even
UITBLAZEN
De beklemmende rust aan het Koreaanse front
Het troosteloze bestaan van Palestijnen in Bayrut
Muurbloempje was rooms, maar is nu gereformeerd
OVEREEN
3
Griezelig midd
Verlaten
Ouders
PANMUNJOM, HET ENIGE GAT IN DE FRONTLINIE TUSSEN NOORD- EN ZUID
'Illegale
Surinamers
uitwijzen'
DE STEM CO
DE STEM ACHTERGROND DINSDAG 5 JANUAR11987
te
WIM KOCK
-DE STEM.
DE STEM BINNENü
DEN HAAG (ANP) - Na
discussie tussen overheid
ties van milieubeschermir
een einde aan spuitbuss
vormen voor de de aarde t
NU AL heb ik schrik
van Nieuwjaar 1989.
Dan moeten we heel
dat aangename, maar af
mattende ceremonieel van
de jaarwisseling in één et
maal afwerken. Vieren
twintig uur nadat je de al
lerlaatste heilwens van de
Nieuwjaarsnacht hebt uitge
sproken, mag je je al weer op
maken om naar het werk te
gaan. De kalender geeft dan
maandag 2 januari aan. Mis
schien dat dén de ATV een
keer echt uitkomst biedt.
Deze keer hadden we nog
de zaterdag als rustdag voor we
ons op zondag opnieuw in de
nieuwjaarsbijeenkomsten en -
visites stortten. Als dat volgend
jaar allemaal moet worden sa
mengeperst in één nacht en de
daarop volgende dag dan heeft
dat heel misschien het voordeel
dat je nergens de tijd krijgt om
er eentje te veel te pakken. En
dan ben je misschien toch fris
en fit op maandagmorgen 2 ja
nuari.
Vroeger, toen de kinderen
nog jonger waren en na het
vuurwerk afsteken weer naar
binnen kwamen en naar bed
gingen, was het niet zo erg.
Mijn vrouw en ik bleven dan
ook thuis. We schonken nog
een glas in, wachtten nog even
op de telefoontjes uit Engeland,
'waar het nieuwe jaar altijd later
begint dan hier en we lagen re
delijk op tijd op bed. Als we
dan halverwege de voormiddag
opstonden om oma nieuwjaar
te gaan wensen, dan waren we
fit en uitgeslapen.
Maar sinds de kinderen na
de champagne van midder
nacht en het vuurwerk de hort
opgaan, moeten wij ook weer
zo nodig. Dat begon een paar
jaar geleden toen we met wat
vrienden bijeen zaten op een
nieuwjaarsontvangst. Het wa
ren geloof ik de vrouwen die er
over begonnen: over de kinde
ren die groot geworden waren
en je mooi alleen thuis heten
zitten als de klok twaalf uur ge
slagen had. 'Waarom zoeken
wij elkaar dan niet op', opperde
iemand. Ja waarom niet? Zo
werd de kiem gelegd.
Tegen dat het weer Oudjaar
werd hadden praktische gees
ten het ideetje verder uitge
werkt. Ze hadden een rustig ca
feetje uitgezocht, waar je geen
toegangsbewijs voor nodig had,
zoals voor die cafê's in het cen
trum, waar de kinderen in de
nieuwjaarsnacht met de benen
buiten hangen. Telefoon en
tamtam verkondigden het ge
rucht in de verschillende, ook
weer onderling verbonden
vriendenkringen. Om een uur
of half twee, in de nieuwjaars
nacht, stonden de initiatiefne
mers, zoals de praktische gees
ten zich inmiddels gerust
mochten noemen, met enige
spanning te wachten op het re
sultaat van hun bliksemactie.
Al gauw konden ze zichzelf en
de kastelein geruststellen en
dromden er zo'n veertig man/
vrouw samen rond de toog. Het
was reuzegezellig en we felici
teerden onszelf en elkaar met
dit schone initiatief.
Het bleek alleszins voor her
haling vatbaar. De kastelein
voelde feilloos aan wat voor
vlees hij in de kuip had. Hij
zorgt voor passende hapjes en
houdt de geluidsinstallatie op
conversatie-sterkte, wat in
houdt dat hij de muziek luider
laat klinken naarmate wij har
der praten en niet andersom.
