De rijke erfenis van Indonesië
AMILIEE
JBokm
blijft
vierk
taan
Compute
TENTOONSTELLING VAN KUNSTEN CULTUUR IN TROPENMUSEUM
Het elektrieke hart
ICYRILLE DE y
Uit opa's poessie-album
DE STEM EXTRA OP MAANDAG 21 DECEMBER 1987
EEN VAN de boeiendste aspecten van het tegen
woordige Indonesië is dat het land in de loop der
eeuwen aan zoveel invloeden heeft blootgestaan,
dat de cultuur er van is doordrenkt.
Immigranten
Betekenis
Foto's
MEDISCHE
RUBRIEK
Vossenbestand
PAPIER
VOOR UW PEN
Huren
Bijverdienen
lESTEM
RK kerstgesprek
ii ortier streng. Mijn stomme v
leer zeggen dan een ontkenni
Psychotherapie
f&ira)haien
T48
Door Mathieu Kothuis
Die eeuwenoude cultuur is vooral ontstaan uit contacten
met Voor-Indië, China, de islam en tenslotte de Portuge
zen en Hollanders.
Overigens is in Indonesië nooit
sprake geweest van één cul
tuur. De samenlevingen van de
vele volkeren in de Indone
sische archipel hebben tiental
len eeuwen lang verschillende
culturele invloeden ondergaan
en ook elkaar beïnvloed.
In het Tropenmuseum in
Amsterdam is nu de tentoon
stelling 'Budaya Indonesia' te
zien die een cultuur-historisch
overzicht biedt van de ambach
telijk vervaardigde produkten
in Indonesië van 2000 jaar gele
den tot nu.
Hoogtepunten van deze ten
toonstelling zijn een zeer oude
en zeldzame collectie bronzen
en gouden voorwerpen uit de
Indo-Javaanse periode, voor
namelijk uit de veertiende
eeuw. Hieronder zijn veel sie
raden: godenbeeldjes en tem
pel- en priesterbellen Ook
wordt een unieke collectie
voorouderbeelden uit Nias, Su
matra en Irian-Jaya getoond.
Op de tentoonstelling is ook
een verbandingsstier uit Bali te
zien. In zo'n stier wordt het
stoffelijk overschot van een
overledene gelegd en dan ver
brand. Het is volgens het Tro
penmuseum zeldzaam dan zo'n
stier kan worden getoond.
Bij de expositie is ook een
uitgebreide catalogus versche
nen die de verschillende cultu
rele invloeden op het Indone
sische ambacht van de prehis
torie tot heden behandelt
De oorspronkelijke bewoners
van de Indonesische archipel
zijn sterk beïnvloed door ver
schillende groepen immigran
ten (hoofdzakelijk van het
vasteland van Zuidoost-Azië)
die zich vermengden met de
bewoners of hen verdreven
naar de binnenlanden. De in
vloed van die nieuwkomers
was groot. Zij introduceerden
bijvoorbeeld de rijstbouw met
als gevolg dat er hechte sociale
organisaties en verwant-
schapsgroepen groeiden met
eigen voorschriften en ge
dragsregels. Dit geheel van in
heemse zeden en gewoonden,
de 'adat', strekt zich uit tot de
dag van vandaag.
Invloeden uit de tweede en
derde eeuw uit India hebben
vervolgens een belangrijke rol
gespeeld in de zogenaamde In
do-Javaanse beschaving. In
diase kooplieden vestigden zich
langs de kusten van Sumatra
en Java, de priesters volgden
him spoor en zo deden het
boeddhisme en hindoeïsme hun
intrede. De priesters bouwden
hun eigen tempels en kloosters
en droegen daarbij hun kennis
over op de plaatselijke bevol
king. Ook kwamen Indonesiërs
met deze nieuwe kennis in aan
raking door als pelgrims India
te bezoeken. Deze beïnvloeding
zien we terug in de materiële
cultuur van de Indo-Javaanse
periode.
Ook nu zien we die Indo-Ja
vaanse motieven nog terug
maar ze hebben hun diepere
betekenis verloren. De Garadu
(het rijdier van de god Vishnu
op de vleugels van de gelijkna
mige luchtvaartmaatschappij)
is misschien nog wel het be
kendst. De Garuda komt ook
terug in het Javaans houtsnij
werk, batiks, schilderijen, ko
perwerk en sieraden.
