lESTEM
KERST 1987
'Ik zeg de
dingen
luid en
duidelijk'
Irs. Dorenbos:
in gedrevene op
ruistocht tegen
»t zedelijk verval
KOPER.
M
f4.
giPIi]
.„17c hoop dat velen
zich ergeren. Mis
schien gaan mensen
zich dan namelijk
ook afvragen waarom
ze zich precies erge
ren.
«li
•Jilt]
P!2ï#i
Irs. L.P. Dorenbos was EO-
[recteur, maar doet tegenwoordig
^middellijk denken aan porno,
bortus, homosexualiteit, aids,
uthanasie. De naam Dorenbos
lat voor 'kruistocht tegen het
lelijke verval'. Het begon
Igelopen zomer met de campagne
Porno-adverteerders in de ban' in
leenendaal. Hij wil niet voor
ltsoensrakker versleten worden,
[aar hij kan zich niet voorstellen
at Philips met instemming van
Resident-directeur Van der Klugt
leen „porno"-blad als Playboy
[ijkt. Hij is ervan overtuigd dat
1,9 procent van de Nederlanders
k absoluut met hem eens is. Ze
loeten alleen wakker worden
[schud. Daarvoor schuwt hij een
ik demagogie niet. Doorzetten is
|jn parool, want de toekomst staat
ihet spel. Het verhaal van een
Idrevene.
0.00 uur) en Israël (d
uur en in het weeken
alië en Nieuwzeelani
20.00 uur,van 24.00
is als u graag even
eestdagen bijvoorbef
Af
JT»1
llllfll
- FOTO SUYCK
Door Jan Bouwmans
In zijn strijd tegen de heden
daagse zedeloosheid zul je drs. L.
P. Dorenbos uiterst zelden be
trappen op genuanceerde uit
spraken Zijn uitgangspunt is veel
eer: van dik hout zaagt men planken.
De zaak 'Oude Pekela' -misbruik
van een groot aantal kinderen voor
porno door onbekenden - vertaalt hij
in de boodschap, dat overal in Neder
land alle kinderen in gevaar verke
ren.
De overheidscampagne tegen aids
- gebruik condooms - betitelt hij
steevast als de nationale leugencam
pagne. De overheid bevordert en sti
muleert er volgens hem de vrije sex
mee. Hij weet zeker dat elk jaar hon
derdduizenden kinderen voor de buis
zitten te huilen bij 'Kinderen voor
kinderen' als ze eraan herinnerd
worden dat hun ouders gescheiden
zijn. Zelfmoord is de belangrijkste
doodsoorzaak onder jongeren en dus
storten zich in deze donkere maan
den honderden jongeren voor de
trein.
Zijn optreden roept weerstand op.
Toen hij afgelopen zomer in Veenen-
daal zijn campagne begon tegen de
verkoop van pornobladen, zorgde dat
voor een - overigens bescheiden - te
genbetoging. Maar ook geestverwan
ten tonen zich niet erg gelukkig. De
stichting die een bijbels themapark
yjjde realiseren in de Flevopolder,
•eeg door de acties van Dorenbos
nul op request van de gemeente Zee-
woldè. De stichting besloot te breken
met de voormalige directeur van de
Evangelische Omroep en haar naam
zelfs van Rainbow World te veran
deren in Diamonda Europa. En ook
de Evangelische Alliantie meent in
haar evangelisatiewerk schade te
ondervinden van Dorenbos' optre
den, hoewel men het inhoudelijk met
hem eens is.
„Ik hoop dat velen zich ergeren",
reageert Dorenbos rustig op de op
merking dat zijn optreden niet vrij is
van enige demagogie. „Misschien
gaan mensen zich dan namelijk ook
afvragen waarom ze zich precies er
geren. Dat kan ze wakker schudden
en tot doorbraak leidea We zijn
vastgelopen in versluierende taal. Ik
zeg de dingen luid en duidelijk.
Abortus is het doden van een kind.
Euthanasie is het doden van een pa
tiënt. De gewenning aan abortus en
euthanasie is al zover gevorderd dat
de samenleving is ingedommeld. Je
moet proberen met mokerslagen je
geluid door te laten dringen, vooral
in je eigen christelijke hoek."
