UITBLAZEN
246 Miljoen geïnvesteerd in vliegbasis Woensdrech
Openbaarheid van bestuur volgt privatisering
Latijnsamerikaanse top moet weg naar eenheid bane
even
OVERLEG
Nationale
Geurendag
BOUW WORDT STILGELEGD NA OVEREENKOMST OVER INF-AKKOORD
OVERHEID IS IN VELE INSTELLINGEN IN NEDERLAND WERKZAAM
GEEN HOGE VERWACHTINGEN VAN 'HISTORISCHE BIJEENKOMST ZONDER VS'
EKTEMCOMlw
oensdrecht lichtei
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 26 NOVEMBER 1987
WIM KOCK
DE STEM
STEM BINNENLAN
HAAG - De werkgevers
»nigd in de FME zijn ten
Idpunt dat de VUT te du
ir beter kan worden afgesc
Expositie
ÜL_ T—L±1. /Ai„iiïBrd®rland heeft ongetwijfeld het la
ONZE tuin geurde
naar de herfst. De
auto rook nog een
beetje naar de spiritus
waarmee de ruiten waren
ontdaan van de vettige
film van drie maanden.
Een auto voor me stonk
naar verbrande olie, er
kwam een blauwe walm uit de
uitlaat. Ergens onderweg
meende ik een lichte, maar on
miskenbare geur van uien op te
snuiven, even later gevolgd
door de geur van drijfmest. Be
zijden de weg was een boer be
zig de gier over zijn land te
spuiten. Ook het wegdek bij de
toegang tot zijn akker had hij
meegenomen. Ik hoorde de
drek tegen de bodemplaat en in
de wielkasten spatten.
Toen ik m'n hand voor de
mond hield omdat ik dacht dat
ik moest hoesten, rook ik even
m'n eigen aftershave. Maar een
zwak geurtje voor zoveel geld.
Lid van de familie van de ci-
trus-achtigen. Ik had trouwens
om een üchte geur gevraagd. Ik
wist dat toen nog niet, maar de
cosmetica-branche kent ver
schillende geurenfamilies. Bloe
men, citrus, fougère, chypre, en
aldehyde. Als je er vier achter
elkaar geroken hebt, zegt je
neus je niets zinnigs meer over
wat je ruikt en moet het or
gaan, volgens de deskundigen,
enkele uren geurenvrij rusten.
In de praktijk heb je dus niet
echt veel keus, tenzij je er een
dag aan wilt besteden of vijf
keer terug naar de winkel gaat.
Ik koos dus citrus. Het flesje
kostte ongeveer driemaal zoveel
als mijn normale aftershave.
Het enige genoegen dat ik er
tot nu aan heb beleefd is de in
druk die de merknaam maakte
op mijn jongste zoon toen ik er
mee thuiskwam. „Nou nou, pa
begint een nieuw leven." Wat
de keuze van citrus verraadt
omtrent mijn diepste wensen
en gevoelens weet ik niet, zo
ver ben ik nog niet doorgedron
gen in de geurenkunde. Tot de
sensuele geuren behoort de ci-
trusfamilie niet, anders had ik
dat al wel gemerkt.
sen zijn want lang niet iedereen
schraapt met zijn boterham alle
bruine saus tot het laatste likje
van zijn bordje. De sateh
smaakte zoals sateh bijna altijd
smaakt: naar pindasaus.
Na de lunch bleek in het
redactielokaal de oude geur te
zijn vervangen door die van de
dagploeg zelf. Veel versere ta
baksrook dus. Toen ik bij het
redactie-secretariaat binnen
stapte om een fotocopietje te
maken, geurde het er zeer sterk
naar citrus. Ze zaten er een
mandarijntje te pellen. De
stank van de kopieermachine
was desondanks even afstotend
als anders. Het is een merk
waardige ozon-en-nog-wat-geur
die een aanslag op je gezond
heid suggereert en dat waar
schijnlijk ook is.