Ook de Chinese invloed in In
donesië is groot. Uit China is
eeuwenlang een constante
stroom bezoekers en immi
granten in de Indonesische ar
chipel neergestreken. De chine
zen bouwden hun eigen tem
pels maar beïnvloeden niet de
lokale stijl.
In de dertiende eeuw en later
leidde de islam tot vergaande
beïnvloeding van Indonesië.
Ruim zeshonderd jaar na de
dood van Mohammed gingen
de meeste havensteden in
Noord-Sumatra over tot de is
lam. De opkomst en de snelle
expansie van islamitische han
delssultanaten op Java viel sa
men met de ondergang van het
rijk Majahapit (ca 1525) en van
het hindu-boedhisme. Alleen
op het eiland Bali leeft deze re
ligie nog voort
De islam bracht weinig mo
numentale kunst voort maar
ontwikkelde wel de ornamen
tiek van het platte vlak ten
koste van de figuratieve, drie
dimensionale kunst. De islam
verbiedt immers de afbeelding
van levende wezens. Bloemen,
bladeren en ranken werden
veelvuldig toegepaste siermo
tieven. Ondanks de islamise
ring bleven op Java veel pre-
Een borstsieraad in de vorm van een Garuda.
islamitische elementen be
waard. Er trad een zekere syn
these op tussen de tradionele
cultuur en de islam. Ondanks
de islam worden mythische
dieren als de Garuda en Naga
(een slang) veelvuldig weerge
geven. Ook de oude wayang-
personages (wayang is het pop
pen- en schimmenspel) zijn
blijven bestaan. Op West-Java
is Amir Hamza, de oom van
Mohammed, zelf een wayang-
held geworden.
De Portugezen waren de eerste
westerlingen met veelvuldige
- FOTO TOM HAARTSEN
contacten in Zuidoost-Azië.
Daarna, in de 17e eeuw, kwa
men de Nederlanders in het In
donesische eilandenrijk. Het
inheemse ambacht stond toen
al op een hoog peil qua tech
nisch en ambachtelijk kunnen.
Aan de hoven van de Indone
sische vorsten werkten gespe
cialiseerde ambachtslieden, in
de havensteden kwam de han
del en export van de ambachts-
produkten op gang.
De invloed van de Nederlan
ders werd groter aan het eind
van de achttiende eeuw. De
VOC, de Verenigde Oostindi-
sche Compagnie, werd geliqui
deerd en de bemoeiienissen
werden niet meer alleen be
perkt tot de handel, maar kre
gen ook betrekking op de land
bouw, de verbouw van han
delsgewassen, de afzet van
Een Naga-slang van aardewerk.
westerse industrieprodukten
en de winning van grondstof
fen die voor het westen essen
tieel waren. Het bestuursappa
raat werd hervormd en de tra
dionele dorpsstructuur openge-
broken.
In de loop van de negen
tiende eeuw verarmde de be
volking en tegen die achter
grond veranderde ook de posi
tie van het Indonesische am
bacht. De concurrentie met in
dustriële produkten en de ar
moede van de ambachtslieden
leidden ertoe dat tal van tech
nieken en motieven uit de rijke
versierkunst van het Indone
sische ambacht in vergetelheid
dreigden te raken. De opkomst
van het toerisme betekent de
laatste jaren een nieuwe im
puls voor het Indonesische am
bacht
Op de tentoonstelling 'Budaya
Indonesia' worden van de
Duitse fotografe Ursula
Schulz-Dornburg ook een 80-
tal foto's geëxposeerd. De af
beeldingen geven een zeer in
dringend beeld van het leven in
de Toraja gemeenschap op Su-
lawezi. Ook zijn een aantal his
torische foto-opnames uit het
voormalige Nederlands-Indië
in de tentoonstelling opgeno
men. De orginele afdrukken
hiervan dateren uit het einde
van de negentiende eeuw en
het begin van de twintigste
eeuw. Ze zijn gemaakt door be
roemde fotografen als Wood
bury and Page, Kurkdjiang en
C. Nieuwenhuis.
Veel voorwerpen op 'Budaya
Indonesia' zijn afkomstig uit de
collectie van het Tropenmu
seum. Zij waren jarenlang niet
voor het publiek te zien, omdat
in de na-oorlogse tijd de aan
dacht van het voormalige 'ko
loniale museum' zich heeft ver
legd van het vroegere Neder
lands-Indië naar de tropische
gebieden in het algemeen.
