HET DRUKKE LEVEN VAN EEN ASSISTENT PURSER 'ERDAG I kRI19881 e een noemt ze veredelde barjuf frouwen. Een ander benijdt hen het reizen, 't zien van verre landen, andere mensen en culturen. En net zo als zo vaak het geval is, ligt de waarheid in het mid den. Stewards en stewardessen werken keihard voor de kost, zeker als er bijvoorbeeld in één dag op en neer naar Rome gevlogen moeten worden. Wanneer de bestemming van de vlucht buiten Europa ligt, zijn er meerdere dagen mee gemoeid, Is er tijd voor 'sight seeing' of zomaar even wat winkelen. Het werk op zich is in grote lijnen hetzelfde. „Hoewel", zegt de Bredase stewardess Yvonne Heijtveldt, „het is elke keer toch weer anders. Je hebt steeds met andere mensen te maken. Dat maakt het juist zo boeiend". De Stem vloog mee naar Stockholm. Een drukke dag uit het leven van een stewardess. Briefing Champagne Lopen Even zitten Reizen Opleiding Kapingen Nootjes Schoenen uit FOTO MART HENDRIKS Tientallen kinderen tomen. Hun ouders ater gehoord", zegt ien actie gestart om voor voorlichtings a's ter bestrijding in de Derde We- ereldgezondheids- ïrenigde Naties pro- e organisaties zoals Inen te helpen, maatregel tegen aids pndooms. Maar dat moeilijke zaak. Sur- gebruik van con- oet worden om vi- te gaan. Maar voor in in de binnenlan- jBovendien past een la de cultuur van de jüe een condoom te- rtrouwt de reinheid :n al jaren naar een Een team van Zaï- iderzoekers zegt dat de strijd tegen aids. formatie van Zaïre, ie spreekbuis van de i onlangs tijdens een Kinshasa: „We kun- needelen dat de Afri- gevreesde ziekte aids g van de in Brussel professor Lurhuma, icijn MMI getest zijn ten. Zeven overleden taalf gingen er, vol- ers, aanmerkelijk op ïicro-bioloog Ignace het nieuwe medicijn is. „In de medische nog toe met geen We hebben het ook aen. We moeten af- Er bestaat wel enige and van de aids-spe- tad gehoord". tuw, samenzweerders op van Scotland Yard, stische politie of Ed- Hertog van Clarence, mogelijkheden zijn agen en Thames Televi- beloofd dit jaar, in een ;e serie met de geduchte Caine, het oude raad- lossen. Ik heb geen en- rijs, maar het zou me bazen als het de klein- an koningin Victoria zijn. D Door Ans van Goch 's Middags half een. Gekleed in keurig blauw en wit lakt Yvonne Heijtveldt nog eventjes haar nagels. „Even de laatste hand aan mezelf leggen", verontschul digt ze zich. De koffie pruttelt, „nog even koffie voor we wegrijden" en de kinderoppas meldt zich. „Eens even kijken, heb ik alles. Lip- pestift opdoen, o nee, dat kan straks wel. Papieren, schone zakdoek, we kunnen weg". Afscheid van de kinderen, een laatste zwaai en wegwezen. In de auto op weg naar Schiphol ver andert de huisvrouw Yvonne Heijtveldt in de efficiënte stewardess Yvonne Heijt veldt. Of stewardess, dat is eigenlijk met de goede benaming voor de functie die ze heeft. Ze is assistent-purser, in KLM- jargon kortweg aangeduid als 'AP' en dat betekent zoveel dat ze tijdens de vlucht de baas is van de stewards en ste wardessen. Teken van deze autoriteit zijn de drie strepen op de mouw van haar uniform. Een 'AP' kan ook nog purser worden, maar zo'n functionaris is alleen in de grotere vliegtuigen present. De strepen worden behaald na het met goed gevolg afleggen van diverse cursus sen. Na ongeveer een uur rijden - „van ons wordt verwacht dat we binnen een uur van Schiphol wonen. We moeten binnen die tijd op de vlieghaven kunnen zijn, voor het geval er iemand onverwachts uitvalt" - aankomst op Schiphol. Snel een