even._
UITBLAZEN
Sharon provoceert Arabieren met flat in Oude Stad Jeruzalem!
Israëls 'beleid van ijzeren vuist' mislukt
ASEAN-Top tevreden met bescheiden resultaten
FÖ Serefd6 obm 'ij,S,3k zal keren"C
'GIGANTE
Ommekeer in de
Eindelijk
de Teide
HAVIK WIL NOG ALTIJD ONGEKROONDE KONING GROOT ISRAËL WORDEN
K
DESTEMCOMT
Donderdag. Om
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 16 DECEMBER 1987
-DESTEM-
DE STEM BINNENLAN
WREEDHEDEN BIJ PALESTIJNSE OPSTAND IN BEZETTE GEBIEDEN
il
DEN HAAG - Bij de behar
wijsbegroting voor komenc
Kamer dinsdag zorg uitge
staan van de zogenoemde
len met in meerderheid le
landse herkomst.
vc
de:
vijf voor acht staat
Neneng met het ont
bijt voor de deur. Ik heb
verbazingwekkend goed
geslapen. Om half twee
ben ik even wakker ge
weest. Het schip leek nog
harder te keer te gaan dan
toen ik naar bed ging. Ook ver
bazingwekkend was dat er toen
nog steeds dingen rinkelend of
bonkend tegen de vlakte gin
gen. Je zou denken dat na zo
veel uren alles wat los zat of -
stond zo langzamerhand wel
vernield of omgevallen zou zijn.
Later hoor ik dat rond die tijd
de storm met windkracht tien
elf zijn climax vierde. Als ik om
half negen boven in de lounges
kom, kan ik aan niets meer zien
dat het er zo'n bende is ge
weest. Alle rommel is opge
ruimd, het meubilair staat op
z'n plaats en de speeltafels in
de Aquitaine lounge zijn weer
overeind gezet. De zee is nog
woelig, maar het is prachtig,
zonnig weer. In de verte glijdt
Tenenfe over de horizon, de
bijna 4000 meter hoge piek van
de Teide nog steeds gehuld in
wolken.
Met de zeeziekte is het
nogal meegevallen, vertelt me
scheepsarts J. van den Berg
(zijn vrienden en bekenden bij
De Zonnebloem moeten de
groeten van hem hebben). „Ik
heb wel veel zeeziektepillen uit
gedeeld. Voor de meeste men
sen is dat al voldoende. Dat ad
vies om op bed te gaan liggen is
meer bedoeld om ongelukkige
valpartijen te voorkomen. Het
is onder zulke omstandigheden
moeilijk om op de been te blij
ven en voor wie er niet aan ge
wend zijn kunnen de bewegin
gen van het schip heel verrader
lijk zijn."
Door de storm komen we
een uur of drie later bij La Go
mera aan dan de bedoeling
was. Voor de haven van San
Sebastian moeten we boven
dien nog even wachten tot een
Spaans vrachtschip een plaats
aan de kade voor ons heeft vrij
gemaakt. Het wordt een korte
landexcursie. Ditmaal moeten
we de bus delen met een
groepje Amerikaanse reisagen
ten, die in Funchal aan boord
zijn gekomen. Er zit een onder
gronds opererende antirookfa
naat onder zodat we na de eer
ste stop niet meer in de bus
mogen roken.
Gomera is indrukwekkend.
Vulkanisch als Lanzarote, maar
hier hebben de vulkanen al
twee miljoen jaar niets van zich
laten merken. Een groen eiland
dus, met grillige, steile pieken,
diepe kloven en dalen, zó moei
lijk begaanbaar dat de bewo
ners er een speciale fluittaal
(silbo) ontwikkelden waarmee
ze met elkaar, van piek tot piek,
konden communiceren. Hoe
steil het er kan zijn blijkt als we
na tien kilometer klimmen,
langs ravijnen die je de haren
ten berge doen rijzen, af en toe
en steeds dieper beneden ons,
nog steeds de hoofdstad San
Sebastian kunnen zien liggen.
De bredere, vruchtbare dalen
zijn gevuld met bananenplanta
ges. De wijnstok groeit op de
terrassen, aangelegd op de hel
lingen.