De tentoonstelling wordt
tenslotte gecompleteerd door
een diapresentatie over mo
derne ambachten in Sumatra,
Java en Bali. Tijdens de duur
van de tentoonstelling zal het
Tropenmuseum gamelan-de
monstraties (Indonesisch
klankspel), lezingen en infor
matiedagen voor reizigers (op
12 en 13 maart) organiseren.
Vier Indonesische ambachts
lieden zijn een demonstratie
van hun ambacht geven. De be
zoeker kan verder een keus
maken uit een reeks Indone
sische hapjes.
De tentoonstelling "Budaya Indo
nesia* is te zien tot en met 21
augustus volgend jaar. Het Tro
penmuseum, Llnnaeusstraat 2
Amsterdam, en de tentoonstelling
zijn onderdeel van NS-dagtocht 33.
ER IS geen onderdeel in
ons lichaam dat zo op een
machine lijkt als ons hart.
Het hart is niet de zetel
van de liefde en heeft géén
'redenen die de Rede zelf
niet eens kent' zoals een
Frans spreekwoord zo
aardig zegt, tenminste niet
in medische ogen.
Voor dokters en biotechneu-
ten is het hart een met zuur
stof aangedreven en met
kleppen voorziene pomp die
100.000 keer per dag het bloed
door het gesloten buizenstel
sel van onze bloedsomloop
jaagt.
Die vergelijking gaat tot
grote hoogte op. Neem een
door een benzine motor aan
gedreven waterpomp, wat
kan daar zoal mee mis gaan?
Eén vuiltje in de benzinelei
ding, en de motor hapert of
staat stil; lekkende of vastzit
tende kleppen verminderen
het pompvermogen en een
verkeerd afgestelde ontste
king heeft het zelfde effect.
Met het hart is het niet an
ders. Een vuiltje in zijn
brandstofleiding, ofwel een
bloedpropje in de kranslaga-
deren, laat de hartspier hape
ren (angina pectoris) of stuk-
draaien (hartinfarct), lekke of
vastzittende kleppen veroor-
zaken ook bij het hart proble
men met het voortpompen
van bloed en als de ontsteking
verkeerd is afgesteld dan
raakt ook het hart in de pro
blemen.
Over dat laatste, een ver
keerd afgestelde ontsteking,
gaat dit stukje. Om te begrij
pen wat daar mee fout kan
gaan kan ik het beste één
hartslag op de voet volgen.
Het hart bestaat uit twee de
len: het linker stuwt het bloed
de grote bloedsomloop in en
het rechter laat het bloed een
ommetje langs de longen ma
ken om zuurstof op te doen.
Maar elke harthelft bestaat
ook weer uit twee delen: een
boezem die het vanuit de ade
ren aanstromende bloed op
vangt, dan samentrekt en het
vervolgens naar de zeer ge
spierde kamer stuurt. Pas als
de kamer op zijn beurt sa
mentrekt, dan pas gaat het
bloed de slagaders in. Om dat
goed voor elkaar te krijgen
moet de slag van de boezem
en die van de kamer nauw
keurig op elkaar zijn afge
stemd. Daar zorgt een spe
ciale vuurleiding voor, de si-
nusknoop, die als een soort
bougie ongeveer 70 keer per
minuut een stroomstoot af
geeft die het hart laat samen
trekken.
Het is een Nederlander ge
weest, Willem Einthoven, die
rond 1900 deze stroomstootjes
voor het eerst zichtbaar heeft
gemaakt. Hij sloot een
stroommeter aan op de borst
kas en zag dat de naald uit
sloeg telkens als de boezem
samentrekt (de P golf), even
later nog heftiger als de ka
mer samentrekt (het QRS
complex) en dan nog eens een
keertje (de T golf) als de elec-
trische lading van het hart
zich herstelt. P,Q,R,S,T is een
beroemde lettervolgorde in de
geneeskunde (er is een car
dioloog die op zijn omkleed-
hokjes niet A,B,C,D heeft
staan maar P,Q,R,S en T. In
sidersgrapje) omdat ze samen
de vorm van het ECG, ofwel
hartfilmpje bepalen. Kenners
kunnen aan de vorm van al
deze golfjes zien wat er met
het hart aan de hand is. Ze
kunnen daar ook aan aflezen
of de ontsteking van het hart
wel goed is afgesteld. Is dat
niet het geval dan spreken ze
van een ritmestoornis van het
hart.
