'WIJS GEWORDEN' PAUL YAN VLIET MAANDAG OP TV
'Ik sj oemel niet met emoties'
Onder meer Saenredam
KA EEUWEN
-aan w
Schrij
v<
'EERT VAN BE]
DONDERDAG 24 DECEMBER 198?
IftESTE
M BOEKENGIDS
HET is een milde, wijze Paul van Vliet, die maandag 28 de
cember (om 20.28 uur op Nederland 1) op het AVRO-scherm
komt. 'Over Leven' heet zijn one man show en de titel is
heel juist. De cabarettier, die eens de jeune premier was
van de kleinkunst, is nu middelbaar en wat uitgeraasd.
Zelf zegt hij steeds soberder en beter te gaan schrijven.
Gymnasiast
Essentieel
SPEELFILMS OP TV
Klinkt als een klok
Portretten
EXPOSITIES
?ie in het 400e geboortejaar
fondel in boekwinkels en anti
iat naar zijn werk, gaat zich
>n omdat hij een heel Vondel;
|erd kan sprokkelen wat hij m
'erspectief ziet
„Belgen zijn bescheidener. Ze
vinden al gauw dat Nederlanders een
'dikke nek' hebben. Ik ben het daar
niet mee eens"
Ludo Peetere, Belgische wielrenner
DE STEM
G1
Door Jan Koesen
Na de perspresentatie van zijn theatershow zet hij zich achter een
tafel neer, neemt een jonge, een hapje en wacht de vragen af. Nog al
tijd slank en vrolijk van hoofd, om niet te zeggen olijk, is het hem
toch aan te zien dat de jaren toegeslagen hebben.
„Voordat ik in het theater kom met
een nieuwe show, heb ik wat ik noem
een 'Paul in 't klad.' Dat wil zeggen, ik
lees mijn werk voor aan een klein ge
zelschap, een man of tachtig, om de
reacties te peilen. En vooral ook om
na te gaan hoe de muziek overkomt.
Dat heb ik nodig. Kijk, over mijn op
treden maak ik me geen zorgen. Ik
treed al meer dan veertig jaar op,
vanaf mij achtste. Daar vertrouw ik
wel op. Maar de muziek, dat is wat
anders."
Is hij geëvolueerd, beter geworden,
achteruit gegaan? De antwoorden ko
men er in brokken uit, Paul denkt
lang na.
„Ik geloof dat ik langzamerhand
mijn stijl gevonden heb. Ik ben er wel
happy mee, ik voel me er thuis. Deze
manier staat me wel aan Maar ik
moet toch altijd mezelf blijven ver
rassen, als cabarettier, als schrijver.
Ik ben geen literaire schrijver, dat
niet, maar ik verbaas me wel constant
over de wereld, zoals een schrijver
betaamt. Om de drie jaar of zo ga ik
schrijven aan een nieuw programma.
'Over Leven' is nu afgesloten met
een dubbeldikke streep. Dat werk is
nu afgerond. En dan begin ik op
nieuw. Zo voel ik het ook letterlijk,
om de twee, drie jaar krijg ik dat
nieuwe gevoel. Als ik terugblik op al
die jaren, op al die shows, die teksten,
die sketches, die liedjes, die grappen,
dan vind ik dat ik vooruitgegaan ben.
Maar mijn zelfkritiek is gelukkig ook
vooruitgegaan. Ik ben genuanceerder
gaan denken.
De meeste cabarettiers beginnen
him loopbaan agressief en te bokse-
rig. Ikzelf ben nogal luchthartig be
gonnen. Dat zeg ik nu met grote aar
zeling. Maar wat ik nu doe, is essen
tiëler dan wat ik vroeger deed. Ik
denk meer na, ik doe nu ook veel lan
ger over een tekst dan toen. Het weel
derige en wollige taalgebruik van
toen kostte me aanzienlijk minder
moeite. Nu wil ik al het overbodige
kappen, de onzin en het valse eruit
wieden. Neem nu die zin, 'Ik ben niet
bang om dood te gaan, maar wel voor
de manier waraop.' Daar heb ik net zo
lang op gezeten, dagen, tot er niets
meer uitgewied kon worden."
