orbat
NSERVATI
LEDEN SUDANESE STAM LEVEND VERBRAND IN TREINWAGONS
-iage dollar
beursplein
DE STEM EXTRA
NOVEMBER 1987
Sudan, een verscheurd land. Noord vecht
tegen zuid, christelijken tegen Arabie
ren. De christenen raken steeds meer in
de verdrukking. Onder hen de Dinka's,
de stam van 'de lange mensen'. Het afge
lopen half jaar zijn in West-en Zuid-Su-
dan 63 dorpen platgebrand. Een uit de
hand gelopen strafproces in de stad Ma-
lakal kostte 600 levens. In Diein werden
duizend mensen in enkele uren verbrand
of gewoon gedood.
De regering bewapent Arabisch spre
kende stammen om die het vuile werk op
te laten knappen.
De Stem wist beslag te leggen op een in
West-Europa nog niet verschenen rap
port van twee intellectuelen uit Khar
toum. Zij onderzochten het bloedbad van
Diein omdat de Arabisch georienteerde
regering van Sudan in gebreke bleef.
Het rapport is inmiddels door gestuurd
naar Amnesty International in Amster
dam en wordt binnenkort in Londen ge
publiceerd. Dit is het verhaal van het
grote doden in de Sudan.
STEM BUITENLAN
Minderheid
Steunpunt
Op de trein
X I
A
Slachtpartij
Verbrand
Niemand ontsnapt
Gepland
KING (AFP-DPA) -
Chinese communis-
che partij heeft
andag, daags na de
luiting van haar
tiende congres, een
rk verjongde en her-
mingsgezinde lei-
ïg gekregen.
y
Door Paul de Schipper
„Toen het doden begon was
er nergens politie. Ik heb
wel een politieman gezien,
maar hij droeg geen uni
form, maar een mantel. Hij
doodde mijn oom Deng.
Van anderen in de wagon
eiste hij vijf pond. Zó niet,
dan schoot hij ze ook dood.
Ongeveer dertig mensen
hebben hem betaald. Niet
iedereen had geld. In de
wagon zaten meer dan
honderd Dinka's".
Dut Ani Kiyu, Dinka-
vrouw,32jaar.
Een vrijdagavond, eind maart.
In de kerk van de Sudanese
plattelandsstad Dieinwonen
vijfentwintig zwarten van de
Dinka-stam het avondgebed
bij. Vrijdag is in Sudan de we
kelijkse rustdag. Ook de
christelijke Sudanezen houden
zich aan die Islam-gewoonte.
Buiten is het rustig. De zon
zinkt weg boven de westelijke
woestijn.
Plotseling wordt de kerk
aangevallen door een groep
van ongeveer vijftig Arabieren,
ze zijn gewapend met messen,
stokken en één geweer. Roe
pend en schreeuwen gaan ze
kerk binnen en ranselen de
kerkgangers naar buiten.
In de directe omgeving slaan
vlammen uit de hutten van
Dinka-families. Tussen de ro
kende as blijven vijf doden
achter. Dat is het begin.
Om een duidelijk beeld te krij
gen van wat er hierna volgt
eerst een schets van de lokale
situatie.
Diein is de belangrijkste stad
in het oostelijke district van de
Sudanese provincie Darfur. Er
wonen 60.000 mensen. Ze be
staan van de vee-en graanhan
del. Ze verblijven in lemen wo
ningen of in bouwsels van riet,
hout en golfplaten. Het is vorm
van leven die kararakteristiek
is voor deze regio, een van de
uitlopers van de Sahel. De
meerderheid van de bevolking
behoort tot de Arabische stam
van de Rizeigat. Het zwarte
volk van de Dinka's is een min
derheid in de stad.
De trek van de Dinka-her-
ders naar Diein begint al in
1964, tijdens de eerste burger
oorlog tusen noord en zuid. Na
de vredesakkoorden van Addis
Abbeba in 1972 keren de mees
ten terug naar hun weidegrond
in het zuidelijk gelegen Bahr al
Arab Kiir.
Als handelscentrum voor de
hele Darfur is Diein een strate
gische stad in de oorlog tussen
noord-en zuid-Sudan. De stad-
beschikt over ,voor Sudanese
begrippen, redelijk rail- en
wegverbindingen.
De stad kent een burger
rechtbank, voorgezeten door
Moord op duizend Dinka's
rechter Adam al Tahir en een
volksrechtbank die sterk onder
invloed staat van enkele Rizei-
gat-sheiks.
De politie van Diein staat
onder leiding van een kolonel.
