Schuivende Panelen: een 'pronkstuk' voor de Pvd T Verhoging van tarieven: Rabobank bijt het spits a Mbeki wil politieke actie tegen regering hervatten even..L UITBLAZEN ERVOERSI Meer dan schoon terste zoon RAPPORT-PRONK GEHEEL IN DE SOCIAAL-DEMOCRATISCHE TRADITIE ANDERE BANKEN VOLGEN. POSTBANK LACHENDE DERDE IE STEM COM -DESTEM- rSTEM BINNENLAND dSTERDAM (ANP) - De rwacht volgende week sta rdamse haven nu de ondei <1.000 wertae, den. De keuze voor een: iten van een nieuwe cao slukt. BASISCURSUS V1ANAGEMENTEN ORGANISATIE OP DE kille zolder van het Bredase stadsarchief lees ik weer de voorpagina van 23 november 1963. Vieren twintig jaar na dato krijg ik nog een brok in mijn keel van de zinnen, waarin de ontsteltenis doorklinkt van degene die ze schreef; zin nen die berichten over de moordaanslag op president Kennedy. Al in de fors ge drukte aanhef wordt vermeld dat de president, voor hij stierf, het Sacrament der Stervenden is toegediend. Een klein detail dat het bericht krachtiger da teert dan de datumregel boven aan de pagina. Verderop meldt de krant hoezeer de dood van Kennedy iedereen, die het bericht ver nam, schokte. „Het telefoonnet was een deel van de avond overbelast omdat mensen elk aar opbelden om erover te pra ten. Wildvreemden spraken elkaar op straat aan." De krant spreekt van 'een beeld van ont reddering' dat te vergelijken was met de reacties van 'de man in de straat' op de onheils tijdingen over de watersnood in 1953. Er is geschreven dat iedereen zich tot in lengte van jaren herinneren zal wat hij deed en waar hij was toen het bericht van de aanslag hem be reikte. Dat zou best waar kun nen zijn. Ik was thuis bij vrouw en kind, in de kleine flat waarin we nog geen twee maanden woonden. We hadden bezoek van een bevriend paar. Het was een wat verlate kraamvisite. Ik wilde naar de Krait. Om sneller meer te wet sa dan de ra dio te bieden hal. Bovendien wilde ik erbij zijt als de krant moest worden 'omgegooid'. Meehelpen, ook al was ik toen stadsverslaggever. Als een krant, waaraan de hele dag is gebreid plotseling moest wor den omgegooid dan ontstond er in die jaren op de redactie een alle hens aan dek-situatie, waar aan vrijwel niemand zich kon of wilde onttrekken. Onze vrienden begrepen dat en ver trokken vroeg. Op de krant kon ik de dienstdoende sportredac teur ontlasten die zich vrijwillig had belast met het samenstellen van een fotopagina over leven en werken van Kennedy. Er moest per slot van rekening ook nog een sportpagina in de krant van de volgende dag. Kennedy. Kraamvisite. Ik blader terug in de krantenleg ger, naar, de dagen ng, 3 novem ber. Zondag 3 november 1963 was precies zo'n dag als afgelo pen zondag 1 november 1987. Een mooie, stille herfstdag, zonnig en met een aangename temperatuur die maakte dat je in trui of colbert buiten kon wandelen. Ik vind de kleine ad vertentie in de krant van 5 no vember. „Met vreugde delen wij u mee etc." Het is de adver tentie die mijn vrouw en ik hebben laten plaatsen om de wereld te laten weten dat we een zoon hebben. De meeste mensen die het enigszins aan gaat weten het dan al lang. Sommigen van hen heb ik in het holst van de nacht van zon dag op maandag uit hun bed den gebeld. Ik kon het gewoon iaej oxmivi noi 11 Lnununu i cnuMu iMUVCiviDcrt iao/ WIM KOCK niet voor me houden, ook met nadat ik het mijn ouders en schoonouders al zelf was gaan vertellen en ik met mijn vader 'het scheel eraf gedronken had'. Onze eerste zoon was zijn stam houder. Het gevoel dat je bijna barst van geluk: het bleek te bestaan. Op weg naar mijn ouders, op de brommer van de krant, zat ik van vreugde beurtelings on gegeneerd te janken en luid keels te zingen. Ik geloof dat ik, wat dan geluk moet zijn, nooit in puurder vorm heb beleefd dan toen ik in het donker over de verlaten weg naar het dorp van mijn ouders reed. Ik ging die nacht pas tegen de ochtend naar bed. Vrouw en kind lagen veilig in de kraamkliniek en ik zat in m'n eentje op de flat na te denken. Tussen de opwellingen van vreugde door, telkens aanlei ding om de telefoon