Lunetten is thuis voor Molukkers
KOEWAC
Zwarten Zuid-Afrika vestigen zich in blanke woongebieden
Ajaxc
WOONOORD IN YUGHT SYMBOOL VAN DERTIG JAAR FALEND BELEID
DESTEM MMNDAG 2 NOVEMBER 1987
VUGHT (ANP) - Het
laatste Molukse woon
oord in Nederland gaat
in de loop van volgend
jaar definitief dicht.
Concentratiekamp
Symbool
AUTO LEASEN Of
Van der Wansern
wint marathon
Etten-Leur
EENZIJDIGE
Gok
Imm1 -■
Minister Brinkman heeft
de ongeveer 300 bewoners
van het kamp Lunetten in
Vught onomwonden duide
lijk gemaakt dat hij van
het kamp af wil: een deur
waarder heeft hen onlangs
per exploot gesommeerd in
te stemmen met de verhui
zing naar de nieuwbouw
wijk Vijverhof, die speciaal
voor de Molukkers in
Vught wordt gebouwd.
De Molukkers lijken echter
niet erg onder de indruk van
dit dreigement. Slechts een
vijftiental gezinnen heeft te
kennen gegeven dat ze bereid
zijn te verhuizen. Van de 110
aangegeschrevenen huurders
hebben er 50 negatief gerea
geerd, zo liet een woordvoerder
van het ministerie weten. Ze
hebben een advocaat in de arm
genomen tegen him gedwongen
verhuizing. De overigen heb
ben niets van zich laten horen.
In totaal wonen er rond de 350
mensen in het voormalige con
centratiekamp.
Burgemeester mr. D.
Reitsma (WD) van Vught zegt
overigens niet op te kijken van
de reacties. „Lunetten is voor
de bewoners het symbool ge
worden van dertig jaar falend
overheidsbeleid. Ik denk dat de
meeste mensen neen blijven
zeggen tegen herhuisvesting
tot het moment waarop de ver
huiswagens voorrijden. Dan
zal het merendeel ongetwijfeld
meewerken aan de verhui
zing".
Zelfs een stralende zon op
een willekeurige achternamid
dag is niet meer in staat de
troosteloze aanblik die het ver-
kommerde Lunetten nu al ja
renlang biedt ongedaan te ma
ken. Alleen de kleuren van de
RMS, de Vrije Zuidmolukse
Republiek, geschilderd op de
gevel van een van de vele gam
mele barakken, fleuren er een
beetje van op.
Voor het overige ziet Lunet
ten er uit als de meeste kozij
nen in de lange, lage barakken:
afgebladderd en kaal. Een toe
vallige begrafenisstoet past
wonderwel in dit ontredderde
decor. De machtige en zware
bulldozers op het direct naast
Lunetten gelegen militaire ter
rein lijken een stille dreiging
uit te stralen. Ze zouden het
hele woonoord in minder dan
een halve dag plat kunnen wal
sen.
j&Tt
i%m MIXMl
De jeugd. vermaaKt zich ondanKs de slechte leefomstandigheden best in Lunetten.
In het begin van de jaren vijf
tig werden vele duizenden uit
de Molukken afkomstige ex-
KNIL militairen en hun ge
zinsleden in verband met de
voor hen gevaarlijke situatie in
Indonesië naar Nederland
overgebracht. Iedereen dacht
dat het een tijdelijke operatie
betrof.
Ruim 3.000 mannen, vrou
wen en kinderen werden on
dergebracht in Vught in een
voormalig concentratiekamp
van de Duitse bezetter. Na ver
loop van tijd vonden steeds
meer Molukkers een eigen
huisvesting. In Vught wonen er
nu nog ruim 700 waarvan onge
veer 350 in Lunetten.
Vooral de laatste jaren ver
dwenen veel bewoners van Lu
netten naar een reguliere wo
ning in Vught. Dat komt, legt
gemeentevoorlichter H. Meeu-
wissen uit, omdat Vught nooit
veel aan sociale woningbouw
heeft gedaan. Dat wordt nu in
gehaald en daar profiteren on
der anderen de Molukkers van.
