even..u
UITBLAZEN
Israëls ijzeren vuist slaat hard toe in Gazastrook
Minister Deetman, de coalitie en de verantwoordelijkheid
)verheids
v:
200 VAN 71
)e schijn tegen
4Normale
ouders9
'HET IS EEN CIRKEL VAN BLOED, HET ZAL NOOIT OPHOUDEN'
'ALS MINISTERS IN DE FOUT GAAN MOGEN ZE AANBLIJVEN'
1
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 19 DECEMBER 1987
Tg STEM BINNENLAN
DESTEM-
den haag (anp) - Van d
neenten zijn er nog 200 die
en opnemen. Begin nover
ipvangregeling van mini
tracht werd, weigerden no£
en mee te werken aan de o
WIM KOCK
DEZE week ontving
mijn zoon, van de
dagelijks verguisde
Directie Studiefinancie
ring te Groningen, bericht
dat hem voor het lopende
studiejaar de basisbeurs
voor een uitwonende stu
dent is toegewezen. Een
beetje laat, maar dat was ook
onze schuld omdat mijn zoon
noch ik ons tijdig hadden ge
realiseerd dat je de basisbeurs
ieder studiejaar opnieuw moet
aanvragen, hetgeen logisch is
als je er even over nadenkt.
Onze misstap had ook weinig
praktische gevolgen gehad. Er
was gewoon doorbetaald. Ik
meld het maar even omdat je
dagelijks in de krant leest dat
het met die studiefinanciering
een rotzooi is en dat Deetman
er zo'n puinhoop van heeft ge
maakt.
Mijn zoon is nog niet zo los
op de papierwinkel waarmee
hij wordt geconfronteerd sinds
hij zich verzelfstandigd heeft.
Hij neemt daarom, veiligheids
halve, de paperassen die hij
ontvangt even met mij door.
Als hij er tenminste aan denkt.
Op die manier heb ik vrij
nauwkeurig kunnen volgen hoe
dat met die studiefinanciering
is gegaan en daardoor weet ik
bijvoorbeeld ook dat het minis
terie niet te beroerd is om op de
beschikking aan te duiden welk
bedrag de student van zijn
ouders mag verwachten als 'fic
tieve' -maar leest u maar ge
rust 'minimale' - bijdrage.
Dat heeft even veel voor- als
nadeel. Een nadeel is - in theo
rie natuurlijk - dat hij precies
weet wat hij zou mogen eisen
als we hem tekort zouden wil
len doen. Voordeel is dat wij
kunnen zeggen: luister eens
jongen, volgens het ministerie
moet je het daar van kunnen
doen. Minister Deetman heeft
het zo berekend en hij is niet de
eerste de beste. Ik geef toe dat
dit laatste argument aan kracht
heeft ingeboet door de nega
tieve kritiek die de arme man
voortdurend over zich heen
krijgt. Studenten lezen ook
kranten.
Toen we er vorig jaar sep
tember mee begonnen - hij met
de studie, ik met het invullen
van de paperassen en het over
maken van geldbedragen - ben
ik wel even bezorgd geweest. Ik
had toen al gelezen en gehoord
dat het in' Groningen spaak
hep, dat de telefoonlijnen volle
dig geblokkeerd waren en dat
je, wilde je er iemand te spre
ken krijgen, de auto moest pak
ken om ermee naar het hoge
noorden te rijden. Omdat onze
aankomende student erg laat
had ingeschreven had hij op
dat moment nog geen kamer en
vroeg ik dus een reisvergoeding
aan. 'Als dat maar goed gaat
met die complicatie erbij',
dacht ik, want ik vloei niet over
van vertrouwen in bureaucra-
tiën, al of niet gecomputeri
seerd en zeker niet als ze nog
maar kort tevoren zijn opgezet.
Maar het ging goed. Alles
verliep zoals het in de speciale
gids stond die ik bij de boek-''"
handel had gekocht omdat ik E
de blauwe folder van het minis-
terie wat beperkt vond. Inhou
delijk verhoudt die zich tot de
lUllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUUIillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliilillllililiiiiiliiiiiiiniiii
gids uit de boekhandel als de
officiële Toelichting die je bij je
belastingbiljet krijgt tot de Be
lastingalmanak van Elsevier. Al
na korte tijd had hij een kamer,
kon de reisvergoeding dus ver
vallen, maar moest het basis
beursbedrag worden verhoogd.