te pakken en iemand uit bed te bellen, drongen zich de vragen op. Wat zou er van die jongen worden? Wat hing hem en ons nog bo ven het hoofd en vooral: zou den we in staat blijken hem te helpen vormen tot een fatsoen lijk mens, uitgerust met de vaardigheden die nodig zijn om een redelijk gelukkig leven te kunnen leiden? Hoe moest dat trouwens: opvoeden? Ik pro beerde terug te denken aan hoe ik zelf was opgevoed, maar er kwam me niets concreets voor ogen waaraan ik op dat mo ment houvast had. „Ze worden vanzelf groot", had mijn vader gezegd, „en op voeden gaat ook vanzelf. Maar je zult zelden zeker weten of je het goed doet." Hoe het in zijn ogen met mij was gelopen? Uiteindelijk wel goed," had hij gezegd en ik had wel geweten wat er schuilging achter dat 'uiteindelijk'. Zorg en ongeduld om een volwassen wordende zoon die maar niet wist wat hij echt wilde in de maatschappij. Het handelskantoor, de marine, de bank: er zat geen lijn in. Nu mijn zoon net zo oud is als ik was toen ik in fase drie van mijn nog stuurloze loop baan - de bank - verkeerde, zou ik ook kunnen proberen een balans op te maken. Maar dat doe ik natuurlijk piet in de krant. Hij doet en beziet som mige - ook belangrijke - din gen anders dan ik het zou doen, maar dat zal mijn vader van mij zeker ook hebben gevon den. Trouwens: ik kan ook niet zeggen dat mijn zienswijze al tijd de goede is of is geweest. Ik heb de krantenlegger van 1963 uit. Het is een turbulent jaar geweest. Maar voor mijn vrouw en mij is 1963 deson danks op de eerste plaats het geboortejaar van onze eerste zoon. Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfri Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur. A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405. Centrale redactie Breda: Nieuwsdienst 076-236452. Sportredactie 076-236236. Telefax redactie 076-236309. Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850. Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom. Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen). Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550. Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur. Goes, Klokstraat 101100-28030. Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes. Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751. Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst. Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957. Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout. Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150. Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920. Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910. Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen. Openingstijden: Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen: 24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar. Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand, 1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W. Voor post-toezending geldt een toeslag. Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. Lezersservice: Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911 Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje ©076-236882. Grote advertenties uitsluitend ©076-236881 Geboorte- en overlijdensadvertenties ©076-236442. (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911 Rflnkrplfltipc Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738. Door Max de Bok Valt de PvdA van het so ciaal-democratisch geloof af? Schuift de PvdA naar het politieke middenveld? Tracht de PvdA opzichtig in het gevlei te komen bij het CDA? Dergelijke vragen werden af gelopen week veelvuldig ge steld en van een pasklaar be vestigend antwoord voorzien. Dat alles naar aanleiding van het rapport van de commis sie-Pronk, die tot taak had een aanzet te geven voor een programmatische vernieu wing van de PvdA. De bevestigende antwoor den leken vooral voort te ko men uit een te haastige ken nisneming van het rapport en een zekere 'vergroving' in de weergave van enkele in het oog springende onderdelen. Dat die onderdelen - gelijke