even
UITBLAZEN
Gorbatsjov 'muurvast' in dilemma kwestie- Afghanistan
Rechten (niet-)verdachte worden steeds verder beperkt
Amerikaanse militairen in Europa moeten bezuinigen
De Gaay
WERKGEL
Het gelijk van P
Drie keer
kussen
TWIJFELS BIJ OPTIMISME IN PRAVDA OVER KOMENDE VREDESONDERHANDELINGEN
VOORAL ADVOCATUUR FEL TEGEN VOORNEMEN EERDER FOUILLEREN
ZAKKENDE DOLLARKOERS DOET WATER TOT DE LIPPEN STIJGEN
Hulpverle
vaak mac]
bij sexueeJ
EE Stem com
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 13 JANUAR11988
-DESTEM-
DE STEM BINNENLA
DEN HAAG (ANP) - Ir.
zitter van zowel het Produfl
en Fruit als dat voor Sierg'
de directe en indirecte w
tuinbouw dit jaar met 2.000
sen zal stijgen.
OP EEN van de laat
ste dagen van het
oude jaar schreef
een columnist - ik geloof
dat het Van Lennep was -
een lijstje wensen op voor
het nieuwe jaar. Een van
die wensen was dat het
drie keer kussen zou wor
den afgeschaft en daarna het
twee keer kussen. Als waar
schuwing voegde hij eraan toe
dat in 'plat Frankrijk' tegen
woordig al vier keer wordt ge
kust. Wat hij precies bedoelde
met 'plat Frankrijk' weet ik niet
(misschien de zich de beau
monde wanende glitter-society,
waarvan je de Nederlandse va
riant kunt aantreffen in tv-spel-
letjes en roddelbladen) maar
vier keer lijkt me inderdaad een
salvo te veel.
Ik kan me voorstellen dat er
mensen zijn die het net als die
columnist wel eens wat rustiger
aan zouden willen doen. Het
kussen heeft een geweldige
vlucht genomen en ik heb de
indruk dat het nog steeds toe
neemt. Tijdens de dagen van
rond de jaarwisseling merk je
nog het beste met hoeveel men
sen je on kissing terms verkeert.
Als ik ooit gelukkig ben dat ik
niet als vrouw ter wereld ben
gekomen, dan is het wel tijdens
nieuwjaarsontvangsten. Vrou
wen kussen ook elkaar en ze
vinden het nog steeds goed dat
wij hen wel, maar hun mannen
niet kussen. Dat scheelt ons de
helft.
In Den Haag en omstreken
wordt wel gekankerd op het
drie keer kussen, een sociale ge
woonte die ze daar als typisch
Zuid-Nederlands beschouwen,
hoewel ik het als geboren en ge
togen Brabander altijd twee
keer heb gedaan tot ik een jaar
of tien, twaalf geleden merkte
dat steeds meer mensen het
drie keer gingen doen. Ik ben
toen gewoon gevolgd. Intussen
heb ik gemerkt dat de ge
woonte verder opgerukt is naar
het noorden, al heeft nog niet
iedereen daar de vaardigheid te
pakken. Pas geleden nog kwam
zo'n derde kus van mij hoogst
onhandig terecht op de neus
vleugel van een Haagse dame
die op mijn derde nadering niet
verdacht was geweest. Het was
in de RAI, midden in een van
de expositiehallen en er ston
den nogal wat mensen om ons
heen. „O ja, drie keer hè?",
redde ze de situatie, maar toen
begon er iemand in het gezel
schap weer te zeuren over die
derde kus. Dat hij drie keer zo
onhandig vond en zo.
T5
WIMKOCK
zenlijl
dag te leggen die mij niet ge
speeld lijkt, maar vrouwen ma
ken zich soms zichtbaar zorgen
over hun make up. Er zijn men
sen die elkaar echt hartelijke
kussen geven. Maar er zijn er
ook die slechts de lippen in de
lucht tuiten en tegelijk probe
ren de mond van de tegenspeler
te mijden. Als vrouwen elkaar
kussen zie je dat zelfs veel. Net
alsof ze onbewust een geheime
collectieve afspraak nakomen.
