an
NEDERLANDSE ORGANISATOREN
TEVREDEN NA JAAR VOL CULTUUR
AAK
s?
Philip Glass in Egypte
13
Bestuur Filmfestival
dreigt op te stappen
A63
WOENSDAG 16 DECEMBER 1987
I AMSTERDAM (ANP) -
■Berlijn neemt volgend jaar
lje titel 'culturele hoofdstad
(tan Europa' over van Am-
ierdam. Deze stad heeft al-
|vast, voor het eerst, een
ropese Filmprijs inge
leid. De onderscheidingen
worden eind november 1988
|igereikt.
leer dan miljoen
Alle lagen
Toekomst
Adviesraad
VERLAGING SUBSIDIE GEVREESD
V.FILM3
Oud NOS-voorzitter Jurgens hoogleraar
Cajun Qifton Chenier overleden
Multi-media
Akhnaten
Oedipoes
AGENDA
een blijven dan
inschafprijs, zijn
in's staan bij de
irmatie over de
(020) 86 7351.
weet
lie dat leuk vindt.
DE STEM
Berlijn neemt rol
Amsterdam over
Berlijn verwacht dat deze prijs
met verschillende categorieën
Jaarna jaarlijks worden uitge-
t in telkens een andere Euro-
efilmstad. De filmprijs houdt
tok verband met het Europese
[aar van film en televisie.
i Berlijnse delegatie was de afge-
pen dagen in Amsterdam. Bekend
laakt werd ook wat Berlijn als
|iieuwe 'cultuurstad van Europa' in
nog meer op het programma
t staan De voormalige hoofdstad
i het Duitse rijk wil vooral laten
wat haar bijdrage is aan de
:t van deze eeuw.
Ad 's-Gravesande, directeur van de
Stichting Bijzondere Kunstmanifes
tatie, blikt tevreden terug op de ma-
fcifestatie Amsterdam Culturele
pfdstad van Europa 1987: „Alles bij
"aar opgeteld is het toch tamelijk
|part dat j e in deze tij d van financiële
5 op het gebied van de kunsten
heen aantal activiteiten hebt kun-
a opzetten die je zelfs voor een deel
nor de komende jaren kunt behou-
n omdat men ziet dat ze waardevol
Éi zowel voor het publiek als voor
tiet klimaat van de stad".
ftewel de telling nog niet is afgerond
an nu al gezegd worden dat het aan-
il bezoekers aan de manifestatie in
«sterdam het miljoen zal over-
ijden. De activiteiten gecoördi-
«d door het Holland Festival, een
rüviteit van genoemde stichting,
in elk geval zo'n 700.000 bezoe-
zo is al uitgerekend. Daar ko-
n dan nog de bezoekers bij van de
lerdelen die het Nederlands Thea-
Instituut heeft gecoördineerd en
e zullen ook in de honderdduizen-
lopen.
I En wat weinigen voor mogelijk
fbben gehouden: de manifestatie is
linancieel ook nog zonder kleer-
«leuren vanaf gekomea De omzet
"ipt tegen de 20 miljoen gulden, het
ïag dat de organisatoren ('s-Gra-
ande van het Holland Festival en
tnoemde Stichting, Steve Austen, di-
"teur van het Nederlands Theater
itituut en Arthur van Schendel van
pt Amsterdams Uitburo) aanvanke-
likvoor ogen stond maar dat Brink-
Koningin Beatrix en minister Brinkman bij de opening van de manifestatie 'Amsterdam Culturele Hoofd
stad van Europa 1987' in mei van dit jaar. fotoanp
man van WVC te hoog vond. „Er is
geen tekort", aldus 's-Gravesande.
„Zo'n Century bijvoorbeeld is een
geslaagd project geweest. Het was een
tamelijk bijzonder soort tentoonstel
ling verspreid over de gehele stad met
een reeks van bijzondere kunstwer
ken. Zulk soort dingen kan op voor
hand al niet mislukken. Neem nou
zo'n tentoonstelling als van Oscar
Schlemmer in het Stedelijk Museum,
dat was toch fantastisch? Evenals de
expositie 'Meesters van het land
schap' in het Rijksmuseum".
