N
EN
-1 lot
lot
MINISTERIE SOMBER OVER EUROPESE TOP KOPENHAGEN
STBEP
r werk van
Jas
Indikken beste oplossing van mestprobleem
FINANCIËN
Economische waarde
vrijwilligerswerk
32 miljard gulden
Inkomsten grootste bedrijven vorig jaar fors terug
DE STEM FINANCIËN/ECONOMIE WOENSDAG 2 DECEMBER 1987
.01170-5221
T19
WERKNEMERS MOESTEN RUIM NEGEN MEJARD GULDEN INLEVEREN
AMSTERDAM - De direc
teur-generaal landbouw en
voedselvoorziening van het
Ministerie van Landbouw J.
van der Veen verwacht niet
dat tijdens de Europese top,
die komend weekeinde in
Kopenhagen wordt gehou
den, afspraken gemaakt zul
len worden over het toe
komstig landbouwbeleid.
Positief
Bezinning
- FOTOGERDUKSTRA
ostuum kollecbe
;treep.Ukunt
)essins.Dekwaxï
buiten kijf.
irote merken
l kijken en
en op een primï
PROMEST START NIEUWE PROEF MESTVERWERKING
i
NI EUWSOVERZICHT
Geen provisie bij verzilveren Eurocheques
Grundig: Niet eindeloos wachten met DAT
Taiwan wil verdeelcentrum in Rotterdam
Oplage dagbladen gestegen
Ruim vijfhonderd mensen op straat bij IHC
Halljaarwinst Allied Lyons omhoog
OT
moeten zijn! Grenen
len, zou dat ook niet
D
en selectie
erseizoen
swool
Bleyle
luxe John
lo
opdassen.
tels; deze
bh te
en diverse
spfer
nerle
n
teer
hem en
Door Pieter-Jan Dekkers
De dalende dollar begint nu
toch echt zijn tol te eisen. De
grootste Nederlandse be
drijven, inclusief de multi
nationals, zien hun verdien
sten drastisch teruglopen.
De middelgrote bedrijven
nemen de rol van groeiers
niet over.
Dat zijn de belangrijkste con
clusies uit het jaarlijkse onder
zoek van het Financieel-Eco-
nomisch Magazine FEM naar
de 100 grootste Nederlandse on
dernemingen.
Daaruit blijkt verder dat
vooral de multinationals het
vorig jaar hebben laten afwe
ten. Met name de dalende dol
lar was daar de oorzaak van.
De 100 grootste bedrijven
verdienden vorig jaar samen
119,5 miljard gulden. Dat is,
vergeleken met het jaar daar
voor, een stuk minder. Toen
verdienden de ondernemingen
samen nog zo'n 147,3 miljard
gulden. Een verlies derhalve
van 27,8 miljard gulden.
Dat verlies komt volgens
FEM geheel op rekening van de
vier multinationals Koninlij-
ke/Shell Groep, Philips, Unile
ver en Akzo. Die leverden sa
men 27,9 miljard gulden in.
Behalve de problemen met
de dalende dollar is ook de
scherpe daling van de olieprijs
daar mede oorzaak van. Verder
daalden de inkomsten door
desinvesteringen, terwijl
nieuwe investeringen nauwe
lijks voor enige compensatie
zorgden.
Als de vier multinationals
buiten beschouwing worden
gelaten dan verdienden de an
dere 96 ondernemingen samen
91,6 miljard gulden. Dat is
slechts 106 miljoen gulden meer
dan in 1985, waaraan de con
clusie kan worden verbonden
dat die bedrijven ook nauwe
lijks meer bijdragen aan de
welvaartsgroei.
Eerst nog niets over de ma
nier waarop FEM de top hon
derd heeft samengesteld en de
criteria die daarbij zijn gehan
teerd. Uitgegaan wordt van de
netto toegevoegde waarde.