'Als jij mijn make up spaart,
ontzie ik ook de jouwe. Al die
mannen brengen al schade ge
noeg aan.' Zo iets.
Ik heb een probleem met
het kussen waarvan ik me pas
onlangs bewust werd. Ik weet
nooit aan welke kant ik moet
beginnen. Gisteravond had ik
het daarover met iemand met
wie ik een pilsje dronk. „Ik be
gin altijd links", zei hij gedici-
deerd. „Jij leidt dus", consta
teerde ik, „zo ongeveer als bij
het dansen." Hij sprak het niet
tegen. Ik heb die vanzelfspre
kende autoriteit blijkbaar niet.
Toen ik laatst twee vriendinnen
vlak na elkaar kuste was ik me
er opeens scherp van bewust
dat ik bij de eerste links en bij
de tweede rechts begonnen
was; voorts dat het de tweede
was geweest die, terwijl onze
hoofden elkaar al naderen, mij
een koersverandering had afge
dwongen. Ik was verbaasd over
de perfectie waarmee ik die
koerswijziging had uitgevoerd
zonder zelfs maar in de buurt
van een bijna-botsing te ko
men. Er is blijkbaar een soort
automatische piloot die dat
soort dingen in een fractie van
een seconde voor je regelt. Dat
,is maar goed ook want vooral
bij brildragers leidt een misver
stand aangaande de wederzijds
gewenste aanvaringskoers al
gauw tot gekletter en verbogen
brillen. Soms zelfs tot pijn.
Intussen zitten we nog met
de vraag hoe we aan die nog
steeds omstreden derde kus ge
komen zijn. Voorzover ik me
kan herinneren deden we die
derde voor, pak weg, 1974 nog
niet. Hoe begint zoiets en hoe
verspreidt het verschijnsel zich?
Als ze boven de rivieren, waar
steeds meer mensen nu ook
drie keer zijn gaan kussen, zo
lang hebben kunnen beweren
dat de derde kus typisch zuide
lijk was, dan is het niet onwaar
schijnlijk dat wij hem ook uit
het zuiden hebben ontvangen.
Als dat waar is dan krijgt de
waarschuwing van de eerder
aangehaalde columnist, dat in
'plat Frankrijk' al vier keer
wordt gekust, een hoogst ac
tuele betekenis.
Vier keer. Het begint zoet
jesaan op een karwei te lijken.
dat kussen moet je
eigenlijk niet letten. Je doet het
of je doet het niet. Doe je het
dan behoor je dat met enige
spontaniteit te doen. Er is m
het sociaal verkeer bijna niets
erger dan het uitwisselen van
verveelde kussen met iemand
aan wie je eigenlijk een hekel
hebt en van wie je weet dat zij
jou ook niet erg hoog heeft zit
ten. Ik kan er echter ook niets
aan doen dat het gekus soms
mijn aandacht trekt en dat ik
erop ga letten hoe de mensen
elkaar kussen. Dan zie je ook
dat lang niet iedereen het leuk
vindt.
Mannen plegen doorgaans
nog wel enige gretigheid aan de
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllHllllllllflÜi
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
J 24,90 per maand; f 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
f 1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Frank van Ooijen
AAN DE vooravond van een zoveelste on
derhandelingsronde die een eind moet
maken aan de al ruim acht jaar durende
oorlog in Afghanistan, zijn in de Sovjet-
partijkrant 'Pravda' zeer optimistische
berichten verschenen over een spoedig
vredesakkoord en een snelle terugtrek
king van de 110.000 Sovjet-soldaten.
Toch laten de huidige politieke verhoudingen
in zowel Afghanistan als in de Sovjetunie vol
doende ruimte voor twijfel over het bereiken
van zo'n overeenstemming over de Afghaanse
kwestie.
Moskou staat namelijk voor een pijnlijk di
lemma en het ziet er niet naar uit dat partij
leider Gorbatsjov daar snel uitkomt. De aan
wezigheid van Sovjet-troepen stuit zowel in
ternationaal als in de Sovjetunie zelf op
groeiend verzet en het belemmert Moskou's
politieke toenaderingspogingen tot de VS en
China, maar anderzijds zal het vertrek van
het Rode Leger onherroepelijk tot een spoe
dige val van het het communstische bewind in
de hoofdstad Kabul leidea En die prijs is zelfs
Michail Gorbatsjov te hoog.
