s
p
E
C
I
F
I
E
K
'T
DESTEM
PRAKTISCH BOEK OVER OMGAAN MET DEMENTEN
UW AUTO
ANTI ROEST
BEHANDELD?
H.0.MJ
j taris, penningmeester,
tter. Het gemiddelde
or van een beetje club.
Wee voorzitters, twee
ins op één schip, uit
ze.
Bingo
EEN VEILIG 6EV0EU
LAAT UW AUTO
GRATIS INSPECTEREN
T
HORECAPAPIEREN
huur gevraagd van p*
soon uit Terneuzen tÏ
01883-19293.
eb.
iath
HD-
lid
met
Zat. 14 nov. om 19.30
café Sleepbootje, Dom»
119, Kieldrecht (B).
VRIJDAG 13 NOVEMBER 1987
Een goede onder-
binnenbehandeling js
van groot belang
L. Reksestraat 4
Terneuzen
Tel.: 01150-
4.00
Jan
ent
oewel, er is een club
net twee voorzitters
dan voortreffelijk uit
>eten kan: de Kadett
voorzien van o.a. be-
mstrips op de flanken,
banden met sport
n, exclusieve striping,
eve bekleding, van
m uit verstelbare
nspiegels, waarschu-
szoemer voor brandend
dagteller, mistachter-
plus een fraai Club-
eem op de zijkant
ïn dan nog is volop
extra leverbaar: schuif-
automaat getint glas,
egt het maar.
Onder de motor
kap biedt de Club ook
ruime keuze. Uit de 1.3,
de 1.6, de 1.8 schone
Euronorm-motor en
de 1.6 Diesel-motor.
)e Kadett Club is er
3, 4 of 5 deuren. En
met gemak ruimte
drie kinderen met hun
>r en moeder. Die voor
n dus.
ÏL KADETT CLUB:
(TAF f23.376,-.
jementie krijgt de laatste jaren
steeds meer aandacht. De lijst boeken
over het verschijnsel groeit. Daarmee
vordt langzaam maar zeker een la-
ie in de Nederlandse literatuur op
terrein opgevuld. Die lijst is on
langs verrijkt met een opvallend boek
van Huub Buijssen. Opvallend in die
zin dat Buijssen tal van praktische
tips geelt voor de omgang met de-
oenterende ouderen. Met andere
voorden: het boek ('Dementie: Een
praktische handreiking voor de om-
rang met dementerende ouderen',
litgeverij Boom) voegt iets toe aan de
sstaande literatuur.
Door Theo Vliegenberg
e
oen ik een jaar of tien
geleden stage liep in
een verpleeghuis in
Enschede wist ik me geen raad met
demente mensen. Van sommigen
hoorde ik steeds hetzelfde verhaal.
Moet ik luisteren of het gesprek af
breken, bedacht ik. Ik wist het niet.
Al met al was het heel raar. Medebe
woners zaten te lachen. Ze kenden
het verhaal al en beseften dat er
iemand gek zat te doen. Dat ze zelf
ook zo waren, zagen ze niet'.
We zijn nu tien jaar verder en voor
Huub Buijssen is er veel veranderd.
Hij studeerde af in de psychogeron-
tologie en mag op basis daarvan
deskundig heten als het gaat om de
psychologische kanten van het ver
ouderingsproces. Bij het Kruiswerk
in Breda, waar hij stafmedewerker is,
en bij de gespreksgroepen voor fa
milieleden van dementerende oude
ren wordt dikwijls een beroep ge
daan op zijn deskundigheid.
„Probeer de oudere geen
nieuwe dingen meer te
leren.
Dit is verspilde energie.
Activiteiten die tot voor
kort nog uitgevoerd
konden worden, maar nu te
ingewikkeld zijn geworden
-bijvoorbeeld het bed
opmaken of eten met
mes en vork-
kunnen niet meer
aangeleerd
worden, omdat het
geheugen te kort schiet:
men vergeet te snel".
Een woord dat wat Huub Buijssen
betreft gerust tussen aanhalingste
kens geplaatst mag worden. Want
was is deskundigheid? „Ik moet in
mijn beroep mensen adviseren hoe
ze zich tegenover dementerenden
het beste kunnen gedragen. Maar
toen mijn vader dementeringsver-
schijnselen vertoonde, reageerde ik
net zo machteloos als de mensen die
ik als zogenaamde deskundige moet
helpen. Mijn vader was 58 toen hij de
ziekte van Parkinson kreeg en na ja
renlang medicijngebruik verschijnse
len van dementie ging vertonen. Hij
is nu 70. In de loop van de tijd is hij
zover achteruitgegaan, dat hij met al
les geholpen moet worden. Het idee
dat ik mijn ouders, naast hopelijk
veel andere mensen, misschien zou
kunnen helpen met tips is voor mij
een extra reden geweest het boek te
schrijven".