De rest van de middag was
gevuld met de onbestemde geu
ren en geurtjes van een groot
redactielokaal waaraan, sinds
het vertrek uit de binnenstad,
de geur van kegels ontbreekt,
zodat u rustig van mij kunt
aannemen dat het verhaal dat
journalisten lopen op cafeïne,
nicotine en alcohol, mede dank
zij de schaalvergroting in het
dagbladbedrijf, voor minstens
30% een fabel geworden is.
Nu de middag is gevorderd
tot het vroege schemeruur van
deze donkere Nationale Geu
rendag zal de aandachtige lezer
zich misschien afvragen of ik
niet minstens één keer naar de
wc ben geweest gedurende de
lange werkdag. Jawel, maar
daar valt tegenwoordig voor
een neus niet veel meer te ha
len. Het ruikt er naar Sandia en
Cemsto. Naar niets dus. Slechts
af en toe hangen er penetran
ter, zelfs giftige geuren. Dat is
op de dagen waarop de in het
wit gehulde hygiënisten van de
firma RentokU (alleen die ver
killende naam al heeft iets do
delijks) de verborgen bacteriën
en bacillen te lijf gaan. Als de
laatste bacterie het loodje heeft
gelegd, plakken de mannen een
plakplaatje op de tegelmuur: In
het belang van uw gezondheid
worden deze installaties regel
matig door ons hygiënisch be
handeld en gedesinfecteerd. Ge
ruststellende lektuur.
Zo'n Nationale Geurendag
is heel nuttig, bedenk ik in de
auto, op weg naar huis, nadat
ik al heb geprobeerd te raden
waar het thuis naar zal ruiken,
naar baklappen, spruitjes of
naar nasi goreng. Een mens
moet zich nu en dan, al is het
maar een dag per jaar, eens rea
liseren dat'ie ruikt en wat'ie
ruikt. Een dag per jaar geuren-
bewust en reukzinnig leven.
Daar heb je, zoals u ziet, Vero
nica niet bij nodig.
Bij de krant aangekomen
miste ik de vertrouwde, niet on
aangename geur die buurman
Van Melle regelmatig ver
spreidt. Een lichte, pittige
snoepgeur, op het pepermun
tachtige af. Even vertrouwd en
wel aanwezig was de lucht van
het redactielokaal: de geur van
de avondploeg van gisteren. Ik
mag dit overigens niet overdrij
ven want wat er ook aan dit
krantegebouw verkeerd mag
zijn - het ligt te ver van de
stad; het bevat geen bar die dag
en nacht open is, alleen maar
een bedrijfsrestaurant waar lek
kernijen bedacht worden met
namen als eitje Madras, broodje
bereklauw en Hollandse paella
- de luchtverversing is er uitste
kend. Als het op het Spinveld
(voor de buitenlui: dat is ons
Bredase adres) stinkt dan stinkt
het ook in ons gebouw. Tot de
chef harde techniek de ventila
toren afzet.
In de bedrijfskantine rook
het naar knoflook. Er stond sa-
teh op het menu. Ik vraag me
altijd af hoe het water in de
vaatwasmachine eruit ziet als
op sateh-dag de borden gewas-
illllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIII1II
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen7 Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rsnkralstioc'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Renê van der Velden
PRECIES negentien
maanden na de start van
de bouwactiviteiten op de
vliegbasis Woensdrecht is
gisteren door minister Van
den Broek (Buitenlandse
Zaken) en zijn Ameri
kaanse collega George
Shultz in Brussel bekend
gemaakt dat deze bouw
wordt stilgelegd.
Zodra president Reagan en
partijleider Gorbatsjov op 8
december in Washington hun
handtekening hebben gezet
onder het akkoord over de
middellange afstandraketten,
kunnen de graafmachines,
hijskranen en betonmolens
het basisterrein verlaten.