Opnieuw maakte ik me zor
gen, als gevolg van de
groeiende kritiek op Deetman
en Groningen en schrijnende
verhalen over wanhopige stu
denten. Maar wederom werd de
mutatie door Groningen bin
nen een, naar het mij voor
kwam, normale termijn ver
werkt en het beursbedrag dien
overeenkomstig aangepast. Aan
het einde van het eerste studie
jaar besloot de student van
woonadres te veranderen. We
derom geen problemen wat be
treft de studiefinanciering. En
nu, voor 1988, blijkt de zaak
ook weer goed te zijn geregeld
Als je voortdurend wordt
bestookt met rekeningen, aan
slagen en je onder morele druk
plaatsende bedelbrieven ga als
ouderwetse, politiek volstrekt
niet interessante en maatschap
pelijk nog nauweüjks relevante
gehuwde alleenverdiener een
beetje egoïstisch reageren. Dus
moet ik bekennen dat ik ook
erg was ingenomen met de nu
gewraakte ingangsdatum van 1
oktober 1986. De oudste was
afgestudeerd, de jongste begon
net. Dat kwam dus mooi uit.
Wat mij betreft had het nog een
maand eerder gemogen. Dat
had mijn zoon en mij die inge
wikkeldheden rond de maand
september 1986 bespaard. Het
belangrijkste punt was echter
dat de nieuwe regeling in ons
geval wat gunstiger uitkwam
dan de oude die met de kinder
bijslag was verbonden. Alle
beetjes helpen.
Hoewel deze openlijke be
kentenis me niet door iedereen
in dank zal worden afgenomen:
wij hebben dus alleen maar
gunstige ervaringen met de stu-
diefinancierings-regeling.
Daarmee wil ik niet gezegd
hebben dat er niets schort aan
de regeling öf aan Déetmans
beleid. Er deugt zo te horen en
te zien veel niet van. Wij heb
ben gewoon mazzel. Wij zitten
in de 'goeie hoek'. Dat werd me
duidelijk tijdens een gesprekje
op de krant, toen ik me het ont
vallen dat ik inmiddels heel wat
studenten kende, maar er niet
één wist die problemen had
met de regeling.
„Ja", zei een collega, „maar jij
kent natuurlijk alleen maar stu
denten van normale ouders."
Ik voelde hoe een passende
blos zich over m'n wangen ver
spreidde terwijl ik het verwijt
verwerkte.
„Ach ja, natüürlijk", zei ik,
„neem me niet kwalijk."
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
J 1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. I/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19,00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RfïnlfrpIfltiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Rob Simons
ENKELE kilometers na
een Israëlische controle
post heeft een tiental kin
deren op de hoofdweg door
de Gazastrook een stel
autobanden in brand ge
stoken. Langzaam voorbij
de vlammen en de zwarte
rookpluim rijdend worden
we onder het roepen van
een verwensing naar de
buitenlandse journalist op
een regen van stenen ont
haald. 'Welkom in Gaza',
stond even eerder in het
Arabisch, Engels en He
breeuws op een toegangs
poort over de weg.
Bij de militaire controlepost
'Erez', die de toegang tot de
Gazastrook verspert, wordt
mijn naam en het Neder
landse kenteken van mijn
auto opgeschreven. „Waar ga
je heen?", vraagt een Israëli
sche militair. „Naar Gaza",
luidt mijn antwoord. Met een
gezicht of je niet helemaal
normaal moet zijn deze dagen
het met rellen en demonstra
ties overspoelde bezette ge
bied in te trekken, vraagt hij
of ik soms van plan ben de
stad in te gaan.
Op mijn bevestigend ant
woord trekt hij een nog be
denkelijker gezicht. De don
kere rookwolken van bran
dende autobanden die op
twaalf kilometer afstand als
een zwarte rouwdeken over
Gaza hangen, maken zijn ge
laatsuitdrukking begrijpelij
ker. Een klein verkennings
toestel houdt de brandhaar
den in alle delen van de
200.000 Palestijnse inwoners
tellende stad vanuit de lucht
in de gaten.
Even komen beelden van
Bayrut tijdens de Israëlische
belegering tijdens de zomer
maanden van 1982 naar bo
ven. Maar dan worden we met
de harde feiten van de Pales
tijnse opstand tegen de Israë
lische bezettingsmacht gecon
fronteerd.