's-Gravesande wijst ook de opvat
ting van de hand dat veel activiteiten
er toch wel gekomen zouden zijn ook
zonder Amsterdam Culturele Hoofd
stad. Activiteiten als de Schlemmer-
tentoonstelling, de Oktober Jazz-
meeting, het Theater-festival, het
Scholierenfestival zouden er zeker
niet geweest zijn zonder deze mani
festatie, voegt hij er aan toe.
Verder stelt hij zich teweer tegen de
hier en daar gehoorde mening dat
Amsterdam Culturele Hoods tad eli
tair zou zijn geweest. „Volgens mij
was deze manifestatie nu juist in het
geheel niet elitair. De zalen zaten vol
met allerhande mensen uit alle lagen
van de samenleving. Als je nu bij
voorbeeld het Internationaal Poppen
theaterfestival neemt, dat van zeer
hoge kwaliteit was, daar was een pu
bliek dat ik anders nooit in het thea
ter zie en alle leeftijden waren verte
genwoordigd".
De manifestatie heeft ook activitei
ten voor de toekomst voortgebracht
„Het Theaterfestival bijvoorbeeld zal
ook voor de toekomst behouden blij
ven, zij het niet voor Amsterdam
maar voor Rotterdam. Ook het Inter
nationaal Poppentheaterfestival is
voor herhaling vatbaar, niet onmid
dellijk volgend jaar maar toch wel
over twee jaar".
Hij voegt er aan toe dat Amsterdam
Culturele Hoofdstad in een bepaalde
vorm zal blijven voortbestaan, ook
onderdelen als het Zomerfestijn en de
Culturele Hoofdstadzender, die in de
toekomst Amsterdam C (cultuur) zal
gaan heten en waarvoor ook in an
dere steden als bijvoorbeeld Gronin
gen belangstelling bestaat. „Ik denk
dat Amsterdam in bredere zin in de
toekomst van al dat soort activiteiten
zal kunnen profiteren Het geld dat in
culturele activiteiten wordt geïnves
teerd komt er in anderhalf- tot drie
voud weer uit. En ook tal van bedrij
ven onder meer in de Horeca profite
ren er van Om er van te kunnen pro
fiteren moet je straks niet achter
overleunend in je stoel zeggen '1987
hebben we gehad' en dan niks meer
Organisator Ad 's-Gravesande: Deze manifestatie was juist
niet elitair. - foto archief de stem
van onder meer de verkoop van toe
gangskaartjes. De bijdrage van de
overheid was minimaal. Ik zou het
zelfs krap willen noemen. Maar ik
vraag me af of je dat in Nederlandse
verhoudingen wel kan blijven vol
houden. Voor Nederlandse begrippen
is er toch een alleraardigst bedrag
uitgetrokken", Stelt 's-Gravesande.
Berlijn heeft inmiddels een tien per
sonen sterke adviesraad ingesteld, die
de Europese Filmprijs van de grond
moet krijgen. Een jury van zeven des
kundigen beoordeelt straks de inge
zonden speelfilms.
Het is de bedoeling dat elk land een
speelfilm en een speelfilmdebuut in
zendt. De selectie per land gebeurt
door personen uit die landen, die wor
den benoemd door de senator van cul
tuur in Berlijn. Geselecteerde films
moeten al in het betreffende land zijn
vertoond.
Berlijn definieert haar rol van cul
tuur-hoofdstad vanuit de traditie van
de Europese moderne kunst. De stad
ligt in het centrum van Europa en op
de grens tussen oost en west „Het is
er beter dan waar ook
meent de Berlijnse delegatie, „om de
rol van de hedendaagse cultuur te
derzoeken in een Europa op weg naar
eenwording".
De opening van Berlijn - culturele
hoofdstad is op 22 april in het Ham
burger Bahnhof. Voor die opening is
de Berlijnse mode-ontwerpster Clau
dia Skoda om medewerking ge
vraagd. Skoda is bekend van perfor
mances.
Het programma begint echter in
feite eerder, want in het pal aan de
Berlijnse muur gelegen Martin-Gro-
pius-Bau is al vanaf 20 februari de tot
nu toe grootste expositie met werk
van de inmiddels overleden Duitse
kunstenaar Joseph Beuys te zien. De
tentoonstelling omvat werk van hem
uit 13 landen.
