IWERKNEMERS VAN DE SCHELDE GAAN 1988 ONZEKER I HENSTEN HENSTEN DDIENSTEN )E STEM VAN ZEELAND 4 DONDERDAG 31 DECEMBER 1987 Wakker Gelaten Stormen Arie Smit Bar slecht Schrikken Gaten Aardenburg: 19.30 u. Hery./( ref. dienst in St Baafskerk. Breskens: 19.30 u. gezam. dier in Geref. Kerk. 1 jan.: 10.30 u. M. torier, gezam. dienst van viè kerken in Aardenburg. Oostburg: 19 u. ds. M. Lorier. Schoondijke: kand. W. Jansen. GEREFORMEERDE (VRIJGEMAAKT) Axel: 19.30 u. ds. G. de Kimpe. j an.10 u. ds. T. Bosma. Terneuzen: 19.30 u. ds. C: Mewe. Zaamslag: 19.30 u. ds. A Kruizis ga. 1 jan.: 10 u. ds. A. Kruizinga. CHRISTELIJK GEREFORMEERDE KERK Zaamslag: 14.30 u. ds. M. Ta: Sliedrecht 1 jan.: 10 a leesdiei EVANGELISCHE GEMEENTE Terneuzen (De Kandelaar): jan.: 10 u. nieuwjaarsdienst DOOPSGEZINDE GEMEENTE Aardenburg: 19.30 u. ds. H. Val (dienst in St Baafskerk). WALCHEREN Middelburg - H. Petrus en Paul lus, Lombardstr. 31 dec.: 19 u. jan,: 10 u. Vlissingen: Paauwenburg. KerkJ centrum Open Hof, A. Gogelwej 1 jan.: 11 u. Lieve Vrouweker! Singel: 31 dec.: 19 u. Souburg - Martinuskerk. 31 dec. 19 u. Steunkomitee weer wakker Wilhelminadorp - Tel. 0111 12456. Oost-Zuid-Beveland - Tel. 011! 1545. Zak van Zuid-Beveland - Ti 01106-1615. Hulst en Hontenisse - Tel. 011' 12191. West Zeeuwsch Vlaanderen - Tl 01170-3139. Dag en nacht bereik] baar. (dringende boodschai inspreken op antwoordapparaat)] Oost Zeeuwsch Vlaanderen - V( spoedgevallen dag en nacht reikbaar onder tel. nr. 01140-12i( (boodschap inspreken op an! woordapparaat). Kruisver. Kanaalzone Zeei Vlaanderen - Dag en nacht reikbaar voor dringende hulpi lening onder tel. 01150-19049. kunt naam en telefoonni inspreken, zodat de dienstdi wijkverpleegkundige u kan berd] ken. DIERENARTSEN Goes, Heinkenszand en Noord-] Beveland - Dierenarts H.v. Dijk Simonswei 2, Heinkenszand, 01106-1290. Ovezande, Goes, Kapelle en Rel-| merswaal - Dierenarts J. Gakc Bloemenstr. 4, Ovezande, 01195-283. Hulst en Hengstdijk - Vrije dierenarts E. de Nijs, Wilhelmina] laan 11, Hulst, tel. 01140-13004. Zat en zond R- Versol en J. Versol-t Hoope, Plevierstr. 18, Hengstdijk tel. 01148-2365. Spreekuur om 13 u] Breskens - Dierenarts G.A.M. Bruijckere, Dorpsstraat 133, 01172-2769. Spreekuur za. en 11.30 u. en volgens afspraak. Midden-Zeeuwsch-Vlaanderen Terneuzen en Axel - Dond vrijd dierenarts A. Evers, Axel- sestr. 108, Zaamslag, 01153-13" Zat. en zond dierenarts J. Kc Bastionstr. 3, Axel, tel. 01155-14 zaterdag; Terneuzen, W. de Zwij gerlaan 2b, tel. 01150-9500,j spreekuur 13.30-14 u. en Axel Die renkliniek, Bastionstr. 3, 01155-1488. Spreekuur 11-12 Verder volgens afspraak, - 01150-95017, 01155-1488 en Ö115 1366. Terneuzen e.o. - Peter de Vos, Po-] likliniek voor kleine huisdie 'De Steenberghe', v. Steenbergen^ laan 7, Terneuzen, tel. 01150-9641" Spreekuur: zat. 12-13 u. Verder i telefonische afspraak. J.P. de Vós, Kliniek van kleine I huisdieren en bijzondere dieren, v. f Diemenstr. 83, Terneuzen, teL 01150-19628. Spreekuur zat. 12.30-] 14 u. en na telefonisch overleg. Sluis, Aardenburg en Oostburg - j Dierenarts A.v. Bruinissen, BkI manlaan 28, Aardenburg, teL 01177-2398 (vrijd) en W. Kapsen- berg, I Novemberstr. 1, Sluis, teL 01178-1225 (zat. en zond). Spreek uur om 13 uur. L Praktijk IJzendijke - Dierenarts H.v.d Vijver, IJzendijke, teL 01176-1388. Spreekuur zat om 13 uur en zond om 12 uur in de die-1 renkliniek Minnepoortstr. 