Momenteel wordt in Vught een
compleet nieuwe wijk gebouwd
die is bedoeld om er de laatste
bewoners van Lunetten te
huisvesten. Als ze dat willen
tenminste. Ze mogen ook naar
elders verhuizen, als ze Lunet
ten maar verlaten.
Die nieuwe wijk, genaamd
Vijverhof, is met 135 huizen
ontworpen door de Molukse ar
chitect Matulessy. De straten
krijgen Molukse vogelnamen,
het plein wordt genoemd naar
Salahutu, de heilige berg op
Ambon. Er komt een eigen
kerk en een eigen ontmoetings
ruimte. „Het wordt als het
ware een klein Moluks dorp",
zegt burgemeester Reitsma.
De aanvangshuur bedraagt
200 gulden per maand. Over
een lange reeks van jaren
wordt die huur opgetrokken tot
500 gulden. Veèl bewoners van
Lunetten betalen voor het dak
boven hun hoofd momenteel
enkele tientjes per maand.
Sommigen betalen niets. Een
voorlichtingsavond over de
nieuwe wijk is door de bewo
ners van Lunetten onlangs min
of meer geboycot. Op het ge
meentelijke spreekuur druppe
len echter steeds meer belang
stellenden binnen, aldus de
voorlichter.
De herhuisvesting van de 300
bewoners van Lunetten is vol
gens burgemeester Reitsma
'een hobbel, die nog moet wor
den genomen'. Echte proble
men verwacht hij daarbij niet.
„De Molukkers zijn gewone in
woners van Vught, mensen die
hier al 35 jaar wonen We hoe
ven dus niet bang te zijn dat
het tot een confrontatie zal ko
men tussen de Molukkers en de
andere inwoners van Vught".
Reitsma weet echter ook dat
Lunetten het laatste woonoord
in Nederland is. „Daardoor
heeft Lunetten een symbool
functie gekregen. Zo van kijk
eens, hoe slecht de Nederlandse
regering ons heeft behandeld,
hoe Nederland ons heeft laten
verkommeren". Dat is een
mooie boodschap, die het in
sommige kringen zeker goed
zal doen, aldus de burgemees
ter.
Hij verwacht dat uiteindelijk
slechts enkele mensen zullen
weigeren het woonoord te ver
laten „Als de mensen niet vrij
willig verhuizen wordt de
huurovereenkomst middels de
deurwaarder opgezegd. Dan
ligt er een rechterlijk bevel dat
moet worden uitgevoerd. Wij
moeten er in overleg met justi
tie en politie voor zorgen dat er
zodanig wordt opgetreden dat
de pijn van zo kort mogelijke
duur is".
Elf jaar gelden leidde de ont
ruiming van een Moluks woon
oord in Vaassen tot hevige on
geregeldheden tussen politie en
bewoners. Reitsma houdt de
vinger aan de pols om te voor
komen dat zich vreemde ele
menten in het woonoord vesti
gen. „We letten goed op dat zich
geen Molukkers van buitenaf
in Lunetten vestigen. Ik weet
dat dit moeilijk controleerbaar
is maar zodra we het zouden
merken treden we op. Er is als
eens een lege barak gekraakt.
Dat was kennelijk een uitpro-
beersel. We hebben aan die ac
tie onmiddellijk een einde ge
maakt".
Burgemeester Reitsma is blij
met het eenduidig beleid van
minister Brinkman en diens
ambtenaren. Hij sluit niet uit
dat het 'slappe en wankelmoe
dige beleid' in de jaren daar
voor heeft bijgedragen aan de
in zijn ogen halstarrige opstel
ling van veel Molukkers. „Er
zijn grote fouten gemaakt, ik
verdoezel dat niet. Dat kunnen
we nooit meer goedmaken".
Op het ministerie geeft ook
'projectleider herhuisvesting
woonoord Lunetten' M. van
Hurck toe dat het beleid niet
altijd even gelukkig is geweest.
Maar nu lijkt aan de door Reit-
sema gesignaleerde weifelach
tige houdiging definitief een
einde gekomen: het kamp moet
ontruimd worden, niet omdat
het een laatste symbool van
wanbeleid betreft, maar puur
vanwege de bouwkundige staat
van de barakken, aldus Van
Hurck.