Optimistische geluiden zijn er eerder bij de
acht gespreksrondes in de afgelopen jaren ook
te horen geweest - in Afghanistan wordt im
mers een bloedige oorlog gevoerd waar alle
partijen liefst zo snel mogelijk vanaf willen -
maar nooit eerder zijn er in de Sovjet-pers
zulke duidelijke toespelingen gemaakt op een
volledige terugtrekking van het Rode Leger op
zo'n korte termijn. Wanneer op 1 maart in Ge-
nève een akkoord bereikt is, kan volgens
Pravda zelfs op 1 mei al begonnen worden met
de terugtrekking van de Sovjet-troepen (I).
Dat de Russische partijleider Michail Gor
batsjov met de oorlog in Afghanistan vreselijk
in zijn maag zit, staat als een paal boven wa
ter. En als men in het Kremlin rond Kerstmis
1979 had geweten in wat voor wespenest men
zich met dit militair avontuur zou steken,
hadden de Russische leiders zich wel twee
maal bedacht Vaak wordt de vergelijking met
Vietnam getrokken, waar de Amerikanen het
vorige decennium hun tanden op hebben stuk
gebeten. Er is al jarenlang sprake van een pat
stelling en de verliezen aan Sovjet-zijde ne
men alsmaar toe (12.000 gesneuvelde soldaten
en een veelvoud aan gewonden).
De strijd rond de stad Khost vlakbij de
grens met Pakistan heeft de laatste twee
maanden nog eens overduidelijk aangetoond
Vijf miljoen Afghanen zijn gevlucht
naar de buurlanden Pakistan en Iran. En
honderdduizenden zijn gedood of ver
minkt door het oorlogsgeweld. - fotoap
hoe uitzichtloos de oorlog voor beide partijen
is. Het islamitisch verzet - hopeloos verdeeld
maar wel eensgezind in de gewapende strijd
tegen de atheïstische grootmacht en haar haar
bezettingstroepen - beheerst het grootste deel
van het bergachtige Afghanistan buiten de
steden. Een ideaal terrein voor een guerrilla
oorlog.
De Afghaanse regeringssoldaten kunnen
met militaire Sovjet-steun slechts tijdelijk de
verbindingswegen beheersen zodat de situatie
van een voortdurend beleg van de stedelijke
gebieden ontstaat. Meer dan belegeren en het
de Sovjets vervelend maken, kunnen de Muja-
hedien ook niet doen. Daartegenover kunnen
de garnizoenen in de steden slechts vanuit de
lucht of met zwaarbewaakte konvooien be
voorraad worden.
Kreeg het verzet tot voor kort de grootste
klappen te verduren vanuit de lucht - waar
Russische Migs en Antonov-helicopters heer
en meester zijn - die situatie is nu in belang
rijke mate veranderd omdat de Amerikanen
aan het islamitisch verzet Stinger-luchtdoel-
raketten hebben gegeven. Vliegtuigen en heli
copters moeten nu op op grote hoogte hun do
delijke projectielen op de Mujahedien afvuren
om niet een al te gemakkelijk doelwit te vor
men voor de Stingers.
Een militaire overwinning zit er voor beide
partijen in de Afghaanse oorlog niet in,
daarom wordt er naarstig naar andere oplos
singen gezocht. De Afghaanse regering heeft
daartoe de eerste zetten gedaan begin vorig
jaar. Maar de 'verzoeningspolitiek' die de Af
ghaanse leider Najibullah sinds '87 heeft afge
kondigd, is vruchteloos gebleken. Het eenzij
dig staakt-het-vuren van het regeringsleger is
slechts beantwoord met kogels en Stinger-ra-
ketten. En het islamitisch verzet heeft duide
lijk te kennen gegeven dat het vasthoudt aan
de eis van een onvoorwaardelijk terugtrek
king van de Sovjet-troepen voordat er over
legd zal worden met Kabul.