EXTRA DIMENSIE
„Ik kende allerlei droevige ervarin
gen van familieleden van demente-
„Pas u aan aan het tempo
van de oudere.
Alles verloopt traag,
ook het denkproces.
Omdat de oudere .(bijna)
alles wat hij meemaakt
vergeet, zijn veel
bij ons bekende en
vertrouwde dingen voor
hem nieuw en onbekend".
'Aanvaarden kun
je het niet'
renden, maar de ziekte van mijn va
der gaf een extra dimensie aan dit al
les. De herkenbaarheid werd er niet
alleen groter door, maar ook emotio
neler. Elke keer als ik mijn moeder in
Hegelsom opbel gaat ons gesprek
over vader. Vaak barst moeder dan
in huilen uit. En dat terwijl ze hele
maal niet klagerig van aard is. Als
moeder van negen zoons en drie
dochters weet ze juist van aanpak
ken. Elke keer na ons telefoonge
sprek bekruipt me dat gevoel van
machteloosheid, verdriet en kwaad
heid. Waarom moet het ons overko
men, denk je dan. Waarom kan ik er
zo weinig aan doen?"
Het idee van het boek 'Dementie'
ontstond een jaar of drie geleden. De
verpleegarts Theo Razenberg uit
Geertruidenberg kwam met een
script van 100 pagina's bij Buijssen
met de vraag het eens te bekijken.
Huub Buijssen had al verschillende
publicaties over hulpverlening aan
ouderen op zijn naam staan. (Een re
cent boek van hem is 'Zorgen voor
Ouderen'). „Het bleef niet bij redige
ren. Van de 100 pagina's ging er
ruim de helft uit, waarna ik het boek,
in goed overleg met Theo Razen-
berg, uitbreidde tot 150 pagina's. Er
zat te weinig in over de omgang met
dementerenden, vooral in de thuissi
tuatie. Ik wilde tips en praktijkerva
ringen doorgeven".
EHVARING
In het boek van Huub Buijssen en
Theo Razenberg staat de verpleeg
kundige invalshoek centraal. „De
mentie is geen medisch probleem.
Een arts heeft een reparerende func
tie. Als hij te maken krijgt met een
ziekte waartegen geen kruid is ge
wassen, staat hij met de mond vol
tanden. Dementie is zo'n verschijn
sel. De ziekte is een feit, kan niet ge
nezen en dus zit je met de vraag wat
je moet doen om de situatie te ver
lichten. Verpleging en verzorging ko
men dan om de hoek kijken. Demen
tie is een praktijkkwestie, gericht op
de patiënt en zijn omgeving".
Vergeet de humor niet.
Moeilijke situaties zijn vaak
gemakkelijker te hanteren
als u kunt lachen.
Ook de dementerende
vindt het prettig als
hij iemand ziet lachen
(zolang hij niet het
gevoel heeft dat hij zelf
wordt uitgelachen).
De lach is een taal die een
dementerende tot aan zijn
dood toe begrijpt.
Een speelse, niet al te
serieuze aanpak is
überhaupt vaak de beste
manier om met de
dementerende om te gaan.
Ernst bedrukt de
dementerende nog meer
dan onszelf".
„Als je praktijkvoorbeelden wilt
weten, moet je die vragen aan ver
pleegkundigen. De gezinsverzor
ging, verpleegkundigen en familiele
den van dementerenden weten een
heleboel op dit terrein. Ik heb allerlei
gegevens verzameld van gespreks
groepen, waarin partners en kinde
ren van dementerenden zitten. Die
mensen kunnen elkaar helpen. Ze
praten uit ervaring".
KINDERACHTIG
„Zelfhulpgroepen zijn erg belangrijk.
Op de eerste plaats brengen ze een
stuk herkenning. Je hoort dat je niet
de enige bent die met schuldgevoe
lens zit. Elk familielid van een de
menterende mens heeft daar last
van. Je merkt dat je niet de enige
bent die zijn geduld wel eens ver
liest".