De toegevoegde waarde van
een bedrijf is het ruimst denk
bare winstbegrip. Het staat
voor het totale inkomen, dat
door alle binnen het bedrijf
werkende groepen wordt 'bin
nengebracht', inclusief de
werknemers. Anders vertaald:
de toegevoegde waarde is het
verschil tussen de omzet (de to
tale opbrengsten) en de kosten
van bij derden ingekochte goe
deren of diensten.
Er is verder een onderscheid
tussen bruto toegevoegde
waarde en netto toegevoegde
waarde. Bij de bruto toege
voegde waarde zijn de afschrij
vingen verrekend.
Op de top honderd van FEM
wordt uitgegaan van de netto
toegevoegde waarde. En dan
blijkt dat HES Beheer vorig
een van de snelste groeiers is
geweest: van de 90ste naar de
61ste plaats. De netto toege
voegde waarde van dat bedrijf
groeide met maar liefst 71 pro
cent.
Andere stijgers zijn Vendex
International, Volvo Car, Bols,
Coberco, Borsumey Wehry,
Otra, Macintosh, Martinair,
Schuitema en het Bredase Van
Melle. Dat bedrijf kwam in
1985 nog niet op de top honderd
voor.
Grote verliezers zijn de
Ballst Nedam Groep (het
bouwconcern verloor 333 mil
joen gulden, bijna 72 procent),
Koninklijke/Shell Groep, DSM,
Berkel groep, Furness, Ceteco,
Wilma International en Bos-
Kalis.
Aan de top van de ranglijst
is, ondanks het slechtere resul
taat van de Koninklijke/Shell
Groep, niets veranderd. Dat
concern verloor vorig jaar 24,1
miljard gulden, wat neerkomt
op 40 procent van de totale in
komsten, maar prijkt deson
danks nog steeds bovenaan
Philips blijft nummer twee met
een verlies van bijna 8 procent,
Unilever derde (min 10 procent)
en Akzo vierde (min 4 procent).
Vendex International klom
van de achtste naar de vijfde
plaats. DMV Campina schoof
een plaatsje op en staat nu op
de 40ste plaats. De CSM (Breda)
gaat vier plaatsen vooruit en
komt daardoor op de 41ste
plaats. De netto toegevoegde
waarde van dit concern groeide
vorig jaar met 11,4 procent.
Ook de Koninklijke De
Schelde (Vlissingen) boekte vo
rig jaar een lichte winst. Het
concern steeg een plaats en
staat nu op de 62ste plaats.
Audet, het uitgeversconcern
waartoe ook De Stem behoort,
klom zeven plaatsen en staat
nu op de 70ste plaats. De netto
toegevoegde waarde van dit
concern groeide vorig jaar met'
bijna 11 procent.
De verdeling van de netto
toegevoegde waarde levert ook
aardige gegevens op. Van de
totale inkomsten van de 100
grootste bedrijven - 119,5 mil-
j ard gulden dus - verdween vo
rig jaar 60,9 miljard gulden in
de loonzakjes van de werkne
mers. Nog eens 17,4 miljard
gulden raakten de bedrijven
kwijt aan sociale lasten.
De vermogensverschaffers
kregen de beschikking over 26,2
miljard gulden. Ruim 9,1 mil
jard gulden daarvan werd ge
reserveerd, 8,2 miljard ging als
rentebetaling naar de externe
kapitaalverschaffers en 8,9
miljard gulden werd aan de
aandeelhouders uitgekeerd.
De overheid tenslotte tou
cheerde 14,5 miljard gulden
(belastingen en heffingen). De
uitgekeerde WIR-premies zijn
al in dat bedrag verrekend.
Dat de werknemers in totaal
78,7 miljard gulden claimden
lijkt een fors bedrag. Maar ver
geleken met 1985 gingen ze er
fors op achteruit. In dat jaar
ontvingen ze nog 87,8 miljard
gulden.
Er zijn overigens grote on
derlinge verschillen tussen wat
de betrokken bedrijven kwijt
zijn aan werknemers, aandeel
houders, externe* kapitaalver
schaffers en de overheid. Bij de
Koninklijke/Shell Groep bij
voorbeeld verdwijnt slechts
34,7 procent aan lonen en so
ciale lasten. Bij dit concern
kunnen de kapitaalverschaf
fers op 33,8 procent rekenen,
terwijl de overheid 31,6 procent
van de inkomsten afroomt.
