.ogistiek
'Ministerie wilde geen
controle op bouwkosten'
riiNAiNuttL BEKEKEN
1
Beleggers likken wonden
ir stations m/v
lLBRAITH OVER 'LAATSTE HOOFDSTUK' REGERING REAGAN
'n Concordia-hypotheek maakt
uw maandlasten lager!
concordia heeft meer voor u over
ECONOMIE
NIEUWSOVERZICHT
Photofinishing uit verlies
VNU breidt belang in de VS uit
Philips handhaaft verwachtingen
il - zenden aan: N.V. PZEM,
ganisatie, antwoordnummer 205,
fiergie-maatschappij
rgie-maatschappij
;CHIEDENIS heeft er een handje van zich te
ialen voor zover het financiële zaken betreft,
ij ze van een soort gecompliceerde dommig-
In de maanden en jaren voorafgaand aan de
beurskrach van 1929 ging een groot aantal
jen en instellingen alleen maar geld beleg-
omdat de aandelen zo'n hoge vlucht namén
waren allemaal van plan hun hielen te lich-
H'oordat de markt in elkaar zou klappen. Die
le situatie heeft zich de afgelopen maanden
gedaan.
Zeepbel
Monetarisme
üiaal
|ereen rijk
I profiteren van de wonde-
|van de effectenbeurs. Voor
Dogma's
HEAO-SCRIPTIE VAN THOOLSE BEKROOND
ACCENT
ONDERHOUDSSERVICE B.V.
ISCH HOOFD BEDRIJFSBUREAU m|
DSSERVICE B-V'
Pak de telefoon, met uw welnemen. En bel
de Concord ia-adviseur bij u in de buurt
of de hypotheekafdeling van Concordia:
030-330660. Tel dan uit hoeveel minder
rente u hoeft te betalen.
Hoe laag de afsluitkosten zijn en
hoe hoog de belastingaftrek. Want
zo'n Concordia-hypotheek op
basis van levensverzekering
is ook fiscaal heel aantrekke
lijk. Dus bent u bij zéér lage
Qëtto maandlasten met een
Concordia-hypotheek
veilig en voordelig
onder dak,
Vergelijk dat maar
eens met wat anderen u te bieden
hebben en u zult zien: bij Concordia...
daar begrijpen ze precies wat u bedoelt!
Door Louis van de Geijn
„OCH MENEER, de wereld
wil toch bedrogen worden?"
De tachtigjarige heer die dit
opmerkt, zit wat achteraf
naar een tafereel te kijken op
de Beleggersmarkt die giste
ren en vandaag in de RAI in
Amsterdam wordt gehouden.
Een opgeschoten jongen in
hemdsmouwen ontvouwt als
een volleerd standwerker het
voor zijn kraam verzamelde
publiek in in de geheimen van
de 'Elliot wave' en andere
verworvenheden van de tech
nische analyse van beurs
koersen. Hij wijst op de com
putergrafiek achter zich:
„Ziet u die fraaie driehoek
aan het einde van deze up
trend?"
„Eén ding moet ik hem na
geven", zegt de verstokte be
legger op de achtergrond.
„Die man heeft een goeie bab
bel." Hijzelf is er niet van on
der de indruk. Hij was net
van school toen precies 58
jaar geleden de grote beurs
krach van Wall Street zich
voordeed. „Mijn ouders wa
ren heel actieve beleggers,
maar aan mij ging die ge
beurtenis toch grotendeels
voorbij. Later heb ik de effec
ten van mijn vader geërfd. Ja,
ik geloof dat ik er dezer dagen
behoorlijk ben doorgezeild. Ik
heb niet verkocht. Dat was
ook het advies van mijn com
missionair. En nu hoop ik
maar dat die jongens gelijk
hebben dat het allemaal over
zal gaan."
Twee weken na de histori
sche val van Wall Street, ge
volgd door een heuse finan-
ci"ele wereldcrisis, zijn beleg
gers uit het hele land naar
hun Dag van het Aandeel ge
togen. Ze komen hun wonden
likken en argumenten zoeken
om hun hoop op herstel te
voeden.
