PREMIER MARTINA:
'TOERISME MOET NU
HOOFDPIJLER VAN
ECONOMIE WORDEN'
i§iÜ
DEST
'JE K
DRI
Atlantische
Oceaan
Caribische
W W ille
illemstad, Curagao. Een
enorme tanker uit Venezuela passeert de Sint Anna-
baai op weg naar de voormalige Shell-olieraffinaderij
Als een oude schuit de pontonbrug weer op zijn plaats
trekt, is Fort Amsterdam - het regeringscentrum van
de Nederlandse Antillen - weer bereikbaar voor voet
gangers uit het stadsdeel Otrobanda. Na de klamme
hitte buiten is de koelte in de 'airconditioned' rege
ringsgebouwen een verademing. In de 'Ontvangstka
mer van de minister-president', zoals een deurplaat
vermeldt, is het wachten op de komst van premier Don
Martina. Na afloop van het kabinetsberaad heeft de
Antilliaanse regeringsleider tijd voor een interview.
Donkere wolken
Nieuwe regelingen
ZATERDAl
24 OKTOBER 1
Slecht beheer
In de ijskast
Haaien
bouw in Den Haa
vijfde opeenvolge
kluiten gegroeide
waarop het allernr
wonderen is: kroi
theater, klederdra
presenteerd door
jaar worden er z
Het bewijst dat 'h
behouden was ae
derlanders, die in
naar Nederland k
ook bij hun nazate
Cultureel cent
EKE
k.
TT
cA
NEDERLANDSE ANTILLEN
ZUID-AMERIKA
X 0 km 500"
'S T.BAR TH EL EMY-
w
Willemstad, Curagao. De Sint Annabaal met op de achtergrond de voormalige
Shell-ollerafflnaderlJ. - foto archief de stem
Don Martina: Onze specialisten zijn allerlei nieuwe mogelijkheden voor de financiële off-shore aan het uitdenken en zij zijn
redelijk positief gestemd." - foto frank van ooijen
Antillen werken aan
de volgende 'route'
Door Frank van Ooijen
De enorme begrotingsproblemen hebben
de sociaaldemocraat Don Martina (Mo-
viemento Antias Nobo, regeringspartij
MAN) en zijn minsters met de rug tegen
de muur gezet. Het derde kabinet-Mar-
tina heeft zich gedwongen gezien om een
'rechts' bezuinigings- en privatiserings-
beleid uit te voeren.
Een delegatie van het Internationaal
Monetair Fonds die vorige maand, een
werkbezoek aan de Antillen bracht,
vindt dat 'de regering Martina wel op de
goede weg is', maar meent dat nog ingrij
pender bezuinigingsmaatregelen nodig
zijn om de begroting weer in evenwicht
te brengen. De levensstandaard moet
nog met acht procent worden terugge
schroefd, overheidsdiensten nog drasti
scher 'afgeslankt'.
De fors uit de hand gelopen over
heidsuitgaven moeten met 40 procent
worden teruggebracht. Duizenden amb
tenaren krijgen ontslag, terwijl de werk
loosheid al is opgelopen tot bijna dertig
procent. De overheid heeft voor het eerst
drastisch de bezem door dit tropisch pa
radijs gehaald. De populariteit van de
minister-president is er door deze sane
ring niet groter op geworden, al zeggen
veel Antillianen de noodzakelijkheid van
deze maatregelen wel in te zien. De Cu-
ragaose eilandverkiezingen in april
brachten de drie regeringspartijen dan
ook op zetelverlies. En een derde deel
van het aantal kiesgerechtigden nam niet
eens de moeite om de gang naar de stem
bus te maken.
Met de olieraffinaderij, het toerisme, de
jaarlijkse hulp ter waarde van een kwart
miljard gulden uit Nederland en de ves
tiging van tienduizenden brievenbus
maatschappijen die hun voordeel doen
met het aantrekkelijk fiscaal klimaat in
het Rijksdeel, leken de Nederlandse An
tillen jarenlang verzekerd van een
rooskleurige toekomst. Nu hangen er
donkere wolken boven dit Caribisch pa
radijs. Wat is daarvan de oorzaak?