Paul van Vliet is nooit de theaterman
geweest van de boosheid, het engage
ment, de politiek, de maatschappij
kritiek. Begon als gymnasiast al met
cabaret, grootmoeder Grietje Grimm
was een afstammelinge van de be
faamde sprookjes-gebroeders. Na een
studie geschiedenis en rechten duikt
hij niet de jurisprudentie of de
rechtszaal in, maar stapt hij de Bühne
op. Met Floor Kist, Kai van Oven en
Liselore Gerritsen vormt hij het
Leidsch Studenten Cabaret Zijn tv-
debuut vindt in 1960 plaats voor de
VPRO. Zijn echte doorbraak komt
met het Cabaret Pepijn, in een klein,
Haags theatertje, waarin behalve Li
selore ook Ferd Hugas en Rob van
Kreefeld een rol vervullen.
Nederland leert Paul kennen en
waarderen met liedjes als 'Den Haag
met je lege paleizen' en 'Meisjes van
13'. Hij geeft aan prins Claus een re
genjas en veel Nederlanders vragen
zich af, of dat allemaal wel kan. Pe
pijn heeft enkele seizoenen groot suc
ces, maar wordt in 1971 ontbonden.
Van Vliet stevent recht op het Wal
halla af: de one-man-show. 'Noord
West' is zijn eerste solo (71-73) en
trekt 461 voorstellingen.
Hij vergaart lauweren, zoals een
Edison, de Gouden Harp (als tekst
schrijver) en hij wordt wat dat ook
moge betekenen Officier le klas in de
Koninklijke Orde van de Poolster van
Zweden. De elpees vliegen de natie in.
Hij schept typetjes die klassiek wor
den: Bram van de Commune, Majoor
Kees (Vragen? Geen vragen), het
Paul van Vliet: „Mijn boosheid uit ik niet op het toneel".
slimme Boertje, Baron Taets van
Avezaete, Ary en Benny.
'Over Leven' is echt Paul van Vliet
die heel muziaal en veelzijdig wordt
bijgestaan door John Eskes en Ben
van der Linden die vele instrumenten
bespelen. 'Ik ben zo vaak opnieuw be
gonnen' is de openingsregel van een
tamelijk trage start. Dan is van Vliet
warm gelopen. Hij gaat steden imite
ren, soms flauw, altijd onverwacht.
Wijsvinger tegen slaap. Pang. Welke
plaats is dat? Oirschot. Springt met
wapperende armen omhoog. Hoge
Zwaluwe. Dat gaat zo een poos door.
Echt op dreef raakt hij met een Andrè
Hazes-parodie waarin de smartlap
'Waar gaat het heen, waar gaat het
naar toe?' vertolkt wordt op zijn Am
sterdams, als country western, als
oeha-muziek met achtergrondkoortje,
op zijn Spaans en Hongaars. Heel mu
zikaal en door het dolle heen.
In een telefoonschets laat Paul van
Vliet de relaties van vandaag zien,
waarin kinderen bij exen van exen
gezocht moet worden en dan is hij de
turbo-mens. Iets van bewogenheid
komt los bij een sketch over de oudere
mens waarvoor geen plaats meer is in
deze wereld. En dan arriveert Benny,
deze maal als concierge van een mid
delbare school.
Paul: „Deze tijd waarin we nu leven
is voor mij niet zo opwekkend. Ik wil
toch meer brengen dan verstrooiing.
Ik heb nu vaker de behoefte iets es
sentieels te zeggen, dat doe ik liever
dan zomaar grapjes maken. De actua
liteit bestaat voor mij niet uit bewa
pening, onderwijs, het milieu, maar
uit de mensen daarom heen, hoe zij
daardoor geraakt worden in hun be
staan. Zo is mijn Benny, de concierge,
een figuur die heel begaan is met de
kinderen, de ouders en de leerkrach
ten.
Mijn boosheid uit ik niet op het to
neel, want daar heb ik die boosheid
binnen mij al verwerkt. Ook in hu
mor kun je je gevoel, je woede uiten.