„Al in 1959 heeft de regering
zich gerealiseerd dat de Moluk
kers hier waarschijnlijk niet zo
tijdelijk zouden blijven als
aanvankelijk was gedacht.
Toen al is tot integratie beslo
ten. Alle oorspronkelijke kam
pen zijn weg, Lunetten is nu als
laatste aan de beurt", aldus de
projectleider. Over een jaar be
staat het woonoord Lunetten
volgens hem niet meer.
De kampraad van Lunetten
denkt daar anders over. „De
mensen willen hier blijven wo
nen. Er is een uitstekend alter
natief plan dat voorziet in het
opknappen van de barakken.
Wij willen niet verhuizen naar
Vught", zegt T. Latuhihin van
de kampraad. De bewoners be
schouwen Lunetten als een
klein eigen dorpje, waar het
gemakkelijker is om de eigen
cultuur, de eigen gewoonten
vast te houden dan in een
nieuwbouwijk in Vught. „Wij
Tweede Kamerleden vorig jaar op werkbezoek itj
- FOTO MARTIN DE GOEDE
willen niet gestoord worden
van buitenaf. Als we hier blij
ven worden we niet op onze
vingers gekeken".
Maar er is meer. De bewo
ners beschouwen Lunetten als
een levend monument. „Mis
schien geldt dat niet voor de
Nederlanders, maar wel voor
ons. Lunetten zorgt ervoor dat
niet vergeten wordt wat onze
ouderen allemaal voor Neder
land hebben gedaan. Lunetten
laat ook zien dat de Neder
landse overheid ons nu al ja
renlang belazert". Lunetten is
volgens hem een soort thuis
voor de Molukkers. Niet alleen
kamp Lunetten.
voor de groep die er nu nog
woont, maar ook voor heel veel
andere Molukkers die inmid
dels elders onderdak hebben
gevonden. Geregeld vinden er
dan ook bijeenkomsten plaats
met een feestelijk of religieus
karakter.
De positie van de kampraad
is niet voor iedereen even dui
delijk. Minister Brinkman wil
er niet meer mee praten omdat
de kampraad afspraken niet
zou zijn nagekomen en burge
meester Reitsma zet vraagte
kens bij het democratisch ge
halte van de raad. „Onze kam
praad is niet te vergelijken met
een gekozen orgaan in de Ne
derlandse samenleving, zoals
bij voorbeeld een gemeente
raad. Er zijn bij ons geen regle
menten. Wat bij ons telt is een
gegeven woord, daar houden
wij ons aan. Je zou kunnen
zeggen dat bij ons de kampraad
wordt gekozen door een aantal
wijze mannen. De bewoners
beschouwen ons in ieder geval
als hun vertegenwoordiging".
De kampraad is volgens La
tuhihin min of meer vergelijk
baar met een buurtcomité of
een actiegroep in de Neder
landse samenleving. „Die wor
den ook nooit echt gekozen met
een verkiezing, maar de men
sen hebben er wel vertrouwen
in".
Zolang Lunetten bestaat is er
volgens dit model een kam
praad geweest. Maar sinds
enige tijd weigert Brinkman
nog langer met de kampraad te
onderhandelen over de verhui
zing: het ministerie richt zich
nu rechtstreeks tot de bewo
ners. Volgens beleidsambte
naar Van Ieperen komt dat
omdat de Molukkers stelselma
tig probeerden de verhuizing te
vertragen. „Overlegbijeenkom
sten werden op het laatste mo
ment afgezegd of er kwam ge
woon niemand", aldus Van
Ieperen. Het ministerie staat
nu op het standpunt dat over
alles behalve de verhuizing te
praten valt. En dan het liefst
direct tussen het ministerie en
de bewoners.
In het verleden heeft de
overheid altijd contact onder
houden met de kampraad, zegt
De troosteloze barakken in kamp Lunetten.
FOTO MARTIN DE GOEDE
GINNEKENWEG 21 BF
HUREN VANAF
- FOTO ARCHIEF j
Latuhihin schamper,
minister er nu niet meerl
wil praten komt volgens
omdat de overheid de
kers geen enkele mogelijl
wil bieden om mee te
over hun eigen toekomst.