Op het Palestina-plein in
het centrum en in de hoofd
straten van Gaza, waar Israë
lische militairen te voet, met
jeeps en pantserwagens pa
trouilleren die met machine
geweren zijn uitgerust, is het
Israëlische leger nog wel de
baas. Maar de rest van deze
stad was de afgelopen tien da
gen het domein van de Pales
tijnse revolutie. De straten
zijn met stenen, brandende
autobanden, vuilnisbakken,
olievaten, schroot, afgedankte
koelkasten en andere huis
raad versperd.
Op weg naar het Shifa-zie-
kenhuis worden we herhaal
delijk door 14- tot 17-jarige
jongens aangehouden die
naar onze identiteitspapieren
vragen terwijl ze stenen in
hun knuisten geklemd hou
den, In de buurt van het
Shifa-ziekenhuis waar alle
gewonden uit Gaza en de
vluchtelingenkampen in de
omgeving heen worden ge
bracht, wordt eerst met een
hagel van stenen op onze
De wereld reageert geSchokt op de ongekend
harde onderdrukking van Palestijnse demonstra
ties door Israël in de bezette Gaza-strook.
Gedreven door armoede en wanhoop en aange
vuurd door fundamentalisten verzetten de Pales-
tijnen zich massaal tegen de inmiddels 20-jarige
bezetting door Israëlische troepen.
Premier Sharpir overweegt om de bezette gebie
den voor verslaggevers te sluiten om zo de
stroom 'negatief nieuws' in te dammen.
STEM-correspondent Rob Simons ging op de
valreep naar de Gaza-strook, trotseerde er brand
bommen en werd onthaald op een hagel van ste
nen.
Een verslag vanuit de minuscule kuststrook waar
een burgeroorlog ontbrandt.
Een Israëli in burgerkleding - die later een lid van de
geheime dienst zou blijken te zijn - vuurt zijn machine
geweer leeg op Palestijnse demonstranten in Gaza.
Israëlische militairen bij een barricade in Gaza-Stad.
FOTO AP
komst gereageerd, voordat
iets wordt gevraagd.
Tientallen met stenen en
molotov-cocktails bewapende
jongeren bewaken hun ge
wonde kameraden in het zie
kenhuis, dat een dag eerder
door het leger was bestormd,
waarbij twee Palestijnen
werden doodgeschoten. De
potige wachtposten hebben
zich in een kefieh - de arabi-
sche hoofddoek - gewikkeld,
opdat ze niet herkend kunnen
worden door op daken loe
rende militairen. Tijdig in
grijpen van onze Palestijnse
begeleider kan nog net voor-
komeh dat de primitieve
brandbommen door de auto
ruiten worden gegooid.
„Kun je je voorstellen wat
er zou zijn gebeurd als ze een
molotov-cocktail naar ons
hadden gegooid. Het is erg ge
vaarlijk, Als de Israëlische
autoriteiten de situatie willen
laten afkoelen, dienen ze hun
leger .terug te trekken eti niet
meer troepen te sturen. Het is
een cirkel van bloed. Het zal
nooit ophouden."
De helft van de in Shifa op
genomen Palestijnen hebben
min of meer ernstige verwon
dingen opgelopen van klap
pen die zij met stokken en ge
weerkolven van Israëlische
militairen kregen. Opvallend
veel patiënten hebben hoofd
letsels opgelopen, terwijl een
aantal Palestijnen met schot
wonden is opgenomen. Vol
gens Palestijnse artsen zijn er
de afgelopen tien dagen in de
bezette gebieden zestien Pa
lestijnen gedood, terwijl er al
leen al in de Gazastrook 250
Palestijnen in confrontaties
met het Israëlische leger ge
wond raakten.
Ongeveer tachtig procent
van de in Shifa behandelde
gewonden zijn uit vluchtelin
genkampen afkomstig. Fami-
lieledèh beklagen zich er over
dat het vaak uren duurt voor
dat gewonden naar het zie
kenhuis kunnen worden ver
voerd, doordat ziekenauto's
door militairen niet zonder
meer worden doorgelaten.
Een vijfjarig meisje is de
zelfde ochtend met een schot
wond in de rug opgenomen.
