DESTEM
HET BEWIJS TEGEN
ROB VAN Z.
IS NIET WATERDICHT
7!
DE STE
AUDET
DAT DE
MAAR
PRECII
voor
BEROEP OP
DECEMBEI
GERECHTSHOF
DIRECTE
VAN BEDRI
MET 20
WERKNEMI
andra van Raalten opent die
herfstachtige vrijdagochtend 30 november 1984 haar
boetiek 'Manoek' normaal om 10 uur. Het is vrijdag en
dan doet ze de boetiek alleen. Dat kan goed, want veel
klanten zijn er nooit op zo'n dag. Sandra is een zeer
aantrekkelijke jonge vrouw van 21 jaar. Als zodanig is
ze de hele straat, de drukke Westzijde in het hart van
Zaandam, allang opgevallen. Ze is verloofd met Luc
Nijholt, de middenvoor van Haarlem en een populaire
figuur in Zaanstad. De winkel van Sandra, Manoek, is
een 'boetiek' in vlotte (en prijzige) vrouwenwindsels.
Manoek, een knus winkeltje, is ondergebracht in een
fraai gerestaureerd, oud-Zaans pand. Het belooft die
vrijdag weer een rustige ochtend te worden. Van 10
tot 11 uur meldt zich geen enkele klant.
Haardracht
Beestachtig
Arrestatie
Bewijzen
Protesteren
ZATERDAG
28 NOVEMBER 1987
Zwaarder
Tanden
afscheid genomen al
tenconcern waartoe
jaar dagbladman ge
een krantenman in h,
hem over de conci
voortschrijdende cor
de veranderingen in
decennia. Een interv
rantiers.
Subtiel
g
D:
S
Door Cees Manders
De eerste klant (nou ja, klant) komt om
even over elven de zaak binnen. Hij zal
tegelijk haar laatste klant zijn. Rond
kwart over elf meldt zich een tweede
klant, een 67jarige Zaandamse vrouw. Ze
loopt de zaak in, kijkt rond, wat ver
baasd, want personeel (Sandra dus) is
nergens te zien.
Als ze even verder loopt, naar achter,
ziet ze een man bij de paskamer staan.
Hij heeft een getinte gelaatskleur, git
zwart, krullend haar tot in de nek en is
vrij fors van postuur. „De winkel is ge
sloten", roept hij haar toe. 'Hê, wat gek',
denkt de vrouw bij zichzelf. 'Waarom is
de deur dan niet op slot?'. Maar ze staat
er niet langer bij stil, draait zich om en
loopt de winkel uit.
Als ze de winkeldeur achter zich dicht
trekt, kijkt ze op haar horloge. Het is net
kwart over elf. 'Als ik opschiet, haal ik
de bus nog', denkt ze.
Het is inderdaad slap die ochtend,
want pas om vier minuten over half
twaalf komt er weer een klant de zaak
binnen. Als ook zij niemand ziet om
haar te 'helpen', loopt ze verder de win
kel in. Ze denkt: 'Misschien is de juf
frouw wel bezig bij de paskamers'. En
dan ziet ze ineens die enorme plas bloed,
die onder het gordijn van de paskamer
uit komt.
Ze heeft niet de moed verder te kijken.
Ze draait zich om, loopt de boetiek uit
en vraagt de buren de politie te bellen.
De politie is onmiddellijk ter plaatse. En
zij doet in de paskamer een gruwelijke
vondst: voor de spiegel, voorover op
haar knieën, midden in de plas bloed,
ligt Sandra. Ze is aan handen en voeten
gebonden met repen gordijnstof. Een
zakdoek is in haar mond gepropt. Haar
hals vertoont diepe snij- en steekwon
den. Ze is dood, volledig leeggebloed,
zegt de patholoog anatoom later.
Sandra lijkt niet seksueel mishandeld,
want ze heeft alle kleren nog aan en haar
lichaam vertoont ook geen blauwe plek
ken. Vreemd is wel dat ze kort voor el
ven nog door een etalagekijkster is ge
zien met loshangend haar, terwijl ze een
half uur later gevonden wordt met opge
stoken haar. Dit laatste is een detail dat
pas in een vrij laat stadium van het on
derzoek de aandacht krijgt die het ver
dient.
Haar sieraden, waaronder een gouden
halsketting, zijn verdwenen en de kassa
is geplunderd. Maar daar zat niet veel
in: ƒ269, een bedrag dat te klein is om
ook maar een beetje roofmoord te recht
vaardigen.
