LANGER DAN 4
DAGEN VASTZIT,
HOORT NIET
EEN POLITIECEL'
c
ZATERDAG IQ
9 JANUAR1198810
boek
wee brandweerlieden en twee ar
restanten dood bij een brand in het cellenhuis van het
hoofdbureau van politie in Den Haag. Drie zelfmoord
pogingen van arrestanten in korte tijd in het Roosen-
daalse politiebureau. Een officier van justitie die zegt
te weten aan een verdachte te kunnen ruiken in welk
politiebureau hij heeft vastgezeten. Maar toch ook het
plan om twee verdachten in één politiecel te stoppen
om op die manier het ruimtegebrek in met name de
Huizen van Bewaring tegen de gaan. De politiecel
staat nadrukkelijk in het middelpunt van de belangstel
ling. Dat er veel mis is staat vast.
Geen voorzieningen
Bemanning
Reizen
25 dagen
Zwaarste gevallen
Uitbreiding
Noodmaatregel
T
I
neer 'heertjes'. Met
de algehele moraal
k minder voor. Het
er om bekend te zijn
el valt niet meer te
i Baantjer wat?
iezelfde emotionele
>'n oproep kunnen
ider zijn moed, want
n wel voor de voeten
at hij zich voor het
aat spannen."
chrijver twee boeken
rmns, meer dan 50 le-
r het hele land) het
■ontvoerder Cor van
ting, misdaad en nog
gevaarlijk boek, een
m geld te verdienen,
orden helden, toffe
ien draaiboek voor
i, jazeker. Zelf ben ik
mijn boeken een lei
een misdaad. Zoiets
pikken."
lur de mensen gezel
lachend:) Al is elk
el eens een moorde-
t af en toe een ander
veronderstelde, dat
leijn misschien hele-
mals zijn uit de be-
maar dat het ama-
tadden met hun acties.
ebben zó voorzichtig
heel rechercheteam
in identiteit is geko-
ze dus niet. Ik geloof
irs zijn."
eps-speurder/politiero-
Heijn-ontvoering?
jerrit Jan Heijn niet
is, maar is gestorven
)aar lijken de brieven
rs, die spreken van
hulpbehoevendheid,
het wel een 'eerlijke'
leven als inzet en dat
«ld was."
>n slecht land voor ont
volkt, moeilijk iemand
controle?
naai niet mee eens. Er
il contact meer, zeker
Jaar zijn hele stadsge-
itie en justitie geen
jben. Anarchie. Zoals
/artier hier, ja, daar
n onder te duiken. Er
et zulke buurten."
dat het zo moeilijk is
n. Zoveel mensen ver-
het niets. Onze over-
de laatste decennia
Op onze bevolking
weinig agenten."
•ur Baantjer in zijn tijd
■>p, naast contacten met
ie politie ga ik je na-
n. (grijnzend:) Nou ja,
e wel eens flikten was,
n toe de buit van een
d flink opschroefden,
men de bende. Want
maatje, waar is de rest
e zak gestoken soms?
erlinken."
I]n oproep uit machte-
3de. Eerlijke, mense-
- FOTO ANP
ook al voor het gemak,
ldi werd genoemd. Gari-
dood. Ook die van La
:11a. Ik heb nog even, op
House Terrace, bij het
staan van het hondje van
Duitse ambassadeur
st, die net voor Von Rib-
in Londen zat. „Mein
ïgleiter", staat erop de
ien kosjere sandwich ge
in de Noshbar van Ra-
e schoenen staan scheef.
was vanmorgen groen
het grauwe zwerk. In de
ran de zeeman staat een
>lik en gloeit, zo zegt het
m vreemd verlangen. Ja-
Door Keet den Exter
l najaar toonden drie pogingen
tot zelfdoding in het Roosendaalse poli
tiebureau de andere kant van de me
daille van het cellentekort in de Huizen
van Bewaring. Al dan niet labiele ver
dachten krijgen bij langdurig verblijf in
een politiecel niet de aandacht die ze no
dig hebben. Een politiebureau is daar
eenvoudigweg niet voor ingericht.
„Mensen die langer dan vier dagen
vastzitten, horen niet op een politiebu
reau thuis. Ze hebben meer zorg en aan
dacht nodig dan de politie ze kan ge
ven", verklaarde toen de Roosendaalse
commissaris J. van de Ven tegenover
deze krant. Hij zei toen verder onder
meer: „Deze mensen horen of in een ge
vangenisziekenhuis of, als dat niet kan,
in het Huis van Bewaring thuis. De eer
ste drie, vier dagen die nodig zijn voor
het verhoor zijn nog wel te overbruggen.