In die negentien maanden
is er een fors dorp verrezen,
waar de VS, de NAVO en Ne
derland samen 246 miljoen in
hebben geïnvesteerd. Als de
bouw was voortgezet, zou er
het komende jaar nog eens 119
miljoen in Woensdrecht ge
stoken zijn om volgend jaar
de 48 kruisvluchtwapens te
kunnen stationeren.
De waarschijnlijk meest
omstreden bouw van deze
eeuw begon op 26 april 1986.
De vliegbasis Woensdrecht,
waar sinds 1968 geen militaire
vliegactiviteiten meer plaats
vonden, moest worden klaar
gemaakt voor de plaatsing
van 48 kruisvluchtwapens,
het Nederlandse aandeel in
het NAVO-dubbelbesluit.
Het operationele deel is
volgens Lou Baltussen, de
voorlichter van de vliegbasis,
Ruim een jaar geleden bezocht minister Van Etekelen (Defensie) de bouwactiviteiten op de
basis Woensdrecht.
voor 97 procent klaar. Dit deel
bevat de onderkomens en de
onderhoudsgebouwen voor de
kruisvluchtwapens en voer
tuigen. Klaar dus, inclusief
wateraansluiting en electri-
sche voorzieningen. Kosten:
84 miljoen gulden. Betaald uit
het NAVO-infrastructuur-
fonds.
Daarnaast is er het kazer
necomplex dat plaats moest
gaan bieden aan de ongeveer
1.300 Amerikaanse militairen.
Wat staat er al? Een hoofd
kantoor, een legeringsge
bouw, een eetzaal, een keu
ken, een enorm parkeerter
rein, een magazijn, kantoor
gebouwen, les- en instructie
lokalen en een compleet we
gennet. Nog niet opgeleverd,
maar wel bijna afgebouwd,
zijn twee legeringsgebouwen
en twee magazijnen Totale
kosten: 112 miljoen gulden,
betaald door de Verenigde
Staten.
Dan is tenslotte op kosten
van Nederland de beveiliging
verbeterd. Wat neerkomt op
eersteklas hekwerk rond ge
bouwen, wachtposten en hon-
- foto de stem/dickde boer
den verblijven. Kosten: 50 mil
joen gulden.
De verdere bouwactivitei
ten - uitbreiding kazernecom
plex en beveiliging - die ove
rigens nog niet zijn aanbe
steed, zouden 119 miljoen ge
kost hebben. Het stopzetten
van de bouw betekent dat de
VS 105 miljoen gulden in hun
zak kunnen houden. Bijvoor
beeld om als druppel op de
gloeiende plaat van het be
grotingstekort te gebruiken.
Nederland zou nog 14 miljoen
kwijt geweest zijn aan de
bouw van een sportgebouw en
een bedrijfsrestaurant. Een
nog onbekend deel van dat
bedrag moet er volgens Bal
tussen toch komen omdat het
voor een deel vervanging van
verouderde voorzieningen be
treft.
De totale Woensdrecht-
klus zou 2.000 manjaren werk
opleveren tot eind december
1988. De gevolgen voor de
aannemers die, 'zwarte lijs
ten' en blokkades ten spijt,
projecten op Woensdrecht
uitvoerden, zijn nog niet te
overzien. Bestaande contrac
ten met hen worden in elk ge
val nagekomen, meldde een
woordvoerder van Defensie
gisteren.
Voor Bergen op Zoom en
Roosendaal betekent het halt
tegen de kruisraketten dat ze
kunnen stoppen met de voor
bereidingen voor de bouw van
750 huizen voor Amerikaanse
militairen.
Volgens Woensdrecht-
woordvoerder Baltussen mag
niet gesproken worden van
verspilling of kapitaalvernie
tiging. De toekomst van de
vliegbasis is weliswaar nog
zeer onzeker, maar het ligt
niet voor de hand dat de kost
bare nieuwbouw ongebruikt
blijft of zelfs gesloopt wordt
Eerder dit jaar werd be
kend dat een werkgroep van
het ministerie van Defensie
begonnen was met het onder
zoeken van mogelijke nieuwe
plannen voor de vliegbasis.
