even.i
UITBLAZEN
Het nieuwe dilemma van Martens
Ui
[WB EN s
Ministers oneens over Handvest Europese Veiligheii
Overheid kijkt mee over schouder arts
Whisky
galore
okker
IlllllllllilllllllIlllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
DE STEM
1 DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 16 OKTOBER 1987
BINNENLAND
CRISIS DOOR PSC-OPSTELLING ROND VOER ONVERMIJDELIJK
br:
haag - De ANWB en S
plan van de Bovag
[jnds alle bemande pompstal
[iromaatpas
Ko<
de Stem comjn
WIMKOCK
MEN moet zich op
het gisteren hier
geschetste verval
van Inverness niet verkij
ken. Het blijft een mooi
gelegen, aantrekkelijke
stad. Het misschien wat
overmaatse, nieuwe East-
gate Shopping Center ge
tuigt van fris elan en vertrou
wen in de toekomst. Het heeft
dezelfde roze-rode kleur als het
hoog boven de stad uitrijzende
kasteel dat erbij staat alsof het
gisteren is gezandstraald. De
moderne woonwijk waarin ik
even verdwaald raak, ziet er in
al zijn eenvoud vriendelijk en
behaaglijk uit. Ik zou het geen
straf vinden er te moeten wo
nen, te meer niet omdat daar,
bij wijze van spreken in je ach
tertuin, de ware glorie van de
Hooglanden begint: het voort
durend wisselende landschap
met zijn lochs en glens, muirs
en earns, met vergezichten die
een mens zijn leven lang niet
meer vergeet, al kan hij ze niet
meenemen zolang er geen ca
meralenzen bestaan die het
menselijk oog evenaren.
Dat slordige, nonchalante
hoort bij Schotland, beweert
Henk Meierjournalist en
Schotland-kenner, die een reis
boek over het land op zijn
naam heeft staan en het dus
weten kan. Het Queensgate Ho
tel, waar wij beiden logeren,
noemt hij „een beetje slordig,
maar dat is nou net de Schotse
charme." Hij voelt er zich als
een vis in het water en schakelt
moeiteloos over op de Schotse
tongval als hij zich tot het Kel-
tisch-donkere meisje van de re
ceptie wendt, met de medede
ling dat zijn kamer niet opge
ruimd büjkt te zijn en of zij
hem maar een andere wil ge
ven. Dat is geen probleem en'
een dag later zal hij nog een
keer verhuizen omdat in kamer
nummer twee de telefoon het
niet doet.
Ik ben wat minder enthou
siast. Het hotel ontleent zijn
derde ster aan de tVs die op de
kamers zijn geplaatst, aan de
privé-badkamers en aan de te
lefoons waarmee je, zonder tus
senkomst van de receptie, de
hele wereld kunt afbellen. Het
'Queensgate' afficheert zich als
het enige stadshotel van Inver
ness dat nog in familiehanden
is. De lift werkt en het hotel is
van onder tot boven en tot in
alle hoeken en gaten belegd
met zacht, kamerbreed tapijt.
Gemoedeüjk is het er zeker!
Het personeel is vriéndelijk en
gedienstig, maar weet van niks
als je om informatie vraagt. De
receptioniste kan me zelfs niet
zeggen waar ik mijn huurauto
kan parkeren. Later blijkt dat
ik die elke nacht moeite- en ri
sicoloos kwijt kan langs het
trottoir voor het hotel. De re
ceptiebalie is vaak afgesloten
met een plastic traliewerk. Een
briefje verzoekt dan de nood-
druftigen zich bij de bar te mel
den. Die lijkt dag en nacht te
zijn bemand en bevolkt.