Je schiet er niks mee op als je op het
toneel gaat schreeuwen. Iedereen
moet zijn eigen boosheid maar zelf
verwerken. Ik doe dat op het toneel.
Neem nu die oudere mensen op de
boulevard. Ik zing dat ze het recht
hebben in eigen bed te sterven, in
plaats van een klinische dood in een
ziekenhuis. Dat is een voorbeeld van
verwerkte woede. En zo gaat het ook
over het onderwijs.
Benny heeft zijn oorsprong in de
kwaaïgheid die ik over die rotzooi
voel. Ik hou niet van mensen op het
toneel die alles laten zien. Als ik
kwaad ben op het toneel, word jij het
in de zaal echt niet. Zo werkt dat niet
Ik moet iets met die boosheid doen om
jou te pakken.
Ik hou niet van onduidelijkheid,
maar ook niet van overduidelijkheid.
Vroeger was ik beel sentimenteler en
slordiger met mijn emoties. Ik rea
geer steeds zachter op de dingen.
Vanuit de grond van mijn hart kan ik
zeggen dat ik volkomen integer
schrijf. Nergens sjoemel ik met emo
ties."
Paul van Vliet wil zo zuiver zijn,
dat hij niet alleen op ogenblikkelijk
applaus uit is. „Ik hou van een groive
grap, als die functioneel is. Maar het
gaat me niet alleen om het effect. On
langs speelde ik in Antwerpen en riep
ik uit 'Klaziena kreeg een staande
ovulatie.' Daar werd toen hard om ge
lachen. Maar de volgende dag heb ik
die zin eruit gegooid, ik vond hem
toch maar goedkoop."
MAANDAG
The blue lagoon (USA 1980, Ned. 1,15.25 uur). Twee kinder,
overleven een scheepsramp en groeien op een onbtwoon
eiland op, waar zij de eerste liefde beleven. Brooke Shielq
en Christopher Atkins.
Sissi (Oostenrijk 1955, Ned. 2, 19.27 uur). Eerste Sissi-ffi,
waarin Romy Schneider het hart van keizer Franz Josepj
verovert.
The trouble with Harry (USA 1955, Did. 1,23.00 uur),
in het bos brengt drie mensen in verlegenheid, die allen den
ken de man vemoord te hebben. Zwarte komedie van Alfr
Hitchcock met Shirley MacLaine in haar eerste rol.
Durchs wilde Kurdistan (W.-Duitsland 1965, Did. 3,195
uur). Karl May-verhaal met Lex Barker als Kara BenNen
si, die de ontvoerde zoon van een sjeik moet opsporen.
Once upon a time in the West (Italië 1969, België 1,15.0) uu
Bende gaat over lijken bij het aanleggen van een r.ieuv
spoorweg en laadt de verdenking op een halfbloed Cheyen
ne. Beroemde western van Sergio Leone met muziek vai
Morricone. Henry Fonda, Jason Robards en Charles Bro
son.
The shooting party (Engeland 1984, België 2,21.15 uur). Int
ges en conflicten tijdens een adellijk jachtweekend in
James Mason is de gastheer.
DINSDAG
The red shoes (Engeland 1948, Did. 1, 13.40 uur). Bef aan
balletfilm met Moira Shearer als een gevierde ballerina,:
moet kiezen tussen de liefde en haar carrière.
The two faces of dr. Jekyll (Engeland 1960, Did. 1,24.00 uu
Terence Fishers versie van het beroemde boek van R.L S
venson. Paul Massie vertolkt de rol van de Londensea
die experimenteert om de twee persoonlijkheden in hemtj
isoleren.
The hound of the Baskervilles (Engeland 1958, Did. 2,2
uur). Remake van de bekendste Sherlock Holmes-romans
laatste film in de ZDF-serie. Peter Cushing is de
speurder.
The great Muppet caper (USA 1981, België 1,16.00 uur),I.
Muppets proberen in Londen een juwelenroof op te lossen, j
WOENSDAG
The time machine (USA 1960, Did. 1, 13.20 uur). Vertik
van het klassieke boek van H.G. Wells over een Londe
uitvinder, die een tijdmachine bouwt en in een ogenschijij
lijk ideale wereld terechtkomt.