T5
WIM KOCK
La Gomera is het toneel ge
weest van de gruwelijke cul
tuurbotsing tussen de oor
spronkelijke bewoners van de
Canarische eilanden, de blau
wogige guanchen, en de
Spaanse veroveraars. Guan
chen pleegden massaal zelf
moord om aan de slavernij te
ontkomen. De eerste graaf van
Gomera Hernén Peraza werd
door guanchen vermoord nadat
hij met een inlandse prinses
had geslapen. Hern ins vrouw
nam het overigens ook niet zo
nauw met de huwelijkstrouw.
Van haar wordt verteld dat ze
een verhouding had met Co
lumbus, die verschillende keren
op Gomera was en er proviand
innam voordat hij op 6 septem
ber 1492 uit San Sebastian ver
trok om 'Amerika te gaan ont
dekken'.
Dit alles krijgen we in een
vloek en een zucht te zien of te
horen van onze gehaaste
Schotse hostess. We stoppen
niet in het 'mooiste dorp van
het eiland' Agulo, maar wel in
Hermigua - ook niet onaardig
- omdat zich daar een bedrijf
.bevindt dat souvenir-artikelen
vervaardigt. We stoppen wel in
de kille mist van het hooggele
gen en in wolken gehulde Par-
que Nacional de Garajonay,
waar soms heksen zich verza
melen, maar niet op het specta
culaire uitzichtpunt waar een
jaar of zes geleden een groep
scholieren werd verrast door
het razendsnel opklimmende
vuur van een hellingbrand.
Dwars door de vlammen was
hun enige keuzemogelijkheid.
Ze kwamen allemaal om. Ook
de burgemeester, die hen verge
zelde.
De lichten van Santa Cruz
de Tenerife missen hun lok
kende werking op de passagiers
van de Black Prince, die vlak
voor de reusachtige Queen Eli
sabeth II de haven is binnenge
lopen. De meesten blijven lie
ver aan boord voor het Spaans
buffet en openluchtbal op het
Marquee Deck. Het is er wat
winderig, maar de temperatuur
is aangenaam. Voor een be
langrijk deel van de passagiers
is het de laatste avond aan
boord. Morgen vliegen ze van
een overvolle luchthaven in
overvolle vliegtuigen naar
noordelijker streken. Gatwick,
Manchester, Glasgow, Amster
dam, Diisseldorf, Frankfurt.
VRIJDAG. Pas als onze lucht-
bus boven de wolken uitstijgt
zien we - eindelijk de be
sneeuwde piek van de Teide. Er
wordt een maaltijd van gehakt,
andijvie, appelmoes en ge
kookte aardappelen geserveerd
en die smaakt verbazend lek
ker. De zon gaat in een orgie
van kleuren onder in het plui
zige wolkenlandschap dat zelf
langzaam in een mysterieus,
duister gebergte verandert.
Op Schiphol vriest het twee
graden.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUlUIUllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfT.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Rob Simons
„NA DE laatste moorden
die in de oude stad werden
gepleegd, hebben Lily en
ik besloten onze bijdrage
te leveren aan de verster
king van de veiligheid van
de joden op deze plek en in
het bijzonder de veiligheid
van diegenen die zich naar
de Klaagmuur begeven".
Die 'nobele' daad heeft de Is
raëlische minister van Handel
en Industrie Ariel Sharon op
zich genomen door een wo
ning in de oude stad van Je
ruzalem te betrekken.
Door zich midden in de is
lamitische wijk te vestigen
heeft Sharon een nieuwe con
flicthaard in de één vierkante
kilometer grote oude stad ge
schapen.
Met gevoel voor symboliek
had Sharon gisteravond mi
nisters, Knesseth-leden en
honderden andere gasten op
een groots inwijdingsfeest
van zijn uit twee vertrekken
bestaande woning uitgeno
digd, waarbij de eerste kaars
van het Chanoeta-feest werd
aangestoken dat herinnert
aan de herinwijding van de
tempel in het jaar 164 voor de
christelijke jaartelling. Die
tweede tempel die weer door
de joden in gebruik kon wor
den genomen na een overwin
ning van joodse opstandelin
gen onder leiding van Juda de
Maccabeeër op de Grieken,
stond op een paar honderd
meter afstand van Sharons
flat.