14, D* zendijke en volgens afspraak. TANDARTSEN West-Zeeuwsch-Vlaanderen Tandarts A.v. Herk, Breedestr. 25,1 Oostburg, tel. 01170-2493 (do. t/mj zo.). Spreekuur 12-12.30 uur. Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen Tandarts J. Mathijssen, Heren-] gracht 13, Terneuzen, tel. 01150* 12004 (dond en vrijd.). Spreekuur 12-12.30 u. Tandarts P. de Boojr, Canadalaan 1, Sas van Gent 01158-3022, privé: 01156-544 (zaten zond). Spreekuur zat. 10-10.30 en 18-18.30 en zond 12-12.30 u. Walcheren - Tandarts W.vd Heijden, Kon. Wilhelminastr. *j> Westkapelle, tel. 01187-21® (vrijd.) en tandarts D. Chardon, f Damplein 26, Middelburg, 1JM 01180-28207 (zat. en zond). Spreek uur 11-12 uur. Zuid- en Nootd-Beveland - Tarw* arts S. Tamminga, Grote Kade Al Goes, tel. 01100-16727. Spreekuur] 10-11 uur. APOTHEKEN Axel - Apotheek Axel, Oranjes* 6, tel. 01155-2888. Geop. zat en 16-17 uur. Verder uitsluiteiw voor spoedgevallen en recepten- Goes - Zeeuwse apotheek, Grow Markt JO, tel. 01100-15255. Hulst - Apotheek Hulst. Geop. 23 11-12 uur en 15.30-17.30 uur, tf 11-11.30 u. en 16.30-17.30 u. Vctf spoedgevallen buiten openings^ den is de dienstdoende apotne*1 kersassistente thuis bereikb331 tel. 01140-14255. Middelburg - Tot vrijd 24 u. aPj theek Stromenwij k-'t ZajJJ Maasstr. 56, tel. 35565. Vanaf vrij* 24 u. apotheek L.v.d E Vrijlandstr. 79, tel. 27471. Vlissingen - Apotheek PapegajH enburg, Papegaaienburg 24-26, wf 66345 (vrijd.) en apotheek J-X'-iJ Sande, Badhuisstr. 30-34, tel. (zat. eri zond). ZIEKENHUIZEN ZEEUWSC# VLAANDEREN Voor eerste hulp bij ongeluk**® eerst dienstdoende huisarts raa Hulst St. Liduinaziekenhuis 01140-12651. J Oostburg - St Antoniusziekeif huis, tel. 01170-3355. jj Terneuzen - Juiianaziekennw? 01150-12851 „j, Sluiskil - St Elisabethziekennw» 01157-1451 AMBULANCE EN BRANDW®^ Zeeuwsch-Vlaanderen - I 01150-12200. VOLGEND jaar verliest de Koninklijke Maat- schappij De Schelde 540 arbeidsplaatsen. Dinsdag- I middag 8 december hoor den de werknemers in het Scheldekwartier de som bere boodschap van de di- rectie gelaten aan. De vakbonden vroegen met een een sociaal plan om de gevolgen van het verlies van 540 banen op te van gen. Anders werken de bonden niet mee aan de reorganisatie. Districtsbe stuurder W. Waumans van de Industriebond FNV verwacht dat halver wege februari 'de zaak helder is'. Met inbegrip van het aan staande verlies zijn er bij het Zeeuwse bedrijf sinds 1983 bijna 1300 arbeids plaatsen verdwenen. Ooit telde de trots van Vlissin gen bijna 5000 werkne mers. Een terug- en een vooruitblik. Door Romain van Damme VLISSINGEN/TERNEUZEN -Het Steunkomitee is weer wakker, ruw gewekt uit een slaap die eind 1983 begon. In dat jaar speelde het RSV-dra- ma. De Koninklijke Maat schappij De Schelde leek niet te redden toen het in Den Haag opgevoerde pokerspel rond de RSV gierend uit de klauwen liep. Miljoenen ver dwenen als sneeuw voor de zon en Vlissingen beefde. 'Ra ken wij De Schelde kwijt?' Verontruste en wanhopige Zeeuwen sloegen in de strijd om het behoud de handen in een. Het Steunkomitee Behoud KMS-groep kreeg een zeer strijdbare voorzitter. De Ca- pucijner pater Jan Scheffers. Hij predikte gloedvol verzet De Schelde bleef in leven. Het Steunkomitee ook. Bijeen ko men en actie voeren was niet meer nodig. Het Steunkomitee leidde een slapend bestaan. Tot enkele weken geleden. Toen kwamen de leden onder leiding van Jan Scheffers weer bijeen. „We zijn weer wakker", zegt