Toch denkt de politie het eerst aan een
uit de hand gelopen beroving. Er zit
niets anders op, want de poütiedokter
kan op het stoffeüjk overschot van
Sandra geen spoor van een seksueel mis
drijf vinden. Er worden getuigen ge
hoord, veel getuigen. Er wordt uitgebreid
buurtonderzoek gedaan.
Een vrouw weet te melden dat zij die
ochtend aan de Westzijde haar ruiten
aan het zemen was, toen een man die zij
nog nooit eerder gezien had naar haar
toe kwam. „Hij zet niets, maar stak zijn
handen in mijn emmer water. En het wa
ter kreeg toen direct een wat bruinige
kleur." Was het bloed dat die vreemde
voorbijganger van zijn handen had ge
wassen? Onbegrijpelijk, maar de politie
onderzoekt dit spoor niet verder.
De moord op Sandra van Raalten jaagt
menigeen in Zaandam de stuipen op het
lijf. Maar daarvoor is die ook beestachtig
genoeg. Trouwens iedereen kende de
'Zaanse schone', Sandra, als de aan
staande van Luc Nijholt, de populaire
speler van het eerste van Haarlem.
Wanneer Sandra wordt begraven, op
de 'Algemene' aan de Zuiddijk, is 'half
Zaandam is erbij. De recherche ook,
maar met filmcamera's en dergeüjke. Er
zijn heel wat moordenaars die de begra
fenis van hun slachtoffer voor geen geld
willen missen
Dagen, weken, maanden gaan voorbij,
maar de moordenaar blijft spoorloos.
Honderden uren verhoren, speuren en de
inzet van tientallen rechercheurs leiden
tot niets. De Zaanse politie heeft het er
maar moeilijk mee. En niet alleen daar
mee. Intern zijn er grote en verrassende
veranderingen: er komt een nieuwe com
missaris en een nieuwe chef recherche, in
de persoon van Henk Munting. Anderen
voelen zich gepasseerd. De stemming op
het bureau kan beter.
Munting komt van de administratie en
heeft geen enkele ervaring in het echte
speurwerk. Toch krijgt hij als eerste en
voorlopig als enige idus die raadselach
tige paskamermoord op zijn bureau.
Maar Munting heeft goede moed. Hij
bestudeert het dossier 'diepgaand'. Hij
doet dat nog eens, en dan nog eens. Ja
ren gaan voorbij.
En dan ineens, in de nacht van 19 op 20
oktober 1986, stopt er een politieauto
voor een woonhuis aan dezelfde Westzij
de, de straat van de Manoek. 'Woont
hier de familie van Z.?' Of dan Rob van
Z. direct mee kan komen naar het bu
reau. 'Hij is onder arrest, verdacht van
de moord op Sandra van Raalten.' Rob
van Z. ontkent hevig.
Rob van Z. (34) is de beste vriend van
Luc, Sandra's verloofde. Het was Rob
die Luc opving toen deze na de dood van
Sandra stuurloos en vertwijfeld rond
liep. Uren, dagen en nachten hebben de
twee met elkaar gepraat. Luc kan het ge
woon niet vatten dat zijn beste vriend
Sandra was een zeer aantrekkelijke Jonge vrouw van 21 Jaar. Als zodanig was ze de hele straat, de drukke Westzijde In het
hart van Zaandam, allang opgevallen. - foto Gelderland pers
'Paskamermoord' is
nog steeds mysterie
zijn Sandra heeft vermoord. Hij wil het
niet geloven.
Maar de Zaanse politie (en met name
haar speurhond Tim) is zeker van haar
zaak: Rob van Z. is ondanks zijn onbe
schreven strafblad en ondanks zijn on
verwoestbare vriendschap met Luc en
Sandra de enige die de moord kan heb
ben gepleegd.
Bij de zogenaamde sorteerproef aar
zelt de drugshond van het korps, Tim,
nooit. Elke keer wanneer hij heeft gesno
ven aan de samengeknoopte zakdoek,
waarmee de moordenaar Sandra's mond
had dichtgestopt, volgt hij zijn gevoelige
neus in de richting van Rob van Z. De
hond treft de lichaamsgeur van Rob ook
aan in de repen gordijnstof waarmee
Sandra was gekneveld voor haar dood.
Er is geen twijfel mogeüjk. Of toch wel?
Er is inderdaad kritiek op de sorteer
proef. Tim is weliswaar een voortreffe
lijke hasjhond. Maar dat hoeft niet te be
tekenen dat hij ook voor het fijnere sor-
teerwerk geschikt is. Professionele hon
degeleiders zijn het op dit punt niet met
elkaar eens.
En zijn de 'voorwerpen' de ge
knoopte zakdoek en de gordijnrepen, die
volgens Tim de geur van Rob van Z. dra
gen al die jaren wel op de reglementaire
(luchtdichte) manier bewaard?