Het gebouw waarin Sharon
zijn intrek heeft genomen is
zo'n honderd jaar oud en
wordt door Israëlische natio
nalisten bijna als historisch
monument beschreven.
Voor de Israëlische onaf
hankelijkheidsoorlog was het
joods eigendom. Tijdens de
onlusten in de jaren twintig
hebben joden het huis als
steunpunt voor hun verdedi
ging gebruikt De andere wo
ningen in het gebouw worden
allemaal door Arabieren be
woond die overigens niet voor
de party waren uitgenodigd.
De enige joodse buren van
Sharon zijn 500 studenten van
een Jesjiwa, een joodse acade
mie voor bijbelstudie, die in
hetzelfde buurtje is gevestigd.
Behalve Sharon en diens
echtgenote hebben zich de
laatste jaren nog 22 andere
joodse families in de islamiti
sche wijk gevestigd waar zij
in afwachting van de komst
van de Messias hun natio-
naal-religieuze idealen van
een zuiver joodse staat op or
thodoxe grondslag hopen te
verwezenlijken.
Sharon stond trouwens niet
als een woningzoekende te
boek die in Jeruzalem een flat
nodig had want in de noorde-
Sharon
lijke Negev-woestijn heeft hij
nog de beschikking over een
riante villa met landerijen.
Op zijn landgoed wordt de ge
neraal voortdurend door een
speciale eenheid van de
grenspolitie bewaakt.
De populaire 76-jarige bur
gemeester van Jeruzalem
Teddy Koliek had de uitnodi
ging voor de feestelijke inwij
ding van de woning van de
heer en mevrouw Sharon heel
beslist afgeslagen. Koliek, die
zich vanaf het begin van zijn
22 jaar durend burgemeester
schap heeft ingezet voor een
- FOTO ANP
vreedzame samenleving van
joden en Arabieren in Jeruza
lem, is fel gekant tegen de
vestiging van Sharon in de is
lamitische wijk van de oude
stad, waardoor de spanning
tussen de gemeenschappen
volgens hem slechts wordt
aangewakkerd.
Voor het inwijdingsfeest
van Sharon waren gister
avond 220 politieagenten op de
been. De omstreden vestiging
van Sharon in dit dichtbe
volkte en explosieve stadsdeel
met smalle straten en stegen
stelt de Jeruzalemse politie
voor grote problemen. Minis
ter van Politie Bar Lev meent
dat het niet mogelijk zal zijn
de bewaking van de tweeka
merwoning van Sharon per
manent te verzekeren zonder
een aanzienlijk aantal politie
mannen te mobiliseren.
Het aantal politie-agenten
dat in de wijk zal moeten
worden geposteerd zal vol
gens Bar Lev neerkomen op
30 procent van het totale aan
tal lijfwachten dat momenteel
wordt ingezet voor de be
scherming van belangrijke Is
raëlische persoonlijkheden.
Vice-minister Milo heeft
daarop verklaard dat Bar Lev
maar moet aftreden als hij
niet in staat is de veiligheid
van joden in de oude stad van
Jeruzalem te garanderen.
Premier Shamir is heel ge
lukkig met de vestiging van
zijn partijgenoot in de oude
stad en was gisteravond dan
ook van de partij. Toch zijn er
zelfs in zijn Likoed-blok wel
politici die, zij het uit oppor
tunistische overwegingen, be
denkingen hebben tegen de
vestiging van Sharon in de is
lamitische wijk. Als de provo
cerende aanwezigheid van
Sharon in de oude stad tot
ernstige incidenten leidt zou
dat bij de volgend j aar te hou
den Knesseth-verkiezingen
wel eens een negatief effect
kunnen hebben.