Of er dan überhaupt een vergelijk mogelijk
is tussen fundamentalistische verzetsgroepen
en het atheïstisch bewind van Najib mag sterk
betwijfeld worden. Een continuering van de
burgeroorlog - eventueel met hernieuwde wa
penhulp voor het verzet van de VS en China -
ligt na het vertrek van het Rode Leger in de
lijn der verwachting en 'Kabul' beschikt over
te weinig militaire kracht en motivatie onder
de regeringssoldaten om zo'n oorlog zonder
steun van Moskou te winnen. De keuze is
slechts tussen 'Allah of Marx', een coalitie van
communisten en islamitische fundamentalis
ten behoort niet tot de mogelijkheden.
Moskou riskeert met het vertrek van haar
troepen de val van het 'marionettenbewind'
van Najib en de totstandkoming van (nog) een
islamitische staat aan de Sovjet-grenzea
Geen aantrekkelijk perspectief voor de Sov
jetunie dat een snelgroeiende moslim-minder
heid van zestig miljoen burgers binnen haar
grenzen kent. De vonken van het islamitisch
verzet zouden immers makkelijk kunnen
overslaan.
Een andere reden waarom Gorbatsjov zich
waarschijnlijk wel twee keer bedenkt alvo
rens zijn soldaten terug te halen, is het ge
zichtsverlies dat hij in binnen- en buitenland
(met name socialistische Derde Wereld-lan
den) zal lijden met zo'n 'smadelijke afgang'
van het Rode Leger van het Afghaanse toneel
Politieke waarnemers wijzen erop dat dit wel
eens zou kunnen leiden tot een aantasting van
.de machtspositie van Michail Gorbatsjov die
alle politieke krediet en gezag nodig heeft om
zijn grootse plannen voor hervormingen te
kunnen uitvoeren. Zijn tegenstanders binnen
de partij zouden hem voor dit militair en poli
tiek verlies zwaar kunnen laten bloeden. Bo
vendien zijn op de hoogste miitaire posten in
de Sovjetunie sinds vorig jaar veel Afghani
stan-veteranen benoemd, die niets voelen voor
een 'vernederende aftocht van het roemrijke
Rode Leger'.
'Last but not least' zou de Sovjetunie geopo-1
litiek gezien een flinke veer laten als Afghani
stan - waarmee al sinds het begin van deze
eeuw nauwe contacten worden onderhouden -
eenvoudigweg wordt opgegevea De machts
positie van de Sovjetunie in Zuid-Azie zou
daardoor flink afkalven.
Daar staat tegenover dat Gorbatsjovs toe
naderingspolitiek ten aanzien van Amerika en
China gehinderd wordt door de kwestie Af-
ghanistan. Gorbatsjovs jongste voorstellen
voor een top met China lopen vast omdat de
Volksrepubliek daar ondermeer de voor
waarde voor een vertrek van het Rode Leger
uit Afghanistan aan vastkoppelt.
En het Russische volk dat steeds meer zonen
dood of verminkt uit de 'socialistische broe-
derstaat' ziet terugkeren gelooft, al lang niet
meer in de officiële lezing dat in Afghanistan
'slechts bandieten worden aangepakt, boeren
worden geholpen met oogsten, bruggen wor
den gebouwd etc. Het publiek protesteert te
gen de aanwezigheid van de troepen in Af
ghaanse oorlog en de hoge verliezen aan men
senlevens en het wil van deze 'smerige oorlog
af'.
Het verloop van de onderhandelingen vol
gende maand zal leren of het optimisme in de
Pravda gerechtvaardigd is geweest Er bestaat
een Russisch spreekwoord dat zegt 'dat een
slechte vrede beter is dan een goede oorlog'.
Misschien kiest Michail Gorbatsjov toch voor
de oplossing van een slechte vrede. Hij heeft
de wereld al eerder verbaasd doen staan.