Op de badkamer brandt het
lampje boven de spiegel niet en
de loshangende bedrading ziet
er gevaarlijk uit. Het scheer-
contact hangt er ook wat ver
dacht bij, maar mijn apparaat
werkt ook op batterijen. Geen
klagen dus. Het bad is pal voor
j STEM
een groot raam geplaatst, maar
dat geeft niet want daar zitten
matglazen ruiten in. Als ik me
douche kletteren watervallen
van m'n ellebogen en schouders
neer op het formica van de
diepe vensterbank.
Het toppunt van gemoede
lijkheid is de brede kier van de
kamerdeur die het volautomati
sche slot overbodig maakt. De
deur kan niet op slot. Geen
punt. Ik heb niets van waarde
bij me, slechts een kleine hand
koffer met het allernoodzake
lijkste. Pas in de derde nacht
realiseer ik me dat deursloten
er niet alleen zijn om dieven
buiten de deur te houden. Om
kwart over drie wordt ik wak
ker en ontwaar ik naast m'n
bed de enorme gestalte van een
naakte, stomdronken Schot.
De man is blijkbaar op zoek
naar een plaats waar hij zijn
blaas kan ontlasten. Dat niet
alleen: hij meent die ook te
hebben gevonden, pal naast
m'n bed, waar een fauteuiltje
staat waarin ik mijn verscho
ning voor de volgende ochtend
heb klaargelegd. Ik ben net te
laat met m'n scheldtirade, maar
dat merk ik pas 's morgens als
ik mijn schone goed wil aan
trekken. Dat is klam. De man
schrikt van mijn stem, maar het
is duidelijk dat niet tot hem
doordringt in wat voor situatie
hij zich bevindt. Hij bromt wat,
draait wat rond, valt tegen een
kast, wil op m'n bed gaan zitten
en is dan ineens - het is maar
een kleine kamer - weer de
gang op.
Nog voor ik uit bed ben om
iets aan die deur te doen is hij
terug en nu loopt hij tot mijn
verbazing, met die typisch ze
kere tred van de dronkeman,
recht op de badkamer af en
leegt daar zijn blaas, keurig
recht in de pot, hoor ik luid en
duidelijk. In de veronderstel
ling dat de man na die enorme
plas wel een beetje wakker zal
zijn, probeer ik een conversatie
met hem aan te gaan als hij, te
ruggekeerd uit de badkamer,
kennelijk naar een bed begint
te zoeken. „Je bent in de ver
keerde kamer. Wat is je eigen
kamernummer?" Hij weet het
niet, hij weet van toeten noch
blazen en z'n tong vult dik en
verlamd zijn mond. „Blurr,
blub, blurr" is alles wat ik hoor.
Net als die eerste keer is hij zo
maar ineens weer weg en ik
schiet m'n bed uit om een stoel
schuin onder de deurknop te
klemmen.
Klagen bij de hotelfamilie
heeft geen nut. Beter opletten
voortaan, vooral in gemoede
lijke hotels, of de kamerdeur op
slot kan, lijkt me zinvoller.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, NieuWstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stem-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje®076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RflnkrAlfltiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Frans Boogaard
DE DOOR PREMIER
Martens ingediende, voor
lopige ontslagaanvraag
van zijn zesde kabinet, was
door veel politici en kiezers
in België al geruime tijd
voorzien. De problemen
rond de Voerkwestie sta
pelden zich zodanig op en
werden naarmate de tijd
verstreek zodanig in het
politieke vlak getrokken,
dat vroeg of laat één van
de partners in het vier-
partij en-kabinet wel
móest afhaken.
Dat het van die vier de klein
ste zou zijn, de Waalse chris
ten-democraten van de PSC,
verbaast al evenmin. Ook vo
rig jaar oktober was het deze
fractie die Martens - door
principieel zijn stelling te be
strijden dat Happart als
franssprekende niet alleen als
burgemeester, maar ook als
waarnemend burgemeester
van het wettelijk tweetalige
Voeren niet kon aanblijven -
tot zijn gang naar de koning
dwong.