De Knesseth-leden Peled
en Miari van de 'Progressieve
Vredeslijst' hebben de Israëli
sche procureur-generaal in
tussen gevraagd een onder
zoek in te stellen naar de
wijze waarop Sharon beslag
op déze flat heeft weten te
De beide parlementariërs
menen dat deze ministeriële
flatkoop deel uitmaakt van
een geheim plan dat er op is
gericht de Arabische inwo
ners van de oude stad hun
huizen afhandig te maken
De 'Vrede Nu'-beweging
demonstreerde gisteravond
tegen de cocktailparty van
Ariel en Lily Sharon Overi
gens had de Jeruzalemse poli
tie dit vreedzame protest te
gen de stadskolonisatie van
Sharon verboden.
Sharon moest ruim vijf.
jaar geleden na een maanden
lange belegering en een kort
stondige bezetting van Bayrut
uiteindelijke een smadelijke
aftocht uit Libanon blazen en
vervolgens als minister van
Defensie aftreden.
Door als een Israëlische
Goliath het vaandel van het
onverzoenlijk joods nationa
lisme demonstratief in de is
lamitische wijk van de oude
stad van Jeruzalem te planten
hoopt hij in de komende strijd
om het leiderschap van de Li-
koed en in een later stadium
als ongekroonde koning van I
Israël victorie te kunnen
kraaien.
„DE Israëlische soldaten
maakten er een slachtpar
tij van en schoten op alles
wat bewoog".
Aldus een jonge inwoner van
het Palestijnse vluchtelingen
kamp Balata op de Westelijke
Jordaanoever die verwondin
gen had opgelopen bij anti-Is
raëlische betogingen.
De afgelopen dagen vielen
er ten minste negen doden on
der betogende Palestij nen, die
tijdens de botsingen stenen en
ijzeren staven gooien naar de
Israëlische bezettingstroepen.
De Israëlische soldaten be
antwoorden het geweld met
traangas en rubber kogels
maar gaan steeds sneller over
tot het schieten met scherp.
Een hoge functionaris van
de organisatie van de Ver
enigde Naties voor hulp aan
de Palestijnse vluchtelingen
Unwra beschuldigt een groep
Israëlische militairen ervan
onnodige wreedheden te be
gaan tegen de Palestijnse de
monstranten, die veelal tus
sen 10 en 20 jaar oud zijn.
Op foto's van de internatio
nale media was dinsdag te
zien hoe een Palestijnse beto
ger in de Gazastrook door Is
raëlische soldaten werd aan
gehouden. Volgens getuigen
werd de man later bewuste
loos aangetroffen in een
steegje, kennelijk na in elkaar
te zijn geslagen.
De Israëlische premier,
Yitzhak Shamir, zegt dat de
onlusten worden veroorzaakt
door terroristen en misdadi
gers. Maar het onafhankelijke
dagblad Ha'aretz meent dat
niet zo zeer sprake is van or
deverstoringen als van een
echte opstand van de Pales
tijnse bewoners tegen het Is
raëlische bestuur.
Volgens het blad Hadashot
ziet de Israëlische regering
niet in dat het 'beleid van de
ijzeren vuist' in de bezette ge
bieden, waar de bezettings
troepen 1,4 miljoen Palestij-
nen onder de duim moeten
houden, is mislukt.
Volgens de Palestijnse Be
vrijdingsorganisatie PLO zijn
in een week tijd bij de onlus
ten in de Westelijke Jordaan
oever en de Gazastrook, die
Israël sinds 1967 bezet houdt,
23 Arabieren bij betogingen
door de Israëliërs doodge
schoten. Israëlische media
Een Isrëlische soldaat schiet op Palestijnse demoSbep/hten
houden het op acht doden.
„Een meisje van 17 jaar
werd gewoon doodgeschoten
door een Druzische soldaat.
Ze was op minder dan tien
meter toen hij zijn wapen af
vuurde'", verklaart de 24-ja-
rige Palestijn Husam M., die
door een kogel aan het been
werd gewond.
„Vorige week betoogden
wij bij de moskee (in Balata)
ertegen dat de Israëlische sol
daten al drie dagen in ons
kamp aanwezig waren, vooral
de Druzische, die een terreur
uitoefenden", zegt Husam.
„We waren aan het demon
streren toen de soldaten arri
veerden en, zonder waarschu
wing, blindelings begonnen te
schieten", aldus de Palestijn,
die nog in een shock-toestand
ligt terwijl de man in het bed
ernaast een zenuwcrisis heeft.