Door Ad Burger
HET GEBEURT al bij
voetbalstadions en op
luchthavens: het fouilleren
van personen zonder dat er
van een strafbaar feit
sprake is. Voetbalsuppor
ters en vliegtuigpassagiers
worden gecontroleerd om
dat het risico te groot is dat
ze anders explosieven of
ander wapentuig binnen
smokkelen.
Als het aan minister Frits
Korthals Altes (Justitie, WD)
ligt, worden deze praktijken
binnenkort in de Nederlandse
straten gemeengoed. De be
windsman bereidt een wijzi
ging van de Politiewet voor,
waarin de politie de mogelijk
heid krijgt om ook diegenen te
fouilleren die niet zijn aange
houden (in de juridische zin
van het woord) op verdenking
van een strafbaar feit. Veilig
heidsfouillering heet dat in
justitieel jargoa
Het fouilleren van mensen
is nu alleen mogelijk als er
sprake is van een strafbaar
feit en de verdachte is aange
houden (artikel 56 van het
Wetboek van Strafvordering).
De nieuwe bepaling van de
politiewet schrijft voor dat
fouillering nu ook mag als dat
in het belang is van de fouille
rende (de politie-agent), de
gene die op de kleding wordt
onderzocht (de al dan niet
niet-verdachte) en derden
(het publiek). Er moet tevens
sprake zijn van een 'onmid
dellijke noodzaak'. Het is ove
rigens de politie-agent zelf die
beoordeelt of de noodzaak in
derdaad onmiddellijk is.
Een onmiddellijke nood
zaak kan zich bijvoorbeeld
voordoen als de politie gecon
fronteerd wordt met een per
soon die bekend staat als
vuurgevaarlijk en schiet
graag. Hoewel tegen zo'n per
soon geen verdenking hoeft te
bestaan, kan het toch aanbe
veling verdienen om uit voor
zorg na te gaan of zo iemand
wapens bij zich draagt. Meer
echter lijkt de nieuwe wetsbe
paling in het leven geroepen
om het de politie makkelijker
te maken bij grootscheepse
demonstraties die het risico
dragen dat ze kunnen uit
monden in grootscheepse or
deverstoringen. Te denken
valt bijvoorbeeld aan de blok
kade medio 1987 van de kern
centrale in Borssele. Die liep
destijds niet in de laatste
plaats uit de hand omdat het
harde deel van de demon
stranten, toen het op geweld
dadig treffen aankwamen, in
eerste instantie beter bewa
pend bleek dan de politie.
De nieuwe wetsbepaling
biedt daarnaast nog het bij
komend voordeel dat ze een
wettelijke basis legt onder de
al bestaande praktijk van het
fouilleren op luchthavens en
bij voetbalstadions. De fouil
leringen daar zijn gebaseerd
De Vereniging Sociale Advocatuur vreest dat veüig-
heidsfouïllering sterk intimiderend kan werken. - fotoanp
op civielrechtelijke overwe
gingen: iedereen die een sta
dion wil bezoeken of in een
vliegtuig wil stappen, neemt
letterlijk op de koop toe dat
hij of zij gefouilleerd wordt.
Juristen zien het voorne
men van Korthals Altes als
een logisch gevolg van een ar
rest van de Hoge Raad dat po
litiemensen ter wille van hun
eigen veiligheid mensen mo
gen fouilleren. Ook de grote
politieke partijen staan, in
hun welhaast eensgezinde
strijd tegen het kwaad van de
kleine en grote criminaliteit,
enthousiast tegenover het
plan van Korthals Altes. Zo
noemde in een reactie PvdA-
Kamerlid Staffelen het „een
absurde situatie" dat de poli
tie nu pas mag fouilleren „als
er ongelukken gebeurd zijn".
Ook WD en CDA kunnen
zich uitermate goed vinden in
de plannen van de bewinds
man. Wel vinden de partijen
gedrieën dat er strikte regels
ter voorkoming van politie-
willekeur moeten komen.
En daar zit hem nu net de
kneep. De huidige regels bie
den namelijk bepaald geen
sluitende oplossing. De poli
tie-agent bepaalt of er sprake
is van onmiddellijke nood
zaak en de rechter kan ach
teraf uitspreken of die keuze
al dan niet terecht was. In een
groot aantal gevallen - daar
waar veiligheidsfouillering
niets oplevert - zal de rechter
echter niet op de hoogte wor
den gesteld, tenzij de betrok
kene achteraf besluit een
klacht in te dienen.
