f. IESTEM en B.V. KERST 1987 'Het heilige Deutekom zegt et podium odged wongen oorgoed vaarwel ik niet meer' 3r zijn mensen die vinden dat ze et voldoende ster is, niet genoeg lure heeft", zegt Pieter lfferink, impresario van tiristine Deutekom. „Anderen jn in staat ergens binnen te omen en iedereen even naar ch te laten kijken. Maar zij pudt er niet van om op een danige manier te verschijnen t er een atmosfeer ontstaat van is er'. Ze is altijd wars geweest ,n de uiterlijkheden die horen ij een echte prima donna. Maar die haar beter kennen, vinden aar een fantastisch mens". Zoals daar staat in de lounge van het msterdamse hotel, doet ze derdaad niet denken aan een roemde vrouw. Geen tgestrekte bontjas, maar een vige driekwart jekker. Geen iende kleuren op voorhoofd en men en geen geuren met een ge actieradius. Niets dat haar esentie oplegt aan haar geving. Toch zong zij 'Norma' n de Metropolitan, 'Lucia' in rona en vele andere fdrollen in de meest wende wereldsteden. 2533. .„Als ik een lied zong of een aria, zocht ik altijd van tevo ren iemand in de zaal uit, te gen wie ik het zou zingenIk heb dat nodig om het lied op de juiste manier te zingen. <se Koerier. A86 ENTE lige auto waarschijnlijk ldoende is voor de plichte aanbetaling van voor een financierings- 16 maanden ook dan ran een ongekend lage (maximaal te flnan- g f15.000,-). Waarmee bewijzen het autorijden per te maken. Kom daar- ins rijden, praten en ot ziens! FOTO ANP n één vakje benutten, advertentie wordt in een entie met het belangrijkste n bondig. lefoonnummer in de men gemakkelijk en snel. M DE ZIJKANT HET BEDRAG etalen. Voor toezending van dient u f 3,50 extra te «taling kunt u een groene auwe girokaart (dus géén 'ing) insturen, ng ontvangt u een lor wij u echter f 4,— rekening moeten brengen. tg aan Dagblad De Stem, Breda. snties., of inleveren op onze Prijs incl. 6% BTW Door Ivo Postma In haar ronde oer-Hollandse ge zicht vallen de ogen op die iets hebben van 'had je soms wat'. Het zelfbewustzijn van iemand die geslaagd is in een moeilijk en veelei send vak. Meer een type voor de rol van de gevreesde prinses Turandot, die ze twee jaar geleden bij de Ne derlandse opera zong, dan voor de kwijnende Violetta, met wie ze zich ook niet verwant voelt. Haar man heeft haar naar het hotel gebracht. Jaap Deutekom blijft er een kop koffie lang bij en ze spreken af dat hij haar om precies half twaalf weer komt ophalen, want om twaalf uur is er een afspraak met een leer ling. Zijn tongval, zijn spraak en zijn observerende blik verraden het na tuurlijke lef van de Amsterdamse volksjongen. Net als zij mist hij de 'kouwe kak', waarvan zij in hun le ven zoveel hebben mogen aanschou wen. Jaap en Christina Deutekom opere ren al samen sinds zij teenagers wa ren en beiden in hetzelfde koor zon gen. Jaren later, toen haar ster begon te rijzen, gaf hij zijn baan bij het Ge meentelijke Electriciteitsbedrijf er aan. Of ik blijf gezellig in Nederland of ik ga reizen en in het buitenland zingen, maar dan moet je met me meegaan, anders gaat ons huwelijk kapot. Dat was de keus en Jaap reisde met zijn vrouw mee. Hij is er altijd bij geweest, waar ze ook was. Hij spreekt met evenveel ge mak over 'de cadenzen van Luigi Ricci' en andere technische as pecten van het operavak als zijn vrouw. „Hij is een lopende Deute- kom-encyclopedie", zegt Pieter Alf- ferink. „Hij weet de kleinste details uit haar carrière. Zo van: neen dat was niet in Milaan, maar in Barcelo na. Met dat kleine tenortje met die pruik, dat tijdens de repetitie die aria nog moest overzingen van de diri gent". Ook nu gezondheidsproblemen een jaar geleden drastisch een einde heb ben gemaakt aan Deutekoms car rière als uitvoerend kunstenares, is Jaap altijd aan haar zijde. Een week voor het gesprek is zij overgegaan op een biologisch-dynamisch dieet. Hij doet mee. Indien vlees, dan geen aardappelen en vele andere heilzame richtlijnen bepalen tegenwoordig de inhoud van hun maaltijden. Het be valt hun uitstekend. Met een mengsel van weemoed en afkeuring herinne ren zij zich de nachtelijke eetpartijen in New York