De beroemdste patiënt is de
nu 72 jarige Zweed Arne
Larsson die in de jaren 50 zo'n
last van zijn kwaal kreeg dat
een ingenieur (let wel, géén
dokter) er iets op bedacht. Die
kwam op een gegeven mo
ment aanzetten met een
stukje huisvlijt ter grootte
van een flinke Gelderse
Schijf met daarin een batterij
en een apparaatje dat
stroomstoten kon afgeven.
Het apparaatje werd onder de
huid geplant en met een
draad met de kamer verbon
den. Kortweg, dit was de eer
ste pacemaker, en zoals alle
eerstelingen behept met een
flink aantal kinderziekten.
De belangrijkste kwaal van
het ding was dat de batterijen
veel te snel op waren, Boven
dien werkte het ding altijd
(en dat vreet stroom), en dan
ook nog steeds in hetzelfde
ritme. Daar is behoorlijk ver
andering in gekomen.
Het is nu mogelijk om zo'n
pacemaker tussentijds pre
cies aan de eisen van de pa
tiënt bij te stellen. De juiste
sterkte van de stroomstoot, de
duur, wanneer het apparaat
wel en wanneer hij niet in het
geweer moet komen, dat alles
kan nu bij geregeld worden.
Een aantal van die pacema
kers hebben zelfs geheugens
die bijhouden wat er in het
verleden zoal met het ritme
mis is gegaan, en die gege
vens kan de behandelend arts
met een speciaal toestelletje
uitlezen. Omdat de mogelijk
heden van de chip onbeperkt
zijn, zijn de mogelijkheden
van de pacemaker dat ook
Men verwacht binnenkort
een pacemaker te kunnen
maken met daarin een com
puter die zelfstandig de diag
nose stellen kan en aan de
hand daarvan zijn maatrege
len treft. De enige beperking
is de prijs. Het apparaat kost
7500 gulden en omdat het ding
vooral bij oudere mensen
wordt aangebracht en Neder
land bovendien vergrijsd
vraagt men zich nu al af hoe
men die dingen in de toe
komst moet financieren.
IN HET nummer van 24 no
vember j.l. van deze krant
beschrijft uw verslaggever
de zorgen van jager J. Boer
voor de wildstand. De situa
tie voor het wild zou met
name zorgelijk zijn door
'explosieve groei van de
vossenstand'. Daar de uitla
tingen van de heer Boer
nogal boud zijn, is enige
nuancering hier wel op zijn
plaats.
De heer Boer stelt dat de
Wereld Gezondheidszorga-
nisatie (WHO) het verant
woord zou vinden dat er
twee vossen per 1.000 ha
voorkomen. Afgezien van de
onzinnigheid van een derge-
lijk advies had dit betrek
king op de vos als mogelijk
verspreider van rabiës
(hondsdolheid). De jacht op
vossen heeft rabies niet te
ruggedrongen, maar de hui
dige efficiënte methoden om
vossen te vaccineren bieden
I C7EPS^
goede vooruitzichten om
snel in te grijpen in geval
van nood. Overigens zijn
momenteel grote aantallen
vleermuizen met rabiës be
smet.
Ik heb de WHO nog niet
gehoord over welk aantal
vleermuizen per 1.000 ha
verantwoord is. Ook heb ik
nog geen jager gehoord die
in het kader van de rabiës-
bestrijding de jacht op
vleermuizen wilde openen.
Dit doet het vermoeden be
vestigen dat rabiës altijd is
gebruikt als argument om
de jacht op de vos te intensi
veren. Volgens Boer zouden
ook de vossen de wildstand
uit balans brengen. Nu is
het een groot probleem om
vast te stellen wanneer de
wildstand in of uit balans is.
En waarmee zou deze in
of uit balans zijn? Ik kan me
echter wel voorstellen dat
het uitzetten van grote hoe
veelheden fazanten, drijf
jachten, bijvoederen van
jachtwild en de grote hoe
veelheden lood die jaarlijks
door de jacht in de natuur
terechtkomen niet ten goede
komen aan een evenwich
tige opbouw van populaties
wilde dieren. De wijze
waarop de plezierjacht in
dit land wordt uitgeoefend
doet echter vermoeden dat
de jagers niet erg geïnteres
seerd zijn in iets als een na
tuurlijk evenwicht of een
evenwichtge opbouw van
dierpopulaties.