Er zijn echter nog grotere
bezwaren aan te voeren. Zo
wijst de Vereniging Sociale
Advocatuur Nederland
(VSAN) erop dat veiligheids
fouillering bij grootscheepse
demonstraties 'sterk intimi
derend' kan werken. De
Coornhertliga, de vereniging
voor strafrechthervorming,
heeft ernstige bezwaren om
dat de koppeling tussen fouil
lering en verdacht-zijn is ver
dwenen. De deken van de Ne
derlandse Orde van Advoca
ten, mr. Wackie Eysten, wijst
erop dat de politie met de
nieuwe bepaling steeds meer
bevoegdheden krijgt „Grieze
lig", noemde de deken het
voorstel van Korthals Altes
zelfs.
Wackie Eysten gebruikte
als argumenten voor zijn stel
ling het lik-op-stuk-beleid
(het door de politie aanbieden
van transactie in plaats van
strafvervolging) en het voor
stel om verdachten langer in
een politiecel te houden. Hij
had echter even goed andere
beleidsvoornemens van Kort
hals Altes kunnen noemen ter
versterking van zijn uit
spraak dat de positie van de
verdachte er in ieder geval de
laatste jaren niet sterker op
geworden is.
Wat te denken bijvoorbeeld
van de invoering van de ano
nieme getuige in het strafpro
ces. Bedoeld om bij getuigen
de angst voor represailles van
de kant van de verdachte weg
te nemen, maar tegelijkertijd
toch een aantasting van de
rechten van de verdachte. Of
het aanpakken van verdach
ten die weigeren hun naam te
noemen door hen langer in
een politiecel te laten verblij
ven en hen uiteindelijk anders
dan bij naam (foto, lichaams
kenmerken) te registreren. Of
het plan om het Openbaar Mi
nisterie de kans te geven zelf
gemaakte vormfouten, als ge
volg waarvan verdachten nu
nog (tijdelijk) op vrije voeten
komen, te herstellen.
Het zijn allemaal op zich
betrekkelijk kleine koerswij
zigingen. Maar wie alle
nieuwe regelingen naast elk
aar op een rijtje zet, kan niet
anders dan tot de conclusie
komen dat aan rechten die
ook een verdachte heeft,
grondig getornd wordt.
Door Rink Drost
DRIE MARK en 42 pfennig
kregen drie jaar geleden
de 270.000 in Duitsland ge
legerde Amerikaanse mili
tairen voor elke dollar die
ze omwisselden.
Daar konden ze leuke extra
dingen van doen: een Rijn
reisje met het gehele gezin,
lekker doorzakken op het ok
toberfeest in München, inko
pen doen in Frankfurt of Ro-
thenburg ob der Tauber, sjiek
uit eten gaan, in een dikke
Mercedes rijden.
Dat kan allemaal niet meer.
Wanneer de Amerikanen al
hun geld in Duitse marken
hadden moeten uitgeven, zou
den ze nu minder dan de helft
verdienen van het bedrag van
driejaar geleden.
Zo verschrikkelijk ziet het
voor de Amerikanen en hun
gezinnen nog niet uit, want
veel van hun uitgaven kun
nen ze doen in exclusief voor
hen geëxploiteerde bedrijven
(PX-shops, waarbij PX staat
voor Post Exchange). Daar
kunnen de eerste levensbe
hoeften en een aantal uitga
ven die daar overheen gaan
nog altijd met dollars worden
betaald.
Maar er blijven nog legio
verplichte uitgaven over, die
in keiharde 'Deutschmarks'
uit de portemonnee moeten
worden getrokken. Voor een
gewone soldaat of onderoffi
cier zit een nieuwe auto er
niet in. Uit eten gaan met
vrouw of vriendin in een
Duits restaurant kan voorlo
pig niet.