de in Middelburg woonachtige Capucijner. „Door de laatste ontwikkelingen besloten we opnieuw bij elkaar te komen. Om de situatie te bespreken. Enerzijds hebben we ons uit voerig laten informeren door ondernemingsraad en de vak bonden Anderzijds hebben we bekeken hoe we eventueel ac tie moeten voeren als dat no dig is. Tijdens de onlangs ge houden bijeenkomst kwam in ieder geval tot uiting dat er momenteel voor ons nog geen taak weggelegd is". Dat kan nog komen. Maar dan zal het anders zijn dan vier jaar geleden Toen was er sprake van een groeiend ver zet. Verzet van wanhopige mensen die niet begrepen dat een gezond bedrijf op springen stond. 'Er tegenaan' stond er op een pamflet. 'De werkgele genheid van vele Zeeuwen staat op het spel. Daar komt de Zeeuwse bevolking tegen in het verzet!' Bestuurders, ver tegenwoordigers van de kerk, vakbondsmensen en de onder nemingsraden vormden één front. Nu is er sprake van een gela ten sfeer. „Dit zat er aan te ko men", zei een van de werkne mers onmiddellijk na het be kend worden van het nieuws. »Er moest iets gebeuren, zo kon het niet langer". Jan Scheffers daarover: „In 1983 kwam de bedreiging van bui ten. Met De Schelde op zich ging het niet slecht En toch zag het er naar uit dat het be drijf zou verdwijnen. Dat het bedrijf de dupe zou worden van fouten die elders gemaakt werden. Ik hoor de toenmalige burgemeester van Vlissingen, Westerhout, nog roepen, slui ting van De Schelde betekent voor Vlissingen een werkloos heidspercentage van veertig procent Een ramp". „Nu was er al meer vermoe den. De mensen zagen het aankomen. Er was geen werk. Je merkte dat. Voor het Steun komitee ligt het daarom wat anders. Ja, je staat machtelo zer. Je kunt dit niet tegen hou den. Je kunt roepen dat er meer werk moet zijn, maar dat 15 gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het enige wat je kunt doen, is de slachtoffers zo goed mogelijk opvangen Proberen Het steuncomité aan het werk tijdens het conflict in 1983. In het midden achter de microfoon pater Jan Scheffers, naast hem de toenma lige burgemeester van Vlissingen Theo Westerhout en uiterst rechts op de foto vakbondsbestuurder Wil Waumans. - foto jaap wolterbeek In april '81 gingen Schélde-arbeiders ook al de barricaden op. Toen grepen zij een bezoek van minister Van Aardenne van Economische Zaken aan om te protesteren tegen de dreigende concentratie van de ketelbouw in Hengelo, waardoor in Vlissingen mensen op straat kwamen te staan. Van Aardenne schudt gedeputeerde Van den Bosse de hand. Naast Van den Bosse staat burgemeester Westerhout, naast de burgemeester voelt Commissaris der Koningin dr. C. Boertien of zijn das nog wel netjes zit. - fotoanp het leed iets te verzachten. Meer kun je niet doen. Hoe graag je dat ook wil". De Koninklijke Maatschappij de Schelde is bijna 113 jaar oud. Een respectabele leeftijd voor een bedrijf dat in zijn be staan de nodige stormen te verwerken kreeg. Dat Vlissin gen vandaag de dag beschikt over een bedrijf dat ondanks alles toch nog altijd aan dui zenden mensen werk ver schaft, heeft het in zekere zin te danken aan Napoleon Bo naparte. In 1809 kreeg Ant werpen een Brits bombarde ment te verwerken. Napoleon besloot toen dat de marine werf van de Belgische haven stad naar de monding van de Westerschelde verplaatst moest worden. De marinewerf zelf verdween zestig jaar gele den. Eén officier bleef achter op een wervingskantoor in