Stichting 'Schreeuw om leven'
staat onderaan op een naam
bord op een pand op het in
dustrieterrein van Nijkerk.
In het pand zijn enkele ideële bedrij
ven gevestigd. De heer Dorenbos be
schikt niet over een eigen werkka
mer. Hij en zijn gezin hebben meer
stappen terug moeten zetten sinds
zijn vertrek als directeur van de EO.
Het huis in Baarn is verruild voor
een flalje, het topsalaris van een om-
roepdirecteur voor de wisselvallig
heid van giften. Want wat men ook
van Dorenbos mag vinden, hij draagt
zijn idealen niet vanuit een finan
cieel veilig bestaan uit. Hij heeft de
lijn consequent doorgetrokken in de
overstap naar een materieel riskant
bestaan.
De eerste indruk die men van de
Rainbow-organisatie krijgt, is die
van een koppelbaas met een wirwar
van BV-tjes. Dorenbos zit vol plan
nen en ideeën. Elk plan of idee lijkt
een nieuwe stichting op te leveren.
Wat feitelijk functioneert, is het
Rainbow-bij belplan en het Rainbow
Ethisch Instituut. In dit instituut zijn
ondergebracht de Stichting
'Schreeuw om leven' en het twee keer
per maand verschijnende 'Da Costa
pamflet'. De hoofdactiviteiten van
'Schreeuw om leven' zijn de campag
nes in woord en geschrift tegen de
abortus, de euthanasie, de pornogra
fie. Daar is de actie 'Stop AIDS, blijf
trouw' recent bijgekomen.
Vier mensen hebben van
Rainbow hun dagtaak ge
maakt. Daarnaast werken
gemiddeld 25 vrijwilligers
mee. Of het financieel allemaal rond
komt, moet nog blijken. Het bijbel
plan telt 8000 betalende deelnemers.
Dat betekent een financiële omzet
van 2 tot 214 ton op jaarbasis. Maar,
zegt de econoom Dorenbos, het bij
belplan is slechts kostendekkend.
'Schreeuw om leven' telt volgens op
gave ruim 140.000 sympathisanten.
Van hun giften hangt alles af. Dezer
dagen is de campagnekrant de deur
uitgegaan en nu is het afwachten. In
1986 kwam er ongeveer 4% ton aan
giften binnen. Daar kon men toen net
mee rondkomen. Dit jaar zal het be
drag wel groter zijn, maar Dorenbos
kan nog geen cijfers geven. Hij wil
zijn kantoor ook nog verplaatsen
naar Hilversum. De grootste gift tot
nu toe bedroeg tien mille, antwoordt
hij op de vraag of het bedrijfsleven
hem soms steunt. Maar hij zegt het
eigenlijk helemaal te moeten hebben
van de giften van 10,15 of 20 gulden.
Dat is hem wel zo lief, omdat de in
komsten voor hem op deze wijze een
graadmeter zijn of hij met zijn acti
viteiten op de goede weg zit
Dorenbos, een gedrevene. Hij her
kent zich in deze associatie. Zijn ge
drevenheid richt zich niet op beker
ing van de boze wereld, al zou je dat
denken. Hij heeft zijn ogen gericht op
zijn medechristenen. Die moeten
wakker worden geschud. Zij laten
het erbij zitten in deze samenleving.
In denken, maar meer nog in doen.
Zij laten de abortuspraktijk op zijn
beloop, zij verschuilen zich voor het
vraagstuk van de euthanasie, zij ko
pen pornobladen als Nieuwe Revue,
Panorama, Playboy. 'Schoon schip in
eigen huis' wordt zijn slogan voor
1988.
Hopeloos is de toestand niet. Doren
bos bespeurt een breed onbehagen in
de samenleving. Langzaam rijpt de
tijd voor verandering. Daar wil hij
op inspelen. „Onbehagen omvormen
in behagen", noemt hij het.