Die bijeenkomst is de afge
lopen jaren een toogdag ge
worden van tevreden beleg
gers. Vorig j aar werd voor het
eerst ook een Beleggersmarkt
aan dit evenement vastge
knoopt. Daar kunnen beleg
gers en andere belangstellen
den een keus maken uit de
tientallen advies- en bemid
delingsbureaus die de laatste
jaren als paddestoelen uit de
grondzijn geschoten. Meestal
hebben ze een snel beeldmerk
met een grafiek die in de on
eindige hoogte wijst. De piep
jonge heertjes en dametjes
van deze firma's in geluk en
wijsheid wijzen de voorbij
schuifelende belegger achter
hun beeldscherm hoe ze het
hadden moeten doen.
Een groot deel van het pu
bliek op deze Dag bestaat uit
leden van de inmiddels bijna
zeshonderd beleggings-stu-
dieclubs. Veel dames, die
blijkbaar toch ook nog kans
hebben gezien een deel van
hun vermogen in goud en ju
welen te beleggen.
Deze studieclubs laten zich
door een krach meer of min
der niet uit het veld slaan. De
Nederlandse Centrale Ver
eniging van Beleggingsstu
dieclubs heeft sinds het begin
van de jongste beurzencrisis
zelfs zeven nieuwe clubs in
geschreven.
Vroeger waren dat veelal
damesclubs, zegt een me
vrouw van de NCVB. Maar de
laatste jaren zijn er steeds
meer mannenclubs opgericht
en ook studenten kiezen deze
weg naar effectenbezit. Het
gaat meestal niet om de knik
kers maar om het spel, hoe
wel het er op lijkt dat man
nen de neiging hebben heel
wat meer in te zetten dan
vrouwen.
De Beleggersmarkt wordt
bevolkt door rijpe en groene
aandeelhouders. Tot de eerste
categorie hoort de Tilbuger
H. Th. Rademaker (53). Met
elke ondernemer van enige
betekenis in Nederland heeft
hij, als trouw en kritisch be
zoeker van aandeelhouders
vergaderingen, wel eens de
degens gekruist. Hij heeft zijn
steentje bijgedragen aan hét
gedruis waarmee roemruchte
ondernemingen als Ogem,
RSV en Tilburgsche Hypo
theekbank ten onder zijn ge
gaan.
Rademaker: „Er is in Ne
derland een groepje van een
driehonderd mannen en
vrouwen die regelmatig naar
de aandeelhoudersvergade
ringen komen. Die het naadje
van de kous willen weten.
Maar ik heb de laatste jaren
een heleboel mensen zien bin
nenkomen die nog nooit goed
een jaarverslag hebben gele
zen. Beleggers die uit waren
op koerswinst. Dividend?
Daar gaven ze niks om. Daar
moet je toch maar belasting
overbetalen."
Ronald Bos (20) is student
en heeft het geld dat hij thuis
in de zaak van zijn vader ver
dient, in aandelen gestoken.
Hij heeft de afgelopen twee
weken ongeveer vijftienhon
derd gulden verspeeld. „Maar
ik vind het nog steeds leuk.
Jammer dat ik verloren heb,
ja. Maar het zal toch ook wel
weer een keer beter gaan?"
Wat zou Ronald gedaan heb
ben met vijftienhonderd gul
den in het handje? Naar de
Canarische Eilanden mis
schien, of een stereotoren?
„Nee hoor, ik zou er toch weer
aandelen voor hebben ge
kocht."
Een middelbare heer zet
zijn twee tassen vol brochu
res even neer. „De eerste vijf
tig jaar zie ik het niet meer
zitten. Het valt te hopen dat
we geen Derde Wereldoorlog
krijgen."
De bemoedigende woorden
van president Duisenberg
van De Nederlandsche Bank
(„de bodem is in zicht") kan
dit sombere heerschap niet
opvrolijken. „Wat had u dan
gedacht? Wat zou zo'n man
anders moeten zeggen?"