parkeerolaatsje voor de auto zoeken, dan naar het bemanningencen trum. Eerst een sanitaire stop, vlug een kopje koffie en dan bij de vluchtleiding melden dat AP Heijtveldt present is. Daar krijgt ze een computeruitdraai, waarop staat op welke stewardessen er meevliegen, welke piloten er zijn en in welke kamer de briefing wordt gehou den. Vervolgens - en dat is een van de spe cifieke taken van een assistent purser- naar weer een andere balie, waar gege vens opgehaald worden over de vlucht zelf, het aantal passagiers, hoeveel men sen er business-class reizen en hoeveel economy class, of er bijzonderheden zijn, bijvoorbeeld passagiers die slecht ter been zijn en the een rolstoel nodig heb ben. Daarna volgt de briefing. In lokaal vier ontmoet Yvonne Beri en Anita, de twee stewardessen die mee naar Stockholm vliegen. Dat er drie ste wardessen zijn, hangt samen met het aantal passagiers en het type vliegtuig waarmee wordt gevlogen. In het kader van de vluchtveiligheid moet namelijk per aantal passagiers een steward(ess) aanwezig zijn. In een Boeing 747, waarin ongeveer 400 mensen kunnen, zijn onge veer 24 stewards en stewardessen. De- reis naar Stockholm wordt in een betrek kelijk kleine - 105 passagiers - DC 9 af gelegd. „We kennen elkaar niet. Dat is meestal zo, want er werken bij de KLM ongeveer 2500 stewards en stewardessen. Het is dan toeval, wanneer je bekenden treft." Een briefing van het cabinepersoneel is een bijeenkomst waar de bijzonderhe den van de vlucht worden doorgenomen. Yvonne wijst de twee anderen op het feit dat 'de krant' meereist. En dan: „De vlucht duurt een uur en 45 minuten", ze noemt het registratienummer, wijst erop dat het gordijn in het vliegtuig dat de twee klassen scheidt, op de terugweg ver hangen moet worden, omdat er dan min der mensen business-class meereizen. Beri en Anita krijgen verder te horen of ze vóór in (business-class) of achter in het toestel moeten werken. In het kader van de 'flight safety-instructies' (vlucht veiligheid) worden ze nog eens gewezen op het feit dat ze zelf bij de deuren van het toestel moeten gaan zitten. „Denk even na, sta eens even bij stil wat er gebeuren kan en wat er dan moet gebeuren". En verder krijgen de stewar dessen te horen wie op de heen- en te rugreis welke maaltijden krijgt. Daarna een blauw-witte stoet langs de douane, door de slurf naar het gereedstaande vliegtuig. Enkele passagiers zitten al bij ingang te wachten. Ongeveer een half uur voordat het vlieg tuig de lucht ingaat, zijn de stewardessen in het toestel present. De hele papierwin kel heeft dan ongeveer een half uur in beslag genomen. In het vliegtuig wordt de champagne alvast op ijs gelegd, snijden de drie vrou wen schijfjes citroen en wordt het aantal maaltijden dat door de catering-service inmiddels in het vliegtuig is gebracht, ge controleerd. De warme maaltijden staan in de oven, de koude zijn vast in contai ners op wieltjes gestouwd. Daarmee wordt straks door de gangpaden gere den. Elke passagier krijgt dan een pla teau op zijn schoot. De werkruimte in de pantry, de keu ken van de DC 9, is ontzettend krap. De drie vrouwen kunnen er amper tegelijk in. Passen en meten geblazen dus, „maar dat leer je wel tijdens de opleiding". De voorbereidingen zijn gereed. Nu tijd om lippestift op te doen. Ongeveer tie igeveer tien minuten voordat het vliegtuig opstijgt, lopen de passagiers door de slurf naar het vliegtuig. Yvonne staat aan de deur om hen te begroeten. 