„In 1984 is de proji
Herhuisvesting Lunetten
leven geroepen. Daarin
vertegenwoordigers van
ministeries en de gei
Vught. Wij zijn er niet in vJ
genwoordigd, we zijn er]
nooit voor uitgenodigd
Brinkman zegt dat wij
brieven niet beantwooi
afspraken niet nakomen
hij gewoon een stok om del
te slaan".
De kampraad erkent dall
uitnodiging van de ministej
te komen praten is afgesla
„Die uitnodiging kwam
dag tevoren binnen. Enkel]
den van de kampraad
ziek, anderen waren verl
derd. Op zo'n korte termijn]
ren we niet in staat iets te
len. Bovendien wilden wel
niet, zoiets moet beter woi
voorbereid", aldus W. Pai
een ander lid van de kampt
De leden van de kampt
wijzen met enig sarcasi
het streven van Brinkman!
te komen tot een zorgzame|
menleving. „In Lunetten
ben we die altijd al gehad|
ons is het ondenkbaar
iemand doodgaat en pas
weken later wordt gevoi
omdat het gaat ruiken. De
derlandse samenleving is
individualistischer dan de
ze. Wij proberen om de go
dingen uit onze cultuur vi
houden. In Lunetten lukt
dat aardig".
Latuhihin stelt dat de I
meente Vught de Molukse!
chitect van de Vijverhof all
heeft gebruikt om er een 'f
luks sausje' aan te geven.
hebben die architect duidl
gemaakt dat wij in Lunet
willen blijven. Toen is hij|
eigen houtje verder
zonder ons".
Latuhihin gelooft nog i
echt dat het woonoord volgl
jaar definitief dicht gaat.
wachten af hoe het loopt. I
het rijk de huurovereenkcf
wil opzeggen moet de rei
worden ingeschakeld. Die n
dus een uitspraak doen.
hebben inmiddels al onze v|
horens uitgestoken welke n
gelijkheden er zijn om ons jij
disch te verzetten". Veel i
wil hij er niet over kwijt.
Er is nog een reden waarl
de Molukkers er niets voor vl
len om in de Vijverhof te gl
wonen. Toen het bestemminr
plan moest worden vastgestj
werd door inwoners van Vu|
actie gevoerd. De nieuwe
zou onnodig inbreuk maken|
de natuur, werd gezegd.
Maar Latuhihin weet
ook nog te herinneren dat|
handtekeningen werden iip
zameld door omwonenden
de Molukkers weg te houd|
omdat ze bang waren dat 1
huizen in waarde zouden dall
In tegenstelling tot burgemej
ter Reitsma zegt hij dan
wel degelijk bang te zijn
het tot een confrontatie ko]
met andere inwoners
Vught als de Molukkers i
dwongen worden te verhu
Volgens Reitsema is er
ter geen sprake van een pi
bleem. Wel verwijst hij naar|
komende verhuizing als
verzoek van WVC om asielz
kers op te nemen ter sprai
komt: Vught kan voorlo|
geen vluchtelingen onder
brengen, omdat eerst 'dl
kwestie moet worden opgelof
aldus de burgemeester.
Door Chris van Nij natten
EINDHOVEN-Guus Hi
dink wil na dit seizoen,
zijn contract afloopt,
PSV blijven, maar wer
volgend jaar ook bij aanw
zigheid van een nieut
technisch directeur de vc
ledige verantwoordelij
heid over het eerste elftal
dragen.
Bovendien verlangt de succi
volle hoofdtrainer van PSV
bij het vertrek van de nog a
te stellen technisch directe
hij automatisch de hoog:
baas wordt binnen de techi
sche staf van de Einhovenare
JOHANNESBURG - „Ik zie niet in waarom ik
mij zou moeten verontschuldigen voor iets wat
de blanken altijd voor vanzelfsprekend aan
nemen - het recht om met mijn familie zo mooi
mogelijk te wonen als ik mij kan veroorloven",
zegt Sandi, een 38-jarige, zwarte bankbedien
de.
Sinds april woont hij illegaal in zijn woning op de
vijfde etage van een flatgebouw in het centrum van
Johannesburg.