behandeling en anti-discrimi natie en euthanasie-wetge- ving - zoveel aandacht trok ken is te begrijpen. In de dis cussie over beide zaken heeft de PvdA zich niet onbetuigd gelaten. Een PvdA-Kamerlid drong als eerste aan op een wet tegen seksediscriminatie. PvdA-Kamerleden steunden als eersten het D66-initiatief voor een euthanasie-wetge- ving en PvdA'ers dienden nog niet zo lang geleden een eigen wetsvoorstel gelijke behande ling in. Het doet dan vreemd aan als een commissie uit de zelfde partij, in strijd met die activiteiten en het geldende verkiezingsprogramma, tot de conclusie komt dat wetgeving op die beide terreinen voor alsnog maar beter kan wor den vergeten. Het is het lot van partij commissies die ver nieuwend bezig moeten zijn, dat afstand ontstaat tussen wat geldt en wat zou moeten gaan gelden. Het CDA heeft dat ook gekend, de WD zal het niet anders vergaan. Daar komt nog bij dat de commissie-Pronk tot haar conclusies is gekomen in een geslaagde poging om, los van de actuele politieke strijd, de beide vraagstukken te plaat sen in het brede kader van een te voeren cultuurpolitiek. Misschien getuigt het van te groot idealisme als men verwacht dat racisme en dis criminatie effectiever te be strijden zijn door overreden en overtuigen dan door'- Jan Pronk 'krampachtige vervolging en verbod' en 'de knoet van de wet'. Maar het is goed dat de commissie juist ook op dit punt helder maakt dat van 'de wet' niet alle heil moet wor den verwacht. Wetgeving al léén kan de mentaliteit van een samenleving niet veran deren, zeker niet op het ter rein van racisme en discrimi natie, waar sluipende proces sen hun vernietigend werk doen. De afweging die de com missie maakt in het vraag stuk van euthanasie-wetge- ving, is overtuigend. Tenmin ste voor wie, als de commissie, van het standpunt uitgaat dat de patiënt zélf het laatste en beslissende woord heeft. Wie dat zelfbeschikkingsrecht centraal stelt, moet beseffen dat wetgeving onder de hui dige politieke verhoudingen daaraan geen recht zal doen. Vanuit dat besef kiest de commissie-Pronk daarom lie ver voor de formulering van juridische normen en proce dures waarvan de naleving aan de beroepsgroep zelf kan worden gedelegeerd, maar waarbij toetsing door procu reurs-generaal en rechter lijke macht mogelijk moet blijven. Dat sluit weliswaar een aantal nadelen niet uit - artsen en verplegend perso neel blijven in zekere zin kwetsbaar, artsen en patiën ten zullen de actieve euthana sie de verschijningsvorm blij ven geven van een niet straf bare vorm van stervensbege leiding - maar die nadelen verkiest dé commissie boven wetgeving die het zelfbe schikkingsrecht niet tenvolle eerbiedigt. Genoeg over de twee pun ten die, als gevolg van de ac tuele politieke stand van za ken, zo in het oog springen. Met daarbij nog deze aante kening: het is niet onwaar schijnlijk dat een euthanasie wet en een wet gelijke behan deling van kracht zijn gewor den tegen de tijd dat de opties van de commissie-Pronk tot PvdA-beleid zijn verklaard. Het rapport 'Schuivende Panelen' - de intrigerende titel is ontleend aan de rechts- socioloog Schuijt, die de hui dige maatschappelijke situa tie vergeleek met drie over elkaar schuivende panelen; dat van de voorbije standen maatschappij, dat van de uit gedijde verzorgingsstaat en het paneel van de komende informatiemaatschappij heeft heel wat meer te bieden. Om te beginnen een voor treffelijke en intelligente analyse van de huidige sa menleving, maatschappelijke trends en dominerende ont wikkelingen. Daarin wordt de ontwikkeling die het PvdA- denken heeft doorgemaakt niet vergeten en wordt een geslaagde poging gedaan om aan te geven door welke be ginselen de sociaal-democra tie zich liet leiden en hoe daaraan in opeenvolgende fa ses praktisch-politieke invul ling werd gegeven. Leest men die analyse aan dachtig en kijkt men van daaruit naar de beleidsopties die de commissie heeft gefor muleerd, dan is de bewering niet houdbaar dat de commis sie-Pronk een voorzet heeft gegeven om de PvdA van haar sociaal-democratisch