Een van de afdelingen van het
bureau houdt zich bezig met de
uitgifte van paspoorten en
identiteitspapieren, een andere
eenheid heeft een eigen kwar
tier bij het station. Deze poli
tiepost speelt een hoofrol in het
drama dat zich hieronder gaat
afspelen.
Op de politieke kaart van Su
dan is Diein van belang omdat
de stad een belangrijk steun
punt is voor de regerende Um-
ma-partij.
Het regeringsleger heeft veel
soldaten gerecruteerd uit Diein
en omgeving. Ze zijn georgani
seerd in milities. De Arabische
kooplieden uit Diein financie
ren de wapenaankopen van
deze 'stammenlegertjes'.
In Diein wonen zo'n 17.000
Dinka's. Ze werken in de land
bouw, in bonenverwerkende
bedrijfjes, als metselaars en als
huisknechten bij de Arabierea
Ook verzamelen ze gras ten be
hoeve van de huttenbouw en
graven ze latrines. Slechts vier
Dinka's zijn in overheids
dienst: twee politie-agenten,
een spoorwegbeambte en
werknemer van de Water-
dienst.
De christelijk georiënteerde
Dinka's stichtten al in 1964 een
kerk in Diein. Grond kregen ze
van een Arabische sjeik! On
danks islamitische druk en
pesterij heeft de kerk al die ja
ren dienst gedaan.
Het is die kerk, waar de Din
ka's tijdens een samenzang uit
een worden gejaagd. Nadat
zich vrijdagavond het gerucht
verspreid dat er bij de kerk is
geplunderd en gemoord vluch
ten diezelfde nacht veel Din
ka's de stad uit. Enkelen vinden
een schuilplaats in de buiten
wijken. Vele honderden zoeken
een goed heenkomen in de
buurt van het station. Op een
open terrein, maar tegen ver
dere aanvallen beschermd door
de plaatselijke politie, willen ze
daar blijven tot de andere mor
gen. Het station ligt in een.
stadsdeel waar voornamelijk
Dinka's wonen. De buurt staat
bekend als Hillat Fog. Zo bren
gen ze daar de nacht door in de
open lucht, mannen vrouwen
en kinderen.
Op bevel van plaatselijke rech
ter Adam Al Tahir begeven de
meeste Dinka's zich zaterdag
ochtend rond zeven uur naar
het eigenlijke stationsgebouw.
Het stadsbestuur wil de Din
ka's, voor hun eigen bestwil,
met de trein naar elders sturen,
naar Nyala. Adam al Tahir in
specteert de situatie en beslist
om de Dinka's verder bescher
ming te geven.
De afgelopen nacht hebben
kooplieden in de stad hem ook
geadviseerd om de Dinka's di
rect te deporteren, omwille van
hun eigen veiligheid. Ze bieden
zelfs transport aan. Al Tahir
heeft echter besloten tot zater
dagmorgen te wachten, maar
als er een goederentrein arri
veert beveelt hij om honderden
zwarte mensen, mannen, vrou
wen en kinderen, in acht ge
reedstaande treinwagons te
stoppen. Zeven wagons staan
op het eerste spoor en nog twee
houten wagons bevinden zich,
gekoppeld aan een locomotief,
direct daar achter. Wie er niet
bij kan in de trein wordt voor
lopig ondergebracht in een
grote ruimte van het spoor
weg-politiebureau, weer ande
ren wachten buiten, schaduw
zoekend onder bomen. Onder
politie-toezicht verloopt de
operatie heel rustig. Later zal
het station een dodelijke val
val blijken te zijn.
Op het moment dat de Din
ka's in de wagons klimmen,
verspreidt dit nieuws zich door
de stad. Prompt verzamelen
grote groepen bewoners van
Diein, voornamelijk Arabieren
van de Rizeigat-stam, zich bij
het station. Mannen, jongens en
vrouwen. Ze dragen bijlen,
messen, zwaarden, speren en
geweren van het Russische Ka-
lashnikovk-type. Ooggetuigen
zien eén man een vat met die
selolie voor zich uit rollen.
De Rizeigat zijn vastbesloten
om de christelijken te verhin
deren te stad te verlaten. Plun
derend trekken ze door de Din-
ka-buurten op naar het station.
Dinka's die zich 's nachts ver
borgen hebben gehouden en nu
ook op weg zijn naar de wagons
bij het station worden opge
jaagd, geslagen gedood of le
vend in brand gestoken. Daar
mee begint een uren durende
slachtpartij.
De politiepost op het station
zit rond acht uur volgepakt met
angstige Dinka's. Slechts een
paar politie-agenten houden
buiten de wacht.