Op gedetineerden die langere tijd vast
zitten zijn we gewoon niet ingesteld. De
politie richt zich vooral op de beveili-
Qhet voorkomen dat iemand vrij kan
m".
De Bergse advocaat J. Sneep gaf er
toen blijk van het roerend eens te zijn
met de Roosendaalse commissaris: „Een
schrijnende toestand. Mensen worden
gedwongen onder zeer primitieve om
standigheden te leven. De cel is ingericht
met een brits en een open toilet. Je kunt
wel voorstellen wat voor lucht er hangt.
De dekens worden overdag weggeno
men. De arrestanten hebben geen enkele
verstrooiing: geen televisie, geen radio,
geen bezigheden. Het is mensonterend
om iemand in die omstandigheden 25
dagen vast te houden".
R. de Regt, hoofd operationele onder
steuning van het district Breda van de
Rijkspolitie ziet de oorzaak van de pro
blemen vooral in de inrichting van de
politiebureaus: „Alle politiecellen in ons
district die gebruikt worden voor het
vasthouden van arrestanten voldoen aan
de wettelijke eisen. Probleem is dat de
bureaus waarin die cellen zich bevinden
niet de goede voorzieningen hebben om
arrestanten te kunnen luchten of te laten
douchen".
De Regt: „Zo'n douche op een groeps-
bureau is doorgaans prima voor een
agent die op de race-fiets naar het werk
gekomen is. Bij een arrestant moet je
toezicht houden, zorgen dat hij niet
vlucht of gekke dingen doet onder de
douche én hem toch ook op zijn minst
enige privacy gunnen. Om die tegenstrij
dige doelen te kunnen bereiken ontbre
ken de voorzieningen. Ons gloednieuwe
bureau in Made is daarop de enige uit
zondering. Luchten is ook zoiets. In een
enkel geval kan de binnenplaats daar
voor gebruikt worden. Maar zelfs bij een
gunstig bureau, zoals in Rijen moet dan
eerst het hek dicht en dan nog moet er
og i
permanent toezicht zijn. Dat kost alle
maal enorm veel mankracht".
Een tweede probleem van het opsluiten
van arrestanten in bureaus van de rijks
politie is dat die bureaus gemiddeld
maar acht uur per dag bemand zijn.
Keer op keer moet de keus gemaakt wor
den: ten koste van mankracht die elders
veel efficiënter ingezet kan worden voor
het politiewerk het bureau ook maar 's
nachts openhouden of de arrestant el
ders onderbrengen. Elders kan in dit ge
val slaan op drie mogelijkheden. De
meest logische oplossing is Het Huis van
Bewaring in Breda of elders, maar be
kend is dat men bij die instellingen
kampt met een chronisch ruimtegebrek.
Een tweede uitwijkmogelijkheid vormen
de cellenblokken van de bureaus van ge
meentepolitie in de grotere plaatsen.
Doorgaans zijn die bureaus beter toege
rust voor de opvang van arrestanten.
Maar men zit er, ondanks een riante ver
goeding allerminst te wachten op 'logés'
van de rijkspolitie. Hoofd-inspecteur J.
Peeters van de gemeentepolitie in Oos
terhout: „Toezicht kost mankracht die
we liever op straat inzetten".
Een derde mogelijkheid is nog dat
groepsbureaus van de rijkspolitie onder
ling gaan poolen door bijvoorbeeld voor
de nacht drie arrestanten vanuit verschil
lende plaatsen onder te brengen in één
en hetzelfde bureau, zodat er 's nachts
ten minste maar één bureau open hoeft
te blijven. De heer De Regt: „Maar het
is een hele toer om dat allemaal geregeld
„De cel Is Ingericht met een brits en een open tollet. Je kunt wel voorstellen wat voor lucht er hangt.
- FOTO'S DE STEM/DICK DE BOER
Een schrijnende toestand
„Verdachten hebben het In een politiecel heel zwaar, heel waar Ja, daar wil Ik
niet omheen draalen. Maar het blijft een afweging: de mensen zijn heel schadelijk
voor de maatschappij. En dat krijgt voor ons dan prioriteit".
te krijgen. In Driebergen hebben we een
coördinatie-punt en daar proberen we er
met telefoon en telefax maar het beste
van te maken".