Het vertrouwen van de kaste
lein in het welslagen van onze
bijeenkomsten voor Verlaten
Ouders wordt weerspiegeld in
de steeds guller beladen tafel
met hapjes. Deze keer viel er
een lichte schaduw over de bij
eenkomst. Het met zoveel zorg
geselecteerde café moet wijken
voor het zoveelste stedebouw
kundig projekt waarmee onze
gemeente zich eer wil aandoen.
Ook onderwerpen als de veel
besproken ontvoeringszaak-
Heyn trokken af en toe dunne
sporen van zorg en ernst door
de algehele vrolijkheid.
Nu en dan zie je zo eens een
van de kinderen binnenwippen.
Verdwaald, of gewoon om iets
te halen. Nieuwsgierig zie je ze
kijken naar hoe de ouden zich
vermaken en een beetje ver
wonderd stellen ze vast dat er
maar weinig verschil is met hun
eigen feestje in het uitpuilende
café. Ook de ouden staan dicht
bijeen en in drommen, met het
glas in de hand, onafgebroken
door elkaar te praten. Wat min
der springerig en uitgelaten
hoogstens. Alleen de muziek
zal wezenlijk anders zijn; naar
de aard van het buurtcafé meer
van het gezelligheid opeisende
Manke Nelis-genre.
In het formuleren van de
nieuwjaarswensen heb ik ook
dit jaar geen opvallende ont
wikkeling of nieuwigheid opge
merkt. De 'beste wensen' en de
gezondheidswensen behielden
de boventoon. De gezondheids-
wensen hebben wel duidelijk
het karakter van rage verloren.
Ze zijn dus ingeburgerd. De
'beste wensen' zijn aan inflatie
onderhevig door een tamelijk
krachtige opkomst van de 'al
lerbeste wensen'. Slechts één
keer werd mij nog een 'zalig
nieuwjaar' toegewenst. 'Veel
heil en zegen' hoor je ook niet
meer. lammer. Van de retour-
wensen is het kortaffe 'insge
lijks' terecht vrijwel verdwenen.
Het was vier uur geweest
toen mijn vrouw en ik het ca
feetje voor Verlaten Ouders
verheten. Thuis nog even geze
ten bij een afzakkertje en toen
naar bed want over enkele uren
zou oma zitten wachten met de
koffie. De kinderen hebben we
niet meer thuis horen komen.
De slaap was kort en de dag die
volgde lang en enerverend.
Zo'n etmaal gaat je niet in de
koude kleren zitten. Dat zullen
we volgend jaar op maandag 2
januari nog beter merken. Ik
denk dat ik die ATV-dag maar
vast in de nieuwe agenda zet.
iimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifï;
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice*
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
De 10 miljoen bewoners van Seoul schrikken al niet meer
op van de doordringende knal, waarop ze 's avonds stee
vast rond de klok van elven worden vergast. Ze weten al
niet anders meer. En kennen de oorzaak. Iedere dag stuurt
het Amerikaanse leger een U2-vliegtuig de lucht in. De
met infrarode camera's uitgeruste spionagetoestellen regi
streren haarscherp iedere beweging van de vijand.
Noord- en Zuidkorea mogen dan wel eikaars bloedbroe
ders zijn, van enige genegenheid is nog altijd niets te mer
ken. De dreiging van een gewapend conflict is levensgroot
aanwezig. Een ooggetuigeveerslag van het front, waar van
tijd tot tijd nog wat schoten gewisseld worden.
Door Jules Spij kers
VOOR GEORGE McNa-
mara is de rust aan het
front even bedreigend als
hij absoluut lijkt. Pan-
munjom schijnt te dromen
in de frisse najaarswind
die door deze nederzetting
jaagt.
„Ach, binnen drie minuten
zijn ze in Seoul", meldt hij
meer berustend dan strijd
baar. Alsof ook hem het wa
pengekletter aan beide zijden
van de 38ste breedtegraad te
gen de borst stuit. In functie is
dat wel het allerlaatste wat
van de beroepssergeant ver
wacht wordt. Dagelijks pre
senteert McNamara de tv-uit-
zendingen van het Ameri
kaanse legerstation AFKN.