De oude rot Rademaker
kent de betrekkelijkheid van
de beurs. „De afgelopen jaren
was het advies voor beleggers
zo ongeveer: gooi er maar met
pijltjes naar, alles is goed. En
nu? Nu is alles slecht."
STEENBERGEN - Photofinishing Holding International BV
uit Steenbergen, moeder van onder meer het grote fotolabora
torium Bac Color, is vorig jaar uit de rode cijfers gekomen. Het
bedrijf maakte over 1986 een kleine winst van vijf ton tegen
een verlies in '85 van 1,8 miljoen.
Photofinishing richt steeds meer op het buitenland. In België,
West-Duitsland en Frankrijk boekten werkmaatschappijen
een omzetstijging van zes procent. „De fotomarkt in Nederland
groeit niet", zo schrijft de directie in haar jaarverslag.
Totaal maakte Photofinishing vorig jaar een omzet van 86
miljoen, waarvan 70 miljoen in Nederland en 16 miljoen in
het buitenland. De omzet daalde ten opzichte van 1985 met zes
miljoen als gevolg van de verkoop van Fotrans en Fifo Beeld en
Geluid. Deze bedrijven pasten niet meer in de activiteiten van
het concern. Daardoor nam het aantal werknemers met zestig
af naar 828 mensen bij de zeven dochters. Naast de buiten
landse vestigingen en Steenbergen heeft Photofinishing ook
bedrijven in Ede en Rijswijk.
HAARLEM (ANP) - Het uitgeversconcern VNU heeft zijn be
lang in de Amerikaanse Physicians World Communications
PWC uitgebreid van ruim 44 tot 100 procent, zo heeft het con
cern bekendgemaakt.
VNU verwierf in 1983 een aanzienlijk minderheidsbelang in
PWC. PWC geeft vijf medische tijdschrijften uit en houdt zich
via dochters verder bezig met conferenties over nieuwe medi
camenten en studies op het gebied van klinische research.
EINDHOVEN (ANP) - De ernstige verstoring van het beurskli-
maat dwingt Philips niet tot het herzien van de verwachting
voor haar omzet in 1987. Zij denkt dan ook dat het volume van
de omzet ongeveer even sterk zal toenemen als vorig jaar; de
groei bedroeg toen 6 procent. Dat heeft het elektroniconcern
vrijdag meegedeeld in de toelichting op de resultaten over het
derde kwartaal.
Philips denkt dus aan verdere verbetering van de nettowinst.
Vorig jaar steeg de nettowinst van f 919 miljoen tot f 1015 mil
joen. In het derde kwartaal is de nettowinst gestegen van 127
miljoen in 1986 tot 134 miljoen dit jaar en in de eerste negen
maanden van 479 miljoen tot f 554 miljoen.
Het bedrijfsresultaat daalde in het derde kwartaal van 624
miljoen tot 580 miljoen en steeg in de eerste drie kwartalen van
het jaar van 2,03 miljard tot f 2,11 miljard.
Philips had eind september 340.700 mensen in dienst tegen
349.600 een jaar eerder. Het aantal werknemers in Nederland
verminderde van 71.300 tot 70.100.
Op dinsdag 8 december neemt het bestuur van Philips een be-
sissing over de uitkering van een interimdividend over 1987.
j x xJiTi mi iiiviui/ uwiiuiiiil i-n i L.I iL/nu UI Ul\ I UULn ICO/
■Maatschappij (PZEM) verzorgt
\eeiand. Het bedrijf telt ruim
165.000 afnemers.
hiecentrale en een (onlangs
pntrale.