Volgens haar moeder -werd
ze in Jabalja neergeschoten
toen ze voor het huis stond te
kijken. De 18-jarige Rayed
doet met zijn hoofd in het ver
band, enkele breuken in beide
armen en een paars oog ver
moeid zijn relaas. „Ik was op
weg naar huis van m'n werk.
Ik liep langs het ziekenhuis op
weg naar het kamp. Plotse-
■ling riep een soldaat: 'Kom
hier', en hij begon me met z'n
knuppel over mijn hele li
chaam en in m'n kruis te
slaan."
Enkele gewonde arbeiders
uit Gaza vertellen hoe zij
woensdagochtend op weg
naar hun werk in Israël op
straat door Israëlische mili
tairen werden toegetakeld.
Tahmi Boustan, 27 jaar:
„Toen ik het huis van m'n
zuster had verlaten om naar
het werk te gaan begonnen
zeven soldaten met stokken
op me in te slaan en me te
schoppen. Vervolgens hebben
ze mij in een militair voertuig
gegooid. Ik werd de hele tijd
geslagen. Op het militair
hoofdkwartier werd ik nog
een keer geslagen en aan han
den en voeten gebonden.
Vandaar werd ik naar het
Ansar-gevangenenkamp
overgebracht. Van zes uur 's-
ochtens tot twaalf uur 's-
nachts weigerden ze me medi
cijnen te geven of me naar een
ziekenhuis te sturen. Toen een
Israëlische arts vroeg hoe ik
aan die beenwond kwam, zei
den de soldaten dat er een
koelkast op was gevallen en
toen de arts over m'n gebro
ken arm begon, zeiden ze dat
ik met stenen had gegooid en
en dat hij z'n mond moest
houden."
Abdel Karim Marouf, 23
jaar: „Ik was op weg naar het
werk in Israël toen ik door
soldaten werd aangehouden.
Ze hebben me minutenlang
met stokken geslagen. Hun
commandant zei: 'Probeer
hem te breken'. Ze moesten
me naar hun voertuig dragen
waar ik op m'n gezicht werd
neergegooid. Ik werd daarna
de trappen van het bureau
opgesleept. Mijn beide armen
zijn door de stokslagen gebro
ken".
In een van de hoofdstraten
van Gaza worden de winke
liers door militairen gedwon
gen hun proteststaking te
beëindigen en hun zaken te
openen. Aan de overkant
wordt Khaled met harde hand
gelast de luiken van zijn win
kel te openen. Een militair
stapt met hem naar binnen en
een ander houdt voor de deur
de waëht. Na enkéle minuten
komen de Israëlische militai
ren en de Palestijnse winke
lier weer naar buiten.
Na vertrek van zijn onge
wenste 'klant' doet Khaled
trillend van angst en woede
zijn verhaal. „Hij heeft me
met zijn geweerkolf op het
hoofd geslagen en me vervol
gens enkele keren op mijn
vingers gemept. Als ik mijn
drogisterij niet zou openen,
zouden ze hier de hele boel
kort en klein slaan. Hetzelfde
zou gebeuren als ik dat aan
jou of een andere journalist
zou vertellen."
Jabalja, het grootste Pales
tijnse vluchtelingenkamp in
het noordelijke deel van de
Gaza-strook, waar 60.000 Pa
lestijnen onder erbarmelijke
- FOTO AP
omstandigheden leven, is vol
komen in handen van Pales
tijnen. De militante sfeer on
der de Palestijnse vluchtelin
gen wordt getekend door een
boven een van de toegangen
van het kamp gespannen Is
raëlische vlag waarop de Pa
lestijnse vlag als een dolk het
joods nationaal symbool, de
Davidster, doorboort.
„Allah is groot. Dood aan
Israël. Israël zal vroeger of la
ter verdreven worden", staat
op een bijschrift geschreven
dat is getekend door de isla
mitische Jihad- of Heilige
Oorlog-organisatie. In Jabal
ja, waar de door wanhoop en
uitzichtloosheid gedreven Pa
lestijnen niets meer verliezen
menen te hebben, wordt de
ongelijke strijd met de Israë
lische bezettingsmacht niet
opgegeven. De bloedige zuive
ringsoperatie die het leger
zonder veel resultaat vrijwel
dagelijks met pantserwagens
en bulldozers in het kamp uit
voert, heeft de grimmige en
verbeten sfeer in Jabalja al
leen nog maar versterkt.