na afloop van voorstel lingen in de Metropolitan in een van die etablissementen die na midder nacht 'early breakfast' serveren. „Het was leuk, maar je at veel te veel en ging met al dat eten op naar bed. Dat was niet goed". „Ik moet nog leren om het rustig aan te doen. Dit interview zou ik eigen lijk niet moeten doen. U bent echt het laatste interview dat ik doe. Niet dat ik niet over mijn werk wil praten, maar ik vind het geven van inter views iets dat bij mijn eerdere leven hoort. Ik ben nu met andere dingen bezig". Mijn eerdere leven" slaat voor Christine Deutekom op de vijftien jaren waarin ze als beroemde en veelgevraagde operazangeres de theaters van de wereld afreisde, ho telkamers bewoonde en gemiddeld niet langer dan drie maanden per jaar in Nederland verbleef. Deze pe riode werd in het voorjaar van 1985 voor het eerst afgebroken toen een te hoog cholesterolgehalte in haar bloed een open-hartoperatie noodzakelijk maakte. Ze knapte geweldig op en aan het eind van dat jaar en begin 1986 zong zij een serie succesvolle voorstellingen van Puccinis Turan dot bij de Nederlandse Opera. Later in 1986 moest ze het opnieuw opge ven, terwijl ze bezig was met het na komen van een contract in Spanje. „Ik was in Bilbao voor 'Amaya', een heel onbekende negentiende-eeuwse opera die helemaal in het Baskisch werd gezongen. Ze hadden me ervoor gevraagd toen ik een contract zong voor zarzuelas, de Spaanse operettes. Het was vreselijk inspannend. Nie mand van de zangers sprak Bas kisch. Alles was fonetisch geschre ven. Ik was erg moe en werd zo ziek, dat we vervroegd teruggingen naar Nederland. Ik wist toen dat ik Semi- ramide niet meer zou doen". Voordat ze in Bilbao moest afhaken, had Christine Deutekom verschei dene verbintenissen in Nederland geaccepteerd. Voor de Tros-televisie zou ze in januari van dit jaar Semi- ramide van Rossini zingen. Voor mei 1988 stond 'Willem Tell' van Rossini op het programma bij de Neder landse Opera en in 1989 zou zij daar haar medewerking verlenen aan voorstellingen van 'Beatrice di Ten- da', een opera van Bellini, waarvan de titelrol als het ware voor de colo ratuur Deutekom geschreven is. Dat gaat allemaal dus niet meer door. Maar er klinkt geen spoor van spijt in haar stem, wanneer zij zegt: „Ik wil absoluut nooit meer optreden. Ik heb daar in Bilbao eigenlijk al af scheid van genomen. Misschien dat ik nog wel eens iets zal zingen op een dineetje bij vrienden, voor de gezel ligheid. Maar het operavak, daar moet je echt voor honderd, eigenlijk voor honderdtien procent in staan, geestelijk en lichamelijk moet je je helemaal geven. Neen. Zelfs alleen zingen thuis in de kamer doe ik niet. Ik ben dat kwijt. Ik heb altijd gezon gen omdat ik moest. Ik moest van mezelf. Het was het heilige moeten. Dat heb ik nu niet meer. In 1976 was ik in Verona en daar ontmoette ik Gré Brouwenstein. Die zei ik ben er vijf jaar geleden mee opgehouden en heb er geen vijf minuten spijt van gehad. Ik geloofde daar toen niets van, maar nu weet ik dat het de waarheid is". Er klinkt zelfs iets van opluchting door in haar spontane uitspraken. Het lijkt alsof zij al veel afstand heeft genomen van haar carrière als 'La Deutekom' en doordrongen is van de betrekkelijkheid van het succes. Met hetzelfde soort vanzelfspre kendheid zegt zij, dat ze het nieuwe muziektheater in Amsterdam, de Stopera, nog niet van binnen heeft gezien. Aan een uitnodiging voor de opening heeft ze destijds geen gevolg kunnen geven vanwege verplichtin gen in het buitenland, maar ze heeft ook nog nooit een kaartje gekocht voor een voorstelling in de Stopera. Dat Christine Deutekom geen uitnodigingen ontvangt voor premières van de Ne derlandse Opera, is voor haarzelf een futiliteit waar ze niet eens over begint. Maar volgens een ingewijde in de vaderlandse opera scène is dat gewoon een van de vele schandalige dingen die bij de Neder landse Opera Stichting voorkomen. „Wel bij Forum, in het theater in En schede, ben ik nog geweest", zegt Deutekom. „In verband met het Christine Deutekom Concours. Het is een concours voor zangers die niet meer dan