Maar de bewijzen 'stapelen zich op' te
gen rijwielhandelaar Rob. De politie
ontdekt na twee jaar ook ineens een fors
gat in zijn alibi. Rob was die vrijdagoch
tend weliswaar onafgebroken in de fiet-
senzaak van zijn familie bezig geweest,
volgens zijn vader. Maar die zaak ligt
aan de Westzijde nr 64, slechts luttele
minuten van de Manoek op nr 84. Rob
had zich best een kwartiertje uit de zaak
kunnen verwijderen zonder te worden
opgemerkt.
Een derde 'bewijs' tegen Rob van Z. is
de belastende getuigenis van zijn ex-
vrouw en vriendin. Zij heeft de politie
verteld van Robs voorliefde voor sado
masochisme (SM), zijn neiging zichzelf
en zijn partner te kwellen, pijn te doen in
het liefdesspel. Enkele dagen voor de
moord had Rob thuis met haar nog naar
een SM-videofilm zitten kijken. Wie mee
hadden zitten kijken? Luc en Sandra.
Tot de gangbare SM-technieken beho
ren de kneveling van de partner en de
foltering met een mes. Precies de behan
deling die de moordenaar Sandra had la
ten ondergaan. En: „Voordat hij zich
aan SM overgeeft", onthult Robs ex-
vrouw en vriendin, „wil hij dat je je haar
opsteekt en je halsketting afdoet".
Dat alles is genoeg voor de Haarlemse
officier van justitie, mr Bot. Hij acht
doodslag bewezen en eist acht jaar ge
vangenisstraf voor Rob van Z. Volgens
Bot was Rob van Z. die ochtend even na
elven de boetiek binnen gelopen. Sandra
wist dat Rob haar begeerde en wist elke
avance te waarderen. Als die maar niet
te ver ging.
Ze moet volgens de Officier van Justi
tie die ochtend volstrekt niets in de gaten
hebben gehad. Ze liet zich mee tronen
naar de paskamer en zelfs liet ze zich aan
handen en voeten binden. Want er is
geen spoor van een worsteling gevonden.
Toen Sandra vond dat dat gekke spel
letje lang genoeg had geduurd en toen ze
begon te protesteren, moeten bij Rob de
stoppen zijn doorgeslagen. Hij begon
haar met het mes in de nek te snijden,
eerst lichtjes en toen diep en dieper. Rob
ot onze dieol
droefheid is op een wrede en
loze manier een eind gekomen aa
het jonge bruisende leven van mi
innig geliefde vriendin, onze lie»
dochter, kleindochter, aanstaand
schoondochter, schoonzuster
nicht
SANDRA VAN RAALTEN
op de leeftijd van 21 jaar.
Zo luidt de tekst van een overlijden»
verten tie in de Telegraaf van 4 decemlx
1984.
Op 1 december begint het Hof te An
sterdam de strafzaak in hoger beroept
gen de Zaandammer Rob van Z. die
recht moet staan op beschuldiging va
moord op Sandra van Raalten. Hij
door de rechtbank al tot twaalf jaar a
vangenisstraf veroordeeld. Volgens velt
is dat vonnis een justitiële miskleun vt
jewelste. De bewijzen tegen Rob vani
zouden uiterst mager zijn en het polili
onderzoek zou verre van perfect zijn
weest.
Het hof heeft het er, zo blijkt, mat
moeilijk mee. Op 8 september moest b
de behandeling schorsen om de recht!
commissaris opnieuw alle getuigen
deze zaak te horen. En zij zijn met hu
acht en vijftigenDat verhoor mot
elke twijfel over de identiteit van
moordenaar wegnemen.
moet in trance hebben gehandeld,
een soort robot. Dat zou moeten verkl
ren dat hij enkele minuten later, terug
de fietsenzaak, kon doen alsof er met
was gebeurd, alsof hij aan het gruwelijk
gebeuren part noch deel had gehad.
Tot zover de officier van justitie. Rol
verdediger laat zich evenwel niet onbt
tuigd. Hij wijst op de onbetrouwb;
heid van de sorteerproeven. De zakdt
en de gordijnrepen die Tim naar
hebben geleid hebben bijna twee jaar ii
een boterhamzak verpakt in een
reaula op het politiebureau gelegen,
hadden volgens experts minstens lucht
dicht en stofvrij verpakt moeten zijn a
weest.
'En waar, edelachtbare, is toch Jij
forse man met donker uiterlijk en m
krulhaar tot in zijn nek, die de bejaari
Zaanse dame die ochtend omstreeks
tijdstip van de moord in de boetiek h
gezien?' Rob van Z. is donkerblond,
lichte gelaatskleur en vrij mager.