Curieus gevolg van het cellentekort is
dat er soms gigantische reizen gemaakt
moeten worden met bewaakte arrestan
ten. De Regt: „Het is geen uitzondering
dat een arrestant voor een juridische for
maliteit, bijvoorbeeld voor de verlenging
van hechtenis op en neer van Groningen
naar Breda moet, begeleid door twee be
wakers". Cocaïne-koning Jan E. uit Sint
Willebrord moest keer op keer op en
neer van Maastricht naar het Paleis van
Justitie in Breda.
L5tP pr°b,eem van het opsluiten van arrestanten In bureaus van de rijkspolitie Is dat die bureaus gemiddeld maar acht uur
P6' oag bemand zijn. Toezicht kost mankracht die we liever op straat Inzetten
Het politiebureau in Breda beschikt
over negentien cellen. Met de dagelijkse
verzorging van arrestanten is een pool
van negen portiers en cipiers belast, bur
ger-ambtenaren die via een interne oplei
ding zijn voorbereid op hun taak.
Woordvoerder Roel Holvast: „Voor de
verzorging van arrestanten van onszelf
en van elders zijn we dus zeker overdag
feen executief politiepersoneel kwijt,
'óch blijft het een last, want de forma
tieplaats die is bezet door een cipier ben
je kwijt voor een politieman".
Vorig jaar 'verwerkte' het Bredase cel
lenhuis 360 arrestanten die er langer dan
vier dagen verbleven. Jarenlang lag dat
aantal iets hoger. Ongeveer de helft van
die arrestanten was aangehouden door
de Bredase gemeentepolitie, voor de an
dere helft fungeerde het Bredase politie
bureau als een soort Huis van Bewaring
voor 'andermans' arrestanten.
Op zijn beurt wijkt de Bredase politie
bij een piekbelasting wel eens uit naar de
bureaus in Etten-Leur, Roosendaal of
Oosterhout. Holvast: „We hebben rede
lijke faciliteiten voor luchten en
douchen. Maar we hebben natuurlijk
niet de faciliteiten van een Huis van Be
waring".
Het idee om vanwege het cellentekort
maar twee arrestanten in één cel te stop
pen vindt Holvast 'niet opportuun': „De
druk op ons cellenhuis vermindert de
laatste tijd. We kunnen ook niet echt
zeggen dat we last hebben van de krapte
in het Huis van Bewaring in Breda".
In het arrondissement Breda kan een
verdachte maximaal 25 dagen in een po
litiecel verblijven. Na de in verzekerings
telling van twee maal twee dagen (dat
gebeurt door een (hulp)officier van justi
tie) beslist de rechter-commissaris over
twee maal zes dagen verlenging en ver
volgens beslist de raadkamer over de
drie maal dertig dagen verlenging. De
rechtbank in Breda accepteert 21 dagen
politiecel, exclusief de vier dagen die de
verdachte in verzekering is gesteld op het
politiebureau. Totaal 25 dagen dus.
Officier van Justitie mr. W. Tielke-
meijer geeft toe dat dat eigenlijk niet de
bedoeling is geweest van de wetgever.
„Uit het systeem vloeit voort dat een
verdachte eigenlijk na vier dagen van het
politiebureau zou moeten worden over
gebracht naar het Huis van Bewaring.
Een politiecel is in het algemeen niet ge
schikt voor een langdurig verblijf. Een
verdachte kan bijvoorbeeld maar zeer
beperkt worden gelucht".
Vraag aan mr. Tielkemeijer: President
mr. Asscher van de Amsterdamse recht
bank heeft wel opgemerkt dat hij kan
ruiken als er een verdachte voor hem
staat die lang in een politiecel heeft geze
ten. Tielkemeijer haalt de schouders op.
„Asscher ziet wel verdachten maar hij is
natuurlijk een civiele rechter. Je hebt
mensen die schoon zijn op hun lichaam
en mensen die dat niet zijn. Ik denk dat
iemand die schoon is op zijn lichaam
ook in een politiecel met vervuilt. Je
kunt je daar ook wassen".
Vraag: Vindt U het juist dat een ver
dachte langer in een politiecel blijft dan
vier dagen? „Ja, wat moet ik daar nu op
zeggen. Laat ik het zo stellen: ik kan me
heel goed vinden in het wettelijk sys
teem. In principe moet een verdachte na
vier dagen naar het Huis van Bewaring.
Maar je zit met het probleem van het cel
lentekort. Er is te weinig plaats in de ge
vangenissen (waar veroordeelden hun
straf uitzitten, red.) en dan krijg je ver
volgens te weinig plaats in de Huizen
van Bewaring (waar in principe mensen
in voorhechtenis zitten, maar waar ook
plaatsen door veroordeelden worden in
genomen). Je moet dan een afweging
maken tussen het belang van de maat
schappij, die door deze verdachte be
dreigd wordt, en dat van de verdachte.