Philips schiet naar de andere
kant door. Daar gaat maar
liefst 85,4 procent op aan lonen
en sociale lasten. De kapitaal
verschaffers krijgen 11,5 pro
cent en de overheid 3 procent.
Kapitaalverschaffers zijn
behalve bij de Koninklijke/
Shell Groep ook goed af bij de
Gasunie, waar ze 60,6 procent
van de netto toegevoegde
waarde voor hun rekening ne
men. Bij HAL Trust is dat 55
procent en bij Center Pares 46,2
procent.
Aandeelhouders en andere
kapitaalverschaffers zijn het
slechts uit bij Ballst Nedam,
waar vergeleken met 1985 de
uitkeringen daalden met ruim
100 procent. Ook bij Wilma In
ternationaal was het voor de
kapitaalverschaffers vorig jaar
geen vetpot.
Inkomens landbouw op peil
Door Kees den Exter
Van der Veen sprake die ver
wachting uit tijdens de perscon
ferentie van de Landbouw RAI
'88 die gehouden wordt van 18 tot
en met 23 januari.
Het uitblijven van afspraken kan vol
gens Van der Veen leiden tot een ern
stige marktverstoring: „Vorige week
zijn ook de landbouwministers er niet
uitgekomen, vooral vanwege de pro
blematische financiering van de
maatregelen. Daardoor nemen ook de
financiers van de landbouw een af
wachtende houding aan. Dat is een vi
cieuze cirkel. De zaak spitst zich nu
toe".
Van der Veen, zich baserend op
voorlopige cijfers van het Lanbouw
Economisch Instituut, verwacht dat
dit jaar met de uitvoer van land- en
tuinbouwprodukten en de agrarische
industrie op de nationale betalingsba
lans een positief saldo wordt geboekt
van ongeveer zeventien miljard gul
den. Dat is ongeveer evenveel als vo
rig jaar.
Van der Veen vindt dat de land- en
tuinbouw het ten opzichte van andere
sectoren niet slecht doen. De omzet in
volume stijgt dit jaar met 7 procent,
terwijl voor de gehele Nederlandse
economie wordt gerekend op 4 pro
cent. De uitvoerwaarde van land- en
tuinbouwprodukten daalt met onge
veer 2 procent, terwijl de totale uit
voerwaarde volgens verwachting met
8 procent daalt.
Over het lopende boekjaar voor
boeren en tuinders, dat tot mei '88
loopt, is Van der Veen 'genuanceerd
positief'. In de akkerbouw en var
kenshouderij worden ongunstige re
sultaten verwacht, in de glastuinbouw
en in de melkveehouderij is het beeld
in het algemeen niet ongunstig, aldus
de topambtenaar.
Van der Veen schilderde een som
ber toekomstbeeld voor met name de
akkerbouw: „Gelet op de schaal
waarop we hier akkerbouw bedrijven
alsmede het hoge niveau van de vaste
kosten voor arbeid en grond zitten wij
gerekend de aardappelteelt maakt al
zijn derde opeenvolgende moeilijke
jaar door. Die 'verdringing' doet zich
ook internationaal voor. Fransen en
Duitsers gaan, eveneens als gevolg
van de melkquotering, steeds meer
aardappelen produceren".
Veel perspectief kan Van der Veen
de akkerbouw niet bieden: „We kun
nen hooguit de structuur verbeteren.
Verdere marktordening is het laatste
wat we moeten hebben. In het verle
den zijn we veel te ver gegaan met het
garanderen van inkomens. We moe
ten terug naar een meer marktgericht Rpcphpi Hpn
beleid en de gevolgen daarvan zijn
onmogelijk op te vangen met inko
menstoeslagen. Bezinning op de toe
komst zal voor nog al wat mensen in
de akkerbouw een harde confrontatie
worden".