geloof af te helpen. Wie nog eens bij elkaar ziet staan wat in PvdA-rapporten als het Plan van de Arbeid (1935), de Weg naar de Vrijheid (1951), Om de Kwaliteit van het Be staan (1963) en het Advies van de Commissie van Zes (1972) aan uitgangspunten voor een sociaal-democratische poli tiek werden geformuleerd en wie die punten legt naast 'Schuivende Panelen', ziet een grote mate van continuïteit. Hij ziet echter ook, dat de praktisch-politieke vertaling van uitgangspunten óf ach terwege bleef óf sterk wis selde met de dynamiek van de1 samenleving, de veranderin gen in de economie, de samen stelling van regeringscoali ties, het al dan niet in de op positie verkeren en - ook dat - de waan van de dag. Het rapport is gebaseerd op vier maatschappelijke trends, die als fundamenteel gezien worden voor onze samenle ving in ontwikkeling: inter nationale schaalvergroting in economie en cultuur, versto ring van het natuurlijk even wicht, de zichzelf verster kende technologische revolu tie en de onomkeerbare indi vidualisering. De commissie- Pronk is ervan overtuigd dat elk van deze vier trends, af zonderlijk en in combinatie, van geweldige invloed zullen zijn op de politieke en sociaal- economische orde. Hét probleem is hoe greep te houden en te krijgen op die ontwikkelingen. Het is niet zo opvallend, want de tendens is al geruime tijd in de PvdA aanwezig, dat de commissie nogal definitief afrekent met het ideaal van de maakbare samenleving door wet en re gelgeving. Zij stelt zich daar bij onder meer op het door Willy Brandt bij diens af scheid als voorzitter van de SPD verwoorde standpunt: „Wij zijn er niet op uit Het Geluk bij de wet te regelen; maar wij willen de creatieve kwaliteiten waarover mensen beschikken tot vrije ontplooi ing brengen. Het gaat om be wegingsvrijheid in maat schappelijke verantwoorde lijkheid". Op een groot aantal punten worden die woorden van Brandt doorgetrokken naar beleidsvisies en -keuzes. Bij voorbeeld als het gaat om de vraag wat de rol van de poli tiek kan zijn. Dan klinkt uit het rapport de overtuiging op dat de politiek bij een steeds verdergaande internationali sering van de maatschappe lijke problemen, veeleer een corrigerende en beherende dan een sturende taak heeft. Of als het gaat om de rol van de overheid: dan leest men in het rapport een bijgestelde vi sie op de overheidstaak. Niet meer de overheid waarvan alle oplossingen voor alle problemen mogen worden verwacht; ook niet de terugtredende overheid, waaraan delen van het CDA in de discussie in die partij nogal hechten; wél de over heid die in de economie en het maatschappelijke leven een onze verslaggever EDA - Een groot aantal ontruste klanten van de yaartonderneming Ar- ïta/Arcada heeft giste- contact opgenomen met recherche-team dat de zorg om het milieu, bevldenking van fraude bij ring van economischeonderzoekt, bestrijding van criminal T bevordering van inter; ic'er van Justitie mevrouw stimulerende rol vooral als het gaat om i vaardiger inkomensveroi nale veiligheid. De zwakte van het ra; zit zeker niet in het analj gedeelte, evenmin in de briljante overwegingen leerd beleid. De zwakte keuzen of, beter gezegd ontbreken van keuzen, paald zwak is het rappoi het gaat over de strijd een van de grootste a problemen: de hoge en velen te langdurige werk] heid. Dat de commissie h mijn ogen altijd wat spannen, idee van de 25-i werkweek heeft laten vt is alleen maar realist Zelfs kan men nog wel gaan met de opvatting dal uniforme verkorting vai arbeidstijd alléén doende is om het kwaad de werkloosheid te bestrij De commissie slaagt er ter niet in duidelijk te nt ujcen meldde gisteren aan eind van de middag dat tot toe ongeveer 80 mensen het speciale informatie ver (01620-33201) hadden ten grondslag liggen ai eld- wilden weten of de aanzetten tot nieuw gefo jde-affaire hun rechten bij Janta kan aantasten. de vaagheid van som >e mensen die contact heb- opgenomen met het onder- zoeksb riode naamc komst Dat waaru cada, i bedrij de uit dekke Vee het d: niet rr daar wankf onder grote )nru zijn het overleg ingegaan met vrije dagen zouden kom! ordvoerder van de bond. 