Vlissingen. We gaan naar Engeland. Daar verbleef in die j aren de mari ne-officier J. Tideman. Hij was hoofdingenieur van de toen nog niet verdwenen ma rine-werf in Vlissingen. Hij vond dat het Zeeuwse stadj e geschikt was voor een goed lo pende scheepswerf. Om zijn plannen te kunnen uitvoeren, had Tideman tien miljoen gul den nodig. Dat geld kreeg hij niet bij elkaar. Tien jaar later kwam de ommekeer. Walche ren kreeg een spoorlijn en een kanaal en Vlissingen een voor die tijd moderne haven. In 1873 opende koning Willem III die haven. Tideman was er bij en vroeg terloops of het mogelijk was de niet in gebruik zijnde marinewerf af te staan aan particulieren. De koning ant woordde positief. Niet veel later dook in Vlissin gen Arie Smit uit Slikkerveer op. Hij wilde voor zich zelf be ginnen. Tideman kon hem hel pen en na twee jaar onderhan delen nam hij de werf over. Vlissingen bouwde weer sche- In maart '84 sleepte De Schelde nog een marinecontract binnen. Defensie-staatssecretaris Van Houwelingen (tweede van rechts) kwam persoonlijk naar Vlissingen om het voorlopig contract te tekenen. - fotowillem mieras pen. De viskotter De Zeeuw was het eerste scheepje dat vanaf de werf de golven in dook. Het tweede schip was een stoomschoener voor de marine. Dat was in 1877. Vanaf dat moment is de ma rine een vaste klant van de werf. De Schelde deed het niet slecht. De orders stroomden gestaag binnen. Het bedrijf overleefde twee wereldoorlo gen. Tot de jaren vijftig was de orderportefeuille uitste kend gevuld. De Nederlandse werven hadden de handen vol aan de wederopbouw van de koopvaardijvloten. Het aantal arbeiders zat ver boven de 4000. Oorlogsschepen waren nodig omdat de Korea-oorlog en niet veel later de Suez-cri- sis speelden. De Schelde had zijn werk. Met de j aren zestig in zicht ging het snel bergafwaarts met de orders. In het nabije oosten en Azië was er geen di rect oorlogsgevaar meer. Bo vendien had de koopvaardij vloot te maken met dalende vrachtprijzen en gooide Japan zich weer op de scheepsbouw. De Japanners deden dat met zeer concurrerende prijzen. De Schelde kreeg het moeilijker. Ondanks het feit dat er door de werf af en toe nog records gebroken werden. Zes juni 1959 werd de reuzentanker 'Barendrecht' te water gela ten, een schip van 32.000 ton, met aan boord een 15.600 Pk sterke dieselmotor, goed voor 119 omwentelingen per mi nuut. Toen het grootste tank schip ooit in Nederland ge bouwd. Het was een van de paradepaardjes van De Schel de. Dat was ook de 'Willem Ruys', twee jaar na de oorlog het vlaggeschip van het Rot terdamse Lloyd. Op 25 november 1965 fuseerde de Koninklijke maatschappij De Schelde met de Rotter damse Droogdokmaatschappij en de motorenf abriek Tho massen. De steeds slechter wordende positie van de Ne derlandse scheepsbouw lag aan de basis van de fusie. Het ging niet slecht. Halverwege '70 moest De Schelde zelfs op zoek naar personeel. Dat gebeurde in het kader van de gehele Rijn Scheldegroep waartoe het bedrijf toen in Vlissingen behoorde. Een ci taat uit een krantebericht: 'De zaken gaan de laatste tijd zo goed dat er over de hele linie enkele duizenden mannen bij moeten om alle orders op tijd te kunnen leveren. De Schelde heeft voor zijn verschillende afdelingen alleen al veertig lassers, negentig bankwer kers, twintig pijpenbewerkers en zestig ijzerwerkers nodig'. Begin '71 begon de KMS aan de bouw van de grootste over dekte werf