De mini-crisis van toen
leidde tot het ontslag van mi
nister van Binnenlandse Za
ken Nothomb, maar de angel
was daarmee niet uit het
vlees.
Sinds oktober vorig jaar is
'de Voer-kwestie', politiek
verengd tot het al dan niet
aanblijven van Happart, als
een slecht schoongemaakte
wonde blijven door-etteren.
Happart zelf, gesteund door
zijn Waalse vrienden in de
PRL en de laatste tijd vooral
in de PSC, heeft daar in niet
onbelangrijke mate toe bijge
dragen, maar hem alle eer ge
ven voor de problemen van nu
zou te veel zijn.
Ook de Vlaamse christen
democraten, de politieke ach
terban dus van Martens, heb-
Premier Martens wordt, belaagd door de pers, nadat hij bij koning Boudewijn het
ontslag van zijn kabinet heeft ingediend.
ben zich met de hete adem
van de door partijvoorzitter
Jaak Gabriëls uitstekend ge
leide Volksunie in de nek,
steeds militanter opgesteld.
December vorig jaar
stemde de Vlaamse raad in
met een door Suykerbuyk
(CVP) en Coveliers (Volks
unie) ontwikkeld wetsvoor
stel, burgemeesters van
Vlaamse gemeenten voortaan
door de Vlaamse deelregering
te doen voordragen. Het Arbi
tragehof zou deze stelling-
name later verwerpen.
In april, als alle regerings
partijen zich wat terughou
dend opstellen omdat nie
mand wil dat het kabinet valt
tijdens het Belgische EG-
voorzitterschap, vraagt de
CVP van Martens een 'nieuw
feit' in de affaire-Happart, en
als dat komt - de aankondi
ging van een nieuw wetge
vend initiatief en het voorne
men een regeringscommissa
ris naar Voeren te sturen - is
dat toch maar voor een poosje
genoeg.
In mei kan een crisis ter
nauwernood worden afge
wend door Happart te laten
zitten, en hem slechts een
aantal bestuurlijke bevoegd
heden te ontnemea
In juni spreekt de Raad van
- FOTO AP
State uit, dat Happart niet
langer waarnemend burge
meester kan blijven, wat in
september door de CVP wordt
aangegrepen om de regering
nog vóór de aanvang van het
nieuwe parlementaire jaar tot
initiatieven te dwingen. Zo
niet, is er geen regering meer.
Op dat moment begint de
partijvoorzitter van de
Waalse christen-democraten,
Gerard Deprez, wild om zich
heen te slaan. Hij verwijt
Martens de 'gijzelaar van de
ultra's in zijn partij' te zijn, en
bedenkt tegelijkertijd vice-
premier Gol, Waals liberaal,
met de dubieuze eretitel 'Pon
tius Pilatus', omdat hij zich
voor de positie van Happart
niet sterk meer maakt.
Gol, die over meer politiek
inzicht beschikt dan sommi
gen willen toegeven, zal later
achteloos opmerken dat de af
faire-Happart een kwestie is
van Vlaamse en Waalse chris
ten-democraten, waar hij op
dat moment geen ongelijk in
heeft. Tijdens het vastgelopen
beraad afgelopen woensdag
nacht, was het ook een PSC-
minister (vicepremier en mi
nister van Economische Za
ken Maystadt) die als eerste
het compromis-voorstel van
Martens afschoot.
Dat voorstel voorzag erin
de taalwetten zodanig aan te
passen, dat voortaan eentalige
wethouders in tweetalige ge
meenten, zij het zonder porte
feuille, zonder verdere pro
blemen deel zouden kunnen
blijven uitmaken van het
schepencollege.