Don Martina: „Het komt er eigenlijk
op neer dat de Antillen-route voor een
belangrijk deel ophoudt te bestaan, nu
de Verenigde Staten met ingang van 1 ja
nuari 1988 een belastingverdrag met ons
hebben opgezegd. Vorig jaar konden we
nog een recordopbrengst uit de zogehe
ten financiële off-shore boeken van on
geveer 400 miljoen gulden, maar binnen
drie jaar zal dat bedrag met tweederde
zijn verminderd".
Amerikaanse bedrijven hebben in het
verleden via hun financieringsmaat
schappijen op de Antillen naar schatting
30 miljard dollar in Europa geleend
(Eurodollars), waarmee ze een hoge be
lastingheffing in de VS op de rente van
deze leningen konden ontlopen. Voor
Curagao en de andere eilanden leverden
deze financiële transacties ondanks een
lage fiscale heffing een aanzienlijk inko
men en ruime werkgelegenheid op. Op
korte termijn zal daar dus verandering in
komen. De Eurodollar-leningen zullen,
zeker nu ook de rente laag is, versneld
worden afbetaald en veel brievenbus
maatschappijen zullen verdwijnen.
Betekent dat het einde van de Antillen
als belastingparadijs? Nee, niet het ein
de, zegt Don Martina, want er wordt
naarstig gezocht naar nieuwe fi^
gelingen. „Onze specialisten zijn.
nieuwe mogelijkheden voor de
off-shore aan het uitdenken en zij;
delijk positief gestemd. Er komt ii
geval een regeling voor
scheepsregjstratie zoals Panama en
ria die kennen, en daarnaast
de belasting op onroerend g
brengen tot nul (naar schatting 25
de Amerikaanse onroerend goej.
acties loopt via de Antillen, FvO)
de werkgelegenheid betreft zullen;
in de off-shore wel redden maardt
heid zal met de inkomsten uit deze
echter nooit meer het nivo van del
jaren bereiken".
Zijn er economische altemajj
Don Martina: „We denken
vooral aan het toerisme. Dat
het ware de hoofdpijler van de
van ons land worden. Toerisme
werk. Voor Aruba, Sint Maarten
naire is het al de belangrijkste
maar Curagao heeft hier nooit zo
de prioriteit bij gelegd. Men hoeft
zo nodig want men had hier hm
olieraffinaderij en de brievenbi
schappijen. Nu is dat wel anders,
risme is van levensbelang en er zijn
verse stimuleringsmaatregelen gei
En al is het toeristenbeleid toch
een eiland-aangelegenheid en gee
voor de nationale regering, we pn
toch zoveel mogelijk steun te geven'
„Op Curagao is de toerismebrai
de laatste 10 jaar niet
Daardoor is de kwaliteit van
risme aangetast en zijn de vakantit
gers weggebleven. Grote hotelom
mingen als Hilton en Hoüday lm'
trokken waarna de hotels
gen in overheidshanden kwamen,
miljoenenexploitatie van de hotels i
nu zwaar op de staatskas. Daar r
verandering in komen, hotels horend
in de particuliere sector en
beert Curagao ze nu te verkopen. 1
succes overigens". Het belasting
moet nu dus een toeristenparadijs
den.
Aruba dat zich sinds januari vorig;
met de 'status aparte' uit het Anti
staatsverband heeft losgewrikt, heeft'
danks de sluiting van de Lago-raf
rij (verhes van 50 procent van de c
inkomsten) toch redelijke econoi
resultaten kunnen behalen en hetb
tingstekort zelfs kunnen verkleinen
Aruba probeert ook door een uit!
ding van de toeristensector de toek
veilig te stellen. Andere economist
tiviteiten zijn er in tegenstelling toll
ragao nauwelijks op Aruba wal
kwetsbaarheid van het eiland
maakt. Of Aruba na de door NederÜ
opgelegde onafhankelijkheid (aan de
wenste 'status aparte' hing immers
prijskaartje) in 1996 in staat is omhel
leen te redden, is nog maar teer
vraag.