Breda,G.S. van de Sande
Stichting Kritisch Faunabe
heer
STAATSSECRETARIS
Heerma (Volkshuisvesting)
komt geld te kort op zijn de
partement. Dit tekort is
naar mijn mening opge
bouwd in de loop der jaren.
Die miljoenen zijn terecht
gekomen bij de beleggers.
Ze moeten echter volgens
het plan van Heerma terug
betaald worden door de
burgers, die dit overwegend
besluit weer gewoon zullen
slikken. Hoelang laat Jan
met de pet zich nog gewillig
naar de afgrond voeren?
Er is met onze belasting
centen op grote schaal ge
knoeid en wijzelf moeten er
voor opdraaien. De huur
gaat extra omhoog, de
huursubsidie omlaag. Het
autorijden wordt extra
duurder gemaakt om de rij
ken meer ruimte op de weg'
te geven. Als u naar de spe
cialist moet, zult u daar
eerst voor moeten sparen.
Studeren is alleen wegge
legd voor kinderen van be
ter bedeelden net zoals 50
jaar geleden.
Geld voor meer politie is
er niet, maar 'n kik van 'n
vliegtuigfabriek en de mil
jarden vliegen over tafel,
die zien we nooit meer terug
dus. De raketten komen er
gelukkig niet, maar ook dat
is geen verdienste van dit
kabinet. Zonder het verdrag
waren ze er zonder twijfel
gekomen. Nederland wordt
wakker, het is nog net niet
te laat.
Zundert,
J. van Beek
EEN SOCIALE rechercheur
aannemen in Hulst ter con
trole van mensen met een
uitkering? Opvallend is het
wel hoe ijverig gespeurd
moet worden naar misbruik
bij uitkeringstrekkers, zo
genaamd fraude-bestrij-
ding. M.a.w. aan de basis, bij
de gewone man fraude be
strijden terwijl de top rustig
door kan gaan?
Een bijstandstrekker laten
'bijwerken' om zijn inko
men op een leefbaar peil te
houden, dat mag niet kun
nen! Per slot van rekening
krijgt die een uitkering op
kosten van de gemeenschap,
niet? De heren van de
Tweede Kamer bijvoor
beeld, die nochthans ook een
uitkering van de gemeen
schap ontvangen voor hun
prestatie aldaar, die kunnen
rustig bijverdienen en dat
in het groot.
Wie dicht bij het vuur zit
nietwaar? Bijverdienen
mag voor iemand die al een
(volledige) baan heeft, bij
verdienen mag niet voor
iemand die moet leven van
een bestaansminimum?
Waar zetten we het
koor in de nacht
mis, nu de vrou
wen niet meer op het altaar
mogen?
- Gewoon de mannen op de
eerste trede van het altaar en
hoger, en dan de dames daar
vóór, laag bij de grond, op de
kerkvloer.
- Leuk gevonden, maar dacht
je echt dat die vrouwen dat zul
len nemen?
- Het is te proberen, en zij
staan nu wèl dichter bij de
kerstboom. Die komt dit jaar
ook niet óp maar naast het al
taar.
- Te profaan? Te heidens?
- Ja. Voor alle zekerheid moes
ten we die eigenlijk maar hele-
maél niet in de kerk zetten,
geen denneboom te bekennen
immers in het kerstevangelie,
niet bij Lucas, niet bij Mat-
theus.
- De levende kerstgroep bin
nen en de kerstboom buiten op
het kerkplein, prachtig toch?
Hebben we al een kindje voor
in de kribbe, of zorgen Maria
en Jozef daar zelf voor?
- Nee, die twee komen de dag
vóór kerstmis pas terug van een
reis. Laten we proberen een
gastarbeidersbaby te krijgen.
Heel zinvol, want zo'n Turks of
Marokkaans jongetje is nog be
sneden ook.
- Nu zit je fout. Dat besnijden
gebeurde bij het kerstkind pas
later, op 1 januari dacht ik. We
nemen gewoon dat kleintje van
de koster, zoals ze al aanboden.