Er zijn in Berlijn komend jaar nog
meer exposities gewijd aan het mo
dernisme. Een van de exposities is ge
wijd aan schilderkunst en grafiek in
de tachtiger jaren uit de DDR (Oost-
Duitsland).
Berlijn organiseert echter ook his
torische presentaties met zeldzame en
zeer waardevolle stukken. In j uni, j uli
en de eerste helft van augustus wordt
is in de eerder genoemde Gropius-bau
de expositie 'Keizer Augustus en de
verloren republiek' te zien met stuk
ken uit onder meer het Vaticaan.
Berlijn besteedt daarnaast veel
aandacht aan literatuur, architec
tuur, muziek en toneel. De nieuwe
culturele hoofdstad denkt in 1988
vooral de 'avant-garde van gisteren'
te presenteren, 'om ervan te leren en
de avant-garde artiesten van van
daag en morgen een kans te geven'.
doen. Je moet steeds nieuwe initiatie
ven nemen en activiteiten die zich
daarvoor lenen blijven ondersteunen
en misschien zelfs financieel onder
bouwen. Volgend jaar is het Van
Gogh-herdenkingsj aar. Dan komen
er evenals naar Amsterdam Culturele
Hoofdstad behalve talrijke Nederlan
ders ook buitenlanders naar Amster
dam om daar de tentoonstellingen te
zien. Op zo'n moment moet je ook zor
gen voor een aanbod op andere terrei
nen zoals podiumkunsten".
Over de financiële kant van de
zaak laat 's-Gravesande zich diplo
matieker uit dan in het verleden nog
al eens het geval was. Van WVC en de
gemeente Amsterdam kreeg de mani
festatie een subsidie van 4,5 miljoen,
waarvan Amsterdam anderhalf mil
joen voor zijn rekening nam. „Am
sterdam Culturele Hoofdstad was een
idee van Brinkman en ik kan me
voorstellen dat Amsterdam wel even
geschrokken is van de financiële con
sequenties van de verwerkelijking
van dat idee. Met het geld van de
overheid hebben wij evenwel een
proces op gang kunnen zetten van het
binnenhalen van meer geld: sponso
ring, bijdragen van Europese landen,
van de Europese commissie, nationale
en internationale fondsen, incidentele
bijdragen enzovoort Daarbovenop
kwam onze eigen bijdrage in de vorm
AMSTERDAM (ANP)
- Het bestuur van het
Filmfestival Rotter
dam heeft gedreigd af
te treden en het festi
val te zullen opheffen
als de minister van
WVC en de Tweede
Kamer niet binnen
kort duidelijkheid
verschaffen over de
rijksbijdrage aan deze
manifestatie.
Bestuursvoorzitter Felix
Rottenberg zget dat zo
wel de minister als de
Tweede Kamer binnen
kort hierover brieven
zullen ontvangen. Zoals
gemeld wordt het ko
mende zevende Filmfes
tival Rotterdam van 28
januari tot en met 7 fe
bruari 1988 gehouden.
Het bestuur zal ook op
stappen als de rijksbij
drage minder zal zijn dan
de 600.000 gulden die voor
het komende festival be
schikbaar is. Rottenberg
wees erop dat de Tweede
Kamer minister Brink
man aanvankelijk meer
aandacht voor de film
had gevraagd. In zijn on
langs gepresenteerde
Kunstenplan had de mi
nister met de wensen van
onder meer de Kamer re
kening gehouden en meer
geld voor de film en ook
voor de letteren uitge-
trokkea
Voor de film voorzag
het plan van Brinkman
in een structurele verho
ging van 2,9 miljoen gul
den. Maar tijdens de
mondelinge behandeling
van het Kunstenplan in
de Tweede Kamer vroe
gen Kamerleden via mo
ties meer geld voor de
symfonische taken van
het operagezelschap Fo
rum en voor de orkesten
in het noorden van het
land. Als die moties wor
den uitgevoerd zullen er
verschuivingen binnen
■fis
het Kunstenplan plaats
vinden en zal, vreest de
filmwereld, de verhoging
van het filmbudget op
losse schroeven komen te
staan.
Rottenberg en festival
directeur Huub Bals
voerden aan dat de bij
drage van Rotterdam
aan het festival voor
meer dan een derde de
kosten dekt, een derde
komt uit eigen inkomsten
van het festival en WVC
zit nog ruim onder een
derde van de in totaal 2,1
miljoen gulden aan kos
ten.