'Welkom' Hink» het in verschillende ta len. Na de laatste man gaat de deur dicht. Controleren of de bagage in de ba- gaeruimte stevig verankerd is. Het bordje 'No smoking, fasten seatbelts' licht op. Alles is in orde. Het vliegtuig taxiet weg. Yvonne spreekt de passagiers door de boordmicrofoon in het Engels en Nederlands toe. De werking van het zuurstofmasker wordt uitgelegd en met een daarna stijgt het vliegtuig op. De stewardessen hebben tijdens het op stijgen voorlopig voor het laatst gezeten. Zodra het vliegtuig in de lucht is, rijden ze met de trolley's de passagiersruimte van het vliegtuig binnen. Iedereen wordt voorzien van zijn of haar maaltijd. Kran ten en drankjes worden uitgedeeld en na Da werkruimte In de pantry, de keu ken van de DC 9, Is ontzettend krap. De drie vrouwen kunnen er amper te gelijk In. W E Zodra het vliegtuig In de lucht Is, rijden de stewardessen met de trolley's de passagiersruimte van het vliegtuig binnen, ledereen wordt voorzien van een maaltijd en kranten en drankjes worden uitgedeeld. foto s de stem/johan van guhp Visitekaartje van de KLM Tijdens de briefing worden de bijzonderheden van de vlucht worden doorgeno men. We kennen elkaar niet. Dat Is meestal zo, want er werken bij de KLM onge veer 2500 stewards en stewardessen. Het Is dan toeval, wanneer Je bekenden treft." de maaltijd lopen de stewardessen en de AP zelf met koffiekannen rond. De inwendige mens voorzien? Pla teau's worden opgeruimd. Geen tijd om eventjes te zitten, want dan krijgen de passagiers gelegenheid om een aardig heidje voor man, vrouw of kennissen te kopen. Belastingvrij wel te verstaan. Be talen met alle valuta's, checques of cre ditcard is toegestaan, de airhostess re kent moeiteloos in welke munteenheid dan ook af. Intussen is het vliegtuig al anderhalf uur in de lucht. Tijdens de vlucht heeft Yvonne nauwelijks tijd voor een praatje. Nog snel een laatste drankje, controleren of de veiligheidsriemen vastzitten en het vliegtuig landt op Zweedse bodem. Passagiers worden uitgeluid. Even rust. De bemanning heeft tijd om snel zelf te eten. Inmiddels wordt het vliegtuig door de Zweedse luchtvaartmaatschappij op nieuw bevoorraad. De tijd die het vlieg tuig op een vlieghaven staat, wisselt. Soms amper een uur, soms een paar uur dan gaat het weer verder, of terug. Inmiddels hebben de eerste passagiers voor de terugreis zich alweer gemeld. Zelfde ritueel. Welkom heten, zuurstof masker demonstreren, heel even zitten tijdens het opstijgen en dan nagenoeg weer twee uur door het gangpad draven. Terug naar Amsterdam. Valt het werk van een stewardess eigen lijk niet tegen, alsmaar jachten en jagen achter de mensen aan. Amper tijd om Stockholm te bekijken, omdat voorberei dingen voor de terugreis getroffen moe ten worden. Gevraagd naar de reden om stewardess te worden en de realiteit van alledag, antwoordt Yvonne zeer reso luut. „Natuurlijk ben ik ook vanwege het reizen stewardess geworden. Maar het werk zelf is ook leuk. Omdat je min of meer in een serviceverlenend beroep zit. Dat heeft me altijd wel aangetrokken. En daarbij komt natuurlijk dat je toch wel wat van de wereld ziet. Als je in New York, Cairo of Bangkok zit, is het echt niet zo dat je alleen maar op het vlieg veld blijft. We hebben uiteraard ook een werk- en rusttijdenregeling. We gaan dan naar een hotel, maar er is ook tijd om wat te winkelen, eens naar een show op Broadway te gaan of zo. Je komt re gelmatig op sommige plaatsen en dan ga je toch veel zien en veel kennen". De KLM verzorgt zelf een basisoplei ding die