Een leraar in Jabalja ziet
de Palestijnen die bij demon
straties werden gedood, niet
als reden van de voor de
voortdurende onlusten. „Wij
zijn wanhopig genoeg om van
alles te doen. Dat betekent
niet dat wij in elkaar storten.
Soms gëfeft de wanhoop je
juist de kracht om alles te
doen. De twee weken geleden
uitgevoerde actie met een
Delta-vlieger heeft ook veel
invloed op de Palestijnse be
volking gehad.
De 20-jarige Palestijn die
dat geflikt heeft wordt door
de jongeren beschouwd als
een symbool van moed en
durf. Als één jonge Pales
tijnse strijder zes Israëlische
soldaten doodt en zeven ver
wondt, wat kunnen de jonge
ren dan niet doen? Natuurlijk
realiseren we ons dat we on
gewapend zijn. Maar als er
tien van ons worden gedood,
en wij doden een van onze Is
raëlische tegenstanders, dan
zijn wij de overwinnaars. Dit
is het begin van de opstand
van het Palestijnse volk."
De barricades rond het
vluchtelingenkamp Tel Sul
tan bij de grens bij Egypte
maakten gisteren nog een op.
vallend verse indruk. De 2006
Palestijnen in het kamp heb
ben nieuwe wegversperringen
opgeworpen, nadat ze de vo-
rige avond door tientallen met
Uzi's, pistolen en geweren be
wapende kolonisten uit de op
nog geen kilometer afstand
gelegen joodse nederzetting
Rafiah Yam zijn bedreigd.
De vluchtelingen lieten zich
niet door de Israëlische ver
wensingen aan het adres van
de Palestijnen provoceren.
Gealarmeerde militairen
maakten een eind aan
ongelijke krachtmeting. Het
gewapend particulier initia
tief van de kolonisten
waarschijnlijk ingegeven
door de aanslag op een Israë
lische soldaat in het naburige
Rafah, die eerder op de
met een mes was gestokeiï
Zekerheid over het motief van
de kolonisten konden we niet
krijgen, want bij de ir
van Rafiah Yam werden we
door een legerkapitein aange
houden, die meedeelde dat de
streek tot 'gesloten militair
gebied' was verklaard, zodat
we ons helemaal niet
plekke hadden mogen bevin
den.
Op onze vraag of met dit
bevel een begin wordt ge
maakt met het beleid van pre
mier Sjamir, die ter verbet
ring van het image van Israël
buitenlandse journalisten
buiten de bezette gebieden wil
houden, geeft de officier la
chend, zonder iets te zeggen,
een veelbetekenend antwoord
De anderhalf miljoen Pa
lestijnen in de Gaza-strook en
op de Westelijke Jordaanoe-
ver, voelen zich door Israël
met een 'ijzeren vuist' onder
drukt, door de Arabische lei
ders verraden en door de hele
wereld in de steek gelaten Jk
ben woedend op de wereld dit
het allemaal maar op z'n be
loop laat en demagogisch over
mensenrechten spreekt",
Mary Khass, een functionaris
van de UNRWA, de VN-hulp-
organisatie voor Palestijns
vluchtelingen.
Als Palestijnse vredesacti
viste heeft de 61-jarige me
vrouw Khass, die in Haifa
geboren, de hoop op een be
tere toekomst voor haar volk
ondanks alles niet opgegeven,
maar erg optimistisch is
niet „De Israëli's zouden zich
moeten realiseren dat ze hier
een vreemd lichaam zijn Ze
moeten oprotten. Zolang
Israëli's niet beseffen dat
Palestijnen voor onszelf wil
len onderhandelen, zal er geen
vrede komen. Zij moeten zich
realiseren dat ze met
moeten praten en onze natio
nale rechten moeten erkenna
om tot een vreedzame opta
sing van het conflict op btó
van een joodse en een Pales
tijnse staat te komen. Wij zijn
nu goedkope arbeidskrachten
en een markt voor Israël. Zi
willen ons houden als h
slaven en hun afzetgebied".
Door Max de Bok
„IN POLITIEK ben ik niet
geïnteresseerd. De politiek
irriteert me hoe langer hoe
meer. Straks moet ik meer
dan honderd gulden beta
len voor een paspoort om
dat ze er in Den Haag een
zooitje van hebben ge
maakt.