Wenst premier Martina - 10 jaar gek
nog een vurig voorstander van eens:
onafhankelijkheid - ook in 1996 dei
tillen los te maken uit het Koninkii
„Met de status aparte van Aruba is I
proces dat naar de onafhankelijk
van de Nederlandse Antillen moet ri
ren, in de ijskast gezet. De i
voor ons voorjaren gesloten. Eerst dt
terne zaken regelen. Het is niet r
gebleken om de zes eilanden in
staatsverband te houden, daarom»
ten we nu eerst met de vijf overgeb
eilanden proberen zodanige afspra'
maken dat we als Antillen bijeenk
blijven. En die taak is al moeilijk g(
omdat Curagao door oppervlakte#^
wonertal ver boven de anderen»
steekt."
Vreest de Antilliaanse
een onafhankelijkheidsverklaring
aangetekende brief uit Den Haag"'
vangen', waarmee een Nederlandse»
merlid van de PvdA in het verleden»
wel eens dreigde? „Nee", zegt Ma»
„want Nederland heeft respect voor
rechten. Een onafhankelijksverft»
onder dwang opleggen is geen daa»'?
respect. Wij zullen zelf mogen t
wanneer en hoe we die
doorlopen".
Niet ver van de containerhaven
Willemstad staat het nationale
ment van de Antillen: Zes von'
ren die onderling met elkaar yerbc
in verschillende richtingen lijkej
vliegen. Op het monument star'
gende spreuk: 'Steunend op eigen111
doch met de wil elkander bij te s®
Nu Aruba het Antilliaans staatsyerb
heeft verlaten en er nog maar vijl8
den over zijn, lijkt het zesde vogel
voorbestemd om Nederland tot
jaar 2000 te symboliseren.
De haaien op Wall Street en in de
andere financiële bolwerken op
aarde houden niet van stekel
baarzen. Op 28 oktober 1929, Zwarte Don
derdag, waren het de stekelbaarzen die het
eerst door het geheimzinnige virus van de
paniek werden aangetast en uitgeroeid. En
op Zwarte Maandag, de onvergetelijke 19e
oktober van dit jaar, waren het de kleine
beleggers die door de beren in de markt als
lastige luizen ruw uit de pels werden ge
schud. Die financiële krachtpatsers mogen
ons niet. Ze hebben ons hardhandig duide
lijk gemaakt dat de kleine man niets op de
effectenbeurs te zoeken heeft.
Ik ben buiten de blinkende zeepbel ge
bleven. Nochtans denk ik de kans te heb
ben gemist om binnen zes maanden een
miljoen te verdienen. Als ik in de prille
lente zowel in Koninklijke Olie als in Uni
lever een miljoen had geïnvesteerd en deze
fondsen in de eerste weken van augustus
zou hebben verkocht, dan zou dat miljoen,
mijn eerste, er zijn geweest. Op Zwarte
Maandag zou ik wederom met een miljoen
in Olie en Unilever zijn gaan zitten, met als
gevolg dat ik woensdagavond al een papie
ren winst had van 47.000 gulden. Een fraai
resultaat.
Helaas, ik kon geen kant uit. In het kille
jargon van de beurs is de kleine man ge
knipt en geschoren. En uitgekleed. Hij
kocht, met twee ton van tante Alida en
35.000 gulden van de bank Olie en Unile
ver in augustus en hij gaf maandag met be
vende stem opdracht de handel te verko
pen. Alida jankt nu om het verües van een
kwart van haar twee ton en de bank eist 35
mille. We leren het nooit.