Vooral de militairen die al
enkele jaren in Duitsland wo
nen kampen met grote finan
ciële problemen. Wie niet in
de eigen Amerikaanse woon
wijken woont, moet een aan
zienlijk deel van de hypo
theek dan wel de huur in
marken ophoesten. De ver
plichtingen zijn vaak aange
gaan op een moment dat de
dollarkoers dubbel zo hoog
was.
Het Amerikaanse soldaten-
blad Stars and Stripes, waar
van de Europese uitgave in
Darmstadt wordt vervaar
digd, heeft het afgelopen jaar
als hoofdschotel telkens het
verloop van de dollarkoers
gepresenteerd. Het vignet was
een dollarteken, met de verti-
kale streep als naar beneden
wijzende pijl. Schrijnende
verhalen verschenen erin. Zo
als over de actie in Bitburg,
waar de militairen werden
opgeroepen vrijwillig af te
zien van hun rundvleesrant
soen. Dat moest dan ten goede
komen van hun creperende
gezinnen. Of zoals over jonge
militairen die 'thuis in de Sta
tes' pakweg twaalf afbetalin
gen hebben lopen en nu ze in
Duitsland zitten hun finan
ciële verplichtingen niet meer
kunnen nakomen, temeer
daar ze in veel gevallen ook
nog een flink voorschot op
hun soldij hadden genomen.
Geregeld wijst Stars en
Stripes op de sociale diensten
in de legerplaatsen, op de
goedkoopste mogelijkheden
leningen te sluiten, op kle-
iings- en levensmiddelenin
zamelingen. Tranen hebben
le lezers geplengd bij het ver
haal over de vlieger Keith
Sheldon, die enkele weken
/oor de kerst zijn vrouw en
irie maanden oude zoon naar
North-Carolina terug moest
sturen omdat hij hen hier van
zijn soldij niet meer kon on-
ierhouden. De eerste kerst
viering (voor Amerikanen een
rij na heilig gebeuren) met
zijn stamhouder heeft hij nu
moeten missen.
Boos maken veel Ameri
kaanse militairen in Europa
zich over de manier waarop
de politiek in hun vaderland
(niet) reageert op hun finan
ciële ellende. De advertentie
kolommen in Stars and Stri
pes maken de nood onder de
Amerikanen zo mogelijk nog
schrijnender zichtbaar. Bijna
nieuwe Mercedessen, BMW's
ïn Audi's worden tegen spot
prijsjes te koop aangeboden,
evenals stereo-installaties,
homecomputers en foto-uit
rustingen. „Moet verkopen!";
staat er in veel gevallen bij.
Sommigen hebben, toen de
tuimeling van de dollarkoers
zichtbaar werd, snel vier of
vijf huurtermijnen vooruitbe
taald. Anderen vertrouwen
erop dat de Europeanen en
Japanners binnenkort zullen
inzien dat ze de dollar schan
delijk onderwaarderen en dat
de koersen snel weer zullen
oplopen tot een mark of twee.
De officieren in de verbin
dingsbureaus houden het op
een tussenoplossing. Ze zijn
ervan overtuigd dat de noden
van de overzeese militairen in
Washington zijn gesignaleerd
en dat extra toeslagen snel
zullen Romen.
Voorlopig echter groeit het
aantal processen dat woning
verhuurders de Amerikanen
aandoen beangstigend snel
Ook de Bundespost is in toe
nemende mate een procespar
tij. Telefoonrekeningen moe
ten in Duitse marken worden
betaald. Juist in tijden van el
lende zien de militairen bij in
tercontinentale gesprekken I
door hun tranen de teller niet
altijd even duidelijk. Nutsbe-1
drijven dreigen met afsluiting I
van gas, water of elektriciteit
De toch al vaak krakkemik
kige oude auto's van Ameri-I
kaanse militairen (voor hen I
geldt geen TÜV-plicht) krij'l
gen steeds minder onderhoud
en vormen daardoor langza-
merhand een concreet gevaat
op de wegen.
Een meevaller zijn de len-1
teachtige temperaturen. Wan' I
veel oliestokers zien de bodem I
van hun tank, terwijl ze geen I
geld hebben voor een nieuwe
voorraad.
dEN HAAG (ANP) - Oud-
minister W.F. de Gaay
Fortman gaat later deze
maand naar Paramaribo
voor de beëdiging van de
nieuwe Surinaamse presi
dent.