Volgens insiders was een van
de mogelijkheden de plaat
sing van geleide wapens om
vanuit Woensdrecht de Ne-
te
derlandse havens
verdedigen.
Van den Broek liet gj
sing genomen is over
nieuwe taak voor
drecht. Gewacht wordt
bekrachting door de
kaanse Senaat van het
akkoord en dat zal j
schijnlijk pas in april
volgend jaar zijn.
„De toekomst hangt i
het prioriteitenlijstje i
NAVO en van de
waarop Nederland daai
gaat. En dat hangt
mijn minister (Van
red)", zegt I
staat dat de NAVO i
heel wat in de pap 1
len heeft. Die geïnveste
miljoen zijn tenslotte
niks.
Baltussen reageerde'
ren noch teleurgesteld
verheugd. „Het heeft 2
joen gulden gekost,
niet doorgaat, is de i
consequentie voor de 1
landse regering".
De mededeling
den Broek en Shultz
goede aarde gevallen;
de Brabantse bevoll
een in maart dit jaar
den Stern-enquête spra
twee derde van de
ders zich uit voor stoi
de bouw van de
tenbasis. 27 Procent
wilde de werkzaa
voorlopig stilleggen,
cent koos voor een de
bouwstop. Alles wijst er;
de laatsten uiteindelijk
zin krijgen.
HAAG (ANP) - Pre-
Lubbers ziet er niets in
rgevers met afschaffing
gen deel van de WIR-
jie te straffen als zij de
[loosheid niet aanpak-
vice-\j
van
straf
soort zaken moet je niet
„len aan de WIR", zo lenbu
Rubbers. de W|
premier reageerde den
weten dat er nog geen 1 ^dag in het VNO-blad
cincr o«nnm»n ic „„.1 ernemjng' op ideeën van
Door Jan van de Ven
De overheid kalft af. Dien
sten worden geprivati
seerd. Wat nu met de
openbaarheid van bestuur.
Krimpt die navenant in?
Als het aan het kabinet ligt
wel. Het kabinet is er
voorstander van om de
vensters van geprivati
seerde diensten naar de
samenleving te sluiten.
Vraag is of het parlement
die visie deelt. Dat zal blij
ken als de Kamers zich
buigen over de nieuwe wet
openbaarheid van bestuur.
Het kabinet brengt in het
voorstel van de nieuwe wet
onbetwistbare overheden on
der: rijksdiensten, provinciale
en gemeentelijke ambtelijke
diensten. Hij is niet van plan
om andere instellingen met
openbaar gezag of werkend
met geld uit algemene midde
len onder te brengen in de
nieuwe wet, die de belangstel
lende burger een kijkje gunt
in diverse vormen van beleid.
Mr. A. Beers, docent staats-
en bestuursrecht aan de uni
versiteit in Tilburg, is het niet
eens met de zienswijze van
het kabinet. Hij heeft zijn
commentaar op het nieuwe
wetsvoorstel voorgelegd aan
de vaste Kamercommissie
voor Binnenlandse Zaken.
Beers zou graag zien, dat
ook instellingen, die met
openbaar gezag zijn bekleed,
onder de werking van de
nieuwe wet zouden vallen.
Zeg, geprivatiseerde onderde
len van de overheid. En ook
instellingen, die bestaan bij de
gratie van overheidsgeld. Om
het wat duidelijker te maken:
PTT zal straks een van de
overheid losgemaakt bedrijf
zijn. PTT blijft echter met
openbaar gezag beleid voeren,
zodat PTT beleidsplannen
aan de openbaarheid zou
moeten prijsgeven. Bejaar
denoorden werken voor een
groot deel met belastinggeld
van de burger, dus zullen ook
zij hun plannen aan de burger
bekend moeten maken.