De alerte zakenman Al (Scarface) Ca-
pone onderschreef de opvatting van de
door Mark Twain ten tonele gevoerde Pud-
din'head Wilson over het zo ondoorzichtige
bedrijf op Wall Street. „Oktober", aldus
Puddingkop, „is een van die typisch ge-
yaarlijke maanden om in aandelen te spe
culeren. De andere zijn juli, januari, sep
tember, april, november, mei, maart, juni,
december, augustus en februari". Remem
ber Puddin'head zou de strijdkreet moeten
zijn van de financiële stekelbaarzen. Maar
helaas, het snelle geld verduistert het ver
stand.
De opmerkelijke herverdeling van vele
miljarden op Zwarte Maandag en Grauwe
Dinsdag heeft de min of meer berooiden
onder ons de kans gegeven de beurs met af
standelijke kalmte te onderzoeken. Zelf
heb ik van het spektakel genoten. Er zijn
voorzover ik weet geen tot de bedelstaf ge
raakte speculanten uit hoge hotelramen ge
sprongen, zoals dat bij de vulkaanuitbar
stingen op het Wall Street van oktober
1929 gebeurde. Burgemeester Jimmy Wal
ker van New York verklaarde op de dag na
de krach dat de bioscopen films moesten
gaan draaien die moed en hoop aanwak
kerden.
De deskundigen zeiden, evenals nu, dat
er eigenlijk niets aan de hand was. De pa
niek zoog toen 50 miljard dollar uit de zak
ken van de beleggers. Harde mannen wer
den onder de mokerslagen van het finan
ciële geweld tot wenende wrakken. Men
zag in de beurshoeken van Wall Street
mannen op hun knieën radeloze pogingen
Door John van Opt
Al zijn de Indische jongere
Nederlander als premier Lu
dré van Duin, ze kunnen n<
tosraken van Indië. „Veel
ten geen raad met dat Ine
Ze weten niet hoe ze er hie
om moeten gaan, hoe ze er
houd aan kunnen geven. Dt
hen graag bij helpen. Wij ku
ties doen, mensen over hu
onzekerheden heen helper;
Erik Schenkhuizen. Hij is v
de stichting Nines, een af
'Nazaten Indische-Nederlar
pathisanten'.
Nines is niet alleen een
vereniging die elk jaar de
organiseert. Ze verleent ooi
hulp. Ze functioneert als e
waar iedereen - en jongere
zonder - op terug kan vallei
wil weten van het 'Indisch
bijvoorbeeld het geval zijn
tie die het leven in de Gor
ragd zélf heeft gekend, er ni
„De Indische geschieden
en de achtergronden mo
meegegeven aan de opvol;
ties, zeker aan nazaten uit
zodat ze leren begrijpen t
wie of wat ze zijn," zegt Sch
Voor het vervullen van die
nes ook een Indisch Cultu
in oprichting in Den Haag
van oudsher relatief veel
derlanders telt. Het moet e«
permanent geopend huis
uiteenlopende activiteiten
dans, toneel, cabaret, lez
doen om met fervente gebeden te
wat er niet meer te redden was. Zw® J
ditmaal niet gekomen, maar een
van de krach van '29 en de daaroi
Grote Depressie is volgens KeflBjrj
braith, wereldberoemd econoom
meer een standaardwerk over de inC^
ting van destijds heeft geschreven-
van denkbeeldig.
Onder de stekelbaarzen van 192>®JJ
den zich ook huisvrouwen en fabDjjJ
jes, die met niet zelden geleend ge'»
nair probeerden te worden. TochJ, n
dat ik maandag niet heb kunnen l»1®
hoe een stekelbaars een haai vfl»j
Anderzijds woon ik thans nog op "e
adres en hoef ik niet te verhuizen
troosteloze straat waar door klen'{
letje balletje wordt gespeeld.
•Roe/ Reljgers van de s
P™Aerenl9ln9> aeen tij
<ïlt ^VerAat hen tez'l
verband houden met J