Rope (USA 1948, Did. 23.00 uur). Twee studenten vermoor
een mede-student om te bewijzen, dat zij de perfecte nc
kunnen plegen. Hitchcock-film met James Stewart in cei
van een professor, die hen ongewild op het idee bracht.
Tendre poulet (Frankrijk 1977, Did. 2, 22.10 uur). Annie(
rardot als een vrouwelijke politie-inspecteur in een amj
santé en spannende misdaadkomedie van Philippe de Brc
DONDERDAG
Little women (USA 1948, Ned. 1,15.30 uur). 'Onder mt
vleugels' in kleur met Elizabeth Taylor als een van de zii^
March.
Scott of the Antarctica (Engeland 1948, Did. 1,15.15 uur).Bio]
grafische film over de Engelse poolreiziger Scott, die
zijn laatste tocht niet terugkeerde. Een rol van John Mills.
MUllers Büro (Oostenrijk 1985, Did. 1, 01.05 uur). Stunt
detective raakt bij een gangsteroorlog in Wenen betrol
Christian Schmidt in een paradie op de Amerikaanse
noir'.
Willie wird das Kind schon schaukelen (W.-Duitsland 19
Did. 2,20.45 uur). Heinz Erhardt alias Willi Kuckuck, die:
voorzitter van een voetbalclub met financiële proble
kampt.
Arsenic and old lace (USA 1944, Did. 2,22.05 uur). Twee
dametjes vermoorden hun eenzame huurders. Bekende 1
daadkomedie van Joseph Kesselring in een verfilming:
Frank Capra met Cary Grant.
Jambon d'Ardenne (België-Frankr. 1977, België 1,15.50
Komedie van Benoit Lamy over de felle concurrentiestjj
tussen een restaurant en een snackbar in een toerist:
plaatsje in de Ardennen. Annie Girardot speelt de bazin:
het restaurant.
Jaws (USA 1975, België 2,21.15 uur). Een reuzenhaai ter
seert een Amerikaans badplaatsje. Thriller van St
Spielberg met Roy Scheider.
Springen (België 1986, België 2,23.15 uur). Burleske film
Jean-Pierre Decker over de spanningen op een luxueus I
teel, waar een groep bejaarden hun oude dag doorbrengt,
Constant Permeke en Reu-
ren Nakian; Stichting Veran-
neman, Kruishouten. Open:
alle dagen van 14.00-18.00 uur
behalve op zo en ma. Tot 20
februari 1988.
Niet alleen de presentatie
van zijn werk zoals die per-
menant te zien is in het
nieuwe aan hem gewijde mu
seum te Oostende, maar ook
elke andere overtuigt er ons
steeds weer van dat Constant
Permeke (1886-1952) op het
gebied van de beeldende
kunst tot de grootste figuren
van deze eeuw in België be
hoort en wel op wereldniveau
(hoewel helaas maar heel
weinig werk van hem in bui
tenlandse museumcollecties
is opgenomen). Dat geldt ook
voor de tentoonstelling die de
Stichting Veranneman deze
winter aan hem wijdt en die
een zeer bijzondere is: zij
toont uitsluitend tekeningen
en beeldhouwwerk van de
meester van Jabbeke in een
ensemble zoals men dat
slechts zelden bij elkaar ziet.
Zowel de tekeningen als de
plastieken zijn afkomstig van
particuliere verzamelaars,
waaronder ook Veranneman
zelf, terwijl zich onder de
beeldhouwwerken in brons
vele onbekende of vergeten
stukken bevinden die in over
leg met de familie voor deze
gelegenheid opnieuw gegoten
werden. De beeldhouwer Per
meke is dezelfde typische
Vlaamse expressionist als de
schilder en de tekenaar, hij
werkt met zware vormen en
insnijdingen en weet vooral
in enkele torso en koppen een
indrukwekkende, ruige mo
numentaliteit te bereiken aan
de kracht waarvan men zich
nauwelijks onttrekken kan.