Wat hem drijft, of beter
wie? „Weldra is het weer
Kerstmis, hè. Het kindje
Jezus in de kribbe. De
liefde van Jezus dwingt me. Eigen
lijk voel ik me nog schijnheilig ook.
Want wat hebben we nou helemaal
gedaan? Twee zakken pornobladen
in Veenendaal verzameld en een pe
titie aangeboden aan de gemeente
Bunschoten. Het ongeboren leven
speelt een centrale rol in de aankon
diging van Gods heil. Het kind
sprong immers op in de schoot van
Elizabeth toen zij bezoek kreeg van
Maria."
Dorenbos stamt uit gereformeerd-
vrijgemaakte milieu. De vrij ge-
maakten splitsten zich in 1944 van de
gereformeerde kerk af. Twistpunt
was de vraag hoe noodzakelijk de
kerk is voor het eeuwig heil. Dat de
gereformeerden toen kerktwist be
langrijker vonden dan de directe
oorlogsellende om hen heen, is iets
wat tot op de dag van vandaag in die
kringen heel gevoelig ligt. Samen
met zijn hervormde vrouw zegt hij
de reis gemaakt te hebben naar de
ontdekking, dat kerk-zijn wel heel
belangrijk is, maar niet de basis.
Kerk kun je overbeklemtonen. Dat is
hij heel scherp in zijn EO-tijd gaan
zien.
Hij heeft economie gestudeerd aan
de VU in Amsterdam. Voor zijn EO-
tijd was hij projectontwikkelaar bij
een groot Nederlands bankbedrijf.
Zijn overstap naar de EO heeft hij
duidelijk beleefd als een van boven
af daarheen geleid worden; roeping.
Zijn vertrek bij deze omroep nog
meer. Dat zijn particuliere actie na
EO-uitzending van de anti-abortus
film 'Schreeuw om leven' 300.000
handtekeningen deden belanden „op
onze keukentafel in Baarn", was
voor hem een doorslaggevende vin
gerwijzing hoe hij zijn levensweg
moest vervolgen.
Dorenbos heeft bewonde
raars, maar zeker zoveel
mensen, zo niet meer grie
zelen van hem. Ze zien hem
als een enghartige zedemeester, die
het liefst zijn rechts-christelijke nor
men en waarden aan iedereen wil
opleggen. Uiteraard voor eigen best
wil. Denkt hij wellicht toch genuan
ceerder over bepaalde zaken dan zijn
vierkante optreden doet vermoeden?
Valt bijvoorbeeld bloot, naakt voor
hem onder porno? Ageert hij der
halve ook tegen tentoonstellingen als
'Van schaamte ontbloot' over het
naakt in de Nederlandse kunst sinds
1500 en tegen naturistenstranden?
„Porno", antwoordt Dorenbos, „is al
les wat de sexualiteit commercieel
gebruikt of misbruikt. Dus een ad
vertentie in de Elsevier waarin een
blote vrouw Spa aanprijst omdat het
zo rein is, is porno. Vul verder maar
aan. Naakt in de kunst, daar weet ik
weinig van. Ik denk wel dat je het
moet zien in het verband van de pe
riode waaruit die kunst stamt. Ik
vraag me wel af of het bloot in de
kunst niet de neerslag is van perver
siteit, van een perverse samenleving.
Neem de tijd van de Romeinen. Per
verse toestanden in de Romeinse sa
menleving zijn in de kunst uitge
drukt."
et het naturisme ligt de
zaak voor Dorenbos an
ders. „Naturisme is het
ontkennen van de zonde
val. Daar zit de ideologie achter van
de goede mens. Dat is een heel ander
uitgangspunt. Vanuit mijn Gods- en
mensbeeld zeg ik: mensen, het klopt
niet. De enige reden dat de mens kle
ding draagt, is namelijk de zondeval.
God had de mens zo mooi geschapen.
De mens was het allermooiste wat
bestond. Kleding is dat de mens dat
allermooiste niet meer zondeloos kan
aanzien."