Beers noemt in navolging
van de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbe
leid andere voorbeelden: de
Stichting Nederlandse Vrij
willigers, Centraal Bureau
voor de afgifte van Rijvaar
digheidsbewijzen, Stichting
Beheer Landbouwgronden.
Maar ook: Nederlandse Fi
nancieringsmaatschappij
voor Ontwikkelingslanden,
KLM, Nederlandse Spporwe-
gen, Nationale Investerings
bank. En: universiteiten, Ka
mer van Koophandel, Cen
trale Raad voor de Volksge
zondheid. Instellingen, die
voor hun bestaan van de
overheid afhankelijk zijn.
Beers heeft zijn ideeën over
openbaarheid niet alleen ge
schreven voor de Kamercom
missie. Samen met zijn vak
groep liet hij het werk via
Tjeenk Willink een algemeen
karakter geven. Is het onder
werp niet belangrijk genoeg
om er iedereen van kennis te
laten nemen? Zijn publiek zal
zich echter tot heel kleine
kring beperken. Het commen
taar over toegankelijkheid is
zelf ontoegankelijk.
Hoogste gebod van toegan
kelijkheid is de taal. Wie be
grepen wil worden drukt zich
eenvoudig uit. Een man als
Peter Hoefnagels, jurist en
hoogleraar, gebruikt voor zijn
boodschap een taal, die ieder
een begrijpt. Beers breit de
woorden van zijn commen
taar moeizaam aan elkaar.
Zinnen ontstaan door inge
wikkelde constructies tussen
punten te zetten. Hij presteert
het een 'zin' te construeren
van een halve pagina. Geen
mens, die daar nog uitkomt.
Het valt niet mee schrijvers
hun misdaad tegen de taal
duidelijk te maken. Een com
mentaar op een wetsvoorstel,
dat toegankelijkheid voor
staat, dient echter op de eerste
plaats gemakkelijk begrepen
te worden. Beers hanteert
evenwel konsekwent ambte
lijke woordenbrij. Kon hij
mee uit de voeten, toen hij nog
werkzaam was op het minis
terie van Defensie. Een uni
versitair docent behoort uit
ander hout te zijn gesneden.
Hoe wil hij anders door zijn
studenten worden begrepen?
Wat geeft hem nog het recht
kritiek te hebben op werk van
studenten?
Zijn commentaar op het
wetsvoorstel betreffende
openbaarheid van bestuur is
dus voor niet-ambtelijke
kringen van nul en generlei
waarde. Wie op de eerste pa
gina van 'Commentaar op het
voorstel voor een nieuwe wet
openbaarheid van bestuur'
(Tjeenk Willink Zwolle) al
vastloopt, kan het verder niet
schelen, dat Beers een pleidooi
houdt voor een openheid die
verder reikt dan de openheid
van de bestaande wet en ook
verder dan de plannen van de
regering. Jammer eigenlijk,
want een algemene discussie
over aanspraak op informatie
kan heel zinvol zijn
In andere rechtsvormen
heeft enkel een direct te
kene recht op het 1
van een klacht. Wie»
gemeente geen
krijgt om een i
bouwen, tekent 1
De buurman van de a
bouwer kan niet in z
om een vergunning;
Bij de openbaarheid»
stuur ligt zoiets nogn
Mogelijk krijgt ook e
recht op informatie. C
en onzin daarvan vsl|
wat te zeggen.