Toch is vergelijkenderwijs de
tekenaar Permeke, die zich
voornamelijk op het vrouwe
lijk naakt toelegde, nog gro
ter: het blijft een wonder te
zien hoe deze kunstenaar met
de uiterst sobere middelen
van houtskool, biester en een
vleugje rood krijt zijn meer
dan levensgrote naakten met
hun prachtige gelaats- en
vleesexpressie onder alle spe
lingen van het licht op papier
wist te brengen en dit alles
met de hem kenmerkende
zelfde ruige eerlijkheid in
zijn bewondering voor het
vrouwelijke, die hier merk
waardig genoeg tot een zeer
subtiele poëzie leidt.
Is de hier bijeengebrachte
collectie Permeke een zeer
bijzondere, die van de Ameri
kaanse beeldhouwer van Ar
meense afkomst Reuben Na
kian (1897-1986) is dat even
zeer. Ook hem zou men een
grootheid en monumentaliteit
nastrevende expressionist
kunnen noemen ware het niet
dat hij onder invloed van de
abstracten soms ook een een
voudiger plastische taal
spreekt. Van hem zijn hier
slechts kleinere bronzen aan
wezig, terwijl hij in Amerika
monumentale opdrachten
uitvoerde, waarvan een aan
tal hier aanwezige foto's op
groot formaat een goede in
druk geeft. Vaak zoekt Na
kian het in dramatische fi-
guurgroepen. In elk geval
sluiten beide herdenkingsten
toonstellingen waarvan de
tweede voor velen zeker een
ontdekking zal zijn, als uitin
gen van twee verwante, maar
onderlinge toch verschillende
sterke beeldhouwerspersoon
lij khede n gelukkig bij elkaar
aan.
Rondom deze beide kern
exposities is eeng eselecteerde
krans schilderijen en teke
ningen gegroepeerd van an
dere vermaarde kunstenaars,
om slechts enkele namen te
noemen, als Hans Hartung,
Hofkunst, Roger Raveel, Pol
Mara, Landuyt, Gilioli en Bo-
tero. De laatste is hier nu eens
niet met figuurstukken maar
met stillevens aanwezig, die
er de nadruk op leggen dat
deze schilder zich niet alleen
voor de menselijke figuur in
teresseert, maar ook aan
dacht heeft voor de dingen.
Een tentoonstelling, die
klinkt als een klok.
W.E.
Pieter Jansz. Saenredam: De Mariapïaats 1662 (Boymans-Van Beuningen, Rotter
dam) - POTO JANNES UNDÊRS
Pieter Saenredam. Museum Boymans-Va n
Beuningen, Rotterdam. Open: di-zo 10.00 (zo
11.00)-17.00 uur. Tot 17 apriL
Rond één schilderij, de Mariapïaats in
Utrecht uit 1662, is een expositie samengesteld.
Met panelen wordt duidelijk gemaakt hoe
Hermersdorf dit prachtige paneel restaureer
de. Een boeiende film alsmede een catalogus
voegen er nog veel zinnige informatie aan toe.
De waardering voor Saenredam (1597 Assen-
deflt-1665 Haarlem) als schilder van architec
tuur (met name kerken) en perspectief is van
latere datum. Toen in 1872 het museum dit pa
neel op een veiling kocht voor 1050 gulden,
werd tevens voor 2650 gulden een doekje van
Emanuel Murant verworven, dat er anecdo-
tisch bij gehangen is. Er is erg veel te zien op
de Mariapïaats, waarbij de prachtige serene
sfeer opvalt; zeker wanneer je het vergelijkt
met een schilderij van dezelfde kerk door Jan
Weissenbruch (1882-1880op de aangrenzende
expositie 'Nederlandse schilderkunst 1780-
1850', waarop gezocht wordt naar herwaarde
ring van veelal depotstukken.