Mijn zoon heeft maandenlang
op z'n studiegeld moeten
wachten; denken ze in Den
Haag soms dat ik dat gemak
kelijk kan voorschieten Ik
moet straks vijfentwintig
gulden meer wegenbelasting
betalen om de files weg te
werken; laat me niet lachen.
Als ik een foufje maak, moet
ik ervoor boeten. Als minis
ters fouten maken, mogen ze
blijven."
Het gesprek, hierboven kort
samengevat, had plaats kort
voordat de Tweede Kamer
deze week minister Deetman
(Onderwijs en Wetenschap
pen) ter verantwoording riep.
Gevreesd moet worden dat de
vrouw die aan haar irritaties
lucht gaf, geen uitzondering
vormt. Ze zal met weinig ge
noegen hebben gelezen hoe de
meerderheid van de Tweede
Kamer de minister wèl schul
dig verklaarde aan de chaos
rond de studiefinanciering,
maar hem geen boete oplegde.
Tenzij ze genoegen vond in
de bevesting van haar gelijk.
Ze zal het helemaal eens ge
weest zijn met de voorman
nen van de oppositie, die stem
gaven aan wat steeds meer
mensen zich afvragen. Met
Kok (PvdA) die bijna wanho
pig uitriep: 'Wat moet een mi
nister dan nog doen of laten
om het vertrouwen te verlie
zen Met Van Mierlo (D66)
die zich bijna ontmoedigd af
vroeg: 'Is het in Den Haag
überhaupt nog wel mogelijk
dat een minister aftreedt
Hoe geloofwaardig is een
overheid die vaak zonder par
don is voor de burgers, maar
van zichzelf alles door de vin
gers ziet
Harde uitspraken, maar te
rechte na Van Aardenne en
het RSV-debacle, Braks en de
visfraude. Terecht ook omdat
in het debat rond de studiefi
nanciering kwam vast te
staan dat Deetman, ondanks
herhaalde waarschuwingen
van zijn ambtenaren, het
nieuwe systeem van studiefi
nanciering doordrukte. Om
dat ook duidelijk werd dat,
toen hij eenmaal het politieke
besluit had genomen om de
nieuwe wet op 1 oktober 1986
te laten ingaan, de organisatie
van zijn departement niet
toereikend was om deze gi
gantische operatie in goede
banen te leiden.
Ook omdat niet duidelijk
werd dat de minister alles wat
in zijn vermogen lag, heeft
gedaan om de Kamer te infor
meren over de politieke en be
stuurlijke afwegingen die
moesten worden gemaakt
voordat werd besloten de wet
in te voeren. Dat de rege
ringsmeerderheid van CDA
en WD daaraan achteraf niet
zwaar wilde tillen, doet daar
niet aan af.
Minister Deetman (On
derwijs en Wetenschap
pen).
- FOTO ANP
Deetman werd in de Kamer
geprezen omdat hij ruiterlijk
erkende dat hij en niemand
anders verantwoordelijk was
en is voor wat er fout ging. „Ik
wil er geen misverstand over
laten bestaan: wat er ook fout
kan zijn gegaan, ik ben poli
tiek en persoonlijk verant
woordelijk voor en aan
spreekbaar op die fouten en ik
behoor mij niet te verschuilen
achter de ambtelijke top."
Klare Deetman-taal.
Zuivere opvatting over de
ministeriële verantwoorde
lijkheid. Maar zou iemand die
zo'n klare taal spreekt en er
zulke zuivere opvattingen op
na houdt, dan ook niet de con
sequenties daaruit dienen te
trekken Het lijkt erop dat er
in onze parlementaire demo
cratie een politieke biecht
stoel-cultuur ontstaat. Je fou
ten eerlijk opbiechten, beter
schap beloven en je bent ge-
disculpeerd. Van Aardenne,
Braks en Deetman, ze deden
het in verschillende gradaties
en bewoordingen.
Daarmee komt de ministe
riële verantwoordelijkheid
ernstig op de tocht te staan.
Omdat het alleen maar ver
baal nemen van de verant
woordelijkheid er maar al te
gemakkelijk toe leidt dat uit
eindelijk niemand verant
woordelijk lijkt te zijn.