drie jaar praktijkervaring hebben en niet ouder zijn dan 35 jaar. Vijftig kandidaten hadden zich aan gemeld en van de 45 die uiteindelijk aan de voorronde in Enschede deel namen zijn er veertien overgebleven. Die worden thans door mij en ande ren beluisterd tijdens optredens in het land. In januari komen ze op nieuw naar Enschede voor de tweede en laatste ronde. Er waren heel veel mooie stemmen bij de oorspronke lijke groep en het was niet makkelijk om de selectie te maken. Tweederde moest teleurgesteld worden. Dat komt hard aan, vooral als je jong bent, dat weet ik nog heel goed. Ik heb vroeger deelgenomen aan het In ternationaal Vocalisten Concours in Den Bosch en ik viel er in de voor ronden uit. Je voelt je dan een beetje een wegwerpartikel hè". Ze giechelt Ik heb verder niet aan veel con coursen deelgenomen. Je hebt wel audities hè. De meeste operathea ters houden een of twee keer per jaar een auditie en daar heb je maar aan mee te doen als je een rol wilt verwerven. Ze beluisteren je dan en beslissen of ze je daar of daarvoor kunnen gebruiken. De reis- en ver blijfkosten zijn hele investeringen voor beginnende zangers. Mijn laat ste auditie was in Hamburg. Ik heb daar een paar hele grote Verdi-aria's gezongen. Toen ik klaar was, klonk er een stem uit het donker: 'Zingt u 'De koningin van de nacht' nog wel eens?' Ik zei van neen. Of ik de aria toch eens wilde zingen. Ik zei dat ik de partituur niet bij me had. De stem zei dat dat geen probleem was, een partituur konden ze wel halen in de bibliotheek. Ik zei dat ik ermee was opgehouden 'De koningin van de nacht' te zingen en dat ik niet van plan was het nog eens te doen. Toen bleek dat ze die film van Die Zauber- flöte gingen maken en daar was het voor. Ik heb het dus wel gedaan. Het was leuk en anders". De „andere dingen", waar Christine Deutekom tegenwoordig mee bezig is, bestaan onder meer uit het bege leiden van jonge zangers en zange ressen. „Het zijn mensen die klaar zijn met hun stemvorming - sommi gen hebben zelfs al podium-erva ring- en die nu bij mij komen voor kritische begeleiding in verband met de interpretatie van muziek. Ik doe met hen hetzelfgde als wat ik des tijds heb geleerd bij Luigi Ricci. Dat was mijn repetitor in de jaren dat ik in Italië werkte. Luigi Ricci kende de hele Italiaanse operawereld en had nog samengewerkt met Mascagni. Ik heb aan die man ontzaglijk veel te danken. Voor de coloraturen (vrij te interpreteren gedeelten in aria's van voornamelijk vroeg-negentiende- eeuwse opera's) gebruikte ik de door hem geschreven cadenzen". „Dat begeleiden van jonge mensen houdt me heel intensief bezig. Ik ben niet alleen met hen bezig op het mo ment dat ze bij mij op les zijn, maar ook nog lang nadat ze de deur achter zich dichtgetrokken hebben. Dat is niet goed. Ik moet ook relativeren. Ik probeer hen te helpen hun zangers identiteit te vinden. Ze moeten zich zelf leren kennen en daardoor beter een rol leren interpreteren, zodat ze niet alleen maar decibellen loslaten". Het begin van een solistisch bestaan is heel moeilijk en zeker mensen die al iets ouder zijn moeten goed na denken voordat ze eraan beginnen. Het gebeurt meer dan eens, dat een lid van het operakoor bij me komt om eens te kijken of een solistische carrière erin zit. Die mensen zijn vaak dichter bij de veertig dan bij de dertig, zijn getrouwd en hebben een gezin. Ik stimuleer die mensen niet. Ik zeg weet wel waar je aan begint en wat je omgooit. Ze hebben een goede boterham. Om op die leeftijd nog te beginnen aan een leven van reizen en in hotels verblijven. De buitenwereld noemt dat glamour, maar ik noem het naargeestig. Kijk, ik was altijd samen met mijn man in het buitenland. Maar een man die een gezin heeft gaat doorgaans al leen weg en zit maar alleen op zo'n vreselijke hotelkamer. Ik probeerde het altijd maar zo gezellig mogelijk te maken. Ik kocht bloemen en ging broodjes en beleg halen en dan ont beten we op de hotelkamer. Dan was het tenminste nog iets. Wat ik hier over zeg klinkt misschien burgerlijk, maar dat is gewoon de praktijk". „Onder de jongere zangers