De rechter luistert naar de officier
justitie en hij doet nog meer. In
van de geëiste acht jaar legt hij Rob
Z. een straf van maar liefst twaalf ja]
op, vanwege de 'buitengewoon
lijke en weerzinwekkende' mai
waarop hij Sandra van het leven 1
beroofd.
Dit rechtbankvonnis lost niets
Alle vragen rond de paskamermot
blijven onbeantwoord. Rob van Z. hot
bij hoog en laag vol onschuldig te zijntl
hij gaat in hoger beroep bij het Gerecl®
hof te Amsterdam. Zijn advocaat spreekl
van 'de grootste gerechteüjke dwali"
van de laatste tien jaar'.
Robs vader, de tweewielerkoning «fl
de Zaanstreek, doet ook een duit in®
zakje: hij looft een halve ton uit voor»
gene die aan kan tonen dat zijn zoon®
schuldig is en dus vrijgesproken r"
worden.
Heel even duikt de Turk Rental (I
'een forse, donkere man met zwarte tol
haren tot in zijn nek' op. Hij zegt: I
heb gezien wie de paskamermoord in»
begaan en ik beschik over de bewijz®!
Volgens hem is Rob van Z. geheel®!
schuldig. Maar Kemal E. maakt een
warde indruk en verdwijnt weer in
woud van vage getuigen.
Voor alle raadsels die er in
moordzaak bestaan wil het hof in A®|
sterdam nu een definitieve oplossing E'
ven. Elke twijfel moet worden wegge®
men. Daarom zijn de afgelopen
alle 57 getuigen in deze zaak opnieuw?!
hoord. Of dat werkelijk een doorbraak f
de paskamermoord heeft opgeleverd®
over enkele dagen blijken.
ommy gaat naar de
tandarts. Hij heeft een
_K_ redelijk overzichtelijke
bui, want hij heeft een uurtje
mogen ravotten tussen de natte
herfstbladeren. Hij glimlacht bij
na, want hij heeft Charlie, de
rode kater van de buren, met
grof geweld de boom in gejaagd.
Tommy krijgt zijn rode
rijglaarsjes aan, zijn favoriete
bodywarmer in een vrolijke tar
tan en zijn veldpet, die ontwor
pen is naar het model dat door
Sherlock Holmes beroemd is ge
maakt. De pet geeft deze 6-jarige
een modieuze en tezelfdertijd
guitige allure. Op de begrafenis
van Basje, die verderop in de
straat woonde, droeg hij een en
semble in zwart fluweel, met
witte kanten kraag en dito man
chetten. Daaraan heeft Tommy
de bijnaam 'de kleine Lord' te
danken. Basje was een naaktlo
per.
Tommy is een hond. Een vro
lijke bulldog met een contente
ziel, op wie maar weinig valt aan
te merken, behalve dan dat hij
bij tijd en wijle, sluimerend voor
het open haardvuur, een suize
lende wind van gruwzame odeur
laat ontsnappen, een geste die
karakteristiek is voor het ras.
Voordat u begint te roepen
dat het mij naar de bol is gesla
gen, dat de hondenmode nog
steeds welig tiert en dat u bij
Willem Duys heeft kunnen zien
dat honden van goeden huize bij
zekere tandartsen terecht kun
nen voor het rechtzetten van
scheve tanden of het monteren
van kronen van goud en porse
lein. Bij Tommy's imago zou een
gouden hoektand passen in de
vorm van een slanke, fonkelende
pyramide, waardoor zijn glim
lach welvaart zou uitstralen.
Het blijkt dat menig mens
zich kwaad heeft zitten maken
over de kynodentale uiteenzet
tingen bij Duys. Leven wij niet
in een tijdperk waarin geldge
brek zodanig in het leven etst
van de minima, dat helaas steeds
vaker besloten wordt de tanden
te laten rooien en te vervangen
door een kunstgebit. Het knab
belgenót vermindert drastisch en
de spraak wordt ondermijnd,
maar men denkt zuinig te zijn.
Het grimmig visioen dringt
zich op dat armoede weer zicht
baar gaat worden, zoals zo op
vallend in Ierland en Schotland,
in een glimlach die geen gesloten
rijen ivoren wachters toont,
maar afbraak en ruine. Ontbre
kende boventanden en fietsen-
rekjes werken vertederend bij
wisselende kinderen, maar wan
neer een welgeschapen Ierse
zoete klanken ontlokt aan haar
harp en u (na een spontaan
„bravo!" uwerzijds) een tande
loze verleidingslach toewerpt,
dan verandert de zuidenwind in
uw ziel in een ijzeldragende po
laire depressie.