Een interessant 01
gaat dus aan de neus
gemeenschap voorbij,
verdediging van
het commentaar in
geschreven en derh
ders dan gebruikelijk is
vallen, hoeven we
slaan. Het resultaat telt
pelijk komt het coi
wel over bij vakgenot
Beers - en lokt het read
- en bij de politici, die en
wetgeving iets aan s
hebben
Haagse redactie
Ie gisteren gepubliceerde CA
blijkt dat de werkgevers allf
eiding van de VUT zijn. Ook
herverdeling van arbeid hebT
meer op. Ze houden vast aan
leiten tevens voor de mogelij
ien werken.
heeft de bonden giste-
geen loonsverhoging aan
ton. Volgens de FME heb-
de werknemers in de me-
volgend jaar toch al een
jke koopkrachtverbete-
an 1,75 procent) als ge-
van afspraken die eerder
gemaakt. De FME wil
gaan met scholing en vor-
van mensen, maar vindt
zaak om met de bon-
regelen.
werkgevers zijn verder
stander van meer flexibele
y. De uitwerking daar-
loet per bedrijfstak en bij
teur via winstdelingsrege-
plaats hebben, vinden
de vier bonden van
nemers in de metaal (de
riebonden van FNV,
MHP en Unie BLHP)
len FNV en CNV een loons-
oging van anderhalf pro-
(ADVERTENTE
'an 25jlm 30 november bij Peters' Oude Ku
f/aarbii o.a.:
[Schilderijen
^Klokken
pijlen
[•Grafiek
[Antiquiteiten
De afzonderlijke collecties alsmede de gevari
[kunstobjecten staan er borg voor dat uw bezoek aar
de moeite waard is.
Openingstijden:
prdag 12.00 uur tot 18.00 uur, andere dag<
Peters' Oude Kunst b
Spoorlaan 438,5038 CH Tilburg, t
Zondag na afspraak of op in
ECONOMISCHE onder
werpen, zoals de buiten
landse schuld, zullen einde
deze week de bijeenkomst
van acht Latijnsameri
kaanse staatshoofden be
heersen. De eerste top zon
der aanwezigheid van de
Verenigde Staten wordt
vanaf morgen in de Mexi
caanse badplaats Acapulco
gehouden.
Daarom alleen al is het een
'historisch moment', zo von
den de landen zelf, toen ze in
augustus de afspraken maak
ten.
De 'Groep van Acht' omvat
de initiatiefnemers van het
uit 1983 daterende Contadora-
plan, Colombia, Mexico, Pa
nama en Venezuela en de la
ter geformeerde steungroep,
Argentinië, Brazilië, Peru en
Uruguay. Het aanvankelijke
hoofddoel, streven naar vrede
in Midden-Amerika, werd
uitgebreid tot regionale eco
nomische integratie.
Vorig jaar december werd
in Rio de Janeiro besloten tot
de omvorming. In augustus
volgde een vergadering van
ministers van Buitenlandse
Zaken. De groep wil een
'krachtige spreekbuis' zijn op
internationale fora en tegen
wicht bieden aan de economi
sche supermachten in de we
reld: de Verenigde Staten, Ja
pan en de Europese Gemeen
schap, zo heette het toen in
Brazilië.
Tegenwicht wordt door
verschillende leiders noodza
kelijk geacht, omdat Latijns-
Amerika op wereldniveau
nog steeds te weinig gewicht
in de schaal kan leggen. Aan
vankelijk noemden de landen
zich 'Groep van Rio', maar dit
werd ingeruild voor het ge
wichtiger klinkende 'Groep
van Acht'.
Wilden de acht in augustus
nog de westerse vrees voor
een schuldenkartel wegne-
meh met de verklaring dat de
schuldencrisis niet het hoofd
thema zou worden, in oktober,
op een voorbereidende minis
tersvergadering in de Uru-
guayaanse badplaats Punta
del Este, werd besloten dit
thema wel aan te roeren.
Naast de schuld zijn protec
tionisme en samenwerking
hoofdonderwerpen.
Enrique Iglesias, Uruguay's
voortvarende minister van
Buitenlandse Zaken en
woordvoerder van de voorbe
reidende bijeenkomsten, is
duidelijk: hij wil een geza
menlijke aanpak van het
schuldenprobleem. Dit wordt
een harde dobber, want de
acht hebben verschillende
ideeen over de beste methode.