Toen minister Braks door
de visfraude in de problemen
raakte, citeerde premier Lub
bers met kennelijke instem
ming de staatsrechtgeleerde
prof. Simons. 'De ruime ver
antwoordingsplicht van de
minister is slechts te vervul
len, indien boven zijn hoofd
niet steeds zweeft het Damo-
cleszwaard van de sanctie:
het heen gezonden worden
door het parlement, omdat het
politieke vertrouwen in hem
zou zijn geschonden. Dat
zwaard mag slechts worden
gehanteerd indien hem een
zeer ernstig verwijt wegens
zijn eigen handelen of eigen
nalaten treft...'. Met andere
woorden: de minister is welis
waar verantwoordelijk voor
het doen en laten van zijn
ambtenaren, maar als dat niet
gevat kan worden onder de
begrippen eigen handelen of
nalaten dan dient het parle
ment hem niet daarom naar
huis te sturen.
Die opvatting van prof. Si
mons schept mijns inziens een
gevaarlijke ruimte voor een
minister om zich te verschui
len achter zijn ambtenaren.
Een rekkelijkheid waartegen
de secretaris-generaal van
het ministerie van Binnen
landse Zaken, Van Aartsen,
zich onlangs verzette. De rek-
kelijken - en prof. Simons be
hoort kennelijk tot hen - zeg
gen dat de ministeriële ver
antwoordelijkheid een fictie
is geworden. De minister, al
dus hun redenering, kan on
mogelijk alles weten wat er
op zijn departement omgaat
en dus kan hij niet voor alles
verantwoordelijkheid dragen.
Van Aartsen stelde daarte
genover dat de ministeriële
verantwoordelijkheid een ju
ridische constructie is die - in
de woorden van de politico
loog Elzinga - beoogt 'het ge
hele complex van ambtelijke
machtsuitoefening contro
leerbaar en grijpbaar te ma
ken voor de volksvertegen
woordiging door deze macht
suitoefening integraal toe te
rekenen aan de politiek ver
antwoordelijke ambtsdrager.'
Van Aartsen verwoordde
die opvatting in de stelling
:'Als er op een ministerie door
een ambtenaar een ernstige
beleidsfout is gemaakt en de
minister heeft daarvan gewe
ten en er niets aan gedaan,
dan moet hij weg. Heeft hij er
niet van geweten, dan heeft
hij 'dus' geen controle over
zijn ambtelijk apparaat en
moet hij ook weg.' De secreta
ris-generaal van Binnen
landse Zaken erkende dat dit
een
Uit overwegingen van be
stuurbaarheid en coalitiebe
lang mocht Deetman blijven.
Hoe geldend zijn die overwe
gingen Niet goed valt in ti
zien waarom de bestuurbaar'
heid van een land in g
zou komen door het aftreda
van een minister. Die kans is
groter, maar het gevaar ir
niet worden overtrokken,
dien het hele kabinet zich z®
solidariseren met de heenge
zonden minister en dus collee;
tief zou opstappen. Voor
geval Deetman uit eigen be
weging of gedwongen (10014
Kamer zou zijn opgestapt
leek daar echter geen enkele
zinnige reden voor.
Het coalitiebelang
speelt inderdaad een te
rol. Het CDA liet Van
denne zitten omdat het repre
sailles van de zijde van
VVD vreesde. De WD druW
in het geval-Deetman
door uit angst voor de react'
van het CDA. Er kwam vo®
de WD nog iets bij. Een so®1
revanche-gevoel tegenover
het CDA. De WD had»
greep de kans om wraak»
nemen voor de wijze waartt
indertijd CDA-fractietei*'
De Vries de WD-minis»
Van Aardenne behandel®
De Vries stuurde Van Aar
denne niet weg, maar maak»
hem politiek vleugellam do®
de minister na diens sclw*
bekentenis niet het gro®"
licht te geven.
Hoe men het ook wendt
keert, de positie van minis»
Deetman is fors aangetast;*!
politiek heeft weer aan
loofwaardigheid ingeto*
Dat laatste is het ernstigs»
Want het raakt het functie»
ren van onze democratie.
ran onze verslaggever
^STERDAM - De Amrc
lank gaat net als de Rabo-
0nk rekeninghouders twee
partjes per cheque in re
ining brengen als ze daar-
an veel gebruik makea De
rijs van de Eurocheque-
as wordt verhoogd van 10
5t 15. De tot dusver gratis
arstrekte betaalpas gaat
:n tientje kosten.