Dorenbos vindt het veiliger om bloot
eerder wel dan niet als porno aan te
merken. „Waar liggen de grenzen? Ik
zit liever aan de veilige kant. Die
hele seksuele revolutie is zo geraffi
neerd." Waarmee hij zeggen wil dat,
waar bloot taboes wil doorbreken,
reactie geboden is. Want de seksuele
revolutie heeft alle morele ellende
van nu veroorzaakt.
Is hij ervan overtuigd dat homosek
sualiteit de oorzaak en de bron is van
aids? „Ja, de grootste risicogroep is
de homoseksueel met wisselende
contacten." Even later zegt hij het
toch niet precies te weten. „Maar 80
procent van de aidsgevallen zijn ho
mo's met wisselende partners. Laat
ons daar dan maar op concentreren
en asjeblieft voorkomen dat het ver
der wordt verspreid."
Hetero's kunnen net zo goed aids
krijgen. Is het toch niet zo dat het
minder met seksuele geaardheid te
maken heeft en inderdaad meer met
wisselende contacten? Dus met
trouw? „We zijn begonnen met de
actie 'Stop AIDS, blijf trouw'. Er is
me al snel gevraagd hoe ik aankijk
tegen trouw van homo's. Want, zei
men, je moet op de affiches erbij zet
ten: blijf trouw in het huwelijk. Nou
bedoelen we dat ook. Maar ik zeg te
gelijk: als men denkt er homosek
suele relaties op na te kunnen hou
den, dan vind ik het heel erg als je
daarin ook niet trouw bent Als de
trouw tussen homo's bijdraagt tot te
rugdringing van aids, is dat een
goede zaak. Maar onze actie gaat er
van uit dat trouw ligt in het huwe
lijk."
De aidscampagne van Doren
bos wil de overheidscam
pagne corrigeren. „Lubbers
probeert het met rubbers,
maar dat is een grote leugen. De hele
aidsepidemie doet denken aan de
pest in de Middeleeuwen. Er zit zeker
de waarschuwing in van: waar zijn
we mee bezig! De trouw is weg, de
liefde is weg. Alle taboes moesten zo
nodig doorbroken worden. Aids is
het gevolg van „aids in de kerk": de
trouw naar elkaar toe is weg. En dan
speelt de overheid de rol van zede-
meester die de vrije sex zelfs bevor
dert en stimuleert. Want door con
dooms te propageren, zegt die over
heid in feite: jongens, ga maar door,
als je het maar een beetje voorzichtig
doet. Dat heeft een overheid nog
nooit gezegd.Sonja gebruikt ze,
André gebruikt ze.alle mensen die
Sonja of André heten, zouden een
klacht moeten indienen bij de Recla
meraad."
„Wij willen een 'blijf trouw' hand
boek maken. Met heel eenvoudige
richtlijnen hoe je dat nou samen
kunt doen, trouw blijven."
Abortus. Verkrachting komt voor.
Het komt ook voor dat vrouwen te
genover letterlijk iedereen zwijgen
als het graf dat ze verkracht zijn Als
zo'n vrouw na verloop van tijd vast
stelt dat ze zwanger is, hoe zou Do
renbos in die situatie dat nieuwe le
ven willen betitelen? Godsgeschenk?
Duivelswerk? „Die discussie over het
aangerande meisje en dat je daar
dan toch wel abortus op mag uitvoe
ren, wordt vaak gevoerd om abortus
te rechtvaardigen. Ik benader het
van de totaal andere kant. De wet op
de afbreking van zwangerschap is er
niet voor die gevallen gekomen. Die
wet is er gekomen omdat wij in de
samenleving vinden dat we het recht
hebben om ongeboren kinderen te
doden omdat we van de zomer met
vakantie gaan. Het komt ons niet uit,
dus is het geen leven, dus nemen we
het weg. Die uitzonderingsgeval
len.ik beperk me ertoe te zeggen
dat bij verkrachting bijna nooit be
vruchting plaats heeft. En voor de
rest blijf ik daar van af. Ik wil me
niet in een hoek laten drukken daar
uitspraken over te doen om anderen
het recht te geven te zeggen: nou, zie
je wel!"