De herwaardering voor het technisch vak
manschap zal vaak groter blijken dan voor de
artistieke geladenheid. Een 'Echtscheiding' vol
sentiment door J.H. van Laar wordt 'versla
gen' door Barend Koekkoek met zijn land
schappen of portretten door Pieneman en
Kruseman. Schelfhout, Nuyen, Rochussen,
Van Troostwijk en vele andere leveren soms
toch een verrassende heroriëntatie op. Verder
zijn in Boymans nog twee grote nieuwe expo
sities: 'Beeldende Kunst en Kunstbeleid in
Rotterdam 1945-1985' - inclusief boek - waarop
veertig jaar beeldende kunst soms ook verras
sende ervaringen opleveren; 'Lauweriks (1864-
1932 architectuur, kunstnijverheid en typo
grafie tussen Jugendstil en Bauhaus' is even
zeer de moeite waard. Op beide exposities ko
men we terug. Het museum wordt vóór 1990
verbouwd; onder meer met een nieuwe entree
en een vleugel voor de kunstnijverheid. De
Rotterdamse Raad heeft er vijf miljoen voor
uitgetrokken.
H.E.
Joop Liesker, schilderijen
en tekeningen, Etcetera, Mar
kiezenhof, Steenbergsestraat
8, Bergen op Zoom. Open da
gelijks van 14-17 u., behalve
maandag. Eerste kerstdag en
nieuwjaarsdag gesloten, tot
en met 10 januari.
Portretten zonder aanziens
des persoons zoals Joop Lies
ker ze tekent en schildert
hebben vele aantrekkelijkhe
den. Het lijkt zo neergeschre
ven een contradictie maar ik
bedoel ermee dat Liesker in
deze portrettengalerij laat
zien dat hij meer is geïnteres
seerd in het hedendaagse
'verschijnsel mens' dan in
specifieke individuen. Hij
lijkt op het eerste gezicht al
leen een scherp observator,
die met de souplesse van een
bewogen vakman neerzet wat
hij ziet.
Rake tekeningen heten dat
te zijn. Niemand zal dat be
twijfelen. Een vlotte schets
zou echter een onzorgvuldige
benaming van zijn werkwijze
zijn, want Liesker tekent met
kleine kriebelige lijntjes en
schildert met hele korte
streekjes de honderden nuan
ces die hij registreert in zijn
modellen. Het portret zal on
getwijfeld grote individuele
gelijkenis vertonen, maar het
is zeker zo interessant te zien
hóe Liesker zijn portretten
heeft gakarakteriseerd.
Daar zijn bijvoorbeeld de
tekening van een zeer blij
moedige dame op leeftijd en
ook van een andere grijze
duif, die hij gewoon maar
Marjan noemde, maar die de
titel 'wijsheid' zeker niet zou
misstaan. Een respectvolle vi
sie op de ouderdom spreekt
hier uit. Onder de titel jonge
vrouw' schilderde hij op zeer
afstandelijke wijze een dame,
die als yuppie geen gek figuur
zou staan. Maar Lieskers in
teresse gaat verder. Hij te
kende ook een paartje pun
kers, die er met hun heroïsche
haartooien wat verloren bij
zitten. Met mededogen gete
kend. De zelfportretten zijn in
tegenstelling met deze 'sociale
commentaren', merkwaardig
vaag. Die van de doorsnee
vakman die zich achter zijn
kundigheid verschuilt. De
rastekenaar, die net zoveel en
net zo weinig in zijn tekenin
gen stopt als hij zelf wilt en
daarnaast ook, maar minder
virtuoos schildert.
L.R.
t
UTRECHT: In het prachtige
rijksmuseum Het Catharijnecon-
vent, aan de Nieuwegracht 63,
staat tot 10 januari weer de uit de
18e eeuw daterende Napolitaanse
kerststal opgesteld. Deze uit 56 fi
guren bestaande kerstgroep met
een soort perspectivische opbouw
is enig in Nederland en trekt tel
kens duizenden bezoekers. Beide
kerstdagen 11.00-17.00 uur en ove
rigens di-zo 10.00 (za/zo 11.00)-
17.00 uur.