J van der Veen
hier ten opzichte van bijvoorbeeld En
geland en Frankrijk slecht. Daar
komt bij dat een deel van de gevolgen
van de melkquotering op het bord van
de akkerbouwer terecht komt Melk
veehouders werpen zich op hun vrij
komende grond op vrije produkten,
bijvoorbeeld aardappelen. Maar uit-
Ten aanzien van de melkproduktie
pleitte Van der Veen voor een tweede
prijzensysteem: „Nationaal gezien is
de melkquotering een slechte zaak.
Gezien onze plaats op de wereldmarkt
■had onze melkproduktie nog best wat
kunnen groeien, in plaats van de pro-
duktiedaling met 15 procent die .we
sinds 1983 hebben meegemaakt. Wij
moeten toe naar méér open prijscon
currentie. De huidige regelgeving
werkt verslavend. In een twee-prij-
Brouwerijstraat 7
Markt 14
"5 Door Kees den Exter
"ffBREDA/SITTARD - Cen
trifugeren is een van de
hulpmiddelen om overtol-
JJlige mest te verwerken tot
een rendabel te transporte
ren produkt.
5 Hét probleem van mest is dat
het voor het overgrote deel be
staat uit water. Transport naar
gebieden waar behoefte is aan
mest, zoals Zuid-Frankrijk,
wordt daardoor een onbetaal
bare zaak. Indikken is dus het
parool.
Z De experimentele mestver-
SJ-Werkingsfabriek Promest in
Helmond, een samenwerkings
verband van de overheid en het
agrarische bedrijfsleven, gaat
daarom onder meer mest cen
trifugeren met een decanteer
centrifuge.
Directeur B. Hilberts van
Promest: „Vergiste mest bevat
ongeveer acht procent droge
stof. Uit de centrifuge komt een
stroom water die nog maar een
procent droge stof bevat en een
koekachtige substantie die
voor een kwart bestaat uit
droge stof en voor driekwart
uit water. Door een thermische
bewerking halen we ook dat
water nog eruit en dan resteert
oen mestkorrel die wél renda
bel te exporteren valt. Voorbe
werking in de centrifuge is
noodzaak omdat mechanische
indikking veel goedkoper is
dan thermische".
Promest hanteert ook andere
methoden voor het indikken
van mest. Een zeefbandpers,
maar zo'n machine is volgens
de heer Hilberts ingewikkelder
en kwetsbaarder: „Er zijn ook
experimenten met een electro-
koestische methode. Er worden
dan geluidsgolven door de mest
gestuurd en de eerste resulta
ten zjjn hoopgevend. We begin
nen in de experimentele fase
met de verwerking van 100.000
ton per jaar. Maar via een mil
joen ton willen we toewerken
naar vijf miljoen ton per jaar.
Dp die schaal zullen we niet
hunnen volstaan met centrifu
ges".
De Promest-installatie in Helmond
Een decanteercentrifuge kan
ook worden ingezet bij bijvoor
beeld de aardappelverwer-
kende industrie, bij het reini
gen van afvalwater dat ont
staat na het reinigen van olie
tanks of -krakers en bij het in
dikken van de slibvelden van
rioolzuiveringsinstallaties,
kortom op plaatsen waar een
substantie vrijkomt die veel
water bevat.
De decanteercentrifuge is in
principe te vergelijken met de
huis-, tuin- en keukencentri
fuge waarmee wasgoed ge
droogd wordt. De hoge snelheid
waarmee de trommel draait
zorgt ervoor dat het water uit
het wasgoed vliegt. Zo gaat het
ook met de decanteercentrifu
ge. Alle vaste stoffen die
zwaarder zijn dan water wor
den naar buiten geworpen en
met behulp van een in de trom
mel ronddraaiende schroef af
gevoerd. Voor industrieel ge
bruik is de decanteercentrifuge
als zodanig niet nieuw. In de
zuivelindustrie bijvoorbeeld
wordt het apparaat veelvuldig
toegepast.