Tegelijk zou Happart als
waarnemend burgemeester
moeten worden opgevolgd
door Voerens tweede of derde
schepen, die op straffe van
ontslag die taak op zich zou
den moeten nemen. Zou Hap
part zich daaraan niet storen
en zich als waarnemend bur
gemeester blijven manifeste
ren, dan zou hij voor drie
maanden moeten worden ge
schorst als schepen, in welke
periode Kamer en Senaat dan
de gelegenheid zouden hebben
de nieuwe taalwetgeving vast
te stellen. Happart zou ver
volgens als schepen zonder
portefeuille kunnen terugke
ren.
Waarna, maar dat terzijde,
wel duidelijk is waarom Mar
tens het in de politiek verder
heeft geschopt dan ii
ten, zijn feitelijke stuS
ting.
Inmiddels heeft de a
nemend eerste
een ontslagaanvraag j
het staatshoofd nog jj
wordt gehouden, een
gen de tijd om voor zich
voor anderen wat
een rij Ij e te zetten.
Want als ontslag»
premier en politiek lejk
de Vlaamse christen-^
craten staat Martens vj
nieuw levensgroot
waarin de partij politik
langen van zijn partij^
gens recente opiniepe
op flink verlies
hogere belangen van jJ
die druk bezig is inhoud!
ven aan een economist!
stelbeleid en sanerinJ
haar eigen tekorten, i
aan de vooravond sla,
een ingrijpende belas
ziening, met elkaar 1
voorrang strijden.
De eigen positie van|
tens binnen de CVP is
twist, maar premier i
van een nieuw coalitiey
met een sterk
CVP-inbreng is een r
prettig vooruitzicht]
angst die in bijna
vorm ook heerst
Vlaamse liberalen, di
waar bij verkiezingen fcl
wijzen op een sterkeI
netsinbreng, vooral voraf
geven door de nog z
dige vicepremier Verhj
maar die net de 1
door platte smeergeld-si
dalen worden achterveld
Het feit dat gisteren 1
tens weigerde uitleg lel
geven aan het parleme
veelzeggend. Het I
ieder geval dat er i
werkt, gestudeerd wordt I
En dat er misschien
gende week, zónder i
verkiezingen,
Martens-VII of Vl-Bzit I
„onze Haagse redactie
HAAG - Oorlogsge-
en kunnen ook na
iLg in aanmerking ko-
ivoor een uitkering. Het
voelt er niets voor
aanmeldingen na
tum uit te sluiten. Wel
,n nieuwe aanvragers
kunnen aantonen dat
cht 0p een uitkering
Mü'kt uit het regerings-
Ipunt over de voorstellen
van de
Ministi
lichtte
gistere
emotio
op het
de dooi
Wel
velingf
ritic
verslaggever
w..sumentenbelangenorganisai
pmaatschappij haasten zich om
«tig bezorgd zijn over het toent
nphouders. Sluiting van alle stat
[rdreven maatregel genoemd.
DE MINISTERSCONFE
RENTIE van de Westeuro-
pese Unie die eind deze
maand in Den Haag wordt
gehouden zal waarschijn
lijk geen Europees Veilig
heidshandvest afkondigen,
zoals oorspronkelijke het
plan was.
De ambitie van minister An-
dreotti om president van Ita
lië te worden is een van de
oorzaken dat het moeizame
overleg van deskundigen over
de tekst van dit Handvest nog
geen akkoord heeft opgele
verd, zo is van gezaghebbende
zijde in Den Haag bevestigd.
De ministers Van den
Broek (Buitenlandse Zaken)
en Van Eekelen (Defensie)
hebben deze week in Dén
Haag de ministersconferentie
van 26 en 27 oktober bespro
ken met de leiding van de
WEU-Assemblee, bestaande
uit leden van de nationale
parlementen van Frankrijk,
Engeland, West-Duitsland,
Italië en de drie Beneluxlan-
den.
In het overleg over het
Handvest, zo werd na afloop
van het gesprek meegedeeld,
ligt Italië dwars. De Ita
liaanse minister van Buiten
landse Zaken Giulio An-
dreotti heeft, om president te
kunnen worden, de steun van
de communisten nodig. Die
voelen echter weinig voor een
Veiligheidshandvest waarvan
een van de beginselen is dat
het grondgebied van de Sov
jetunie vanuit West-Europa
jWesteuropese Unie
114.84
moet kunnen worden aange
vallen.