En doet daarbij alle moeite
het moreel van de 47.000 man
elitetroepen en hun familiele
den die de VS naar het zuide
lijke deel van het schiereiland
zonden, op peil te houden.
Daartoe dienen de aanbiedin
gen voor geheel verzorgde va
kanties per C-130 transport-
viegtuig naar vakantiekolo
nies van het Amerikaanse le
ger op het zonniger Taiwan.
En invitaties voor breicursus-
sen en toneelvoorstellingen in
de legerplaatsen Chido,
Kwangnung, Chinju, Song-
nam en Suwon, waarmee de
welzijnsdienst van de US
Army de verveling van zijn
personeel en verwanten pro
beert te verdrijven.
Binnen drie minuten kun
nen de Noordkoreaanse Mig
straaljagers van Russische
makelij de 55 kilometer tussen
grens en Zuidkoreaanse
hoofdstad overbruggen. Over
de eenbaans verbindingsweg,
de Unification Road, vergt dat
tripje een uur. Zeventien tan
kwallen dienen de Noordko-
reanen bij het uitvoeren van
eventuele snode plannen via
die keurige asfaltweg door de
uitgestrekte ginseng-velden
te ontmoedigen. De rivalen
houden wederzijds de druk
stevig op de ketel. Het komt
nog met enige regelmaat tot
vuurgevechten aan de grens.
Op 8 oktober joeg een Noord
koreaanse kanonneerboot nog
een Zuidkoreaans visserschip
naar de zeebodem.
Elf vissers kwamen daarbij
om. Het 'Noorden' rechtvaar
digde de aanval met de bood
schap dat het een spionage-
schip betrof. 'Zuid' deelde mee
dat daarvan geen sprake was
en het incident plaatsvond
twintig kilometer ten zuiden
van de demarcatielijn tussen
de landen in de Zuidchinese
Zee. „Het enige waar U op uit
bent, is de sfeer in het Zuiden
te verpesten met het oog op de
Olympische Spelen", verweet
William Pendley, de Ameri
kaanse afgezant tijdens de
dagelijkse gespreksrondes
tussen beide rivaliserende na
ties in Panmunjom, zijn
Noordkoreaanse gespreks
partner Li de dag erop.
Maar ook generaal William
Livsey, opperbevelhebber van
de gecombineerde Ameri
kaanse en Zuidkoreaanse
troepen, laat geen mogelijk
heid voorbij gaan om de bui
tenwereld te herinneren aan
de dreiging van een nieuw
grensconflict. „Als Noordko-
rea dadelijk van het Interna
tionaal Olympisch Comité
aan de onderhandelingstafel
niet zijn zin krijgt, kan het
weieens voor een hoop narig
heid gaan zorgen. Ik sluit dan
nieuwe terroristische acties
niet uit. Het zou kunnen be-
Noordkoreaanse en gecombineerde Amerikaans-Zuidkoreaanse delegaties voeren re
gelmatig overleg over de wapenstilstand in het grensplaatsje Panmunjom. - fotoap
sluiten de Gedemilitariseerde
Zone (DMZ - js) weer eens in
brand te zetten", wrijft hij
zijn manschappen regelmatig
onder de neus.
En verder dreigend: „Onze
inlichtingendienst weet dat
het Noorden steeds meer
manschappen samentrekt aan
de noordgrens van de DMZ.
En dat het land 840.000 solda
ten op de been kan brengen,
320.000 meer dan het zelf toe
geeft. De dreiging is er voor
ons. We moeten uiterst waak
zaam zijn en blijvea"
Bij Imin'gak houdt de we
reld voor de Zuidkoreaanse
burger op. De Bridge of Free
dom over de de rivier de
Imin-gang is voor hem verbo
den gebied. Daarachter ma
ken militairen de dienst uit.
Zuidkoreanen en Amerikanen
ten zuiden van de DMZ,
Noordkoreanen aan de over
zijde. En daartussen, als een
buffer, een bescheiden bezet
tingslegertje van de Ver
enigde Naties. Dat toezicht
houdt op de rust in Panmun
jom, een nederzetting waarin
vijf houten barakken centraal
staan. In de middelste wisse
len iedere dag op het middag
uur de leden van het zogehe
ten Joint Observer Team
boodschappen uit.