Zolang er uit armoede nog ge
bitten worden verwaarloosd, zal
geen hond bij de tandarts mogen
worden toegelaten. De enige uit
zondering lijkt me de pitbullter
riër. Ik kan me voorstellen dat
sommige eigenaars zo'n beest
toch liever hebben met ene
plaatje waaraan enkele tandjes
zijn gemonteerd, dan met een
muil voor chirurgisch gereed
schap, inclusief kromme scharen
en messen met kartelranden.
Zielig is dat niet, want ook
zonder tanden staat een pitbull
zijn mannetje. Met de ongewa
pende kaken zou de pitbull zon
der mummelen een knots van
een mergpijp kunnen kraken en
een ijzeren pijp kunnen verfrom
melen tot een strik. Ik wil ook
een uitzondering maken voor
een nobel paard, niet om een
kleine begerenswaardige gaping
tussen de voortanden tot stand
te laten brengen, die bijdraagt
tot een scherpzinnig uiterlijk,
maar voor iets nuttigs, zoals het
implanteren van roestvrij stalen
kiezen waar deze ontbraken en
aanleiding gaven tot ernstige
verstoringen van de spijsverte-
nng.
Zoiets kan nog net.
kat wegbrengen voor een ®I
geitje met naar buiten uitz'1
ende vleugelmoeren, dat B»
sens. Ziet u daar reeds een
tussen hangen? Het
gek dat Tommy met zijn go"
hoektanden kostbare rund®!
pen zit te verscheuren, terwijJ
tandeloze mens somber paPJ
en zich vrolijk probeert te 1
ken door zijn tanden te 1
zakken of te doen klappe" J
castagnetten, de lïpp_en flapCT
als bollende zeilen in de
Veel meer kun je er niet
doen.
Ik
Door Willem ReIJn
De 61-jarige mr. Frans M.J. I
rookt sigaren, is klein van stuk, p
en beslist van toon, spreekt uit d
van zijn keel. Vanuit het raam
nog nieuwe kantoor in een bui
van Nijmegen, bruint de herfst d>
ren van de bomen langs de vijv
einde van een glanzende carrière
gon bij De Stem in Breda en leid
de directiezetel van Audet, de
uitgever van regionale kranten in
land, is een kwestie van dagen.
Frans Pompen onderscheidt z
veel andere krante-uitgevers on
niet alleen hard kan zijn, maar o
heeft, hart voor de krant. Ha
bleek toen bij De Stem de resulta
een onderzoek van een organi
reau leidden tot het ontslag van
recteur en ook verder in het kadi
de bezem werd gehanteerd. Zi
voor de krant mag blijken uit de
tenis, die hij in het verleden deed
liever journalist was geworden da
teur. „Maar", relativeerde hij vl
salaris van een directeur verzat
van de geleden smart"
Als hij de anekdote krijgt voo
lacht hij met fraaie sigarenbassei
teraf ben ik blij dat ik gekozen h
deze functie. Ik had niet zo graag
schoenfabriek of een bouwbec
werkt. Als directeur houd ik me i
ordinaire dingen bezig. Ik denk
journalistieke vak meer intellecti
doening kan geven". Lacht weer:
les deux mon coeur balance".
Hij wimpelt in eerste instantie
lificatie 'courantier', de meneer
krant is, weg. „Dat vind ik g
juiste uitdrukking. Het is een waf
woord, dat vooral in het verlede
gebruikt, net als het Duitse 'H<
ber'. Het stamt uit een tijd toen
teur invloed op redactioneel terï
oefende. Ik heb wel een grote bel
ling voor het produkt krant, da
schouw als een maatschappelij
tuut. Daarmee mag een uitgever z
direct bemoeien".
Pompen wijst erop dat de relatii
directeur en hoofdredacteur subt
exact is uitgewerkt in het redactie
„En hoewel ik vind dat er eerdei
dan te weinig regels bestaan, is
zichzelf goed dat deze regeling b
Maar citeert ook Gerard Schuyt,
langs promoveerde op een studie
M
'r. F. Pomp
gon zijn carrière in Breda
Wem, waar hij in 1954 als d
assistent aantrad. Drie jaa
stapte hij over naar Het Binr
Vertrok in 1964 naar De Lim
jn Maastricht en maakt sinds
aeel uit van de directie van
sociatie van Uitgevers van C
aen en Tijdschriften (Audet).
Door Willem ReIJn
Audet geeft vier kranten uit: De I
west-Brabant en Zeeland, De L