Evenals in het verle
den is de bijdrage van
WVC voor 1988 een inci
dentele en nog steeds niet
structureel, zoals de or
ganisatoren wensen. Het
is naar het oordeel van
het bestuur niet langer
verantwoord een filmfes
tival als dat van Rotter
dam zo afhankelijk te la
ten zijn van 'ad hoe' fi
nanciën. De geïmprovi
seerde wijze van finan
cieren gaat ten koste van
de kwaliteit.
Het Filmfestival van
Rotterdam is de goed
koopste kunstmanifesta
tie van internationale be
tekenis in ons land: nog
geen elf gulden subsidie
per bezoeker tegenover
300 gulden per bezoeker
van de opera en 250 gul
den per bezoeker van het
Holland Festival, aldus
het bestuur van het
Filmfestival.
MAASTRICHT (ANP) - Het vroegere Tweede-Kamerlid mr.
E. Jurgens is benoemd tot bijzonder hoogleraar mediarecht
aan de faculteit der rechten van de Rijksuniversiteit-Lim
burg in Maastricht. Dit is gisteren door de Stichting Weten
schapsbeoefening Rijksuniversiteit-Limburg meegedeeld.
De nieuwe professor was tien lang jaar van 1975 tot 1985
voorzitter van de NOS. 5
LAFAYETTE, LOUISIANA (REUTER) - Clifton Che
nier, zanger en accordeonist uit Louisiana in de Ver
enigde Staten die medeverantwoordelijk was voor de
popularisering van zydeco, een variatie van de Cajun-
muziek, is zaterdag overleden. Een woordvoerder van
het ziekenhuis in Lafayette heeft dit maandag be
kendgemaakt.
Chenier was al geruime tijd ziek en had een nierkwaal en
leed aan suikerziekte. In de jaren zeventig bracht Chenier de
muziek onder brede aandacht van mensen in de Verenigde
Staten en Europa. Vooral in Frankrijk kreeg de zydeco grote
aanhang. Hij was verantwoordelijk voor een heropleving
van de accordeon-muziek in de popmuziek en speelde mee
op platen van onder meer Paul Simon, Talking Heads en El
vis Costello.
Zydeco is een mengsel van Cajun-muziek en rhythm and
blues. Deze muzieksoort is zeer populair onder de Frans
sprekende zwarte bevolking van Louisiana en het oosten
van Texas.
vergroten van de
eel Tabakstraat 12
er A.J.F. Hermans,
t brengt, op grond van ar-
Ruimtelijke Ordening. W
:ollege van burgemeester
ts is met toepassing van
e Ruimtelijke Ordening en
Woningwet vergunning te
het
en van de garage op
Hulst, kadastraal bekeno
emmingsplan „Tivoli" He'
waarop de vergroting yan
en, heeft de bestemming
den met deze bestemming
behoeve van de bestem'
rn gebouwd, is het bouw-
olaatse geldende bestem
oer 1987 ligt het bouwplan
op de afdeling algemene
cretarie voor een ieder te
leeft tegen het bouwplan,
noemde termijn schnftenp
en wethouders.
Philip Glass staat bekend
als een van de toonaange-
I jtende moderne componis
ten, Hij werd aanvanke-
'tjlt bekend via de mini
male muziek. In die tak
Iv® de moderne muziek
1 Verscheidde hij zich
voor zijn obsessie voor de
herhaling.
I Jijn muziek kenmerkte en
termerkt zich door schijn-
1 ®aar steeds hetzelfde achter
I 'kaar. Schijnbaar, want in
1 aaneenëeregen muziek-
f.7ronen zijn heel kleine ver
stuivingen en veranderin-
di Waameembaar. Het zijn
e geringe wijzigingen die
iW°?r ,zorSen dat je na een
I luisteren niet stierlijk
I st<2> ophaakt, maar juist
geboeider gaat luiste-
voor Laurie Anderson
'aagde Philip Glass erin door
ter naar Mn veel gro-
krinu (^an bet selecte
d'ngetie aan wie tot dan toe
v^.^/órnale muziek was
.^behouden. Met de opera
I on the beach' die in
°P plaat verscheen, be-
I clar»V<Xf pbüip Glass een
I ^eride carrière bij een
I geWtP j k Glass werd
««oesterd als de man die er
na pionier John Cage in ge
slaagd was mensen van de
schoonheid van de minimale
muziek te overtuigea Dank
zij de belangstelling voor
Glass was er ook meer inte
resse voor andere minimale
componisten.