„Het schieten duurde lang,
gewonden vielen op de grond
en veel mensen werden in de
radeloosheid onder voet gelo
pen".
Een jonge verpleegster, die
in het kamp Balata was na de
schietpartij, zegt dat de Israë
lische soldaten de evacuatie
van gewonden verhinderden.
„Zeker tien gewonden moeten
in het kamp blijven, er heerst
zo'n sfeer van terreur dat de
mensen bang zijn hen naar
het ziekenhuis te brengen".
De vrouw vertelt hoe bij
het binnengaan van het kamp
de chauffeur van de ambu
lance aan een oor werd ge
troffen door een kogel. „Onze
chauffeur werd daarop zo
zwaar in elkaar geslagen door
de Israëlische soldaten dat hij
zelf in een ziekenhuis moest
worden opgenomen", zegt ze.
„Met puur sadisme", aldus de
verontwaardigde verpleeg
ster, „lieten de soldaten zo
kostbare tijd verloren gaan".
Met algemene opwinding
verhalen de Palestijnse inwo
ners van het kamp zonder op
houden van de "wreedheid'
van de soldaten en de 'ver
schrikkingen van het bloed
bad'.
Er heerst in Balata zo'n
haat tegen de militairen* "dat
het moeilijk is werkelijkheid
en fictie te onderscheiden.
„Zeg de wereld dat hoe harder
ze ons de terreur opleggen,
des te meer wij Arafat (de
voorzitter van de Palestijnse
Bevrijdingsorganisatie PLO)
zullen steunen", roept een een
vrouw, wier dochter door een
kogel getroffen is.
De Israëlische autoriteiten
hebben beloofd dat een onder
zoek wordt ingesteld naar de
houding van de soldaten tij
dens de demonstraties in de
Gazastrook en op de Weste
lijke Jordaanoever.
Zoals gemeld lijken vooral
de Groene Baretten van het
Israëlische leger, waarvan
veel Druzische soldaten deel
uitmaken, zich te buiten te
gaan aan onnodig geweldda
dig machtsvertoon. Het ge
weld waarmee de betogingen
worden onderdrukt lijkt soms
Zuidafrikaanse proporties
aan te nemen.
Doordat de Israëlische
troepen niet of onvoldoende
beschikken over rellenbestrij-
dingsuitrusüng als de wapen
stok en het waterkanon, ligt
de drempel veel lager om met
scherp te schieten op betogers
die vechten met stenen en ij
zeren staven.
Maar ook van de zijde van
de Palestijnse betogers is een
verharding te constateren bij
de anti-Israëlische protesten.
De demonstraties trekken
meer en jongere deelnemers,
die een generatie vormen die
geen andere situatie kent dan
die van de Israëlische bezet
ting en daarin strijdbaarder
is opgevoed.
De jonge betogers tonen
minder angst voor de bezet
tingstroepen en treden roeke
lozer op. Mogelijk speelt ook
het op Iran geïnspireerde isla
mitische fundamentalisme
daarbij een rol.
Dat radicale fundamenta
lisme, in tegenstelling tot het
Iraanse shi'itische geschoeid
op sunnitische leest, heeft vol
gens de door de Israëliërs af
gezette burgemeester van Ga
za, Rashad Shawwa, een toe
nemende invloed in de bezette
gebieden.
„De mensen hebben alle
hoop verloren. Zij gaan zich
richten op het fundamenta
lisme als laatste toevlucht",
zegt hij. „Ze hebben de hoop
verloren dat Israël hen ooit
hun rechten zal geven, ze voe
len zich in de steek gelaten
door de Arabische landen en
menen dat ook de PLO niets
heeft weten te bereiken".
Onder de jonge Palestijnen
is de bewondering groot voor
guerrillastrijders die, zoals le
den van de sunnitische Isla
mitische Jihad (heilige oorlog)
in de Gazastrook, met ge
durfde acties aanslagen ple
gen op Israëlische troepen en
joodse burgers. De jeugd is
onder de indruk van com
mando's die onlangs uit een
Israëlische gevangenis ont
snapten en, in plaats van over
de grens te vluchten, ervoor
kozen in bezet gebied te strij
den.