'erzorgen de verwerving van
eie bedrijf en het beheer en
een aantal magazijnen - ver-
islagen. Voor de sturing en de
It gezocht naar een ervaren
gerekend worden het ontwikke-
eid, de optimalisatie van het
dbeheer en het adviseren van
teden. In de organisatie wordt
age verwacht in de ontwikkeling
een meer marktgerichte en
ageleiding te verzorgen van de
Ijikoopinformatiesysteem.
orteert aan de bedrijfsdirecteur
lutie, waarin de desbetreffende
plaatst.
laagt om een opleiding op HTS-
een manager met als achter-
rotechniek of een soortgelijke
i inkoop en/of logistiek zijn nood-
Daarnaast worden hoge eisen
ommerciöle én communicatieve
tie kan worden verkregen bij de
lirecteur Transport en Distributie,
akt deel uit van de selectie-
ergie-Maatschappij (PZEM) ver-
\te provincie Zeeland. Het bedrijf
dient zo'n 165.000 afnemers.
ntrale en een kolengestookte
Stations op ons hoofdkantoor in
onder meer zal worden betrokken
<r nieuwe hoogspanningsstations
stations;
in van deze projecten;
chaf van stationsapparatuur;
behoeve van hoogspannings-
itudeerrichting energietechniek,
hnieken en automatisering is
i de storingswachtdienst voor het
zal deel uitmaken van de selectie
gel - zenden aan:
sbeheer en Organisatie,
Middelburg.
eurskrach was te voorzien
|.K. Galbraith
Niemand geloofde daar sterker
in dan die jonge mensen zelf.
Net als in oktober 1929, ontdek
ten we in oktober 1987 hoe de
mensen gegrepen waren door
de mythologie van de markt.
We kunnen alleen maar gissen
wat er nu verder gaat gebeuren
en volgens mij is de zeepbel,
vooral waar het de wat zwak
kere bedrijven aangaat, al uit
eengespat. Ondanks het be
perkte herstel na de krach van
maandag zal er geen triomfan
telijke terugtocht zijn van de
kleinere bedrijven die zozeer
de oogappeltjes van de kapita
listische speculanten waren.
Zodra dit probleem zichzelf
heeft opgelost, zal het gevaar
van een nieuwe krach voorlo
pig van de baan zijn. Het fi
nanciële geheugen reikt tot on
geveer tien jaar. Dat is zo'n
beetje de tijd die verstrijkt tus
sen de ene episode van hoog
staande domheid en de volgen
de. Dat betekent dat we ons de
komende tien jaar .niet druk
hoeven te maken.
Voor de ramp op Wall Street
kan hoofdzakelijk de regering
Reagan verantwoordelijk ge
steld worden en twee grote
vernieuwingen zijn hieraan
medeschuldig. Allereerst koes
terde men het merkwaardige
idee dat forse belastingverla
gingen een stijging van de lo
nen tot gevolg zouden hebben.
Dit leidde tot een ongeëve
naard tekort van de openbare
begroting en speelde een flink
deel van het speculatieve geld
in de handen van de mensen
die dat geld zelf in de markt
gestopt hadden. De tweede bij
drage van de regering Reagan
aan de krach was het experi
ment met monetarisme -geba
seerd op de ideeën van mijn
goede vriend professor Milton
Friedman.
De toevlucht tot het moneta
risme begin jaren tachtig had
hoge rentepercentages tot ge
volg, alsmede een zeer hoge
dollar op de valutamarkt en
gesubsidieerde importen van
uit Japan, Korea en andere
landen. Het uiteindelijke resul
taat hiervan was het doorlo
pend hoge handelstekort. Dat
leurtenis geeft geen uit
loken beeld van hoe de
ikaanse of de wereld-eco-
Lich zou kunnen ontwik-
iDe belangrijkste factor
tverband was hebzucht,
■plotseling oversloeg in
- en dat was het einde
Ie speculatieve euforie. De
van de mensen en in-
igen had de aandelen-
ken hoog opgedreven en de
jeling was er op het hoogte-
Jsnel uit te stappen; maar
igst sloeg toe zodra de
it begon in te zakken.
fc jaren twintig waren er
«en die meenden zo ge
il te zijn dat zij alle finan-
Ikwesties volledig beheer-
En er waren nieuwe fi-
i middelen die als bui-
wone wondermiddelen
iel rijk te worden te boek
Pen: de grote beleggings-
i en de grote houdster-
Jlschappij-piramides in
^lijnen en openbare voor-
igen.