ter wereld (12 mil- Februari '83: werknemers van De Schelde verlaten massaal het bedrijfsterrein, op weg naar een demonstratie tegen dreigend banenverlies. foto de stem /corj. de boer joen gulden), maar nauwelijks twee j aar later zei de toenma lige directeur Ir. J. Bout bij het te water laten van het schip 'Dyvi Skagerak' (opdracht van een werf uit Oslo) 'dat er voor lopig geen nieuwe scheepsor- ders zijn'. Toen was de KMS bijna een jaar onderdeel van het RSV-concern. Op advies van de regeringscommissie Winsemius werd het noodlij - dende Verolme toegevoegd aan de Rijn Scheldegroep. Dat nieuwe concern moest er voor zorgen dat de Nederlandse scheepsbouw weer mee zou tellen in de wereld. Aanvankelijk loopt het alle maal goed. Driejaar later heeft het bedrijf in Vlissingen voor anderhalf miljard gulden aan orders in de knip. Maar het gaat mis. De toenmalige minister van Economische Za ken bedenkt een paar con structies voor noodlijdende scheepswerven. Die construc ties blijken niet al te stevig in elkaar te zitten. De regering moet handenvol geld uitgeven om de zwakkere Nederlandse scheepswerven overeind te houden. In mei 1979 zegt een woord voerder van de Nederlandse scheepsbouw: „Het gaat bar slecht met de Nederlandse scheepbouw. De grote uitzon dering is de Koninklijke Maatschappij De Schelde". Hoe slecht het gaat blijkt on geveer vier jaar later. De Schelde weet dan overigens al wat vechten is. De regering wil namelijk de ketelbouw ge heel onderbrengen bij Stork in Hengelo, de grote concurrent. De Schelde vecht om het be houd van 1200 arbeidsplaat sen. En de Schelde kan blijven vechten. De RSV staat op springen. Het is 1983. Twee jaar daarvoor beschikte De Schelde over 543.243.364 gul den. Nagenoeg alles verdween naar verlies gevende projecten van RSV. De KMS-panden in Vlissingen werden verzwaard met een eerste hypotheek van honderd miljoen gulden. KMS is hoofdelijk aansprakelijk voor een door de Nationale In vesteringsbank en een tweetal handelsbanken aan het RSV- concern verstrekt krediet van 118 miljoen gulden. Tegenover de Staat der Nederlanden heeft de KMS zich mede aan sprakelijk gesteld voor schul den van RSV. Daarom doet het des te meer pijn als op 28 januari 1983 schout-bij-nacht W. Kool bij de officiële overdracht van het fregat 'Abraham Crijnssen' aan de Koninklijke Marine zegt: „De Schelde is één van de beste merken ter wereld". Leuk om te horen, maar de Zeeuwen hebben er op dat mo ment geen boodschap aan Zij moeten vechten voor het be houd van hun werk. Er ont staat een soort *watersnoodso- lidariteit'. Protesten, demon straties en andere acties vol gen elkaar snel op. De Schelde overleeft en kan op eigen be nen weer verder, al is de be taalde prijs hoog. KMS verliest ongeveer 850 ar beidsplaatsen. 425 miljoen gul den verdwijnt in de bodemloze put van RSV. Van de overheid krijgt het 362 miljoen gulden. Daarbij inbegrepen de 50 mil joen van de provincie. Daarom zegt Jan Scheffers van het Steunkomitee nu: „Er is nu ook sprake van een politieke verantwoordelijkheid. In '83 hebben we al gezegd, dat met die pantservoertuigen ligt straks op zijn gat. De politiek wist dat ook". Begin dit jaar zwol de geruch tenstroom aan. Het zou slecht gaan met de werkgelegenheid bij De Schelde. Ondanks het gegeven dat het bedrijf niet eens in de rode cijfers zit Drie j aar geleden werd nog een netto-winst gemaakt van 10.8 miljoen gulden en zag de her start, De