Die stal trouwens, die moet ze
ker óp het altaar, onder de
preekstoel, ergens anders is
geen plaats. Maar kan Maria
dan wel?
- Daar aarzelde ik ook al over.
Anders vragen we Jozefs broer,
zo'n slanke jongen, met een
pruik en die blauwe fluwelen
mantel kan dat best.
- Lijkt ie dan niet op een tra
vestiet? Een man met vrou
wekleren, die tóch man blijft,
weet je wel. Geheid, dat de bij
bel daar iets over zegt - is het
niet in de tekst dan toch in de
kleine lettertjes. Niet doen.
- Dan nemen we geen enkel ri
sico en we gooien die stal met
Jozef en Maria en Kind ook
naar buiten. Op het kerkplein
met een grote verlichte ster er
boven, de kerstboom ernaast.
ik zie dat helemaal zitten
eens.
- Ja geweldig, en het koor ki
daar ook naar toe, mannen
vrouwen samen op de trappy
van de kerk. Wat doen we a
het regent, die nacht,
sneeuwt?
achte
- Vragen we toch of de aam
mer, die in het kerkbestuur;
een groot zeil spant tussen
bomen, kan makkelijk, en
heeft ook wel van die ven*;
mingslampen om er wat hit
onder te blazen.
- Goed idee, dat koor
de kerk. Hoeven we ook niet
hun liedjes door te vlooien
niet-religieuze woorden. En
elektrische gitaar kan er nu ni
tig bij, en het drumstel, en ra
te vergeten de trompetten
het bazuingeschal.
- Dat wordt me een feest,
bouwen we een altaar tege
zijmuur van de kerk, en
banken daar in een carré
heen.
- Mogen we de stoelen uit
parochiezaaltje er ook wel
zetten en er wat extra bijhi
want reken maar dat het
wordt.
- Nóg drukker dan anders
de nachtmis, dat denk ik os
Die ster staat al van ver te st
len, het Gloria schalt door»
wijk, de buurt zal uitiope osterniBcr Of ik drsnk bij
oorRinzeBrandsma
nieuwgierig om te zien wat
aan de hand is.
Natuurlijk, en zo'n nieuw
gaat als een lopend vuurtje vj ls ik een afspraak heb met menet
der. Het zal stormlopen, datr|ihet hart van de stokerij waar de
e ronde slokjes uitrollen, dan bet
ek dat ik mijn kofferbak tevorei
HETLANDVANDE
RIJZENDE ZON
Gij wildet dat ooit gij rei
zen kon
naar het verre Land van de
Rijzende Zon
om de sensatie dat gij dan
reist
in het zelfde land waar de
zon ook rijst,
gelovend dat gij hiermee
bewijst
dat de zon en gij hebben sa-
menger.
P.S.
Bidt dat men uw kinderen onderwijst
wat er rijst en wie er reist
POTTENBAKKERS
„Waarom" vraagt de pot aan de bakker
'zie j uist ik' er potsierlijk uit?
U bakt ze ook bruin met twee oren
een sierlijke voet en een tuit'.
„Waarom" vraagt de mens aan zijn schepper
heb ik zoveel weg van een aap?
U schiep toch ook eng'len met vleugels,
de zilvervos en het schaap?
3
„Waarom" zong ons al Jules de Korte
waarom zijn de mensen zo stom?
Ik zeg: Op uw vraag is geen antwoord
en de mens reageert met: waarom?
ZALIGZIELIG
De aap weet niet dat hij ooit niet was
en ooit niet meer zal zijn.
Wie de dood niet kent
de dood niet vreest.
De aap is een godzalig beest,
want zalig zijn de armen van geest.
De mens weet 't wel,
heeft van alles weet,
van vóór en na zijn tijd.
Hij kent ook de dood
en zijn angst is groot.
Zijn leven is steeds te kort geweest
Zielig zijn de rijken van geest.
je zien.
- Wat doen we met de kerk?
- De lichten uit, verwaraii
laag, en de deur op slot. 1 ^stnj k vocht
kerstviering is bij de stal end
ster met al de mensen die e portier haast zich met de
tezamen komen. Kwestie van accijns. Al-
ihol mag de poort slechts uit
dus ook in) onder toeziend
van een ambtenaar accijn-
Voor het geval die ambte-
ir meeleest: hoewel het ge-
ik urenlang over sterke
ink ging, verliet ik de poort
it in mijn maag slechts koffie
een nog even lege kofferbak.