De totale schuld van La-
tijns-Amerika wordt door de
Economische VN-Commissie
voor Latijns-Amerika (Ecla)
op 400 miljard dollar ge
raamd. Dit gigantische be
drag staat voor 90 procent uit
bij deze acht. Met uitzonde
ring van het olieland Vene
zuela, blijft de schuld ook bij
iedereen stijgen.
De Ecla schat dat Brazilië
eind dit jaar voor 112 miljard
dollar rood staat, Mexico voor
108, Argentinië voor 54 en Ve
nezuela voor 35 miljard. De
Schuldenkwestie staat hoog op de agenda genoteerd.
President Raul Alfonsin van Argentinië: „We kunnen ab
soluut niet betalen". - foto ap
regering in Caracas wist de
totale schuld afgelopen jaar
met 300 miljoen terug te bren
gen.
De onderliggende bood
schap aan de schuldeisers zal
zijn dat de schuld onbetaal
baar is, voorspelt een Mexi
caanse diplomaat, omdat
steeds grotere delen van de
export moeten worden ge
bruikt voor terugbetaling. Af
gelopen jaar ging meer dan de
helft van de Argentijnse in
komsten uit de export hieraan
op. Voor de regio als geheel
ligt dat percentage op 46, al
dus de Ecla.
Peru is een buitenbeentje.
President Alan Garcia be
paalde na ambtsaanvaarding
in 1985 dat dit niet meer dan
tien procent mocht zijn. Daar
mee is Lima bij het IMF in
ongenade gevallen en staat
het lijnrecht tegenover een
land als Mexico. Dat volgde
tot dusver trouw de richtlij
nen van het fonds en kreeg
daarover veel lof toege
zwaaid. De verwachting is dat
voor een gemeenschappelijke
aanpak de onderlinge ver
schillen te groot zijn.
Maar gezamenlijke eisen
behoren wel tot de mogelijk
heden. De Argenijnse presi
dent Raul Alfonsin ver
klaarde al tegenover de Mexi
caanse krant Excelsior: „Wij
kunnen absoluut niet beta
len." Acapulco moet leiden tot
een 'drastische verlaging van
de rentetarieven'. Hij dacht
aan twee tot drie procent. Ook
Jose Sarney van Brazilië en
Miguel de la Madrid van Me
xico zijn voorstander van een
renteverlaging, zodat de ban
ken rekening mogen houden
met frontvorming op dit ge
bied.
Alfonsin noemde in een
adem door de voorwaarden
van het IMF 'belachelijk'. Dat
is koren op de molen van Gar
cia, maar bij de la Madrid en
andere voorzichtiger collega's
zal dit niet in goede aarde val
len.
Een 'redelijke verhouding
tussen exportopbrengst en af
betaling' zal zeker in de slot
verklaring staan, maar of er
ook harde afspraken komen,
wordt betwijfeld. Verder zul
len de staatshoofden een plei
dooi houden voor hun opvat
ting dat de schuld eerder 'een
politiek dan een financieel'
probleem is. Deze zinsnede
symboliseert het Latijnsame
rikaanse verlangen tot her
vormingen in het economi
sche wereldsysteem.
Een van de stenen des aan
stoots is het protectionisme in
het Westen, dat wordt gezien
als de voornaamste reden
voor val van de grondstoffen-
prijzen. De Ecla rekende uit
dat Latijns-Amerika tussen
1980 en 1983 veertig miljard
dollar aan inkomsten misliep
door de prijs val van grond
stoffen. In 1985 was dat 15
miljard. De subsidiering van
de landbouw in de rijke lan
den heeft nu voor het eerst
sinds 1960, geleid tot daling
van de landbouwproduktie op
het continent, zo staat in een
conferentiedocument.
Vooral de rietsuikerprijs,
enkele maanden geleden het
laagste in de geschiedenis,
heeft tot rampzalige gevolgen
geleid op een continent waar
vroeger schatten werden ver
diend met suiker. Hoe de
staatshoofden het protectio
nisme tegemoet moeten tre
den, blijft een moeilijke zaak.