Ook poststukken gaan daar
door het enige gat in de 241 ki
lometer lange, en gemiddeld
vier kilometer brede scheids
lijn tussen de beide landen
Een keer per maand, of als de
ontwikkelingen daartoe aan
leiding toe geven, draaft de
gewichtiger Military Armis
tice Commission, op.
Panmunjom is in zijn ver
schijningsvorm tenminste
even afschrikwekkend als
zijn evenbeeld in Europa,
Berlijn En ook een recht
streeks gevolg van het hand
jeklap dat Russen en Ameri
kanen aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog met
elkaar maakten. Nadat de
Amerikanen hun interesse in
het zuidelijk deel van het
schiereiland zo goed als verlo
ren hadden, vielen Noorde
lijke communisten het op 25
juni binnen
In drie jaar tijd werd Seoul
driemaal bezet en weer her
overd. Een keer dreigde
Pyongjang, de hoofdstad van
het Noorden, van eigenaar te
verwisselen. Aan het bloed
vergieten, dat twee miljoen
soldaten en burgers het leven
kostte, kwam in juni '53 een
einde nadat de Verenigde Na
ties het Zuiden met een eigen
bezettingsleger te hulp waren
geschoten. Nederland leverde
ook zijn aandeel. Bij het dorp
Hoengsong herinneert een
monument aan de 120 Neder
landers die sneuvelden.
Voor de bezoeker staat de
rust in Panmunjom in schril
contrast met het spel dat de
kemphanen er spelen. Vanuit
een torentje aan de zuidelijke
kant van de grens die hier
slechts aangegeven wordt
door een simpel rijtje tegels,
mag hij een oog werpen op
een foeilelijk, stenen gebouw
waarin de Noordkoreaanse
bewoners van dit onderhan
delingsdorp huizen.
De bezoeker wordt wel
dringend verzocht vooral niet
te roken en zeker niet te
zwaaien naar de 'Noordelijke'
gardist die vanuit zijn onder
komen trouw ieder bezoek
aan die uitkijktoren op de ge
voelige plaats vastlegt. „Dat",
zo verklaart de excursieleider
snel, „wordt in het Noorden
altijd verkeerd uitlegd.
Iemand die rookt is dan met
een aan de verdovende mid
delen. En zwaaien naar de
overkant wordt in de kranten
daar uitgelegd als een wanho
pige kreet om hulp vanuit het
Zuiden."
Even verderop staat een
Amerikaanse legertruc
parkeerd, pal achter een ste
nen bouwsel. Enkele meters
verderop begint de 'Bridge o{
No Return', een simpel stenen
bruggetje over de Sachon-ri
vier, een sloot die de grootste
tijd van het jaar droog staat
De weg over die smalle, be
tonnen brug voert naar
Noordkorea.
„Een weg terug is er niet",
illustreert de excursieleider,
een jonge Amerikaanse kor
poraal, de beklemmende
sfeer. In de truc zit een Ame
rikaanse militair schijnbaar
verdwaasd voor zich uit te
staren. De linkerarm steunt
op het stuur, de rechterhand
houdt voeling met het con
tactsleuteltje, iedere minuut
van de dag. „Dat is voor
schrift. Als men vanuit
Noordkorea de brug op wil
rijden, moet onze man de auto
starten en voor de uitrit van
de brug plaatsen. Zo kunnen
we een invasie van die kant
tenminste wat vertragen"
Overdreven, die vorm van
waakzaamheid? Niet voor op
perbevelhebber Livey. „Ik
heb hier gevochten tijdens de
Koreaanse oorlog en later ook
in Vietnam. Ik heb al genoeg
jonge mensen zien sneuvelen.
De beste manier om niet op
nieuw in een heuse oorlog
verwikkeld te raken, is zeil
kracht uit te blijven stralen"
Over ruim acht maanden be
ginnen in Seoul (en Pyong
jang?) de Olympische Zomer
spelen. Het is nu rustig aan
het front.
Door Robert Fisk
DE RUÏNEUZE straten van de
oude frontlijn, de zogeheten
'groene lijn' die West- en Oost-
Bayrut scheidt, maken dezelfde
indruk als de Libanese politiek;
gebarsten, ondermijnd en al ja
ren verlaten.