Het nieuwe staatshoofd van
Suriname wordt de landbou
weconoom ir. Ramsewak
Shankar. Vorige week nodigde
Suriname Nederland uit om
aanwezig te zijn bij diens beë
diging op 25 januari. De Gaay
Fortman zal de speciaal voor
Mee
Dat is het gevolg van de goede f
bouw in 1987, die de ongeveer 2
sector stimuleert te investeren
hoven heeft dit dinsdag gezegc
rede voor beide schappen.
Met een totale produktwaarde pi
van bijna tien miljard gulden bi
zorgde de tuinbouw voor dertig tc
procent van de totale Neder- v£
landse agrarische produktie- te
waarde in 1987. De veilingom- rr
zet van groenten en fruit en k
bloemen en planten bedroeg pj|
vorig jaar met bijna zeven mil
jard gulden tien procent meer
dan in '86. De uitvoerwaarde
steeg met vier procent tot elf
miljard gulden. Dit beeld
steekt volgens Spithoven gun
stig af bij de ontwikkeling van
de export in het algemeen, die
daalde met acht procent.
De uitvoer is gelijkelijk ver
deeld over siergewassen (5.477
miljoen gulden) en groenten
fruit (5.560 miljoen gulden). In
het eerste geval een stijging in
vergelijking met '86 van vijf
procent, in het laatste van twee
UTRECHT (ANP) - Hulp
verleners die te maken krij
gen met slachtoffers van
seksueel geweld voelen zich
vaak machteloos. Dat is
vooral zo bij incest.
Hoewel veel instellingen zich
tegelijkertijd met een bepaalde
zaak bezighouden, gaat de in
cest soms door omdat iedereen
afwacht tot een ander iets doet.
Dat staat in het rapport 'Hulp
verleners over seksueel ge
weld: moet ik er dan direct
naar vragen', dat op een bij
eenkomst in Utrecht is gepre
senteerd.
In haar rapport signaleert
"s G. Boland dat de hulpverle
ner bij slachtoffers van seksu-
■KARDINAAL SIMONIS heeft tegeno
[,=®5f9cl wat iedereen in Nederland
mo bisschoppenconferentie be,
ening. Uiteraard heeft de opperste
ho lI,e5)edeling van Simonis niet mi
n®®? de bisschoppen gebrek aan
naar zijn idee de katholieke kerk ir
°Pva"er|d is de voor Vaticaans
aehanti°0w de paus jn het 9esPr
hrÜn e paus sPrak zelfs ove
Pan jaren in de Nederlandse kerkpa
riBne,W?°rden van de Paus zouden
dn m® 'ucht tussen Nederlanc
bL if [ekkin9en tussen katholiek
aphptf verbeteren zijn. De voorbeel
je 2a®" v°oruitgang illustreert, gevi
Biw vind1 het bijvoorbeeld
ovpr h fdorri wear over een 'semin;
■van, r, oemin9enbeleid heeft
inriprüi t 9edicteerde - benoe
WnIoe 9eleid' dat een aant3l ker
knrt sI?lt keihard aan de kant is
'itaann'n1 paus baseert zijn men
leaevprw? Nederlandse kerkprc
Oor consequenter dan voc
•en vprri"8 Wordt opgedragen. Dat ji
voord wl9aa?de verdeeldheid, dae
leoft rr, wisten het al langer: aan
ie DaucfsL!" .Rome weinig of geen
zerk? n bewijzen dat die blinde vle
iitqevanLa?aLyse van twintig jaar k(
Wat Ho ledereen krijgt de schulc
a< Nederland 'n-9 R°me Wel
eqen nf s ei9enz'nnig zijn. j
IwinaenH u9antle van de macht.
aktiek r °P9elegd te krijgen
tenten al 'e s,ren9e veeman
er nte? vo ?.0ed 9edrag. De inhot
'snkpnn derd: wat Rome doet
sokenden wordt geen begrip opget