De pogingen van Jordanië
om ten koste van de PLO
meer aanhang te verwerven
onder de Palestijnse bevol
king in de bezette gebieden,
moeten als mislukt worden
beschouwd. Voor het Jor
daanse plan om, met Israëli
sche instemming, rond 1,5
miljard gulden te pompen in
de verbetering van de econo
mische en sociale omstandig
heden in de Gazastrook en
Westelijke Jordaanoever, is in
de internationale gemeen
schap bij lange na niet het
geld ingezameld om het uit te
voeren. -mh,
In verklaringen hebben de
Verenigde Staten en Frank
rijk Israël gekritiseerd over
zijn beleid jegens de inwoners
van de bezette gebieden De
Amerikaanse onderminister
van Buitenlandse Zaken Ri
chard Murphy vindt dat de
Israëlische veiligheidsmaat
regelen „soms niet in lijn zijn
met de internationaal erkende
criteria".
De Israëlische minister van
Buitenlandse Zaken, Shimon
Peres, stelde onlangs voor dat
Israël zich terugtrekt uif de
Gazastrook in het kader van
een vredesakkoord over het
Midden-Oosten.
Ook de zionisten in de dias
pora, die zich steeds meer
gaan uitspreken over Israëli
sche kwesties, hielden
vorige week op het Congres
van de Wereld-zionistische
bond in Jeruzalem bezig
het vraagstuk van de bezette]
gebieden.
Israël moet een ri_
.vinden om de inwoners van de
bezette gebieden hun rechten
te geven, of anders zal het zijn
democratische karakter ver
liezen bij het onderdrukken]
van de aspiraties van de be
volking, aldus een liberale]
rabbi uit New York.
Een kleine meerderheid op
het congres sprak zich uit
voor een resolutie waarin
werd opgeroepen tot beëindi
ging van de bezetting in ruil
voor vrede met Israëls Arabi
sche buurlanden. (ANP/AFP)
Door Kenneth Whiting
LEIDERS van de zes
ASEAN-landen hebben de
meeste van de bescheiden
doelstellingen gerealiseerd
die zij voor hun eerste top
conferentie in 10 jaar voor
ogen hadden.
Terwijl de regeringsleiders
van Thailand, Indonesië, Ma
laysia, Singapore en Brunei
voorbereidingen troffen voor
hun vertrek, verklaarde de
Filipijnse minister van bui
tenlandse zaken Raul Mang-
lapus, dat het feit dat de top
had kunnen plaatsvinden
eigenlijk het belangrijkste re
sultaat was.
„Het houden van de ont
moeting zelf was op dit mo
ment het grootste goed," aldus
zijn commentaar. Zijn woor
den onderstreepten nog eens
dat de agenda van de top geen
belangrijke politieke initia
tieven telde.
De premier van Singapore,
Lee Kuan Yew, verklaarde
dat de top 'de historie zal in
gaan als een gelegenheid tij
dens welke de ASEAN zich
rekenschap gaf van zijn be
langrijkste fundamentele
principes en oogmerken'.
Die uitgangspunten en
doelstellingen lijken overeind
te zijn gebleven, maar de
ASEAN is daarnaast ook ver
deeld over verschillende
vraagstukken, zoals de kwes
tie van de Amerikaanse mili
taire bases in de Filipijnen, de
regionale veiligheid in het al
gemeen en het tempo van eco
nomische samenwerking.
Sinds de ASEAN 20 jaar ge
leden werd opgericht met als
voornaamste doel de bevorde
ring van de economische sa
menwerking, is het de meeste
van de zes aangesloten landen
economisch voor de wind ge
gaan. De vooruitgang is ech
ter niet gepaard gegaan met
het aangaan van nauwe han
delsbetrekkingen.
De landen produceren veel
dezelfde exportartikelen en
hun economieën vertonen
grote overeenkomsten. Uit
zonderingen hierop vormen
Singapore, met een hoog ont
wikkeld bankwezen en veel
industrie, en Brunei, dat zeer
dun bevolkt is en rijk aan olie
en aardgas.