De trottoirtegels zijn overwoekerd
door onkruid en gras. Bomen groeien
zelfs dwars door de barricades die
een jaar of tien geleden met fana
tieke overtuiging werden opgewor
pen. De natuur heeft grote delen van
het centrum van Bayrut weer op
geëist. Er is nu letterlijk sprake van
een 'groene' lijn.
Bewoners hebben de feitelijke
scheiding van het land al geaccep
teerd, terwijl hun regering te zwak is
om het toe te geven.
Er wonen nog steeds christenen in
West-Bayrut, maar erg nadrukkelijk
aanwezig zijn ze niet. Hun kerstfeest
was dit jaar een tamelijk kale bedoe
ning. De radicale sji'itische moslims
hadden er op toegezien dat er tijdens
de advent geen kerstboom, geen
lichtje, geen kaarsje te zien was in de
straten. Alleen boven een benzine
pomp in Paradijsstraat hingen nog
wat papieren kerstslingers; half ver
gaan weliswaar, want het was nog
over van vorig jaar.
Afgelopen weekend raasden de
winterstormen door Bayrut; ze trok
ken aan de grote bomen op het ter
rein van de Amerikaanse universi
teit, overstroomden de wegen en zet
ten de Palestijnse vluchtelingenkam
pen onder water. In het kamp Chatila
dacht men tot voor kort dat alles in
orde was. Vorige maand werd een
wapenstilstand tussen de Palestij nen
en de sji'itische moslims overeenge-
komea
De Palestijnse burgers kregen toe
stemming terug te keren naar hun
woonplaats en zouden hun huizen
opnieuw kunnen opbouwen en repa
reren met het materiaal dat de VN-
organisatie voor Hulp aan de Pales
tijnse Vluchtelingen hen zou ver
schaffen.
Zover is het echter niet gekomen.
De sji'itische Amal militie eiste na
melijk dat de VN-organisatie hen de
zelfde hoeveelheid cement zou schen
ken als de Palestij nen zouden krij
gen. Dat weigerde de VN. Met als ge
volg dat de huizen nog niet hersteld
zijn en dat de vluchtelingen nog
steeds in hun kampen zitten. Volgens
schattingen van de VN hebben 950
van de 1.000 Palestijnen in Chatila
zich aangesloten bij de guerrilla's.
Het is zo langzamerhand al een cli
ché geworden om te zeggen dat de
Palestijnen van West-Bayrut de
wanhoop nabij zijn. De doelloosheid
van hun leven - en dood - heeft een
bepaalde eentonigheid. Hetgeen niet
gezegd kan worden van hun landge
noten op de Westelijke Jordaanoever
en de Gazastrook.
De sombere statistieken van de
VN-organisatie tonen aan dat onge
veer twaalfduizend burgers zijn blij
ven hangen in het vervallen kamp
Bouij el-Barajneh, maar dat zo'n
vijfduizend andere Palestijnen in
verlaten appartementen, kelders en
tussen de ingestorte muren van het
oude Amerikaanse ambassadege
bouw in Ein el-Mreisse wonen. Deze
laatsten zijn vluchtelingen van de
vluchtelingenkampen en vormen dus
de meest urgente gevallen van alle
categorieën.
De Libanezen hebben het op het
moment veel te druk met hun eigen
economische tragedie en hebben nau
welijks oog voor de Palestijnse ellen
de, die je overal tegenkomt. 'Jonge
man verdwenen in Wëst-Bayrut'
luidde de kop boven een kort be
richtje in een van de ochtendkranten
vorige week. Vermeld werd dat de
18-jarige student Ghayath Jamal
Awar vermist werd, nadat hij de vo
rige ochtend om 7.30 van huis was ge
gaan en naar college ging in Mar
Eias.
Alleen degenen die Bayrut kennen,
weten dat vlakbij Mar Elias een klein
Palestijns vluchtelingenkamp ligt
Dat betekent dat de vermiste jonge
man bijna zeker een Palestijn was.
De vele duizenden Libanezen geloven
dat een 18-jarige Palestijn zonder
uitzondering een guerrilla-strijder is.
Niemand weet wat er met hem is ge
beurd.