Pieralisi Benelux BV uit
Bleiswijk bewerkt sinds het
midden van dit jaar de Neder
landse markt met een decan
teercentrifuge voor afvalwater.
Het bijzondere aan de decan-
teer-centrifuge van Pierelisi is
volgens directeur Sydney
Boerlage dat deze centrifuge
door enkele constructieve bij
zonderheden, maar vooral door
de toepassing van een bijzon
der harde staalsoort geschikt is
voor de verwerking van agres
sieve, bikkelharde of kleverige
stoffen.
Volgens Boerlage zijn er veel
voordelen voor de gebruiker:
„De leverancier van industrieel
afvalwater wordt door het
Hoogheemraadschap aangesla
gen op grond van de hoeveel
heid zuurstof die nodig is om
het water weer te reinigen. Wij
kunnen 99,9 procent van de
vaste stof uit het afvalwater
halen, waardoor de heffing van
het Hoogheemraadschap stuk-
Grundig-topman Van
Tilburg. - fotoanp
zensysteem kun je een boer een be
perkt quotum laten melken tegen een
gegarandeerde prijs en daarbovenop
nog een hoeveelheid tegen een lagere
prijs, voor de wereldmarkt".
In de afgelopen jaren hebben de in
komens in land- en tuinbouw zich
volgens hem vrij gunstig ontwikkeld,
ook in verhouding tot de inkomens
van boeren en tuinders in vergelijk
bare en voor ons land belangrijke af
zetlanden als Duitsland, Engeland en
Frankrijk. Maar met name de klei
nere bedrijven zitten in een ongun
stige positie.
Gezien het overwegende gezinska
rakter van het agragrisch bedrijf
vindt Van der Veen dat bij de weer
gave van de inkomensontwikkeling
ook rekening moet worden gehouden
met het inkomen van de overige ge
zinsleden uit het bedrijf en uit het
eigen kapitaal in het bedrijf.
Op veel bedrijven werken man en
vrouw samen. Van der Veen erkent
dat als alleen wordt gekeken naar de
arbeidsopbrengst van de ondernemer
deze in vele gevallen bescheiden is in
vergelijking met bij voorbeeld de in
de land- en tuinbouw geldende collec
tieve arbeidsovereenkomsten voor
werknemers.
ken omlaag kan. Om over de
afvoer van vervuild water naar
een verbrandingsoven nog
maar niet te spreken. Aan
transport- en verbrandings-
kosten is men een vermogen
kwijt, terwijl vaak het over
grote deel van het afval zuiver
water is. Alleen al door die ge
gevens hebben onze machines
een zeer korte terugverdien-
tijd".
Volgens Boerlage kan mas
sale toepassing van zijn centri
fuge ook de aantasting van het
Nederlandse rioolstelsel ver
tragen: „Omdat steeds meer
wasmachines steeds vaker
draaien en omdat wij ons
steeds vaker douchen stijgt de
temperatuur in het rioolstelsel
voortdurend, langzaam maar
gestaag. Die stijgende tempe
ratuur wordt een steeds beter
leefklimaat voor bacteriën.
Daardoor ontstaan vergis
tingsprocessen die in steeds ho
ger tempo het beton van de rio
lering aantasten. Hoe minder
vaste stof er in het riool komt,
hoe trager dat proces verloopt".
Het Hoogheemraadschap
West-Brabant heeft nog geen
'klanten' die zijn overgestapt
op het onttrekken van de vaste
stof aan afvalwater met behulp
van een decanteercentrifuges.
Woordvoerder J. van Eekelen:
„Zelf hebben we die centrifu
ges wel eens gehad bij onze zui
veringsinstallatie, om slib in te
dikken. Maar die hebben we
gauw weer van de hand ge
daan. Voor dat doel werken
zeefbandpersen veel beter".