verscheidene weken in belag neemt. De aankomende stewards en ste wardessen worden ingewijd in de ver schillende types vliegtuigen - ze moeten er alles weten te vinden -, krijgen onder richt in verschillende talen, leren iets over make up en uiterlijke verzorging. „Wat dat laatste betreft, je bent voor de passagiers, de cliënten natuurlijk het vi sitekaartje van de KLM". In de aan name eisen wordt daarover trouwens ook iets gemeld. Een adspirant-ste- ward(ess) mag niet kleiner zijn dan 1.62 meter en niet langer dan 1.90. Hypers lank hoeft niet, maar onevenredig zwaar in verhouding tot de lichaamslengte wordt niet zo op prijs gesteld. Bril dra gen mag, maar de glazen mogen niet al te sterk zijn. Verder wordt gevraagd om een brede algemene ontwikkeling, een goede spreekvaardigheid in het Engels en redelijke kennis van Duits, Frans of Spaans. Daarnaast wordt gelet op een opgewekt humeur, takt en servicebereid heid, een evenwichtig krakter met een hoge mate van verdraagzaamheid en een representatief goed verzorgd uiterlijk. Tijdens de opleiding wordt ook aan dacht besteed aan het 'flight safety-as pect'. „Dat wordt er echt ingehamerd, zodat je bij een noodlanding automa tisch kunt handelen. De procedures moet je goed kennen. Wat je moet doen als je op het water terecht komt, en wat wanneer een buiklanding gemaakt wordt. Per slot van rekening moet je de passagiers binnen negentig seconden uit het vliegtuig hebben. Het moet een tweede natuur worden, je moet in een noodsituatie niet anders meer kunnen. Soms heb je te maken met mensen die in paniek raken. Maar daar kun je je eigen lijk niets van aantrekken. Tijdens de op leiding worden allerlei situaties nage bootst. Je moet handelend optreden, om iedereen snel uit die cabine te krijgen." Die cursussen over het vluchtveilig- heidsaspect worden elk jaar herhaald, er moet ook steeds een examen in worden afgelegd. „Of dat niet deprimerend is? Welnee. Als je steeds aan ongelukken denkt, voordat je het vliegtuig ingaat, moet je niet meer instappen. Dat is met een auto precies hetzelfde. Trouwens, dat is relatief veel gevaarlijker." Vliegtuigongelukken komen meestal wat dramatischer over. Yvonne Heijt veldt geeft dat grif toe. „Omdat er na tuurlijk veel slachtoffers ineens zijn. Ge lukkig gebeurt dat niet zo vaak. De men sen zijn veel meer gewend aan auto-on gevallen. Vliegtuigongelukken lijken daarom spectaculairder Tijdens de cursussen vluchtveiligheid wordt ook aandacht besteed aan 'hoe te handelen bij kapingen'. „Gelukkig ge beurt dat met meer zo vaak. Maar we krijgen wel richtlijnen wat we in zo'n ge val moeten doen. Gericht uiteraard op de veiligheid van de passagiers." In to taal neemt de opleiding vier weken in be slag. Heel intensief, de cursisten zijn hele dagen bezig. Tussendoor worden steeds toetsen afgenomen. Daarna: de lucht in. „Mijn trainingsvlucht was naar Chica go. Het viel tegen, Ik had me er toch een andere voorstelling van gemaakt. Toch heb ik er toen de brui niet aangegeven. Je kunt niet na één vluchtje zeggen: het was niet leuk. Daar ging het trouwens niet om, ik vond het alleen zo lang du ren. Wanneer ik nu als passagier vlieg, duurt een vlucht langer dan wanneer ik moet werken. Dan ben je continu bezig. En wat me de eerste keer ook opviel, was dat het zo'n herrie was in het vliegtuig. Van de motoren." Na een paar keer de lucht in geweest te zijn, vond ze het wel leuk. „Je raakt gewend aan het werk, de mensen. Hoe wel niet één vlucht hetzelfde is, er zijn immers steeds