Even proberen ze om de dol
geworden Rizeigat tegen te
houden. Dat lukt niet. Mannen
met een waterpomp, die willen
blussen, krijgen de kans niet.
Eerste doel van de aanvallers is
om te voorkomen dat de
Dinka-trein vertrekt. De ma
chinist krijgt een geweer in de
rug en kiest voor zijn leven.
Jongens leggen houten blokken
voor de wielen van de locomo
tief. Dan verplaatst de volks
woede zich naar de in paniek
rakende Dinka's op het pleintje
voor het station. Wie niet kan
vluchten, wordt neergeknup-
peld en doodgestoken. Enkele
politie-agenten proberen in te
grijpen, anderen kijken passief
toe. Politie-commandant Ali al
Manna zit in zijn kantoor. Een
collega: „Hij was in shock-toe
stand, bang. Hij had een andere
kleur gekregea Hij gaf ver
warde orders. Toen hij even
buiten zag hij de mensen bij
tientallen dood liggen en ging
weg".
De wagons lijken voorlopig
een goede schuilplaats voor de
Dinka's die er in zitten. Ze heb
ben de furie zien komen en de
stalen deuren van binnenuit
gesloten.
Ooggetuigen bevestigen dat
er onder een boom op het sta
tionsterrein om tien uur een
gesprek heeft plaatsgevonden
tussen politie-officieren, over
heidsambtenaren en twee Ri-
zeigat-aanvoerders. Ondertus
sen schieten omstanders in de
lucht en roepen: „Laat de Din
ka's aan ons over". Kort na dat
gesprek verlaat het voltallige
poltiekorps het terrein. De Din
ka's zijn nu alleen met hun
aanvallers.
In de twee houten wagons zit
ten meer dan tweehonderd
mensen. De Arabieren rukken
op. Ze gooien riet en brandende
matrassen tussen de wielen.
Binnen verbranden de Dinka's
levend. Verderop in de politie
post zitten nog vijfhonderd
Dinka's. De man met het vat
giet dieselolie op matrassen,
lege zakken en biezen matten.
Anderen steken ze aan en
gooien ze door de ramen naar
binnen. Volgens overlevenden
uit de wagons heeft niemand
uit het brandende politiebu
reau weten te ontsnappen Het
gebouw met daarin de ver
koolde lijken van vijfhonderd
mensen zal tot zondagmidag
branden.
Het toneel verplaatst zich nu
naar de zes ijzeren wagons: de
Dinka's erin, de bloeddorstende
menigte Rizeigat buiten. Kin
deren en vrouwen lopen naar
hutten in de omgeving en trek
ken die tegen de grond. De bos
sen gedroogd gras duwen ze
onder de wagons en steken die
in brand. Door openstaande
luiken gooien ze brandende
zakken naar binnen. De Din
ka's in de wagons, die geroos
terd dreigen te worden, openen
de deuren. Ze worden bekogeld
met keien en wie een geweer
heeft begint op de opeenge
pakte massa te schieten. Som
mige Dinka's zien kans om, te
gen betaling, te ontsnappen.
Vrouwen en kinderen die we
ten te vluchten worden achter
haald, neergeslagen, doorsto
ken en gedood en afschuwelijk
verminkt. En opnieuw gaat de
man met de dieselolie aan het
werk: rokende en bloedende li
chamen naast de rails. Een
overlevende Dinka-vrouw: „Ze
hebben me met een mes gesto
ken en bestolen en m'n kind
van vier maanden meegeno
men".
Gewonde Dinka's die de stad
in vluchten ontsnappen even
min. Een arts uit het plaatselijk
ziekenhuis: „De Rizeigat heb-
Is
i Dif
ben ze hier uit bed gehaald en
gedood. Vrouwen sloten de toe
gang tot het ziekenhuis af om
te voorkomen dat gewonde
Dinka's binnen kwamen".
Tegen zessen 's avonds loopt
het bloedbad ten einde. De Ri
zeigat trekken zich terug in de
stad.
Niet bevestigde berichten ver
halen van regeringsambtena
ren die met luidsprekers door
te straten lopen om verborgen
Dinka's op ie roepen naar het
station te gaan. Rond zeven uur
gaat de eerste trein rijden.
Achter de locomotief hangt één
wagon. Het is het houten rij
tuig dat de hele dag op het em
placement achter de andere
wagons heeft uit het gezicht
heeft gestaan. Daardoor zijn de
Dinka's in deze wagon aan de
moordpartij ontsnapt.
Over het aantal slachtoffers.
De getuigen, allereerst dokter
Bashar, de directeur-arts van
het plaatselijke ziekenhuis: „Ik
heb 212 slachtoffers geteld in
twee massgraven bij het sta
tion".