Het is nog maar de vraag of
de moeilijkheden over het
Handvest minister Van den
Broek, die tot 1 juli de WEU-
ministerraad voorzit, zo onge
legen komen. Het idee van een
Handvest waarin de beginse
len voor Europese veiligheid
zijn vervat werd eind vorig
jaar door de Franse premier
Jacques Chirac in de WEU-
Assemblee gelanceerd.
In Nederland en andere
sterk Atlantisch gezinde lan
den, als het Verenigd Konink
rijk van mevrouw Thatcher,
werd dit voorstel, afkomstig
van het enige WEU-lid dat
niet deelneemt aan de geïnte
greerde militaire samenwer
king binnen de NAVO, zonder
veel enthousiasme ontvangen.
Een van de argumenten te
gen het toenmalige afkondi
gen van het Handvest was dat
dit, zo kort na de schok die de
Reagan-Gorbatsjov-top van
Reykjavik in Europa had ver
oorzaakt, in Washington de
indruk zou kunnen wekken
van 'samenspannen' van de
Europese bondgenoten wier
vertrouwen in de Ameri
kaanse veiligheidsgarantie
was geschokt.
Het vooruitzicht op een
Amerikaans-Russisch ak
koord over het uitbannen van
de middellange afstandsra
ketten heeft dit vertrouwen
zeker niet vergroot. De wa
pens waarmee de NAVO van
uit West-Europa het grondge
bied van een potentiële aan
valler kan bestoken verdwij
nen, maar de korte-dracht-
wapens -tot vijfhonderd ki
lometer- die vooral (Oost-
)Duitsers kunnen doden, moe
ten volgens de NAVO worden
gemoderniseerd.
Het was mede op Neder
lands aandringen dat in de
laatste officiële verklaring
van de WEU-ministerraad
niet meer werd gesproken
over een Handvest of Charter,
maar over 'een gemeenschap
pelijk platform voor het iden
tificeren van de beginselen
van Europese veiligheid'. Het
platform zoals dit het Neder
landse voorzitterschap voor
ogen staat bevat, aldus door
gaans goed ingelichte WEU-
kringen, slechts fraai gefor
muleerde voornemens, maar
geen verbintenissen.
Volgens de oorspronkelijke
opzet zou het Handvest twaalf
beginselen moeten omvatten
waarvan slechts één, het vier
de, verwijst naar de NAVO.
De veiligheid van Europa, al
dus dit beginsel, is 'niet denk
baar' buiten het Atlantisch
Bondgenootschap. Het 'hand
haven van de aanwezigheid
van zowel conventionele als
nucleaire Amerikaanse
strijdkrachten die de koppe
ling tussen de Europese en
Amerikaanse veiligheid ga
randeren, is onontbeerlijk'.
Nederland spreekt liever
over de ondeelbaarheid van
de veiligheid in het Noordat-
lantisch verdragsgebied dan
over de veiligheid van Euro
pa. De Franse en Engelse
kernmachten dragen naar
Nederlandse opvatting niet zo
zeer bij tot de veiligheid van
Europa, als wel tot de Weste
lijke afschrikking. In het
vijfde beginsel van het ont-
werp-Handvest worden de
Franse en Engelse kernmach
ten echter aangeduid als een
belangrijke bijdrage tot de
Europese veiligheid.
De mogelijkheid om Sovjet
grondgebied met kernwapens
te bestoken wordt niet met zo
veel woorden genoemd. Maar
volgens het elfde beginsel
'mag een beleid van wapenbe
heersing niet leiden tot on
kwetsbaarheid van het
grondgebied van een poten
tiële agressor vanuit Europa'.