Wél enthousiast is men bij
Select Frites in Kerkrade. Daar
worden aardappelen verwerkt
tot patat-frites, een proces
waarbij veel vervuild water
vrijkomt. De bedrijfsleider:
„We zitten met een aanslag van
het Hoogheemraadschap van
zes cijfers en ons is er natuur
lijk heel wat aan gelegen om
dat bedrag te verlagen. En de
vuilstort accepteert alleen
steekvaste stoffen. We zijn nu
bezig met de derde proef met
de mobiele Pieralisi-installatie.
Over de eerste proef waren we
razend enthousiast".
DEN HAAG (ANP) - De Franse banken zullen bij de verzilve
ring van eurocheques geen provisie meer vragen van Neder
landers. Dit is besloten tijdens de vergadering van de Europese
Raad van de organisatie Eucheque International, die in Sche-
veningen bijeenkwam. Het besluit houdt in dat aan vakantie
gangers geen extra kosten meer in rekening worden gebracht
bij het verzilveren van de cheques, maar dat die bij afrekening
in Nederland worden doorberekend.
NEURENBERG (ANP) -
Hopelijk komt er snel een
akkoord met de
muziekindustrie over
auteursrechten, zodat de
DAT-recorder kan worden
geïntroduceerd. De
recorder kan op de markt
worden gebracht als alle
grote ondernemingen er
overeenstemming over
bereiken, maar 'er kan niet
eindeloos worden gewacht'.
Dit heeft de nieuwe
voorzitter van de raad van
bestuur van het Westduitse
elektronicaconcern
Grundig, J.J.G.C. van
Tilburg, gezegd. Van
Tilburg gaat de Grundig-
directie vanaf 1 december
leiden.
Met de DAT-recorder kan op digitale wijze muziek worden
opgenomen zonder verlies aan kwaliteit. De muziekindustrie
vreest dat er op grote schaal illegaal muziek zal worden
gecopieerd. De grote fabrikanten hebben de DAT-recorder
voorzien van een zogenoemde spoiler, zodat er alleen op
analoge wijze muziek mee kan worden opgenomen.
AMSTERDAM (ANP) - Taiwan wil in Rotterdam een centrum
vestigen voor de distributie van zijn produkten in Europa. Het
land heeft heeft verder voor 74 miljoen gulden orders geplaatst
bij het Nederlandse bedrijfsleven, waarvan de grootste order
(van vijftig miljoen gulden voor een opslag- en
verladingsinstallatie voor lpg) is gegaan naar Schelde
Industrial Construction.
Andere bedrijven die orders konden boeken waren Philips,
Petrogas en Storkketels.
Een vijftig man tellende handelsdelegatie uit Taiwan is tot 12
december in Europa om orders te plaatsen ter waarde van
ongeveer twee miljard dollar. Behalve Nederland bezoekt de
inkoopdelegatie onder meer de Bondsrepubliek, Frankrijk en
Oostenrijk.
AMSTERDAM (ANP)- De totale betaalde oplage van
Nederlandse dagb laden bedraagt 4.558.098. De landelijke
dagbladen namen er 1.931.215 voor hun rekening, tegenover
2.626.883 stuks voor de regionale dagbladen. De gemiddelde
oplagestijging voor de regionale bladen bedroeg 0,6 procent,
terwijl de betaalde oplage van De Stem met 1,1 procent steeg.
De oplage voor De Stem is 107.050, voor de Provinciale Zeeuwse
Courant 61.149 en het Brabant Nieuwsblad 47.882.
SLIEDRECHT (ANP) - Ruim 500 van de 1.300 werknemers van
het scheepsbouwbedrijf IHC, gespecialiseerd in
baggermaterialen, hebben dinsdagmiddag officieel ontslag
aangezegd gekregen.
Eind oktober werd bekend dat de IHC-directie 600 mensen
wilde ontslaan. Volgens De Haan kon dat aantal met circa 80
mensen worden verminderd, doordat zoveel werknemers
intussen op eigen verzoek ontslag hebben genomen, dan wel
gebruik hebben gemaakt van de VUT-regeling.
Voor de mensen die ontslag aangezegd hebben gekregen is
dinsdag ontslagvergunning aangevraagd bij het Gewestelijk
Arbeidsbureau. De behandeling van de aanvraag zal volgens
De Haan één tot drie maanden in beslag nemen.