Euthanasie. Dorenbos lijkt
een complottheorie te huldi
gen. Met euthanasie is nie
mand zijn leven meer zeker.
Anonieme machten staan klaar om
mensen naar believen het leven te
benemen. „In onze actiegerichte aan
pak komt onze stellingname fors
over. Maar het gaat ons om de glij
dende schaal: waar kom je met het
euthanasiedenken terecht, zijn we al
terecht gekomen? Waar het principe
van het absolute recht op absolute
bescherming van ieders leven wordt
losgelaten, daar is per definitie de
glijdende schaal ingetreden. Als de
absolute veiligheid in de moeder
schoot afneemt, is per definitie de
veiligheid afgenomen op alle terrei
nen van het leven. En nu met die ge
netische manipulatie. Het wordt al
duidelijker dat steeds meer gezegd
zal worden over gehandicapten: the
hadden niet geboren mogen worden.
Wie geen vruchtwateronderzoek wil
ondergaan en toch een gehandicapt
kind krijgt, moet zelf maar voor de
kosten opdraaien. Minister Brink
man heeft wel geroepen dat het alle
maal een angstige ontwikkeling is.
Maar hij heeft het daarbij gelaten.
Dan zeg ik, Brinkman kennende, hij
is ook al door de bocht. Het zal wel
een politiek compromis worden."
Waar de schoen volgens Dorenbos
werkelijk wringt, is het recht om te
sterven. De medische wetenschap
weet niet de stap te zetten van „cure"
naar „care", van genezen naar ver
zorging en begeleiding naar de dood
toe. „Wij moeten overgaan tot de op
richting van huizen voor terminale
patiënten of afdelingen in zieken- en
verpleegtehuizen openen waar men
sen door een hele boel vrijwilligers
en door professionele krachten bege
leid worden in het sterven. Maar het
meest schrijnende is dat het denken
in onze samenleving steeds meer het
denken wordt van prof. dr. Heieen
Dupuis. Zij meet de waarde van
iemand af aan zijn of haar bijdrage
aan de samenleving. Die zegt toch,
wat is het nut van deze mens om nog
tijd en zorg aan te besteden. Als dat
nut er niet is, geef dan maar een
spuitje."
De christelijke normen en waarden
zijn goed voor gelovigen én niet gelo
vigen. Daar hoeft met Dorenbos niet
over te worden gediscussieerd. Moe
ten ze daarom soms aan iedereen op
gelegd worden door de overheid? „De
overheid is ons gegeven ten goede.
Politie en leger zijn niet weg te den
ken om de kwaden te straffen en de
goede te helpen. Dat er kwaden zijn,
daarover is iedereen het eens. Je zïdt
dus iets moeten regelen met elkaar
over wat goed en kwaad is. Ik zeg:
gebruik je verstand. Zet de zaken ge
woon rationeel op een rij. Praat lo
gisch door over elkaar niet dood
slaan, elkaar niet bestelen, niet bij de
vrouw weglopen, niet met je kinde
ren naar bed gaan. Als je dat objec
tief doorwerkt, kom je in feite terug
op een stelsel van normen en waar
den dat verbazend veel lijkt op wat
eens geschreven werd."
Op de bijbel dus. Die is voor
Dorenbos één groot gevecht
tegen dogmatiek. Jezus is
ook geen dogma's komen
verkondigen, maar werkelijkheid.
Als mensen echt hun verstand ge
bruiken en de dingen logisch op een
rij zetten, dan moeten ze tot die er
kenning komen.
Dorenbos ziet het denken over abor
tus en euthanasie al wat veranderen
in de samenleving. Bij het CDA, bij
de WD, zelfs bij de PvdA in 'Schui
vende panelen'. Dorenbos wil met
zijn Rainbow die beweging verster
ken. „Ik hoop dat het doorzet in de
samenleving. Want we zullen het
met zijn allen moeten gaan zien. Ik
kan niets veranderen. Een dictatuur
kan dingen veranderen, maar daar
schiet een samenleving niet mee op.
We komen alleen verder als we met
zijn allen gaan inzien dat we een an
dere weg moeten inschieten."
GEMEENTEN