heb je er die niet hard genoeg werken. Niet omdat ze lui zijn, maar doodgewoon omdat ze niet beseffen dat hard wer ken zo belangrijk is. Dan heb je er pok die zich teveel laten voorstaan op hun mooie stem. Dat moet niet, die interesse voor alleen dat eigen ik. Het is een heel moeilijk vak. Om het te maken moet je heel hard wer ken. en een heel sterke persoon lijkheid hebben. Nederigheid is daarbij belangrijk. Niet kruiperig heid. Maar het gaat erom dat je soms dingen moet slikken en andere din gen moet doen die je liever niet zou willen doen. Ik weet gewoon uit er varing dat het niet genoeg is om een mooie stem te hebben, als je je niet wenst te gedragen zoals anderen van je verwachten. Wanneer je bijvoor beeld door een christelijk koor wordt gevraagd om samen met hen op te treden, dan is het verstandiger om daar niet in vrijetijdskleding te gaan staan, denkend ik zing mooi dus ze nemen me maar zoals ik ben. Dan kan het wel eens gebeuren dat ze de volgende keer iemand nemen met een minder mooie stem maar die aangenaam is in de omgang als ie niet zingt". „Dat soort dingen probeer ik door te geven aan mijn zangers. Wat ze er van oppikken hangt van hen zelf af. Met welke zangers hebt u het liefst samengewerkt? Ze noemt geen namen, maar zegt bijna hartstochtelijk: „Met vakmensen. Ik hoopte altijd maar dat degenen met wie ik ging zingen, vakmensen wa ren en het goed deden. Vakmensen in het opera vak zijn ontzettend cons ciëntieus. Op het niveau waarop ik gewerkt heb is het een bedrijf als elk ander. Bij de Metropolitan, waar het uiterst professioneel is opgezet, spre ken ze dan ook van de fabriek. Als daar onverwacht een zanger uitvalt, staan er drie klaar om in dezelfde jurk te stappen. Eerlijk, topzangers zijn de meest pretentieloze mensen. Weibeslagen ten ijs komen is het enige wat ze wilen. Dat iemand zijn rol niet helemaal kent, dat komt niet voor, ook niet bij de kleinere rollen. Ze moeten wel. Als ze het niet goed doen, staan er genoeg klaar om hun plaats in te nemen". „Niet dat het overal even'professio neel toegaat In Spanje heb ik het meegemaakt dat ik ergens kwam en dat de repetities er gewoon niet wa ren, hoewel er in het contract repeti ties waren opgenomen". Van de ruim vijfentwintig jaar waarin Christine Deu tekom actief was in het ope ravak, heeft ze zich vijftien jaar bewogen op het niveau waarop topprestaties verlangd werden. Ze is er zich achteraf goed van bewust dat dit een riskante manier van leven was, die iemand met een zwakkere gezondheid wellicht nog eerder had geveld. „Het is jarenlang zo ge weest", zegt ze, „dat ik zes dagen er gens was. Dan had je bijvoorbeeld drie repetities en drie uitvoeringen. Dat is de manier om stress op te bou wen en daar heeft vijftien jaar van mijn leven uit bestaan". Terugkijkend op die loopbaan denkt ze wel eens na over het feit, dat ze het merendeel van haar lauweren in het buitenland oogstte. Ze was een onmiskenbare ster in het operavak met zijn joyeus en warmbloedig allu re. Maar in dit kleine kille land heeft zij nooit als een ster geschitterd. Ik hoor haar niet klagen. Wel spreekt zij over „de ziekte die met een R be gint", waaraan wij in Nederland vol gens haar lijden. 'Relaties' bedoelt ze. „Er wordt van alles van je verwacht Je moet van alles om erbij te horen. Ik heb daar nooit aan meegedaaa Ik heb geen concessies gedaan. Ik deed dingen niet die anderen wel deden, zoals na een voorstelling ergens heen gaan omdat ik gezien moest worden. Maar over het publiek had ik nooit te klagen. Bij de Nederlandse Opera waren de twaalf tot veertien voor stellingen altijd uitverkocht en dan waren we nog niet eens met repeti ties begonnen". De emotionele band met dat publiek was een van de drijfveren van de zangeres Christine Deutekom. „Als ik een lied zong of een aria, zocht ik altijd van tevoren iemand in de zaal uit, tegen wie ik het zou zingen. Ik heb dat nodig om het lied op de juiste manier te zingen. Dan keek ik een bepaald iemand in de zaal aan en zong ik 'Du solist der Kaiser meiner Seele sein'."

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 25