Aan de vooravond van de
eerste topconferentie in 1976
werd een drastische afbraak
van tarievenbarrières in het
aan bodemschatten rijke ge
bied voorspeld, met als uitein
delijke doel de vestiging van
een vrije handelszone in de
geest van de Europese Ge
meenschap.
De droom over een gemeen
schappelijke markt ver
vaagde toen in de loop der ja
ren bleek dat nationale doel
stellingen meer en meer bo
ven collectieve belangen pre
valeerden. Het grootste strui
kelblok bleek Indonesië, dat
met 168 miljoen inwoners de
op vier na grootste bevolking
van de wereld heeft. In totaal
wonen in de ASEAN-landen
ongeveer 290 miljoen mensen.
Jakarta voerde aan dat de
Indonesische industrie niet
zonder protectionistische
maatregelen kan, omdat zij
minder ontwikkeld is dan die
van de buurlanden. De afge
lopen dagen bleek dat er in dit
beleid niets is veranderd,
want president Suharto bena
drukte tijdens de top opnieuw
dat de ASEAN zich dient te
onthouden van 'ambitieuze
samenwerkingsprogramma's
waaraan de belangen van een
of meerdere lidstaten worden
opgeofferd'.
De betrekkingen tussen de
ASEAN-landen beperken zich
op economisch gebied tot en
kele joint ventures en de toe
passing van voorkeurstarie
ven voor 18.431 artikelen,
waarvan 12.000 officieel zijn
goedgekeurd.
Veel produkten zijn daar
entegen op speciale üitslui-
tingslijsten' geplaats, hetgeen
wil zeggen dat zij beslist geen
preferentiële behandeling
mogen krijgen. Voor Thailand
staat 63 procent van alle ex-
portprodukten op een derge
lijke lijst, voor Indonesië 54
procent, voor Malaysia 39
procent en voor de Filipijnen
25 procent. Singapore en Bru
nei kennen praktisch geen
heffingen.
Als de overeenkomsten die
tijdens de jongste top zijn ge
sloten, ook inderdaad worden
uitgevoerd, wordt het aantal
artikelen met preferentiële
status uitgebreid. De maatre
gelen zouden tot gevolg moe
ten hebben dat in een tijdsbe
stek van vijf jaar een lidstaat
niet meer dan 10 procent van
zijn exportartikelen voor uit
sluiting in aanmerking mag
laten komen.
De Filipijnen opperden on-l
langs om Amerikaanse insta)-1
laties als de luchtmachtbasis I
Clark, de marinebasis aanotl
Subic-baai en vier kleiner» I
faciliteiten te laten vallen on-1
der de ASEAN, in het 1
van de regionale veilig.
Die suggestie stuitte onnw'l
dellij k op verzet van de zij* I
van Indonesië, dat als medH
oprichter van de Beweginël
van Niet-Gebonden Lande»
geen collectief standpunt I
aanzien van de Amerikaans)!
militaire aanwezigheid in hel|
gebied wil onderschrijven.
De jongste top was de eer-I
ste in 10 jaar en pas de der®!
sinds de oprichting van 7.1
ASEAN in 1967. De volge"
ontmoeting zou volgens a
betische rotatie plaatsvin#»!
in Singapore, maar er bj I
geen plaats en datum
noemd.
(AP)
yan onze verslaggever
DEN HAAG - Ons land
wordt overstroomd met ille
gaal en gevaarlijk vuur
werk. In de afgelopen zeven
weken heeft een speciaal
opsporingsteam al 27.000
kilo ondeugdelijk knalwerk
in beslag genomen.
En dat is nog slechts het topje
van de ijsberg, zegt het minis
terie van Verkeer en Water
staat.
Het korps controleurs ge
va
pa
acl
he
pa:
we
vei
rijt
Van onze Haagse redactie
PvdA-woordvoerder De Cloe s
een gigantisch probleem en va
steden onaanvaardbare situatie
VVD-er Franssen kan het besta
niet worden geduld.
De Cloe rekende de Kamer
voor dat scholen met 80 tot 90
procent of meer buitenlandse
leerlingen steeds meer voorko
men en dat het aantal scholen
met meer dan 50 procent leer
lingen van buitenlandse af
komst groeide van 108 naar 203.