wrzitter van de Democra-
nationale commissie
geschiedenis toen hij
lartikel schreef waarin hij
Baarde dat iedereen rijk
poeten zijn. Hij stelde voor
Jspeciaal beleggingsfonds te
J. K. Galbraith (links) donderdag tijdens de hoorzitting van de bankcommissie.
een relatief kleine deelnemer nië, die van deze structuur af
aan het internationale han- wilden in hun streven naar een
[ren waarin de burgers hun
issen konden investeren
die manier zouden kun-
en die nu terugkijkt op
mode is het wel duidelijk
e waanzin ten top was.
afgelopen paar jaar heb-
we kunnen zien hoe dat-
1de fenomeen zich herhaal-
Mensen gingen en masse
fggen vanwege de stijgende
pelenkoersen en vóórdat
weer zouden inzakken
ien ze alles weer verkocht
ien. Zo hebben we de rage
ide overnames en de aanko-
fgehad.
dan was er nog die jonge
leratie van beursspeculan-
|van wie de meesten bij de
effectenmakelaars zaten
die veel gevoelige geesten
overtuigden dat zij de
we talenten waren waar
II Street om zat te springen.
had een heel bijzonder effect
vorige week, omdat de dollars
die de Japanners en anderen
verdienden, of in ieder geval
een flink deel daarvan, waren
geïnvesteerd in Amerikaanse
fondsen en dientengevolge aan
een dubbele onzekerheid bloot
stonden; allereerst wat de
beurs zou gaan doen en ten
tweede hoe de dollar zich zou
gaan gedragen.
De derde verantwoordelijk
heid van de regering, afgezien
van de overtuiging dat God een
Republikein is en dat er daar
door niets te vrezen is, diende
zich aan na het commentaar
van James Baker, de minister
van Financiën, dat de dollar
misschien nog wel verder zou
mogen zakken. Zoals te ver
wachten was, werden de Ja
panners en de andere beleggers
nog onzekerder en hierop
volgde een toenemende liqui
datie van aandelenportefeuil-
les.
En de grote vraag is dan: wat
zullen de verdere effecten nog
zijn? Ik zou een negatieve in
vloed op de huizenmarkt ver
wachten, een negatieve invloed
op de koopkracht voor luxe
consumptiegoederen, een
enigszins negatief effect op de
investeringen en een nevenef
fect op de werkgelegenheid.
Als we hier in de Verenigde
Staten een recessie krijgen, dan
zal het wereldwijde effect di
recter en groter zijn dan in de
jaren dertig. Amerika was toen
delsspel, terwijl het nu een veel
grotere component is. Zelf denk
ik echter niet dat we net zoiets
vernietigends te zien krijgen
als toen na 1929.
In alle wereldeconomieën,
inclusief de Verenigde Staten,
heeft de staat nu een eigen ver
antwoordelijkheid de werkge
legenheid op peil te houden en
het niveau van produktie en
economische groei hoog te hou
den. Bovendien hebben de mo
derne welvaartsstaten een
flink aantal beveiligingen in
hun systeem ingebouwd.
Er zijn wel mensen geweest,
in nauwe relatie tot zowel de
regering van de Verenigde Sta
ten als die van Groot-Brittan-
vrije-markt economie. Ik ge
loof dat we blij mogen zijn dat
zij geen succes hadden.
Nu moeten we proberen af te
komen van de dogma's van de
regering Reagan en met name
het idee dat praten de plaats
zal gaan innemen van daden en
dat God altijd elke conserva
tieve regering zal beschermen.