In de ruime, lichte zitkamer met de kale houten
vloer staan twee stoelen en een bankje, bekleed met
een heldere chintz-achtige stof. Op een laag wit ta
feltje staat een vaas met kleurige bloemen. Een
splinternieuwe televisie staat in een hoek. De flat
bestaat verder nog uit een keuken, een eetkamer,
die nog ingericht moet worden, een badkamer en
een slaapkamer.
Dit is een enorme verbetering met de voormalige
behuizing van het gezin; een bakstenen gebouwtje,
onderverdeeld in vier 'kamers' -met gebruikmaking
van het openbare toilet buiten- dat Sandi en Patri
cia en nog zes andere familieleden, allen Xhosa-
sprekende zwarten, deelden in de zwarte woonwijk
Mlungsi, even buiten Queenstown in de zuidelijke
Kaap-provincie.
Sandi en Patricia genieten vooral van de winkels
en andere voorzieningen in Johannesburg, waar de
zwarte woonwijken niet aan kunnen tippen. Eind
vorig jaar werden de bioscopen opengesteld voor
alle rassen en hotels en restaurants mogen nu ook
kleurlingen toelaten -wat de meeste ook inderdaad
doen.
Sandi werkte in Queenstown bij de Standard
Bank, die voor een deel nog steeds in Britse handen
is. Toen hem een betere baan bij één van de filialen
in Johannesburg werd aangeboden, als onderdeel
van een programma om zwarten op te leiden voor
bestuursfuncties, aarzelde hij geen moment. Sandi
behaalde een universitaire graad in de handelswe
tenschappen en momenteel ontvangt hij een
maandsalaris van duizend rand (omgerekend onge
veer even zoveel gulden), hetgeen hij zelf 'naar
zwarte maatstaven' niet slecht vindt. Maar hij rea
geert uiterst sceptisch op de bewering van zijn
werkgever, dat de bank iedereen 'gelijke kansen'
biedt. Sandi gelooft dat filiaalhouder in een zwarte
woonwijk de hoogste positie is die hij ooit zal kun
nen bereiken.
Het flatgebouw waar Sandi en zijn gezinnetje nu
wonen, in de wijk Joubert Park, werd gedurende de
afgelopen twee jaar geleidelijk overgenomen door
zwarte huurders. Ondanks het feit dat Johannes
burg, net als andere steden, volgens de Wet op de
Woongebieden uitsluitend door blanken bewoond
mag worden. Voordat de zwarten bezit namen van
het flatgebouw stond het leeg. Veel blanken verlie
ten het centrum van Johannesburg, omdat ze zich
er niet veilig meer voelden of vanwege de luchtver
ontreiniging en trokken naar wat 'heilzamere' bui
tenwijken. In veel gevallen zijn kleurlingen de
enige bereidwillige huurders voor de leegstaande
huizen.
In de nabijgelegen woonwijken die bestemd zijn
voor zwarten, kleurlingen en Indiërs, heerst daar
entegen een schreeuwend tekort aan woonruimte.
Dat is in overeenstemming met het beleid van de
regering om niet-blanken zo veel mogelijk ervan te
weerhouden in grote aantallen van het platteland
naar de steden te trekken.
Toen Sandi zijn huidige flat betrok, werd hem 450
rand huur berekend. Later ondekte hij dat hij
eigenlijk niet meer dan 115 rand huur per maand
hoefde te betalen, volgens de regels van de Huur-
commissie, een overheidsinstelling.
Tot voor kort durfden illegale gekleurde huur
ders niet te protesteren tegen dergelijke misdadige
praktijken. Maar sinds augustus weigeren Sandi en
tientallen andere zwarte huurders in de wijk meer
te betalen dan de door de huurcommisie vastge
stelde huurprijs. Een vereniging die zich 'Actie Te
gen Uitzetting' noemt, leidt de campagne voor
rechtvaardige huishuren en coördineert een aantal
huurderscommissies. De actiegroep bestaat voorna
melijk uit Indiërs; zij waren de eersten die naar de
blanke woongebieden trokkea Liberale blanke ad
vocaten dienen de vereniging met nuttige adviezea
Of de illegale huurders zich kunnen beroepen op
de bescherming door de huurcommisie is voorals
nog een onuitgemaakte zaak. De eerste gevallen
moeten nog voor de rechtbank verschijnen. Intus
sen weigeren diverse huisbazen belangrijke repara
tie- en onderhoudswerkzaamheden uit te voeren tot
de huurders de volledig verschuldigde huishuren
hebben voldaaa
Van onze sportredactie
ETTEN-LEUR - Joh
van der Wansem heei
zaterdag de maratho
van Etten-Leur ge
wonnen. De atleet va
Phoenix uit Utrech
had voor de ruim 42 ki
lometer 2 uur, 23 minu
ten en 53 seconden no
dig.