UITWIJK: Een boerderij als
galerie hoort bij de romantiek
van deze dagen. Onder de ge
meente Woudrichem drijft Wil
den Hartig-Meijer, aan de Lang
straat 4, al jaren een galerie. Tot
februari zijn er kleurcomposities
in gouache te zien van Edith Rij
ken. Ze worden ook wel 'kleur-
meditaties' genoemd. De kunste
nares heeft onder meer een an
troposofische kunstopleiding ge
volgd. Open: tweede kerstdag
11.00-16.00 uur en normaal op do-
vr-za 13.00-18.00 uur.
HEUSDEN: De landschappen I
en stillevens van Kees Bol ade
men een sfeer, waarin je je in I
deze tijd van het jaar helemial
kunt vinden Ze zijn tot februari
te zien in kunsthandel Lambert
Tegenbosch, Putterstraat 48 1
wo-zo dagelijks van 14.00-M
uur.
NUENENIn galerie Bonnaard, I
Berg 41, is ook een merkwaardige, I
wat Jeroen Boschachtige, wereld I
te ervaren via de schilderijen van
Eugène Peters. Er is recent een
boek verschenen over zijn werk.
Met de kerstdagen dicht, maar
verder open van do-zo 14.00-17.00 1
uur. Tot en met 10 januari.
EERSEL: In Kunstzaal de Hoge I
Hees zijn tot 3 januari sculpturen
in steen en brons te zien van Jes-
per Neergaard en Joop Hollan
ders. Deze Deen en Hollander
maakten eerder indruk op de Na
tuur en Sculptuur-exposities van
respectievelijk '77 en '81 in dl
galerie. Open wo-zo, ook
kerstdagen en nieuwjaarsdag van I
11.00-18.00 uur.
MIDDELBURG: 'Heiligen uit I
de modder' - voorzien van een ge-
lij knamig boek - is een tentoon-1
stelling die tot 26 februari te zier I
is in het Zeeuws Museum. In hel I
in 1530 verdronken land van
Zuid-Beveland zijn ruim 700 pel
grimsinsignes uit 44 verschillende I
Europese pelgrimsoorden terug-1
gevonden. Op deze tentoonstel-
ling vertellen ze over een artis-1
tieke verwerking van een reli-
gieuze cultuur van onze voorou-1
ders. Eerste kerstdag dicht; I
tweede kerstdag 13.30-17.00 uur I
en overigens op werkdagen 10.10-1
17.00 uur.
BREDA: Galerie Segeren. I
Raadhuisstraat 6 (Ginnekenl j
brengt een eindejaarsexposi®
met zijn stal (Franca Be"
Henk Kooien, Hans Mutsen,
Yvonne van der Weerd etc.) 1
voegt er als nieuw aan toe Max dt I
Winter (stills van de film 'Zoeker I
naar Eileen') en Henk de Vroor» I
met plastieken. Tijdens winkel-1
uren en zondag 27 december
15.00-17.30 uur.
DEN BOSCH: De Van GogH
tentoonstelling kan niet verlengd I
worden. Extra openstelling °P I
maandag 28 december 10.00-17.001
uur en woensdag 6 januari e»l
vrijdag 8 januari 19.00-22.00 uur
Op 11 januari zit de deur dicht.
jor Gerard van Herpen
[eel geletterd en ongeletterd Nederl
jt huisvuil te hebben gezet
riks voor de Gijsbrecht, gelijk
;ee kwartjes voor zijn Hekel- Wie de
ichten en een paar gulden geeft er
ir de rede waarmee dr niet te
[.A.M. Schaepman in 1879 ving, v<
fondels tweehonderdste sterf- waarne
ig herdacht Schaepman ge-
akte in extase: „O Vondel, Nclgf
je aan 't hoofd van Neerlands
ëten de gouden harpe Marijk:
iat". En Joost van den Vondel 11
in zijn ogen al lang niet meer *950 het
prins der Nederlandse dich- faalL0J
hij spreekt hem aan met te
.1 Koning Vondel'. vierden
jubelend Nederland, dat in emancil
dichter ons nationale sym- wezen
il aanriep, heeft misschien af_ f"
wel het ergst bijgedragen
het geleidelijke verval
tar wij Vondel vooral na de
lorlog aan hebben blootgesteld.