Ik ben van mening dat we nu
wel het laatste hoofdstuk van
het boek over de economische
politiek van Reagan hebben
geschreven. Dit zal waar
schijnlijk een nadelig effect
hebben op de Republikeinse
kansen en de vooruitzichten
- FOTO ARCHIEF DE STEM
van de Democraten aanzienlijk
verbeteren. Na de krach van
1929 kwam er pas weer in 1953
een Republikeinse president en
ik verwacht dat de regering
Reagan en het beleid van Rea
gan, of het gebrek daaraan, de
komende maanden aansprake
lijk gesteld wordt voor wat er
gebeurd is. Robert Dole, één
van de mededingers voor het
presidentschap, is al op een
overduidelijke manier bezig
zich te distantiëren van Rea
gan.
De combinatie van de Iran-
contra kwestie, de rampspoed
in de Golf -en nu dit: dat is het
laatste hoofdstuk van het boek
over Reagan.
(Copyright The Sunday Times /De
Stem)
(ADVERTENTIE)
neemt het totale schoonmaak- en
ne op de plaats waar mensen werken een
nde vraag naar op dit gebied professioneel j
panisatie, onderdeel uitmakend van een
Derhalve zoeken wij ter versterking van
beleidsplannen en werkprogramma's
gementteam vaststellen van richtlijnen t- L
iliteitscontrole, opleidings- en trainings? i
opafdeling opstellen en toetsen van
ïg van de rayon-, en object-administratia
rs/sters en objectbeheerders/sters.
naris wordt verwacht, dat hij/zij in "JJjLd I
in tussen de directie en het leidingg®^.
tend gevoel moeten hebben voor plan I
tudingen.
tappen
vaardigheden
n organisatorisch gebied
O. niveau
ar.
e kan rekenen op een boeiende functi®
ollicitatiebrief met curriculum vitae z«n<fefl
- 87
3»JÖÉ«.
Aan CONCORDIA HYPOTHEKEN, Antwoord
nummer 2102, 3500 VE Utrecht, tel. 030-330660.
Ik wil graag de brochure ontvangen over hypotheken
van Concordia,
Naam:
Straat:
Postcode/Plaats:
Verzekeringe
a I 8 0 jaar!
Door Willem Reijn
BREDA - Met verwonde
ring volgt de Thoolse
Lianne Suurland (21) de
parlementaire enquête over
de fraude met bouwsubsi-
dies. „Ze wisten dat er geen
controle was op de bouw
kosten en op de kwaliteit
van de opgeleverde wonin
gen. Ik heb het zelf in stuk
ken van het ministerie gele
zen: er wordt geen toetsing
uitgevoerd, de bouwstroom
is belangrijker. Dat wisten
de beleggers ook. Dat lokt
toch fraude uit!"
Lianne Suurland studeerde in
mei af aan de HEAO in Breda
op een scriptie met de lange
naam 'Analyse van de gevolgen
van de invoering van het dyna
misch kostprijssysteem'.
Het gedegen werk is minder
saai en langdradig dan de titel
doet vermoeden en de subsidies
op de gesubsidieerde woning
bouw staan volop in de belang
stelling. Vorige week ontving
ze de tweede prijs van de Orga
nisatie Spaarbankprijzen, die
jaarlijks de drie beste afstu
deerscripties van HEAO-stu-
denten in Nederland beloont.
De jury prees Lianne Suurland,
die inmiddels werkt bij Acma,
een onderdeel van het accoun
tantsbureau Moret Limperg,
met de vaststelling: „Zij for
muleert helder en haar conclu
sies hebben een hoge actuali
teitswaarde".
De scriptie behandelt de ge
volgen van de verandering in
de berekening van de stich-
tingskosten van woningbouw.
Minister Gruijters voerde in
1975 een nieuwe berekening
door om de kosten van de sub
sidies op woningbouw binnen
de perken te houden en beter in
de tijd te spreiden, doelmatiger
te subsidiëren en een einde te
maken aan de grootscheepse
speculaties met woningen. Dat
er ongeveer alles schortte aan
de regeling èn aan de uitvoe
ring ervan, blijkt dagelijks in
de Eerste Kamer waar de par
lementaire enquête-commissie
De Vries van ambtenaren, poli
tici en beleggers met horten en
stoten steeds meer te horen
krijgt over het sjoemelen met
gemeenschapsgelden.