Dan de versie van de over
heid, de minster van Binnen
landse Zaken van Sudan: „Het
totaal aantal slachtoffers van
het Diein-incident ligt niet ho
ger dan 183".
Een in Diein gestationeerde
ambtenaar verklaarde tegen
over een Sudanese krant dat er
slechts veertien doden waren
gevallen.
Een parlementslid van het
Islamtische Front Ahmed Al
Jabir spreekt in juni van 900
doden.
Een andere ooggetuige, de
politieman Diyu Diyu: „Op het
moment van de aanval verble
ven er in de politiepost van het
station, een ruimte van twee
honderd vierkante meter, min
stens vijfhonderd mensen".
Andere getuigen bevestigen
dat bij de aanval niemand is
ontsnapt en dat al deze mensen
levend zijn verbrand Onder
zoek leert verder dat:
1: Een wagon volgepakt met
Dinka's tot op het chassis is
uitgebrand. Ook hier geen
overlevenden.
2: Veel Dinka's in de ijzeren
wagons werden gedood door
kogels, zwaarden, speren, mes
sen en stokken.
3: Een onbekend aantal Dinka's
werd gedood in de straten van
Diein. Een Rizeigat-jongen
vertelt de onderzoekers dat
de stapels lijken die overal 1
gen: „Overal, hier vijf
tien..."
4: Via interviews met
vluchte Dinka's zijn tot nu
de namen van 315 slachtoffc
achterhaald.
5: In mei 1986 woonden in
16.970 Dinka's. Ze hebben ni
stad verlaten. In de omgevii
in steden als Kas, Nyala
Khartoum zijn tot nu toe
meer dan 7000 Dinka's geteld.
De conclusie van de ondf
zoekers dr.Suleyman Ali
en Ushari Ahmed
„Die feiten in aanmerking
mend, is een schatting van 11
doden nog erg voorzichtig",
mei van dit jaar hoorden ze
dens werkzaamheden in
omgeving van Diein geruchl
over de slachting: „Het wasm
steeds het gesprek van de
We begrepen dat er iets he
■e
i Bali
Mahmii
en kinderen, in West-Sudan",
De overlevende Dinka's zijn
t nieuwe centrale comité
rlement) koos een polit-
ro en daaruit een per-
nent comité van voor
inese begrippen jong
der dat op de.hand is
de moderniserings-
ers van Deng Xiaoping.
igs rechterhand, premier
io Ziyang, werd secretaris
eraal van de partij, een
ctie die hij al waarnam
Is het gedwongen vertrek
Hu Yaobang in januari,
dijhao werd daarnaast vice-
irzitter van de centrale mili-
commissie onder Deng,
daarmee het opperbevel
rt over de ruim drie miljoen
n sterke strijdkrachten,
gens waarnemers onder-
jept deze benoeming dat de
Jarige Zhao de aangewezen
rolger van Deng is als de lei
van China.
Iet machtige permanente
lité bestaat behalve uit
w uit de vice-premiers Li
ig (59), Qiao Shi (62) en Yao
iu eept i
n
zie
Yil
Hu
wo
sta
voi
gei
pai
tig
1
hei
1
VERVOLG VAN PAGINA 1
ernstigs was gebeurd en dati OSKOU (AP) - Gorbats-
regering met een doofpot-opi >vs toespraak duurde twee
ratie bezig was. Daarom besli
ten we zelf op onderzoek uit
gaan. Daarbij hoorden we ni
alleen getuige over de mass
moord, maar ook getuigen „„-«i
vertelden over nieuwe slave h<* Moskouse partij-
nij-praktij ken, vooral vrouw fpstuk Boris Yeltsin op 21
or en 41 minuten en
ormde zijn eerste optreden
i het openbaar sinds vorige
eek aan het licht kwam
stober op het punt stond
jn ontslag in te dienen
anwege de trage wijze
raarop de beoogde econo-
van overtuigd dat de slachtii lische en sociale hervor-
in Diein van tevoren geplat ïingen gestalte-krijgen.
e 56-jarige Yeltsin, kandi-
eet
vo<
pe
Co
ter
goi
in
de
ori
na
da
en
m<
oo
ge
vo
ve
was. Agol Akol, een vijftig)
rige Dinka-vrouw: „Dagenvs.- - -
tevoren waren er al gerucht»3*1"1 van het Politbur
dat ze de Dinka's uit Diein zoif
den jagen. Ik geloofde dat nie|
niemand geloofde het".