Toen Luxemburg -vóór Ne
derland- WEU-voorzitter
was, heeft de minister van
Defensie Mare Fischbach dui
delijk gemaakt wat werd be
doeld.
„De WEU-regeringen", al
dus Fischbach, „erkennen dat
zij hun conventionele strijd
krachten moeten versterken,
maar zijn daarom nog niet
bereid af te zien van het nu
cleaire element in hun defen
sie. Zij blijven ervan over
tuigd dat de aanwezigheid
van kernwapens in Europa,
kernwapens die niet alleen
het grondgebied van bondge
noten van de Sovjetunie,
maar ook dat land zelf kun
nen bereiken, essentieel zijn
voor hét afschrikken van elke
vorm van agressie. Slechts op
deze wijze kan de doctrine
van het aangepaste antwoord
worden gehandhaafd en
slechts dan kan Amerika's in
zet voor Europa en de Euro
pese veiligheid worden verze
kerd".
De WEU kent een verder
gaande bij stands verplichting
dan de NAVO, maar geen
geïntegreerde militaire sa
menwerking. Voor de Britse
toetreding tot de Europese
Gemeenschap vormde de
WEU een nuttige verbin
dingsschakel met de zes oor
spronkelijke EG-landen,
daarna boette zij aan beteke
nis in.
Mede als gevolg van steeds
duidelijker aan de dag tre
dende tegenstellingen tussen
de belangen van West-Europa
en de Verenigde Staten werd
ruim twee jaar geleden beslo
ten de organisatie nieuw le
ven in te blazen. De ministers
van Buitenlandse Zaken en
Defensie zouden voortaan
vier keer per jaar bijeenko
men (twee keer fora
twee keer informeel) a|
stellingen zouden woii
herstructureerd.
Niet alleen over heil
vest, maar ook over if
structurering zijnnMj
den gerezen. Nederlaii
gië en het Verenigd Ki
rijk menen dat hela
riaat-generaal en
terraad, die thans hii
Londen hebben, moetl
den verplaatst naar
waar ook het NAVOi)
kwartier en de EG-C»
sie zijn
Frankrijk is de 1
wezigheid in de
hoofdstad juist een n
te pleiten voor overs
naar Parijs, waar i
WEU-Assemblee
per jaar bijeenkomt
Verdeeldheid besta]
over de toelating van
leden. De meerderheid'
WEU-landen wil met'
ding wachten tot de
sering' is voltooide
aanvaarding van he
heidshandvest of
als voorwaarde
Frankrijk en Italië»
elk geval Portugal, W
meel om toetreding W|
zocht, toelaten, en zon
ook Spanje. Volgens*1
van de WEU kunnen S
slechts worden uitga
om toe te treden, mï
Griekenland, Turkije,
wegen en Denemark»
ben belangstelling gek"
'houders en brand-
verkopers hebben nog geen
ïluidend standpunt. Ze
ihten op nadere richtlijnen
de Bovag en de benzine-
btschappijen
i meesten moesten gisteren
de krant vernemen dat hun
kgenorganisatie, de Bovag,
[de vakbonden een akkoord
gesloten over sluiting van
unestations tussen acht uur
en zes uur 's morgens,
[verplichte sluiting is een
lerdeel van een reeks maat-
elen om de veiligheid van
[nphouders te verbeterea
B-woordvoerder Diepen-
„In principe moeten er
i stations gesloten hoeven
[worden. Wij verwachten
van de giromaatpas,
irdoor met electronisch geld
iaald kan worden. Aan de
Bere kant moet het door al-
beveilingsmaatregelen,
gelijk zijn om een pomphou-
r te beschermen tegen over-
faers."