Schelde los van RSV, er redelijk uit Volgens de di rectie is reorganisatie nu no dig om investeringen te kun nen doen. Die investeringen moeten er voor zorgen dat De Schelde ook straks de strijd kan aangaan met de concur rentie. Dat kost dus 540 ar beidsplaatsen, verspreid over alle afdelingen. Van dat hoge aantal schrok Zeeland. Maar het doorbrak de gelatenheid niet. De telefoon op het kantoor van de Industriebond in Goes gaat automatisch over. Een stem meldt dat dit j aar de deuren niet meer open gaan en wenst de luisteraar een goed en strijdbaar 1988 toe. Dat zal no dig zijn. „Halverwege februa ri, misschien iets eerder is er helderheid over de situatie", zegt distrisctsbestuurder Wil Waumans van de Industrie bond FNV. „Voor de komende weken zijn er vijftien ge sprekken gepland met de di rectie. Ook de ondernemings raden moeten nog aan bod ko men. Het is een enorme klus. In Terneuzen is het probleem wel helder. Daar gaat het om de werkplaats. Die moet ver dwijnen. Dat is duidelijk. Bij de andere afdelingen praatje over bedrijfjes binnen het be drijf. Hoe moet je dat regelen, hoe moetje dat aanpakken. Alles moet goed doorgespro ken worden". In de eerste week van januari beginnen de onderhandelin gen. Van negen uur 's morgens tot negen uur 's avonds. Ver moeiende dagen, ongetwijfeld. Wil Waumans zet aan de voor avond van die onderhandelin gen de zaken nog eens op een rijtje, waarom De Schelde moet reorganiseren. „Gebrek aan werk, dat is punt een. Het bouwen van marineschepen is door de regering verschoven naar een later tijdstip. Dat heeft tot gevolg dat er twee jaar lang bijna geen werk was. In de afgelopen jaren wezen de vingers meer dan eens be schuldigend naar de top van het bedrijf. Niet capabel ge noeg, luidde het oordeel. In een regionale krant laat Dirk Meijer zijn licht nog eens schijnen over het bedrijf dat hem buiten de poorten zette. Hij was als lid van de onder nemingsraad lastig voor de top. Te lastig, vond de directie. Nu zegt hij„Het reorganisa tieplan is het grote gelijk van Dirk Meijer. Daaruit blijkt precies waarvoor ik altijd ge waarschuwd heb. Het wanbe leid aan de top, het zijn als mensen geen beroerde lui, maar het zijn tweede-rangsfi guren. Elke jojo die zich aan meldt voor een staffunctie wordt aangenomen". Die woorden zal Wil Wau mans nooit in de mond nemen. Sterker nog, de vakbondsman neemt het deze keer op voor het management. „Ja, vaak wordt gesuggereerd dast dit alles te danken is aan een mis management. Daar heeft het niets mee te maken. Het be drijf kan hier niets aan doen. Want wat is er gebeurd. Het bedrijf is steeds kleiner ge worden. De omzet is terug ge lopen. De kostenstructuur is te hoog. De reparaties zijn terug gelopen. Ook daar kun je niets aan doen. Daar hebben alle scheepswerven over de gehele wereld mee te maken". „Waar je wel kritiek op kan hebben, is het gegeven dat de produkten die nu gemaakt worden, geen groeiers zijn. Er moeten andere produkten ge maakt worden. Je zou kunnen zeggen dat daar te weinig geld voor vrij gemaakt wordt. Maar verder is het bedrijf af hankelijk van kabinetsbeslui ten. Wat we nu kunnen doen is er voor zorgen dat deze reor ganisatie zo goed mogelijk naar ieders tevredenheid op gelost wordt. Dat zal moeite kosten, maar de slachtoffers mogen niet in de kou komen te staan". Het Steunkomitee kan voorlo pig nog niet terug naar bed.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 15