'We wi risverhoging, 1 procent arbeic ledige herbezetting en het afslu overeenkomst'. laatste houdt in dat de met de bonden zienlijke verlenging vat bedrijfstijd, waarbij de a dag en de zondag als v vrije dagen zouden vervallen, lijkt mij eerder nieuw maatschappelijk bleem op te roepen dan di een ander oplost. 'Schuivende Panelen' is discussierapport. Daafctgevers moet men misschien niet zwaar tillen aan het feit de commissie-Pronk op 'opties'. Het gevaar is wel tot besluitvorming over jten overleggen als zij atregelen nemen in dé sfeer automatisering. De bonden groot aantal punten geen t eten dan inspraak krij gen in zes doet, maar zich beperkl personele consequenties van automatisering maar ook in in de discussie die uiteind! jonsequenties wat betreft de aliteit van het werk. nieuw verkiezingsprogranplolgens de FNV-bond willen werkgevers geen overkoepe- Willy Brandt - FOTftAP (en in mijn visie onontkm baar tot een nieuw begin programma) leidt, de san hang uit het oog wordt va ren. Daardoor zou, opnif een programma ontsÈ waarin ieder wat van zijn ding vindt, maar waaraan innerlijke samenhang i breekt. Zo'n programma ongewild maar met recht titel 'Schuivende Pane verdienen. Het 'pronks van de PvdA verdient een ter lot. (ADVERTENTIE) Door Louis van de Geijn UTRECHT - De drie-en-een-half miljoen rekeninghouders van de Rabobanken in Nederland krijgen volgende maand nog een uitgebreide brief van hun bank waarin wordt uitgelegd waarom het ge bruik van de betaalrekening meer geld gaat kosten. In een brochure worden ach tergronden van de tariefmaatregelen uit gelegd en worden tips verstrekt voor het zuinig gebruiken van cheques. Rabobank Nederland had die voorlichting lie ver gecombineerd met de berichtgeving over het advies dat op dit punt naar de aangesloten banken is gegaan. Maar in de samenspraak met 922 lokale bankorganisaties bleek de geheim houding toch niet gegarandeerd te kunnen worden. Alarmerende persberichten ijlen dus de afgewogen publieksvoorlichting van de bank vooruit. Het verhogen van tarieven voor het beta lingsverkeer zit bij de Rabobank en andere grote banken al lang in het vat. In de Raad voor het Betalingsverkeer is daarover de laatste ja ren voortdurend gesproken. Eén van de proble men was dat de Postbank, de grootste partij in het particuliere betalingsverkeer, zijn eigen weg wilde gaan. In plaats van de rekeninghou ders een vergoeding te vragen, schrapte de Postbank deze zomer de rentevergoeding van driekwart procent op de gewone girorekening. Andere moeilijkheid is dat de Europese Com missie fronsend kijkt naar tariefafspraken tus sen banken. De banken zijn het er over eens dat er tarieven moeten komen. Niemand wil het op zijn eentje doen. Maar samen mag ook niet. Om niet van kartelvorming te worden beschuldigd, moet elke bank afzonderlijk maatregelen be denken. Volgens een woordvoerder van Rabobank Nederland in Utrecht vallen de gevolgen voor de doorsnee bankklant erg mee. De centrale or ganisatie adviseert het abonnement voor een Eurochequepas te verhogen van 10 tot 15 per jaar, een betaalchequepas gaat een tientje kos ten, een automaatpas 5. Het gebruik van che ques blijft tot een getal van zestig gratis. Cliën ten die meer cheques gebruiken, betalen twee kwartjes per cheque boven dat aantal. Van de 3,5 miljoen rekeninghouders maken volgens de Rabobank niet meer dan 1,2 miljoen mensen gebruik van cheques. Driekwart mil joen rekeninghouders komen toe met zestiog cheques per jaar. Ruim vierhonderdduizend cliënten gaan, als zij even veel cheques blijven gebruiken als nu, bijbetalen. Eén van de bedoelingen van de tariefmaatre gelen is echter om het losse gebruik van che ques, ook voor kleinere betalingen, af te rem men. De wetenschap dat men bij een gebruik van tweehonderd cheques per jaar ƒ70 extra kwijt is, moet de cliënt een bewuster gebruiik van dit betaalmiddel bijbrengen. In Utrecht is men nog niet benauwd voor het weglopen van duizenden rekeninghouders. „De gevolgen