De Sudanese regering re
geert tot nu toe met cynist
nuchterheid. De huidige min
ter van Energie van Sudan, j
Adam Musa Madibbu, komt t
Diein. Hij bezocht zijn geboo:
teplaats direct na de mass:
moord aan het hoofd van ee
door de regering ingestelde or
derzoeks-delegatie. Na dat 1*
zoek maakte hij bekend dat
een speciaal regeringscommisL i
sie zou komen om h t draf MSTERDAMS
tot op de bodem mt te zoekeil
A
k.
fron
(ad verte:
Al aan RUTS gedacht? Een bedr
de ruimte geeft. Al SOI
Zevenheuvelenweg 20, Postbus 505
Tel. 013-672930, Telex
JEURSOVERZICHT
De samenstelling van die conf
missie is al lang bekend, het rel
sultaat van mogelijke activitëfl
ten echter niet.
In een interview met de BB|
verklaarde premier Sadeq i
Mahdi van Sudan dat het b
het deels uitroeien van de De
ka's van Diein om een wraai
aktie ging. Dit ter vergeldi'
van een aanslag op een vraclit msterdam (anf) - Het uitblijven
j j r ii i an uitzicht op vermindering van ae
wagen door de rebellen vani korten opdeAmenkaanse handels-
Sudanees Volksbevrijdingslf alans en begroting heeft maandag ge-
ger, de SPLA, enkele dagf tot een daling van de dollar en de
pprHpr Vnlcmnc Ho nnHormi Krsen van de internationale aande-
eerder volgens de onderzof ,n op het gedrukt op de
kers Wil de regering de zaak 1 bligatiemarkt kwam een einde aan de
de doofpot stoppen. EvelUIÏ üjging van de koersen en in de loop
wil de regering de rol van C ande dag moesten demeest vertan-
jj, elde staatsleningen duidelijk terug.
plaatselijke overheid ter dis Dit de€<j CKI^ de koersen van de an-
cussie stellen. De regering ka ere aandelen geen goed. De hoofd-
dat ook moeilijk, omdat in zo'l Mdsen daalden overwegend en de
opval nok Hp militipc van Hp Ri *st van de markt lag er wat verdeeld
geval OOK de milities van de n y Er was weinig animo tot handelen
zeigat ter sprake komen, ter n ook op de optiebeurs ging de flauwe
Wijl dat nu juist de stam is di temming gepaard met een rustige
een buffer vormt tussen hl a"?eL
nipt al tp hptrnnwharp rpee „Komnklijke Olie verloor ƒ5,60 op
niet ai te DetroUWDare rege 210,30, Philips - koploper op de optie-
ringsleger en de opstandelin eUrs met 4.654 contracten - ï.so op
gen van het SPLA. Voor de Ri Akzo ƒ3 op 117 en uniiever
7pipat k mnnrHpn in Dinka-ee 370 °P f W-80 °°k de financlele
zeigat is moorden in Dinka-ge raarde^ Aegon NMB en Natio-
lederen ongeveer dagell]' iale Nederlanden gaven gevoelig prijs,
werk geworden. Elsevier en in wat mindere mate
De epiloog van het dram! moesten tenjg, terwijl Wolters
Op zondagmorgen 29 maart ar g* SteSüo^de fo^fcL ais
riveert in Nyala een trein ei io\s, Borsumij Wehry, Bührmann-
een wagon met tweehonden Tetterode en Nedlloyd moesten terug,
overlevenden. 'S Middags OU ijtterspro^ eruit met een winst van
J j ja!,' 2>1° °P 26,30.
drie uur komt de tweede trein 0p 4n' meer verdeeide lokale
Dit keer met achthondet «arkt sprongen center Pares en Ge-
overlevenden, tweeendertig ge '?ke Electronic eruit met flinke süj-
wonden en ook twee doden. 2 ien^arSgteka^aan de koers toe.
zijn tijdens de reis gestorvel Ook Grolsch liet daar een aardige stij-
aan hun verwondingen.
De overlevende Dinka's zijif
in de omliggende steden
vangen door het Rode Kiuifl
leningen gezondheidszorg
door
Oxfam
van het Amerikaanse
USAID.
de Britse hulporganisati aeneas
,m en door medewerker
bursal iv, congr.o.l.v. lourdes
1,4 gasthuis (tilburg)
gasthuis (tilburg)
gasthuis (tilburg)
De tekeningen bij dit verhaal m \<A gasthuis (tilburg)
afkomstig uit het boekje l klokkenberg
Dhein Massacre' dat door de Sudt llduina
Relief and Rehabilitation Assoc* In protz.hs ('s-h'bosch)
tion naar aanleiding van de m«i 8protz.hs ('s-h'bosch)
samoord werd gepubliceerd. H protz.hs ('s-h'bosch)
