAK
De heer Ruud Belns van het gelijknamige
reisbureau in Oosterhout: „Die maatregel
was een hele slechte zaak. De mensen die
op de bonnefooi naar Griekenland trekken
en daar zelf onderdak regelen vormen twin-
fig procent van onze 'Griekse' omzet. En
voor de tour-operators die zich specialise
ren op Griekenland zou dit natuurlijk hele
maal desastreus zijn. De Griekse regering
realiseert zich natuurlijk niet dat de jongeren
die nu op de bonnefooi gaan op termijn te
rugkeren en dan wat meer comfort wensen.
Dan boeken ze wél een appartement of ho
tel. Men moet de onderkant van die pyra-
mlde niet wegsnijden".