Ie Amro Bank maakte deze en
ndere maatregelen, die op 1
nuari ingaan, gisteren be-
;nd. Tegelijk kondigde de
jnk aan dat de rentevergoe-
jig op de privérekening wordt
vei
eer
2(
vai
rer
on<
rel
vij
gel
vcx
sch
of
vcx
da;
Asiel
let aantal gemeenten dat meet
angregeling stijgt nog steeds.
hereniging van Nederlandse
epubliceerd in haar blad de Ne<
(omenteel loopt er voor 12.000 Eei
:ielzoekers een procedure om te
toetsten of zij daadwerkelijk me
luchteling zijn. In de maand no<
lovember hebben zich 500 bas
aensen in Nederland gemeld vai
iet een asielverzoek. me
In totaal zijn er perl januari bel
nd jaar ruim 5000 ge-
leëntelijke opvangplaatsten de
eschikbaar, aldus de VNG. der
[et aantal door gemeenten toe- en
ezegde plaatsen voor 1992 be- VN
raagt ongeveer 10.000. Deze reg
fers zijn exclusief de op- loo
ngplaatsen in de centra die Va:
»r het hele land zijn inge- ver
cht Daar kunnen op dit mo- tru
lent 650 vluchtelingen tijdelijk var
ïrecht. ma
Volgens de Vereniging blijft gen
it noodzakelijk nog meer ge-
ïeentelijke plaatsen te vinden. 21
>EN HAAG (ANP) - Zeevissers
e visserij en hun vaartuig verkc
en bijdrage variërend van ett
uldens tot ver boven een miljoe
jk van het motorvermogen.
e opvarende werknemers die
Is gevolg daarvan hun baan
erliezen krijgen een eenmalig
edrag tussen 10.000 en 40.000
vlden, afhankelijk van hun
■eftijd
Het ministerie van landbouw
i visserij heeft dit vrijdag be-
ffldgemaakt. De regeling
eldt van 1 januari tot 1 juli
Minister Braks beoogt
ermee de visserij vloot te ver-
einen, omdat er te veel sche
en zijn.
Om in aanmerking te komen
»r de vergoeding van de
'erheid moet de eigenaar van
pier
bui
Eu
vei
bn.
bec
tor
pk
me
loo
hel
ma
ger
voc
de
OEN DE RABO-BANK als eerste he
Jberen ging belasten, was er weini
-'onderstellen dat de andere bankc
wtgelijke maatregelen zouden
on innmiddels in het spoor van
-rwachting is, dat een aantal and
oorbeeld zal volgen.
Het doorberekenen van kosten op
- Nederlandse consument al jarenl
.moment dat er bij wijze van spre
vinden was die zijn geldzaken niet
■Toh banken met klaagzangen c
-ze handelingen met zich meebren
-n schijnen samen ruim een miljar
QsverkeerDat zou tot de conclusk
gsverkeeCht°ffer 9eworden v
^doorsnee-consument heef{ d
nten over. Voor hem is het zo c
5ionDeerst hemel en aarde bewog
Has daarna is het doorbereker
iBn - Dat de banken er niet eerc
'iiinn^T1 zoveel geldzaken verliesge-
ig die door weinigen wordt geloo
.consurTientenorganisaties hech
,li„de aaa die theorie. Ze gaan zei
>mi?L banken in de Raad voo
in i!le .ariefsafspraken hebben gei
nro h gelijkenis tussen de tariev
nn"r!arl De consumentenorganis
AhQ'5 en hebben de Europese
nsiim e banken een verbod op
't in^e?ifnor9anisaties is volkom
lrrentie bestaat9 d® consument
?s\mrLens z'in er ook banken die
3chterHe!LV?or particulieren gratis
itevernnoi banken - in navo
0evai H. ,n9en °P privérekening(
Heei dus de consument voc
bankf,? 9eredeneerd is dat niet e
)t betaii? 9°ed re°ht ook op I
ijlt isrii 9sverkeer kostendekkend
rd'er rif ?raa9 waarom de banken t
61 bewust m°9eliike Kostenaspect
de ®chfjn tegen8960 is of nie,: de 1