andere mensen. Slapen is er niet bij. Dat doen we wel op de plaats van bestemming. Maar soms komen de passagiers wel eens een praatje maken. Het is ook wel eens gebeurd dat we 's nachts in de pantry een kaartje leggen." Met klem ontkent Yvonne Heijtveldt dat het werk achteraf toch anders is dan ze aanvankelijk veronderstelde. „Ik denk dat de opleiding daar te gedegen voor is. Maar iedereen ervaart zijn eerste vlucht natuurlijk anders. Ik was in het begin dus niet zo enthousiast, maar het gebeurt ook wel eens andersom. Dat ze in het be gin vreselijk enthousiast zijn, maar dat het later tegenvalt." Het werk op zich is steeds hetzelfde. Vliegje 's ochtends, dan krijgen de men sen een ontbijt, kopje koffie, 's middags een lunch, 's avonds warm eten. „De dingen die erbij komen, maken het leuk. Soms moet je iemand assisteren, wan neer de vlucht vertraging heeft opgelo pen en hij of zij de aansluiting dreigt te missen. Het Lijken wellicht bijkomstig heden, maar toch. Elke dag zijn er an dere passagiers. Er zijn geen twee vluch ten hetzelfde. Steeds gebeurt er wel iets. En het kan heel veel voldoening geven, wanneer je iemand een kopje koffie geeft, waar hij op dat moment echt aan toe was. Omdat hij er thuis geen tijd meer voor had." En er gebeuren natuurlijk vaak genoeg leuke dingen. Soms is het dan moeilijk om het elegante visitekaartje van de KLM te blijven. „Net zoals die meneer die bij zijn glaasje 'soft' geen nootjes hoeft. 'Omdat ik er zo moeilijk van af kan gaan', verklaarde hij bloedernstig. Op zo'n moment is het heel moeilijk om niet in lachen uit te barsten. Dat kun je niet maken natuurlijk. Droevige dingen maken we ook mee. Was er eens een me vrouw, die heel verdrietig zat te huilen. Op een gegeven moment vroeg ik wat er aan de hand is. Blijkt dat ze enkele we ken geleden samen met haar man naar het buitenland is gegaan, maar dat ze nu alleen terugmoet, omdat haar echtgenoot is overleden. Moeilijke dingen zijn dat. En kinderen die meereizen, vaak heel ge zellig. Op langere vluchten bijvoorbeeld, wanneer je ziet dat vader en moeder sla pen, dan hou je ze bezig. Ik tref ook wel eens oudere mensen, die naar hun kinde ren in Canada of Amerika reizen. Het is dan heel aardig om een praatje te maken, dat willen de mensen zelf ook graag. Dat zijn allemaal dingen buiten de orde, die het werk zo aantrekkelijk maken. Tij dens korte vluchten is er natuurlijk veel minder tijd voor dat soort dingen. De contacten met de passagiers zijn vaak veel vluchtiger, maar ook dan is het fijn om te zien hoe blij iemand met zijn kopje koffie is." Landing op Schiphol. De nationale luchthaven is uitgestorven. In het be- manninggencentrum even de kas opma ken. Een rapport maken over het verloop van de vlucnt, vooral wat er fout is ge gaan. 'Dat onhou je niet tot de andere dag'. De kas inleveren, afmelden en op een holletje naar de auto. Racen over de uitgestorven autobaan van Amsterdam naar Breda. Yvonne Heijtveldt: „Ik heb nog eens nagedacht over je vraag wat de charme van het vak is. Toch het reizen, het om gaan met mensen. Maar het went nooit, 's Ochtends doe je gewoon het huishou den, dochter naar school, zoontje in bad en 's middagseen heel andere wereld. Even naar Stockholm. Ik blijf me ver wonderen. ook als ik in een warenhuis in New York loop te winkelen. Ben ik dat?, vraag ik me wel eens af." Thuiskomen. Nette schoenen uit. On deruit op de bank. Manlief haalt een pilsje. Morgen naar Nice.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 23