zijn immers voor de meeste mensen zeer beperkt. Bovendien is het te verwachten dat ook andere banken met tariefmaatregelen komen". Dat is inderdaad de afgelopen maan den al onderwerp van studie. Nadat de Post bank deze zomer aankondigde de vergoeding van rente op betaalrekeningen te staken, maakte de Raad voor het Betalingsverkeer op zijn beurt bekend dat er bij de andere banken overeenstemming bestond over tariefmaatre gelen. Die Postbank, toen de gebeten hond consumentenorganisaties, kijkt nu tevreé naar alle opwinding over de maatregelen v de Rabobank. In bankkringen is wel verondi steld dat ook de Postbank volgend jaar nu geloven aan tariefstelling, maar volgens zegsman van de Postbank is daarvan sprake. Voor mensen die sinds vrij ton «n leidinggevende positie bekleden. Duur van de cursus: 5x2 dagen. Prijs ƒ2240,- per persoon exclusief logies en maaltijden. Inlichtingen: Informatieavond 12 november a.s. 19.00-21.00 uur in Motel Brabant, Heerbaan 4-6, Breda en bij: Hogeschool Katholieke Leergangen Secretariaat SPO-5 (Bureau voor Management en Organisatie) Postbus 283, 5000 AG Tilburg a telefoon: 013 - 394225 Faculteit Bedm)e, Men». Media De tariefmaatregelen zoals de Rabobank die nu, als ze de adviezen van Rabobank Nede land opvolgen, per 1 januari gaan nemen, op zichzelf niet voldoende om het betalingsvi keer uit de kosten te krijgen. Verdere kosteni heersing moet daaraan bijdragen. Andere rieven worden vooralsnog niet overwogen. De Rabobanken incasseren door het invoer en verhogen van tarieven enkele tientallen joenen guldens per jaar. De woordvoerder si daar tegenover dat een soortgelijk bedrag n: de rekeninghouders vloeit door een andi maatregel: de rentevergoeding op de betaal kening wordt, over het saldo boven 2500, vi dubbeld. Over de eerste 2500 blijft de rent vergoeding op driekwart procent. Daarbow wordt het per 1 januari anderhalf procent. lende koms de bedri Ar ook: loons spret vrije mers kunr 'De afslr mag jaar' Dc geste bitei imp: leg 1 leid. D proc dooi wijz gen. in j gek< hog van Noo V korr té b stel den E een gev wa: Die lijk tra we nas Vei DE VRIJLATING VAN GOV AN MBEKI, een van de leiders van de in Zuid- afrika verboden anti- apartheidsorganisatie Af rican National Congress (ANC), wordt door tegen standers van het apart- heidsbeleid van de rege ring in Pretoria als een be- langrijke overwinning be schouwd. Van politiek rechtse zijde werd echter gesteld dat de re gering met Mbeki's vrijlating een stap in 'een gevaarlijke richting' heeft gezet. De 77-jarige Mbeki werd don derdag op vrije voeten gesteld na 23 jaar in de gevangenis te hebben gezeten. Zijn vrijla ting leidde alom tot specula ties over de mogelijkheid dat ook andere gedetineerde pro minente anti-apartheidsacti visten, zoals Nelson Mandela, binnenkort op vrije voeten zullen worden gesteld. Donderdagavond ver klaarde Mbeki tijdens een persconferentie dat hij zijn actieve oppositie tegen het apartheidsbeleid van de blanke minderheidsregering zal hervatten. Op de vraag of hij een boodschap voor de jonge zwarten in zijn land had antwoordde Mbeki: „Zij moeten de strijd voortzetten". „Ik blijf staan achter de denkbeelden waarvoor ik des tijds achter de tralies werd gezet en die door het ANC worden uitgedragen", zei Mbeki. Tevens verklaarde hij zichzelf nog steeds als lid te beschouwen van het ANC en van de Zuidafrikaanse Com munistische Partij. Sinds zijn veroordeling tot levenslang in 1964 maakt Mbeki met Nelson Mandela, Walter Sisulu en Ahmed Ka- thadra deel uit van het 'ANC- hoofdkwartier' op het gevan geniseiland Robbeneiland. Op het echte hoofdkwartier van het ANC in ballingschap in Lusaka is zijn zoon Thabo Mbeki, belast met de buiten landse betrekkingen, een rij zende ster. Govan Archibald Mvunye- lina Mbeki stamt evenals Nel son Mandela uit een familie van Xhosa-chiefs in Transkei, In 1977 kreeg Mbeki een eredoctoraat van de Universi teit van Amsterdam. Tijdens de plechtigheid werd voor zijn vrijlating gedemonstreerd. - fotoanp tegenwoordig een van Zuid- afrika's 