>kma, Neerlands misschien
bekendste jenever, komt
it langer uit de Friese
>kma-distijleerderij. Volgend
ïr is het definitief afgelopen
trekt Piet Bokma (55), de
itste van vijf generaties
iese jeneverstokers, de deur
zijn Leeuwarder stokerij
iter zich dicht.
feite worden de karakte-
ïeke stoere vierkante fles-
allang gevuld op een indus-
iterrein in Zoetermeer.
■Piet Coert Bokma maakt
;enlijk deel uit van de direc
tie
Wij
en hi
ken
valt
onde:
waa:
dranl
Ik
gisch
Nu h
met
neer
stok©
Over
rijke
naar
never
lang
karak
Over
'ons'
gulle
tradi'
finitii
Da
spra:
Kuitaart,
Luk Brusselaers
IK WIL graag reageren op
de berichten in uw krant
over sex in de psychothera
pie, m.n. over het onderzoek
van Afhasy en Noot. Wat nu
de exacte cijfers ook mogen
zijn, het staat nu wel vast
dat de vrijheden die de he
ren psychiaters en psycho-,
therapeuten zich veroorlo
ven onder het mom van 'het
belang van de patiënt' de
spuigaten uitloopt.
Wat ik het ergste vind is
het totale gebrek aan ethiek,
die in deze beroepssfeer
voorkomt. Geen enkele van
de cllega's heeft immers ooit
een klacht ingediend of de
toestand aangeklaagd. De
'collegialiteit' is immers be
langrijker dan het belang
van de patiënt.
In 1945 verklaarde psy
chiater G. Broek Chisholm,
voorzitter van de Wf
Federatie voor Geest»
Gezondheid: 'De enige »cj
meenschappelijke noem
die alle beschavingen W
ben zijn de zedelijke b
selen, het begrip van 6°
en kwaad. De her-interpol
tatie en het uiteindelijk
wortel en al uitroeien
het begrip goed en k*a
zijn de achterliggende dj
stellingen van elke
tieve psychotherapie'. I"J
licht van deze woorden
een van de stichters van'
georganiseerde psycho®
rapie, hoeven de hui®
uitwassen van psychothw
peuten geen verwondt"
te wekken!
Het resultaat van dit g
derzoek zal wel weer
dat 'nog meer geld' aan
heren psychiaters moet
komen om een en ander
een diepgaander ondei
te onderwerpen'.
Amsterdam,
Mark Eeraerts
Door onze correspondent
j Bob van Huët nrp
- „Momentje". Hij
I heeft dan wel ingestemd
I tiet het interview, maar nu
I pat het er om een gaatje
I te vinden in zijn overvolle
agenda. Bijna elke dag is
|ef wel iets: een vergade-
I ring met zakenlieden uit de
I regio, een gesprek met een
I jonge ondernemer of hij
Ipoet zijn neus laten zien
I op het ministerie van
I upenbaar Ambt en Plan-
itng in Parijs. Het gaatje
I t in een donderdagmid
dag. Waar spreken we af?
e bar van het Sofitel in
Ibyonzo stelt hij voor. We
staan geboekt.
zich, 20U er aan het bo-
Iziin e niets bijzonders
ISL?"6 het niet dat de druk
I kan» Persoon aan de andere
CvriiiVa? de hjn 16 jaar oud is.
Icomr. Vignemont heet hij,
liono^ hind en het
sectiehoofd dat ooit
Fran*6? i^tgemaakt van een
feeftiiri jmet' °p 13-jarige
het a "Verhandelde hij met
lie frnerikaanse bedrijf Ap-
èen ri °v?r 000 contract voor
Bofh,,?°r em zelf ontworpen
Verw "e;programma- Aan de
hebben arvan zou hij veel
Winn? verdiend. Om tijd te
laar Cyrhle niet meer
«Hik HiJ volgt schrif-
Paar nnSStn en 231 volgend
leindrii ige^Jfeld zijn 'bac'
liongemot m<!est verbaasde de
jWel tTO Zim landgenoten
■chtst^Liaar geleden in een
nemü tetevisie-uitzen-
fand. Hifi- President Mitter-
pebat ovofU8 loen met hem in
ten van d» hoteroverschot-
e EG. „Mijnheer de