phell-woordvoerder Verkuil:
iitomatisering staat nog in
kinderschoenen. Nu zijn er
ien betaalautomaten waar
r een tientje zes liter ben-
krijg. Dat is voor noodge-
ïlen. Nederland heeft echter
lit op een goed netwerk van
indstofverkooppunten waar
automobilist vooral 's
(onds en ook 's nachts terecht
i. Shell heeft uit dat oogpunt
i paar jaar geleden enkele
Btions 's nachts weer be
nd."
jewel Bovag en vakbonden
wachten dat de maatregel
1 juli 1988 van kracht kan
n, moet er nog heel wat
«uren. Voorlopig gaat het
1 maar om een plan dat Bo
en vakbonden met hun
achtei
Gever
CAO
wijzig
Om
houde
bond
toch
het no
kene<
verkl;
ven,
aan
houde
Boi
Boon
kan g
tenslc
mens
echte
feiter
„Laai
zigen
pas d
of zo
gegev
Nede'
verki
Het i
houdi
pen. I
zes u
avoni
zes u
mom'
tions
len s
voor?
paral
onbei
DeB
25001
die n
nach
pomp
het r
uur i
zou t
het
de u,
meei
Door Jan van de Ven
OUDE WIJN in een
nieuwe zak: euthanasie in
een nieuw artikel. Er ver
andert niets, menen juris
ten. Die mening zal aan de
hand van de praktijk moe
ten blijken. Het mag dan
waar zijn, dat een rechts
ontwikkeling zich niet laat
terugdringen. Voor de
man in de praktijk lijkt
het risico te groot om met
euthanasie een toekomst
als arts op het spel te zet
ten.
De tolerante samenleving
toont zich uitermate wraak
gierig als een medicus buiten
de lijnen van het geoorloofde
raakt. Eenmaal negatief be
licht is een arts het vertrou
wen van zijn patiënten kwijt.
Zij lopen weg en de zondebok
moet maar zien hoe hij verder
in zijn levensonderhoud voor
ziet. Als ijscoman kan nog, als
geneesheer echter nimmer
meer.
De rechter, die de 'eutha-
naserende' arts van bejaar
denhuis De Terp voor zich
zag staan, moet dat hebben
geweten. Hij veroordeelde de
wegens moord op drie bejaar
den terechtstaande jongeman
tot een te verwaarlozen ge
vangenisstraf. Iedere moor
denaar kan na het uitzitten
van zijn straf in zijn oude be
roep terugkeren. Behalve een
MEI VAN dit jaar berichtte de Alger
ribere bewoordingen over de situati
t De Rekenkamer waagde het om in
ln9 te trekken met het roemloos te
«bedrijf RSV. In dat bewuste rappo
ïrheid - door de slechte gang van
i fluiten naar een subsidiebedrag var
gaat dus ook op voor® Jver de uitspraken van de Algemei
strafbeDalina: „De geweest. Vooral de vergelijking m
e instituut kwalijk genomen. Formei
arts, die krijgt ook buiten de
gevangenis de zwaarste straf:
levenslang.
Het voorgesteld aanscher
pen van de strafbaarheid van
euthanasie in het Wetboek
van Strafrecht krijgt een te
verwachten onthaal. Stel nu
eens, dat de rechterlijke
macht daarin aanleiding ziet
'om te gaan' in de beoordeling
van feiten. Biedt het open
systeem van rechtsvinding
niet tevens gelegenheid om
gemotiveerd terug te keren op
schreden? Ook al erkent de
wetgever een voor artsen gel
dende definiëring van over
macht, dan nog staat het vrij
de klok terug te draaien.
Vaak komt dat niet voor. In
het geval van euthanasie vol
gen rechtbanken en gerechts
hoven trouw de inzichten van
de Hoge Raad. Die opvallende
eensgezindheid schept voor
vervolgende officieren van
justitie voldoende duidelijk
heid om er een afgebakend
vervolgingsbeleid tegenover
tezettea
Maar, het moet gezegd, de
Hoge Raad kan van mening
veranderen. Gooit het hoogste
rechtscollege het roer om dan
hebben we de poppen aan het
dansen. Lagere rechters zul
len er aanleiding in zien een
nieuwe visie op euthanasie te
ontwikkelen/die voor jaren
de verkregen rust op het
rechtsgebied betreffende le
ven en dood verloren doet
gaan.