UITSLAGEN
MARATHON
Heren: 1. John van der War
sem (Phoenix Utrech
2.23.53, 2. Wim Veerma
(PAC Rotterdam) 2.27.34,
Ad van Hest (TRR Tilbun
2.28.36,4. Piet de Munck (nic
Zoetermeer) 2.29.20, 5. Wi
van Heeswijk (DAC Drune
2.29.31, 6. Bruno Jopp<
(GVAV Groningen) 2.29.59.
Dames: 1. Jolanda Hon
minga (GAC Hilversun
2.47.56, 2. Grietje Hooisn
(DOS Kampen) 2.52.27,
Mies Kuiper (Sprint Bred
2.59.06.
HALVE MARATHON
Heren: 1. Jos Sasse (AVA
Aalten) 1.05.34, 2. Richa
Vollenbroek (MPM Almek
3. René Hassink (Heil:
Utrecht) 1.06.25, 4. Jos K
niuszek (Sprint Bred
1.07.27, 5. Kees Kraayenve
(Sliedrecht Sport) 1.07.59,
Gerard Mentink (AtW<
1.08.00, 7. Marc van Ro<
(AAC Amsterdam) 1.08.1
Dames: 1. Gerrie Timm<
mans (Marvel Boxtel) 1.16.
2. Barbara Kamp (PAC Rc
terdam) 1.19.10, 3. Ilse Ried,
man (Hera Heerhugowaai
1.19.10.
Verwacht wordt dat de regering waarschijn
zal besluiten wijken zoals Joubert Park en Hillbrc
in Johannesburg, waar zich inmiddels duizendi]
kleurlingen hebben gevestigd, en gelijksoortige
ken in Kaapstad, tot 'open' gebied te verklaren. T
sident Botha houdt echter vol dat de Wet op WooiJ
gebieden nog steeds onveranderd van kracht
blijven.
Met het gevaar dat de blanken de wet in eigl
hand nemen en burgerlegers oprichten om 'bedreii
de' woongebieden te beschermen wordt nu seriel
rekening gehouden, nadat begin deze maand rellfj
uitbraken in parken in het oostelijke stadsdeel i
Johannesburg, waarbij twee blanke mannen dcx
gestoken werden door zwarte jongerenbendes. Kol
daarna marcheerden leden van de Blanke Vrij
heidsbeweging, een extreem rechtse organisatij
onder het schreeuwen van racistische kreten, doe
Mayfair, een arme woonwijk waar blanken en I
diërs al jaren vredig maar illegaal tezamen wone|
Het kwam tot een treffen met de politie en i'
mensen werden gearresteerd.
(The Times, Londen)
Door Ted van Leeuwen
AMSTERDAM - Aj
de beste van de rei
bekerwinnaar versie
de eigen Meer Feye
(3-1).
Ér is nog altijd een
van verschil tussen A
Feyenoord. Na de th
derlagen van de laatst
jaar (1-2 en 1-3, opgelo
het Olympisch S
schetste het jonge Aj
zeischap de verhoudi
de gevallen Rotterdam
club gisteren eindelij
in de juiste proporti.
schoon de zege hoge
kunnen uitvallen.
Waar Israel klaagde,
Cruijff van tevredenhe
had de gok genomei
met een junioren-voo
(de twee 17-jarigen I
Bergkamp op de vleu;
Meyer die pas aan zijr
seizoen profvoetbal to
de piste te verschijne
schoon Bryan Roy de e
Ben Wijnstekers rege
kleineerde en twee 1
inleidde, Bergkamp t
sterk speelde en het
doelpunt voorbereidd
de kracht van de Aja:
hoede ditmaal niet do
gevend.