In praktijk blijven nu al alleen de zwaar
ste gevallen over: dat zijn mensen die
zwaar lichamelijk geweld hebben ge
pleegd, die brand hebben gesticht, die
hard drugs hebben verhandeld of die ge
woonte-inbreker zijn. Kortom: alleen de
zwaarste gevallen".
„In het verleden is het wel gebeurd dat
verdachten na 21 dagen naar huis moes
ten worden gestuurd. Dat kan fnuikend
voor het politie-onderzoek zijn. Maar
dat waren uitzonderingen. Je hebt hier in
praktijk twintig dagen de tijd om naar
„Zo'n douche op een groepsbureau
Is doorgaans prima voor een agent die
op de race-flets naar het werk geko
men Is. BIJ een arrestant moet Je toe
zicht houden."
een vrije plaats in het Huis van Bewaring
te zoeken. In Breda verblijven de meeste
van de van ernstige misdrijven beschul
digde verdachten twee tot drie weken in
de politiecel. De laatste zes maanden is
het overigens iets rustiger, maar ik weet
niet of dat structureel of toevallig is".
„Verdachten hebben het in een poli
tiecel heel zwaar, heel waar ja, daar wil
ik niet omheen draaien. Maar het blijft
een afweging: de mensen zijn heel scha
delijk voor de maatschappij. En dat
krijgt voor ons dan prioriteit
Minister Korthals Altes (Justitie) en
diens staatssecretaris Korte-Van Hemel
staan voor bovengeschetste problema
tiek één oplossing voor ogen: uitbreiding
van de capaciteit van gevangenissen en
huizen van bewaring moet een eind ma
ken aan het in voorlopige hechtenis hou
den in politiecellen en het naar huis stu
ren wegens plaatsgebrek van verdachten
die een voorlopige hechtenis uitzitten.
In de vorig jaar verschenen voort
gangsrapportage over het plan 'Samenle
ving en Criminaliteit' blijkt dat het aan
tal personen dat in politiecellen wordt
ondergebracht is gestegen tot boven de
vierhonderd gemiddeld per dag. Dat ge
middelde lag in 1985 nog op 245, in 1986
op 305.
In diezelfde nota geven beide be
windslieden ook aan hoe, door middel
van nieuwbouw, de capaciteit moet wor
den vergroot. In 1987 waren er 3462 cel
len beschikbaar in de huizen van bewa
ring, dat moeten er in 1989 4305 zijn. Zo
komen er nieuwe huizen van bewaring in
Rotterdam (252 cellen) en Hoorn (192
cellen), terwyl de huizen van bewaring in
Haarlem (98 cellen), Den Bosch (48),
Amsterdam (15), Den Haag (134), Am-
hem (58) en Utrecht (61) zullen worden
uitgebreid. In totaal moet het aantal cel
len in alle penitentiaire inrichtingen (dus
ook gevangenissen en open inrichtingen)
stijgen van 5631 in 1987 tot 7422 in
1989.
Voor Korthals Altes is de uitbreiding
van het aantal gevangeniscellen een ab
solute noodzaak. Niet alleen omdat op
die manier het oneigenlijk gebruik van
politiecellen kan worden tegengegaan,
maar ook omdat de aanpak van de cri
minaliteit valt of staat met voldoende ge
vangeniscellen. Een justitieel apparaat
dat er wel in slaagt criminelen op te spo
ren en te veroordelen, maar die crimine
len weer vervolgens moet laten lopen bij
gebrek aan celruimte, werkt averechts.
Nederland blijft de komende twee jaar
evenwel kampen met een, overigens snel
teruglopend, tekort aan gevangeniscel
len. Tegen die achtergrond opperde het
CDA vorig jaar het idee om meer men
sen in één cel op te sluiten. Het idee
werd omarmd door de WD en onlangs
nog beloofde Korthals Altes om het plan
op zijn haalbaarheid te onderzoeken. In
een interview met deze krant in januari
1987 plaatste de minister wel de nodige
voorwaarden: het delen van celruimte
mag slechts worden gebruikt als een tij
delijke noodmaatregel. Korthals Altes
toonde zich toen geen voorstander om
dat het aanpassen van cellen voor meer
dere bewoners ook geld kost. „Dan heb
ik liever noodvoorzieningen", aldus
Korthals Altes, die destijds ook op het
opkomend aids-gevaar wees. „Je loopt
risico's als je twee mensen in een cel zit
t