De regering stelt er geen belang in
om uit te vinden wat er met de jon
gen aan de hand is. Het is voor de Li
banezen veel geruststellender om,
zelfs na twaalf jaar van interne con
flicten en buitenlandse invasies, in
geesten te geloven. De regering doet
daarom net alsof er niets aan de hand
is. Kranten en radionieuws berichten
elke dag wie een formeel bezoek heb
ben gebracht aan president Amin
Gemayel en hoe de ontmoetingen
tussen de krachteloze premier en de
parlementswoordvoerder zijn verlo
pen.
Ambassadeurs worden in de kran
ten te pas en te onpas geciteerd, alsof
him landen Libanon weer aan elkaar
zou kunnen lijmen.
Maar hechten de Libanezen daar
nu werkelijk zoveel waarde aan? In
de zuidelijke buitenwijken van de
stad, waar ten minste twintig buiten
landse gegijzelden in kelders verbor
gen gehouden worden - onder wie
Terry Waite - worden op het moment
bloeddonor-wervingsacties gehouden
voor de oorlog in zuidelijk Libanon.
Libanese guerilla's vechten hier te
gen de Israëlische troepen en hun mi
litaire bondgenoten. De Israëlische
moord op Palestijnen op de Weste
lijke Jordaanoever en de Gazastrook
heeft dit conflict weer nieuw leven
ingeblazen.
In Bayrut wordt al voorspeld dat
er meer vliegtuigkapingen en nog
meer acties door Abu Nidals angst
aanjagende moordeskaders te ver
wachten zija Abu Nidals groeperin
gen zouden zich ophouden in het
grote Palestijnse vluchtelingenkamp
Ein Helwe, buiten Sidon.
De Syriërs hebben al veel strijd
krachten teruggetrokken uit de
hoofdstad. Voorlopig zijn ze tevreden
met het behouden van hun machts
positie in West-Bayrut en vinden het
niet noodzakelijk nog meer beper
kende veiligheidsmaatregelen in te
stellen.
Op de weg naar het vliegveld, de
gevaarlijkste weg ter wereld voor de
weinige buitenlanders die nog in
West-Bayrut wonen, stonden afgelo
pen weekend slechts twee Syrische
soldaten. De wegen naar de zuide
lijke buitenwijken waren oneb-
waakt. Bij de ingang van het kamp
Bourj el-Barajneh was een groepje
gewapende sji'ietische milities bezig
de handtassen van Palestijnse vrou
wen te doorzoeken. Ze hadden niet
door dat zij zich daarmee net zo ver
nederden als hun slachtoffers. Dat is
onderhand de gewoonte geworden;
respect voor elkaar is net zo zeld
zaam als vrede in Bayrut.(THE TI
MES)
Door Kees Buijs
IN KERKELIJK Neder
land loopt de grote
scheidslijn niet tussen ka
tholieken en protestanten,
maar tussen katholieken
en hervormden aan de ene
kant, en alle gereformeer
den aan de andere kant.
De gereformeerden nemen in
onze toch zo tolerante tijd een
aparte plaats in de maat
schappij in. Ze denken uitge
sproken conservatief en blij
ken niet bijster geliefd. Het
herinnert aan de afkeer, die
de burgerij en het lagere volk
koesterden ten aanzien van de
'rechtzinnigen' en de 'fijnen'.
Katholieken kiezen bij hun
voorkeur voor buitenstaan
ders de volgorde: hervorm
den, onkerkelijken, joden, en
dan pas gereformeerden. Her
vormden kiezen eerder voor
katholieken dan voor gerefor
meerden. Omgekeerd hebben
gereformeerden een duide
lijke voorkeur voor hervorm
den; op grote afstand volgen
pas katholieken, joden en on
kerkelijken.
Het lijkt er sterk op, dat de
gereformeerden de rol van
muurbloempje hebben over
genomen, die de rooms-ka-
tholieken in het vroeger over
wegend protestante Neder
land was toebedeeld.
Dit blijkt uit het onder
zoeksrapport 'Katholiek en
Protestant' van de Nijmeegse
godsdienstsociologen dr. J.
Peters en prof. dr. O. Schreu-
der. Hun studie gaat over de
geschiedenis van de confes
sionele culturen van de Ne
derlandse kerkelijke hoofd
stromingen - rooms-katho-
liek, Nederlands hervormd,
gereformeerd synodaal en
overige gereformeerde ker
ken- en hun onderlinge kli
maatsverschillen. Remon
stranten, doopsgezinden en
lutheranen blijven vanwege
hun kleine aanhang buiten
bechouwing.