Door de jaren heen heeft Phi
lip Glass zich ontpopt tot
iemand die zweert bij multi-
media-projectea Naast 'Ein
stein on the beach' maakt hij
met Satyagraha nog een
opera (over Ghandi ditmaal)
en met 'Mishima' zorgt hij
voor indrukwekkende mu
ziek bij de film van Paul
Schrader over de omstreden
Japanse auteur Yukio Mishi
ma. Glass' bemoeienissen met
film gingen nog verder met
'Koyaanisqatsi'. In die film
van Godfrey Reggio vormen
beeld en geluid een onlosma
kelijk, overrompelend geheel.
Tussendoor verscheen ook
nog The photographer'. Dat
was een muziektheaterpro-
duktie die Glass samen met
de Nederlandse regisseur Rob
Malasch maakte in het kader
van het Holland Festival.
Met de elpee 'Songs from
liquid days' bewandelt Glass
voor zijn doen totaal nieuwe
Philip Glass: Door de ja
ren heen heeft hij zich ont
popt tot iemand die zweert
bij multi-media-projecten.
foto cbs
paden. Die elpee laat min of
meer popmuziek horen. Glass
gaat voor de nummers op die
plaat samenwerkingsverban
den aan met Paul Simon, Su
zanne Vega, David Byrne en
Laurie Anderson en laat die
door figuren als Linda Ron-
stadt en The Roches zingen.
Van de puristen heeft Phi
lip Glass dan allang het ver
wijt gekregen commercieel
bezig te zijn, maar hij trekt
zich daar weinig of niets van
aan. De status van obscure
componist lokt hem aller
minst en liever zoekt hij het
grote publiek op.
Vorig jaar trad hij in ons
land op om Act V uit de im
mense door Robert Wilson en
Glass vervaardigde opera
'The CIVIL warS' uit te voe
ren. Dat leverde zeer ver
deelde reacties op bij de criti
ci. Het oordeel varieerde van
nietszeggend tot wonder
schoon. Dergelijke kwalifica
ties waren er ook voor de uit
voeringen die Glass onlangs
in ons land gaf van 'Koyaan
isqatsi'.
De uitvoeringen die Philip
Glass geeft, zijn meestal
noodgedwongen beperkt van
opzet. Enerzijds zou het onbe
taalbaar zijn om alle beno
digde muzikanten bijeen te
brengen, anderzijds is ook de
perkte tijdsduur een handi
cap. Glass' werkstukken wil
len nog wel eens ellenlang
zijn.
Een voorbeeld daarvan is
Glass' jongste opera 'Akhna
ten' die onlangs verscheen.
Op plaat beslaat 'Akhnaten'
zes plaatkanten, terwijl er
twee volle ceedees nodig wa
ren om de hele opera te be
vatten. 'Akhnaten' is als al
bum uitgebracht in een schit
terende doos met uitgebreide
toelichting en op een kwalita
tief hoogwaardige persing
van een digitale opname
(prijs 70,—)t. De ceedee-
kwaliteit is uiteraard heel
goed (prijs ƒ95,-).
POT
«Pi
EINDREDACTIE WIM VAN LEEST
Delen uit 'Akhnaten' wa
ren al te horen op de verza-
melelpee 'Glasspieces' die
eerder dit jaar verscheen.
'Akhnaten' werd voor het-
eerst uitgevoerd in Stuttgart
in het voorjaar van 1984. Aan
die Duitse première ging twee
jaar van componeren vooraf,
terwijl er ook nog bezoeken
aan Egypte werden gebracht
om de nodige sfeer op te snui
ven. Glass ging zelfs zo ver
dat hij de gehele opera op
synthesizer speelde en opnam
om de Duitse producenten een
indruk te geven van de wer
kelijke tijdsduur van de ope
ra.
Het nu verschenen album
is ook voor het overgrote deel
een Duitse aangelegenheid,
want 'Akhnaten' werd in
Ludwigsburg opgenomen en
er doen vrijwel uitsluitend
Duitse muzikanten en zan
gers op mee.