Hij zei te vrezen dat de open
bare school dreigt te verwor
den tot 'restscholen' voor bui
tenlandse leerlingen. Hij vroeg
Deetman (onderwijs) te komen
met een urgentieprogramma
voor bestrijding van wat hij
noemde een onaanvaardbare
situatie. Ook Franssen en
Lankhorst (PPR) informeerden
naar de plannen van de minis
ter op dit terrein.
In zijn debatbijdrage consta
teerde Leijnse (PvdA) dat het
lager beroepsonderwijs 'stief
moederlijk' wordt behandeld.
Hij drong aan op behoud van
het vernieuwingsprogramma
voor deze tak van onderwijs.
Ook meent hij dat de overheid
gehouden is meer te investeren
in nieuwe schoolgebouwen.
De christen-democraat Her
mes concludeerde dat bij de be
zuinigingen op het terrein van
het onderwijs de grenzen echt
zijn genaderd. De WD-er
Franssen vroeg meer aandacht
voor het mavo-onderwijs en
voor het lager beroepsonder
wijs. Verder bepleitte hij ver
betering van de kwaliteit van
de lerarenopleiding. Ook
Leijnse drong daarop aan. Het
lijkt langzamerhand tijd dat de
regering een samenhangende
vtsie ontwikkelt op nascholing
van onderwijsgevende, aldus
deze woordvoerder. Hij vroeg
Deetman hierover een visie te
ontwikkelen.
De democraat Nuis, die
De<
pal-
ter
wa
nie
op
ma
zes
Pv(
gen
var
vin
wet
ove
Fra
gek
„nii
diet
tar:
heit
late
de
guli
de
font
len.
Als
zal
mor
daat
mer
zont
van
D
verl
de n
inge
Dees
steil
fonc
stap
MILIEUVERVUILING neemt nog st
wordt vergiftigd en onze bossen sterv
E"P°- We kennen de voornaamste
ajn kwalijke uitlaatgassen, de intensi
dustrkf 9'9antische uitstoot aan amm
ncPe schuldigen aanwijzen is echter j
n nemen die moeten voorkomen c
vlf?rdt- A"e verantwoordelijken erk
niet langer kan, maar ze laten niet n
ihCuddeenC°mmerCiële ke'an9en waar z
ion?1 's een waarheid die staat als eer
iinoml e?n 9°ed belegde boterham
Sjemeen als grootste vervuilers worde
°?lvtndt de 'aatste tijd een omme
roerH^l 5ie tot nu toe bepaald geen
telen vervuiling tegen te gaan, I
erop w'i2en dat niet alleen d
len uü! eerl, factor is waar rekening
fervent! 'S a'le® bij elkaar genomen no
Brake ®d'9er van agrarische be
lestew!? 'andbouw begint zich te rea
VerhL worden aan de bio-indust
'oofi!]frt9M is 00k om te constater»
len nnri! e'kaar nog zo ongeveer naar
iet rta?^ men om tot samenwerking
lina tp u®'om t0)een succesvolle bestr
[NCB1 p„Tn' flkaar hard nodi9 hebb-
3onnen '''^beschermers zijn ee
'an een e3ar heeft de broze rela
lartitfn ™llleubeschermer even onder
litersto verstandig geweest on
Ontr ppnsequentie te trekken.
'ordt nal:eJatie tussen de vakbonden
andelhka MTWeg^be,er- ln septembe
ctie zuMan^ ®u 0ver'e9 (I-MO) reed!
'an de inn?, B3-3! voeren- Gisteren kwa
rienina Hat FNV tot een °Pva
'iet binnen ^ann®er de chemische ine
ich teoen h are tiid drastisch ter
m overheid samen met miliet
Het is non n1eY en aan een milieuvr
'en dat eer?v?iuLme?r dan een intentie\
"erkgeleaonheiH bereid is om verd
(in9 van^inuft '®,6en 9oed teken. Int
,rieënteS NliPels van milieu. H
eren. Spierb^ente'T661'26 niet milieu
'u-onvrienS van 660 minister
lar 120 Sit6 varhoging van de m
'ijzen of rn^door de s'rot liet du
laken. nister Nijpels bereid is om