Na een uitvoerig historisch
overzicht schetsen zij de hui
dige stand van zaken, aan de
hand van de landelijke so
ciaal-culturele enquête die
het sociologisch instituut van
de Katholieke Universiteit
Nijmegen eind 1979 hield.
Gereformeerden, zo stellen
zij, bezitten een sterker bo
vennatuurlijk geloof, hebben
een grotere kerkelijke bin
ding en trouw aan de eigen
zuil, en bij hen zijn geloof en
leven veel meer een eenheid.
Vergeleken met hen is het ge
loof van katholieken en her
vormden slapper, en het heeft
minder met het leven van al
ledag te maken. Van katholie
ken blijkt de geloofsovertui
ging nog een graadje zwakker
en vrijblijvender dan van
hervormden. In andere op
zichten lijken het katholieke
en het hervormde volksdeel
inmiddels sterk op elkaar.
Aan de andere kant van de
scheidslijn schetsen de onder
zoekers de aanhang van de
kleinere gereformeerde ker
ken als super-gereformeer
den. „Het is werkelijk impo
nerend te moeten vaststellen,
dat de economische, sociale,
politieke en culturele moder
niseringsprocessen het niet
klaargespeeld hebben de kern
van de calvinistische refor
matie van de landkaart te ve
gen." Dit feit maakt volgens
beide sociologen nog meer in
druk als men bedenkt, dat het
calvinisme in de Lage Landen
steeds in de minderheid is ge
weest: „Nederland is nooit een
calvinistische natie in de
echte zin van het woord ge
weest."
Zo duidelijk als de historie
haar sporen trekt in gerefor
meerd Nederland, zo vaag is
de 'rekkelijke' traditie nog
slechts bij de hervormden.
Door de massale uittocht van
hervormden is de 'restkerk'
namelijk opgeschoven in de
richting van de orthodoxie,
zonder overigens maar in de
buurt van de gereformeerde
kerken te komen.
Het aanzienlijke verschil in
denken van beide achterban
nen maakt - ten overvloede-
duidelijk hoe moeizaam het
streven naar hereniging van
de Nederlands Hervormde
Kerk en de Gereformeerde
Kerken in Nederland aan de
basis kan verlopen. 'Samen op
weg' kan wel eens een lange
weg blijken.
In katholiek Nederland
tenslotte zijn de sporen van de
geschiedenis vrijwel volledig
uitgewist. Van het defensieve
emancipatie-katholicisme en
het offensieve triomfalisme is
bijna niets meer te bekennen
„Als we ergens tevergeefs
naar de vroomheid der vade
ren zoeken, dan is het hier",
aldus Peters en Schreuder.
„Ze hebben een metamorfose
ondergaan die hen ver van de
gereformeerden, met wie zij
vroeger konden wedijveren,
verwijderde, en hen tussen de
hervormden en de onkerkelij
ken plaatst."
Ook het sociaal klimaat is
anders geworden. Katholie
ken staan op één lijn met her
vormden; ze vertonen geen
eigen cultuur meer. Ze zijn
een geaccepteerde bevol
kingsgroep.
De Nijmeegse godsdienst
sociologen laten de kans niet
voorbijgaan om een venijnig
prikje uit te delen aan hun
Tilburgse collega Walter
Goddijn, die enkele jaren ge
leden gewag maakte van her
levend antipapisme. „Anti
katholieke opwellingen zijn
een kwestie van mediamen
sen die zich willen profileren,
of van intellectuelen die het
eens duidelijk willen zeggen
Het zijn stormen in evenzo-
vele glazen water, die niet
weerspiegelen wat onder het
Nederlandse volk leeft."
Het rapport Katholiek en
Protestant verscheen in de
reeks Sociaal-Culturele Ont
wikkelingen in Nederland.
Het is te bestellen bij het In
stituut voor Toegepaste So
ciale wetenschappen (postbus
9048, 6500 KJ Nijmegen, tel.
080-780111) en kost 27 gulden.
Van onze verslaggever
DEN HAAG - Een team van
deskundigen onder leiding
van dr. Roel In 't Veld moet
het komend half jaar orde
op zaken gaan stellen bij de
Directie Studiefinanciering.