Volgens de directie is IHC tot een drastische reorganisatie
gedwongen door het uitblijven van orders van de off-shore
industrie (buitengaatse olie- en gaswinning).
LONDEN (RTR) - Het Britse dranken- en
voedingsmiddelenconcern Allied Lyons (waartoe ook Allied
Breweries en Skol behoort) heeft in de zes maanden tot en met
half september zijn winst voor belastingen met 33 procent zien
stijgen tot 197,5 miljoen pond sterling (665,5 miljoen gulden). De
nettowinst ging in vergelijking met de eerste helft van het
voorgaande boekjaar met 20 procent omhoog tot 118,7 miljoen
pond (400 miljoen gulden), terwijl de omzet met 25 procent
toenam tot 2,14 miljard pond (7,21 miljard gulden).
AMSTERDAM (ANP) - De ongeveer vijf miljoen Neder
landers die vrijwilligerswerk verrichten, vertegenwoor
digen mogelijk een 'economische waarde' van bijna 32
miljard gulden. Dat is 8,4 procent van het nationale pro
dukt.
De economen Renooy en Kloos
terman schrijven dat in het
boekje 'Dat doe je gewoon', dat
is uitgegeven ter gelegenheid
van de door de Verenigde Na
ties ingestelde Internationale
vrijwilligersdag (7 december).
De schatting van de om en
nabij vijf miljoen Nederlan
ders die op en of andere manier
vrijwilligerswerk doen, hebben
Renooy en Kloosterman niet
van zichzelf. Die raming is re
cent nog door anderen ge
maakt, maar beide economen
zeggen wel als eersten en op
basis van die schattingen aan
dacht te besteden aan de econo
mische betekenis van vrijwilli
gerswerk.
Renooy en Kloosterman be
rekenden in de eerste plaats
het totale aantal door vrijwlli-
gers gewerkte uren. Zouden
deze uren uitsluitend op basis
van het minumumloon worden
uitbetaald, dan komen beide
economen al uit op ruim 17 mil
jard gulden (4,6 procent van het
nationale produkt).
Een 'betere maatstaf' vinden
zij echter het modale inkomen.
Dat doorgerekend, komen zij
uit op bijna 32 miljard gulden.
De schrijvers noemen dit 'een
meer betrouwbare schatting',
hoewel zij erkennen dat vrij
willigerswerk zich door haar
aard moeilijk economisch laat
vertalen.
Renooy en Kloosterman ver
geleken de huidige getallen met
die van jaren geleden. Vrijwil
ligerswerk wordt steeds be
langrijker, concluderen zij op
basis van deze vergelijkingen.
Tegenover vijf uur betaalde
arbeid, staat thans circa één
uur onbetaalde arbeid door
vrijwilligers.
De omvang van het vrij willi
gerswerk wordt waarschijnlijk
onderschat door het 'fragmen
tarische en verspreide karak
ter' ervan, denken de onderzoe
kers. De meeste vrijwilligers
zijn te vinden in achtereenvol
gens de volgende sectoren:
sport, buren-, bejaarden- en
gehandicaptenhulp en hobby.
De schrijvers signaleren een
'structurele trend': het vrijwil
ligerswerk zal in omvang blij
ven toenemen. Er is de ko
mende jaren onvoldoende
sprake van economische groei,
steeds meer mensen worden
voor langere tijd afhankelijk
van een minimuminkomen en
de overheid stoot taken af.
De ontwikkelingen leveren
volgens Renooy en Klooster
man op den duur wel 'een inte
ressante paradox' op, want, zo
menen zij, als de overheid ta
ken afstoot wil zij het vrijwilli
gerswerk tegelijk wel meer
controleren. De economische
betekenis van vrijwilligers
werk neemt dus toe, maar of er
'dan nog daadwerkelijk ge
sproken kan worden van vrij
willigerswerk, is de vraag',
stellen de auteurs.