„Op de tweede plaats reiken de
deelnemers aan zelfhulpgroepen
elkaar tips aan hoe je met bepaalde
problemen moet omgaan. Een voor
beeld: een van de deelnemers ver
telde dat hij niet meer wist hoe hij
zijn demente moeder bezig moest
houden. 'Weet je wat ik vaak doe?',
zei een ander. 'Ik leg een hoop cen
ten, stuivers, dubbeltjes en kwartjes
op tafel en ik laat haar sorteren: cen
ten bij centen, stuivers bij stuivers
enzovoorts'. Dit lijkt kinderachtig,
maar voor de dementerende is dat
sorteren niet alleen nuttig, maar ook
aangenaam werk. Trouwens, wij de
den vroeger toch niet anders met
leg-puzzels".
JALOERS
De persoonlijke omstandigheden
van Huub Buijssen vormden een ex
tra motivatie om het boek 'Dementie'
te schrijven. „Het probleem van mijn
vader is het drama van mijn moeder.
Ik zie hoe ze de ene keer verdriet
heeft en dan weer kwaad of machte
loos is. Hoe ze jaloers kan zijn op an
deren die wel een gezonde partner
hebben. Er wordt wel eens gezegd
dat, als de man gaat dementeren, de
vrouw weduwe wordt van iemand die
nog leeft. Dat is waar. Alleen ziet de
omgeving dit vaak niet. 'Je hebt hem
toch nog', krijgt de vrouw dan te ho
ren".
„Dat de omgeving je niet altijd be
grijpt komt ook, omdat iemand die
dement is dikwijls een opleving ver
toont als er bezoek komt. Als hij niet
in een te ver gevorderd stadium is,
tenminste. Vanmorgen zei een col
lega tegen me: 'Mijn moeder is aan
het dementeren en mijn vader staat
er helemaal alleen voor. Als er fami
lie op bezoek komt kan mijn moeder
plotseling veel meer dan gewoonlijk.
De mensen zeggen dan: zo slecht is
het niet. En ze zetten vraagtekens bij
het verhaal van mijn vader'. Je ziet
vaak dat dementerende mensen op
hun tenen lopen om een goede in
druk te maken. Zeker als ze nog be
seffen dat er iets mis is".
EINDELOOS GEDULD
Huub Buijssen voelt zich betrokken
bij de problematiek rond dementie.
Dat blijkt uit het enthousiasme waar
mee hij over bepaalde hulpmiddelen
spreekt. Dat is af te leiden uit de
„Neem de oudere serieus
en behandel hem als een
volwassene.
Ook een dementerende
kan bijvoorbeeld
schaamtegevoelens
hebben
bij het uitkleden
voorde wasbeurt.
Hij vindt het eveneens
vervelend als hij
ergens naar toe wordt
gebracht zonder dat men
hem heeft verteld wat er
gaat gebeuren.
Neem de oudere niet
zijn portemonnee af:
het bezit van geld
biedt hem een stuk
veiligheid".
ernst waarmee hij de symptomen van
het verschijnsel belicht. „Aanvaar
den kun je de ziekte niet. Je moet
proberen er onder de gegeven om
standigheden het beste van te ma
ken. Dat is moeilijk, want bij demen
tie is er steeds sprake van een ach
teruitgang van de patiënt. Je kunt je
dus niet instellen op iets stabiels. Je
loopt altijd achter de feiten aan. Als
verzorger of als partner moet je
steeds bijstellen. Dat kost eindeloos
geduld. Bovendien verloopt het hele
proces in een emotionele sfeer. Kijk,
ik zie mijn vader niet als een de
mente man, maar als mijn vader. En
ik hoor de stem van hem van tien
jaar geleden".
„Dementerenden hebben
veel behoefte aan orde en
regelmaat. Alle dagelijkse
levensverrichtingen zoals
eten, wassen en naar bed
gaan dienen iedere dag
zoveel mogelijk in
dezelfde volgorde
en op dezelfde
tijd te gebeuren.
Met het aanbrengen
van veranderingen
in de omgeving moet men
voorzichtig zijn. Orde en
regelmaat zijn nodig om de
oudere het gevoel van
veiligheid te laten
behouden".
Huub Buijssen (34) studeerde psychologie
in Nijmegen, hoofdrichting psychogeron-
tologie. Sinds 1983 is hij stafmedewerker
bij de Kruisvereniging Breda. In deze func
tie geeft hij consultatie en onderwijs (over
onder andere dementie) aan wijkverpleeg
kundigen. Daarnaast begeleidt hij ge
spreksgroepen voor familieleden van de
menterenden. Hij is vooral geïnteresseerd
in de mogelijkheden wetenschappelijk on
derzoek te vertalen naar de praktijk van al
ledag, vooral naar ouderen, hun familiele
den en eerstelijnswerkers toe.