In het 400e geboortejaar van }e
oost van den Vondel hebben v°ndel
liefhebbers en de bevlogen s~^eve
[ewonderaars zich allang van goed ge
i afgekeerd; hun even grijze ?c™èl?\£,
„isieke Vondeluitgaven
laan in onafzienbare rijen in onder5?
let antiquariaat. Nee, zelfs in Ff"
it Vondeljaar kiest'de kunst- wordt
dige in
forms ti
„Korl
aam de
nende burgerije' niet
worden
ir voor Vondels 'honing- Spies fe
ite verquickinge des levens'. specuef
Vondel is verleden tijd. In „nef
9 lieten de leraren Neder- ™}del,
ids onomwonden weten dat
ij hun leerlingen niet meer °fjj~a
it Hooft, niet met Bilderdijk sututie
zeker niet met Vondel hoef- m ^a®er
aan te komen Schoolkin-
•en dragen de Geuzevesper rf V.,
let meer voor, zij gaan niet Mari)ke
:r aan vaders handje naar »v°n'
Gijsbrecht en zij zien in dachten
jseverband niet meer Jo-
ih in Dothan, opgevoerd door £n
ick, toneelgroep van en voor d:
;e mensen. van zou
markt
Vonhof)
Koninklijke Bibliotheek in mens zi
in Haag heeft de verstrooide aankno
iute in het Vondeljaar 1987 Vondel
ieengeroepen voor een ten- straatn:
instelling, een fraai geillus- kanwoi
ird Vondelboek en voor een
iks inleidingen die door de Vsd.€
'.O allemaal op een weinig
ktakulair uur zijn uitgezon- Nee, mi
In die vakmatige aandacht letterd
It is een vreemd onderscheid veel mo
zientussen jonge en oudere aannem
indelkenners. De ouderen pijen ei
agen zich verbijsterd af len led
larom wij het Vondeliaanse met sie
ir zo definitief zijn kwijt veel en
aakt en de j ongeren daaren- onder zi,
;en roepen dat wij de dichter slijten.
:lf wel weer tegen het lijf las hij
len lopen, nu hij langzaam Vondel-1
ar zeker van alle loftuitin- jaren bf
in en jubelades is gezuiverd. innering
Dr Arie Willemsen, directeur zijn kle
in de Koninklijke Bibliotheek cifer, Jc
i redacteur van Ons Erfdeel, brecht
"ft die vergetelheid, bij zo- Balling:
grootheid door de eeuwen nissen
in, een opmerkelijk ver- welk bc
Ünsel vindea „Als Vondel aanteke
a Fransman zou zijn ge- bestond
"it", aldus Willemsen, „dan Niet
iU president Mitterand her- hij die 1
aide malen plechtig hebben op tafel
-geproken". Ditmaal moest moet ji;
it selecte gezelschap zich te- gen'. N(
"len stellen met een oud- thodiek
atssecretaris, in de persoon op zeve
drs H. Vonhoff, die zich uitgepr:
arigens mede verbaasde over droeg i
bescheiden wijze waarop zijn hl
ondel in dit jaar is herdacht, was. Bi
zei: „In opvoeding en on- ten ha
irwÜs behoort Vondel wel de- streepje
rHenkEgbers
tERT van Beek is een stille
tri) ver in Brabant. Behalve het
t dat hij zelf vanuit een grote
werkt, is zijn manier van
>n R-en' z^n literatuur, ook van
Md' meditatieve ingetogen-
l zelfs wanneer het gaat om
aicitrante mensen zoals in zijn
^gste kleine roman 'Gezichten
handbereik'. Zijn twaalfde
K- Te weinig lezers weten dat.
en? Van SGburijft over mensen;
fjnsen tussen leven en dood Over
m® ë?wone' dingen, over dermate
peie gebeurtenissen, dat de ro-
°Pvalt door zijn eenvoudige zeg-
itovrf^t- De flaP spreekt van een
grafische nauwkeurigheid', maar
tdt - zoals bekend - in
thzrif 1n-^8 luu^t de realiteit boven
enuT- fit, Zijn realisme mist de
-tukheid van bijvoorbeeld die
Hart, heeft niet de spruitjes-