De actualiteitswaarde van
de sciptie is min of meer toeval.
„Ik liep stage bij het VB ac-
Lianne Suurland
- FOTODESTEM/DICKDEBOER
countantskantoor van de Ver
eniging van Nederlandse Ge
meenten en daarbij had ik te
maken met de controle op wo
ningbouwcorporaties. Ik was al
met mijn scriptie bezig toen de
bouwfraude-affaire begon".
Van de doelstellingen die het
Rijk bij de nieuwe subsidiere
gelingen had, is maar weinig
terecht gekomen, concludeert
Lianne Suurland. Zij vergeleek
het systeem van dynamische
kostprijsberekening met dat
van de traditionele kostprijs
berekening. Populair vertaald
wordt in het eerste geval de te
lage huur gecompenseerd door
overheidssubsidies, die net zo
lang doorgaan als de huur te
laag blijft, terwijl bij het oude
systeem altijd een subsidie
werd gegeven die per jaar min
der werd.
Natuurlijk was het vanaf
1975 de bedoeling dat door een
stijging van de huur, de tekor
ten kleiner zouden worden en
dat later het geld weer zou
worden teruggegeven aan het
Rijk. Maar, zo constateert
Lianne Suurland, in praktijk
duurde dat erg lang, omdat de
huurverhogingen de inflatie -
om politieke redenen - niet
eens bijhielden.
Zij loopt de doelstellingen
nog eens af:
De doelmatigheid van de
subsidie is inderdaad verbe
terd.
De betere spreiding van de
subsidies in de tijd is welis
waar bereikt, maar om boek
houdkundige redenen wordt er
later minder rente en aflossing
over de woningen betaald. Per
saldo helpt het systeem daar
door niet.
Het Rijk heeft op sommige
terreinen wel wat gewonnen,
maar anderzijds meer geld uit
gegeven aan woningen van wo
ningbouwverenigingen.
Het tegengaan van specula
tiewinsten door beleggers is ge
lukt. Maar de consequentie is
geweest dat beleggers vrijwel
een bouwstop afkondigden. De
subsidie moest worden ver
hoogd van 6 naar 6,5 procent
(dus bijna tien procent subsidie
méér) en is het financiële voor
deel van het nieuwe systeem
voor een fors deel verloren ge
gaan.
Lianne Suurland wijst op de
grote problemen die de inge
wikkelde kostenberekening de
woningbouwverenigingen
heeft opgeleverd. Door het
schrijven op de lat (tekorten
werd gewoon op de waarde van
de huizen bijgeschreven) klop
ten de balansen feitelijk niet
meer.
Het resultaat van de regeling
van 1975 zal zijn, zo vreest
Lianne Suurland, dat het Rijk
in de toekomst nog gepeperde
rekeningen op het bord krijgt.
De subsidies op de oude wonin
gen zullen alleen maar toe- in
plaats van afnemen. Andere
uitgaven die de minister van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieu noodzake
lijk acht, kunnen onmogelijk
worden, omdat al het geld aan
woningbouwsubsidies opgaat.
Het systeem van 1975 moet
dus op de helling, zo vindt de
onderzoekster. Alhoewel op het
eerste gezicht lijkt dat aan de
doelstellingen is voldaan, blij
ken neveneffecten zo schade
lijk, dat het nut van de alterna
tieve kostenberekening zeer
dubieus is. Volgens Lianne
Suurland wegen de voordelen
niet tegen de nadelen op. Het
eenvoudige oude systeem,
waarin beleggers bij duurdere
woningen minder subsidie kre
gen, kan beter terugkeren. Wel
moeten speciale regelingen te
gen speculatiewinsten van de
beleggers worden ingevoerd en
voor het terugbetalen van on
bedoelde winsten.
„De overheid heeft steeds
twee, drie of vier jaar vooruit
gekeken", zegt Lianne Suur
land. Kortzichtig, zo beaamt ze:
„Dat is een grote fout als je re
gelingen ontwerpt die de subsi
dies voor de komende vijftig
vastleggen".