Er wordt gedacht aan nieuwe
stappen bij het Gatt (Alge
meen Akkoord inzake Handel
<ogel is door de kerk. De Amerikaa
Tementen op Woensdrecht opbrekc
en staal achterlatend,
nsdrecht, sinds jaren een uiterst w
ici en symbool van actievoerders tet
in, kan terugkeren in de anonimit
e - de ooit voor Woensdrecht v(|
ntwapens - hebben de Nederland
CI1 Tarieven) maar ®fleurd- verziekt, tot een slaapven
wordt dat dit weinig ui' 0n'n9 gemaakt, facinerend gemaal
- De rakettenzaak heeft de politie)
zij heeft nooit een erg verheffend s
parlement. Halve waarheden en hal'
natie is meer dan eens betrokke
bewezen, maar de 0»
heeft geleerd dat de pi
anders uitpakt. De
caanse econoom Gusta'
relo zegt: „Regeringen
intussen aan gewend:"
ten naar het Zuiden, s
pen naar het Noorden'
Alle voornemens ov»
eenheid en betere sa®1
king zijn de afgelope'
uitgelopen op bittere
stellingen. Latijns-A»
kent een tiental econr
samenwerkingsverl
variërend van Midc
kaanse Gemeenschap»
voor Integratie (Aladi)
de oprichtingsdrift le|®
tot aanzienlijke groei
onderlinge handel. Vol
Ecla was er in 1985
schieter met 11,6 pro»®
volgd door een
procent in 1985.
met
den aan de handel ffl®
industrialiseerde
was het maar om de
af te kunnen betalen-
gentijnse diploma^J
klaarde deze maand
er even naar uitzag
regering niet meer K<
len: „We moeten
schuld af. Die frusti
We kunnen over np
praten zonder stee®
schuld uit te komen.
Ook op het gebied
wording koestert të
hoge verwachtingen.®
moedehjk6 ^MÏppö ®n Yan het geweten der politici
iAo J les voor veel politici uit de Woer
Het is heel gevaarlijk om in zaken
n|et in dit landje maar door de Gr
n bekokstoofd worden, een 'princie
fikken, zoals bijvoorbeeld de socialii
and heeft slechts een steentje kunn
e|ijke akkoord tussen de Amerikane.
rige afstandsraketten. En het was
op afroep in de wereldvijver moei;
"ch is de zaak-Woensdrecht voor o
geweest. Vredesbewegingen, poli!;
groeperingen hebben dank zij V
,._.vre<de en veiligheid niet alleen op er
ook een breed draagvlak verschr
"Wschool en van Maastricht tot Den
ufmatiek een zaak van felle discu;
we, met de leiders van de supermac
J?'keften, al kon niet voorkomen wc
rae het proces scheurde. Na de be
sing haakten de gematigden af - zi
Jlear te steken in de kruisraketten»
Sweden -, de radicalen bleven a
SnL °verdeid heeft veel met hen
credit zijn de grenzen van actie'
mogen zelfs stellen dat daar wat
Demeeste economi» 'zelTS sle"en dat daar wat
acties gevoerd werden voor belan
9®n belang. Bij de acties zijn beid'
'iin u arm we'eens over de s°b
.in 'n het algemeen gesproken beh<
i„j.groteiijks uit de hand geloper
a a' dan niet gesteund dc
Qie de overheid in de loop der jar<
iKKan acttevoerend Nederland z<
„De.n, de autoriteiten in Woensdr
2° 7ein mogelijk gehouden,
nierikanen in Woensdrecht kunr
jitiJ?irS.tn?'^'thuis ziin- Woensdrecht
:chi?nK llchtende voorbeeld blijve
cnijnbaar onmogelijke zaken moge
lerr"° in worden gestoken.
frsrgie