'Akhnaten' vertelt in iet
wat fragmentarische opera
vorm het verhaal van de
Egyptische koning Akhnaten,
hier ook bekend als Echnaton
of Akhenaton. Akhnaten was
een buitenbeentje in de Egyp
tische dynastieën. Hij brak
met de veelheid van goden die
de Egyptenaren tot dan toe
hadden en voerde een soort
van monotheisme in. Boven
dien verplaatste hij de hoofd
stad van het Egyptische rijk
en schijnt hij incestueuze
verhoudingen te hebben ge
had met zijn moeder en kin
deren. Zijn rijk duurde ze
ventien jaar. Daarna keerde
in Egypte alles tot het oude
terug.
De schrijver Immanuel Veli-
kovsky gaat in zijn boek
'Echnaton' zo ver dat hij Ech
naton de man noemt die mo
del heeft gestaan voor de
Oedipoes-legende. Veli-
kovsky doet dat na omstan
dige bewijsvoering en er valt
wel iets te zeggen voor zijn
opvatting.
Op die uitleg gaat Glass'
opera niet in, maar het is
niettemin een indrukwek
kend geheel gewordea 'Akh
naten' ligt een tipje op van de
mysterieuze sluier die nog
immer over het oude Egypte
hangt en al is de plaat hier en
daar wat gewild mystiek en
raadselachtig, de thematiek is
wel degelijk heel boeiend.
Dat geldt in nog veel ho
gere mate voor de muziek.
Philip Glass heeft optimaal
gebruik gemaakt van de hem
ter beschikking staande mu
zikanten en zangers en bij
vlagen wonderschone muziek
weten te creëren.
Voor wie zes plaatkanten al
een hele zit vindt, zal Glass'
visie op 'Akhnaten' wellicht
schokkend zijn. Hij laat in het
begeleidend schrijven bij het
album weten dat 'Akhnaten'
samen met 'Einstein on the
beach' en 'Satyagraha' eigen
lijk een trilogie vormt Er zit
ten, ondanks de verschillen in
timbre en stemmingen, grote
muzikale overeenkomsten in
en eigenlijk, zo stelt Glass,
zou je de drie achter elkaar
binnen een week uitgevoerd
moeten horen. „Het zou de
mensen de interne samen
hang duidelijk maken en het
zou het publiek een coherente
muzikale en theatrale beleve
nis bezorgen".
Drie opera's van Philip
Glass in een week tijd uitge
voerd lijkt voorlopig nog een
wensdroom te zijn, maar met
Philip Glass weet je het nooit
Zijn ster is nog immer rij
zende en hij weet een steeds
grote publiek en dus ook
steeds meer geldschieters te
interesseren.
Stilzitten en afwachten of
zijn dromen in vervulling
gaan doet Philip Glass in
ieder geval niet. Hij is mo
menteel druk in de weer om
een opera voor de film tot
stand te brengen. Dat wordt
'The fall of the house of Us
her' naar het gelijknamige
werk van Edgar Allan Poe.
De agenda voor de komende we
ken ziet er als volgt uit:
Communards, 17 december in
Den Haag (Congresgebouw)
Fabulous Thunderbirds en Omar
the Howlers, 20 december in
Deinze (Briel poort)
Gun Club, 18 december in Til
burg (Noorderligt)
Jo Lemaire, 19 december in Til
burg (Noorderligt)
King Diamond, 20 december in
Tilburg (Noorderligt)
Eliza Waut, 26 december in Til
burg (Noorderligt)
3 Mustaphas 3, 18 december in
Goes ('t Beest) en 23 december in
Den Bosch (Willem 2)
Roger Chapman, 15 januari in
Tilburg (Noorderligt)
Legendary Pink Dots, 24 januari
in Den Bosch (Willem II)
John Cougar Meilencamp, 20 ja
nuari in Den Haag (Congresge
bouw)
Lloyd Cole the Commotions, 20
januari in Utrecht (Vredenburg)
Jonathan Richman, 22 januari in
Breda (Para)
Pablo Moses, 22 januari in Til
burg (Noorderligt)
The Alarm, 28 januari in Utrecht
(Vredenburg)
imeesici van HulsJj
Mr. F.A.W. Jacobs
)e burgemeester
A Ar- CA)