In 't Veld is directeur-gene
raal hoger onderwijs en we
tenschappelijk onderzoek.
Minister Deetman heeft hem
aan het hoofd gesteld van een
uit tien leden bestaand team
De minister vindt dat proble
men in Groningen met de be-
De producenten van drijfgass-
den gebruikt, en minister Nijp
nen vandaag in Den Haag een
dering van de aanmaak en h
ozonlaag schadelijke stoffen,
geen enkele spuitbus in Neder
vatten.
De Nederlandse Aerosolvereni-
ging (NAV), waarbij praktisch
de gehele Nederlandse spuit
busindustrie is aangesloten, zal
het gebruik van de zogenoemde
CFK's (ChloorFluorKoolwater-
stoffen) in spuitbussen voor de
Nederlandse markt in 1990 met
90 tot 95 procent verminderen
ten opzichte van 1976. Alleen in
spuitbussen voor bepaalde me
dische doeleinden en voor ge
bruik bij open vuur zullen deze
drijfgassen nog aanwezig zijn.
Overeenkomstig het te slui
ten convenant zal de totale pro-
duktie van CFK's met 80 tot 85
procent teruggebracht worden,
zodat ook het gebruik van deze
stoffen in voor de export be
stemde spuitbussen omlaag
gaat Om te voorkomen dat de
r.
DEN HAAG - Het WD-
Tweede Kamerlid Wie-
benga vindt dat de vele dui
zenden Surinamers die in
Nederland verblijven zon
der geldige papieren het
land moeten verlaten.
Justitie en politie moeten actief
deze mensen opsporen en ze ge-
lij k behandelen met andere il
legale buitenlanders.
De WD'er is vooral ge
schrokken van verhalen over
mensenhandel en het gebruik
op grote schaal van visa voor
Spanje en vervalste inreispa-
pieren voor Nederland. Wie-
benga wil van het kabinet we
ten of al maatregelen zijn ge
nomen om een einde te maken
aan de massale immigratie uit
Suriname.
g
z
o
e
h
f
n'
a
h
d
v
Z'
h
P
C
n
b
d
n
si
ti
k
ei
ti
ls
V
It
ei
MET AFGRIJZEN en afkeuring heef
welke gewelddadige middelen een
de protesten van een gekolonialise
derdrukt. De acties van de Palestiji
raeliërs daarop kenmerken zich beic'
niet-meer weten wat we moeten doe
De overbevolkte en verpauperde
waar alle ellende begon - zijn de
een generatie haatdragende en tele
he is uitzichtloos en dat verklaart w
[nee Palestijnse jongeren gericht vu
Israëliërs trotseerden. Het is de moe
De manier waarop de verraste Isr
opstand probeerde in te dammen h
Ue regering begreep de signalen vs
9een duidelijk beleid ten aanzien va
moest terugvallen op de oude, starr
Pareren met hard geweld. De ijzerei
ln de loop der bloedige weken kon c
van machtsarrogantie aan Israëlisch
komend uit wanhoop: we slaan er
voorlopig koest blijven.
Die politiek heeft duidelijk gefaa
naar een mildere koers. Integendeel
'en van het geweld en het berechte
te ts naar het griezelige middel van
volgens de Israëlische wet ontoelaa
Jordaanse wet - onder die jurisdicti
Westelijke Jordaanoever voordat de
IS67 bezetten - om zijn doel te berd
Pelijk.
Deze situatie, waarin de standpun
oen en de gevoelens van Israëlisch
Polariseren, heeft de gematigde sts
7.1 heeft ook de hoop een een nieuw j
posten, waarvoor een international
verknald.
Israel kan met zijn harde optrede
'i®ns snel de sympathie van het We;
Jn overleving afhankelijk is - verlie
ooral de zinloosheid van bijvoorbee
.®?tro°k is uit een oogpunt van st
.n5lesakkoord met Egypte niet inter
iitJrrschrijftdit standpunt, maar pre
denken ronduit 'landverraad' en
'moment in de Israëlische regering
(a„®n landje als Israël moet beseffen1!
de ander, de Palestijn en de Ar:
ioo b welzi'n en veiligheid. Helaas