'onafhankelijke' thuislanden. Hij kreeg een beurs voor een studie aan de Universiteit van Fort Hare, waar veel leiders uit Zuidelijk Afrika gestudeerd hebben. Hij studeerde af in de sociale wetenschappen in 1937. Als student sloot Mbeki zich in 1935 aan bij het ANC, onder invloed van Edward Roux, een van de leiders van de Zuidafrikaanse communis tische partij en van Max Yer- gan, een zwarte Amerikaanse communist. Hij gaf les aan verscheidene scholen, maar werd uiteindelijk ontslagen wegens politieke activiteiten. Lid van de Communistische Partij was hij toen nog niet, maar hij maakte geen geheim van zijn linkse sympathieën. In de jaren '50 was Mbeki actief in het verzet tegen de reeks apartheidswetten, die de Nasionale Party na haar verkiezingsoverwinning van 1948 uitvaardigde. Hij keerde zich fel tegen het inferieure Bantu-onderwijs, dat zwarten wilde opleiden tot dienstbaar heid aan blank Zuidafrika. De oudere generatie zwarte Zuidafrikanen heeft dankzij de zendingsscholen vaak be ter onderwijs genoten dan hun kinderen, maar in de ja ren vijftig moesten de kerken de meeste scholen sluiten. Mbeki nam deel aan de voorbereiding van het Con gres van het Volk in 1955 in Klipfontein bij Johannesburg, waar het Handvest van de Vrijheid werd aangenomen, door het ANC nog steeds be schouwd als zijn grondwet. In 1956 werd Govan Mbeki lan delijk voorzitter van het ANC. Na de afkondiging van noodtoestand, die volgde bloed van Sharpeville in 1 zat hij vijf maanden in hs tenis. In dat jaar werden wel het ANC als zijn afspB| sing, het Panafricanist Co gress (PAC), verboden. In 19 sloot Mbeki zich aan bij Communistische Partij, die' eerder was verboden. In cember van datzelfde jaf werd hij aangehouden wegel bezit van explosieven, m later om technische reder vrijgesproken. Hij negeerde zijn huisaH rest, dook onder en sloot zie aan bij Umkhonto we Siz«' de militaire vleugel van ANC. In juli 1963 werd Ml gearresteerd bij een politie overval op Liliesleaf Farm Rivonia, bij Johannesbut waar Umkhonto we Siz»t zijn hoof kwartier had. In Rivonia-proces van 1964 wf Govan Mbeki met Nel Mandela, Walter Sisulu vijf anderen tot levensla' veroordeeld wegens sabots! Sindsdien heeft hij gevang' gezeten op Robbeneiland. - F tANDIGHEID EN VECHTLUST kan e [olkshuisvesting niet worden ontzeg net veel gevoel voor ironie 'ambtelo •en jaar buitenspel. Hij heeft die p [ijdens de verhoren van de parle fouwsubsidies werd duidelijk dat hij h combinatie met de toch al grote p: 3rokx had zich met vallen en ops kindsman met veel kennis van zakei prokx voor de commissie een moeili Met een bijna niet te stuiten woorc jnissie ervan te overtuigen dat hij ste Wanneer hij werd geconfronteerd r 3p zijn minst twijfelachtig deden lijkt aartige houding aan. 'Een schoonhi [[iet veel kunnen ontdekken', of peest me in de steek gelaten'. Dit Se saaie sfeer tijdens de verhoren t£ lake doende. I De feiten wijzen immers uit dat de San schoonheidsfoutjes kunnen wo biet te lezen en waarschuwingen slechte financiële controle op bele prokx in de fout gegaan. Het is niet nem politieke en bestuurlijke nalatig I Hij bevindt zich hiermee in het g pindsman Gruijters van Volkshuis\ P'9d - hij gaf daar tijdens de verh van - aan een overschatting van zij paar zijn hand te zetten. I De positie van Brokx is echter e F[s. Brokx vecht voor politiek eerhe galegd, is nog maar de vraag. Prer ging dat Brokx niet had hoeven ops Ruete heeft zijn mening niet noemer l Dat is goed nieuws voor Brokx. N gat hierdoor het CDA zijn wegge' pat open armen zal ontvangen. Br gte dag van de verhoren nog ever part de Vries. De fractieleider var ■986 een brief waarin werd aang prokx. Een verbitterde en sarcastische I Ijogenloos uit naar de Vries die h Pust op zijn ontslag te hebben aa pan worden in Den Haag niet gau\ piultueuze dagen van zijn vertrek pympathie van Lubbers. Het moe ■(nes hield voet bij stuk en bewee: |nag worden onderschat. Door de •a vallen, lijkt Brokx niet de verstan "e moet leiden naar politieke rehat I

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 2