Hoe sterk het precedenten-
recht in Nederland is gewor
teld, heeft R. Kottenhagen
uiteengezet in zijn proef
schrift 'Van precedent tot
precedent'. „Ook voor ken
ners is het lang niet altijd
duidelijk of de Hoge Raad
eigen eerdere rechtspraak
volgt. Volstrekte onduidelijk
heid ontstaat wanneer het
openbaar ministerie op basis
van een rechtspraakanalyse
tot een bepaalde conclusie
komt en de Hoge Raad zonder
nadere motivering het tegen
overgestelde beslist."
Blindvaren op voorgaande
uitspraken houdt dus een ri
sico in. Procespartijen mogen
zich echter gelukkig prijzen
in deze tijd te leven. Sinds
1980 gaat de Hoge Raad in op
zowel eigen eerdere recht
spraak als op de lagere recht
spraak.
Neuzend in de jurispruden
tie (strafzaken zowel als ci
viele processen) concludeert
Kottenhagen evenwel, dat het
uitvoerig motiveren 35 maal
op enkele honderden keren
voorkomt. „De winst aan mo-
tiveer-waarachtigheid is
aanzienlijk. Van een vol
waardig precedentenstelsel in
de door mij voorgestelde zin
is echter nog geen sprake."
Zonder zin is de jurispru
dentie nu ook weer niet. Sinds
1919 bestaat er een ontwikke
ling betreffende schuld,
schade en vergoeding van
schade, die geen weerga kent.
Die ontwikkeling krijgt nu
onder andere een produkt-
aansprakelijkheid tot gevolg,
waarmee de consument al
leen maar blij kan zijn.
Het teruggrijpen op voor
gaande uitspraken, om de lijn
van ontwikkeling te kunnen
doortrekken, spreekt niet
zonder meer uit de reeks
euthanasie-beslissingen.
Toch zal duidelijk zijn, dat
uiteindelijk een overzichte
lijk leerstuk uit het rechters
recht is ontstaan. De Hoge
Raad heeft in korte tijd een
scherpe begrenzing van
euthanasie gegeven, welke
grens voor toenmalig
Tweede-Kamerlid mevrouw
Wessel-Tuinstra voldoende
was om een ontwerp wets
voorstel op te baseren.
Bang zijn voor een andere
verwoording van euthanasie
in het Wetboek van Straf
recht lijkt voorbarig. De Ne
derlandse rechter heeft een
vrijbrief het recht te concreti
seren en te ontwikkelen. Wat
Kottenhagen schrijft over het
nieuwe Burgerlijke Wetboek
strafbepaling:
lijke vrijbrief ---,j,-. ydiuincn. umi»
volg, dat de prak* lici gelijk. De situatie bij Fokker is n
.n»t die van RSV Fokker krijgt overhei(
terugbetaald. In het geval van
i"-28 is dat zonder dralen gebeurd,
jat na het andere te stoppen met s
9een cent terug zag.
i Dof,nks nadrukkelijke verschil
no V-drama de laatste dagen toch
Den Flaag. De reden is het zovee
er aan de overheid. Fokker is wi
nieuwe vliegtuigtypes is vertraagt
een concreet geval h*
ste plaats de opto
rechtspraak blijft
nog steeds niet in de#i'
al is deze nieuw."
Er lijkt geen reden#
om verandering van
nasie-regelgeving i*
trouwen tegemoet te z^
er sprake is van
kring altijd
oog is aange™.„~,
dische inmenging BI
terminaal stadium.
Heieen Dupuis, die
staat om het vooi
den, heeft een
voor dat wantrouwen.
De arts heeft door
wen alleen te
met patiënten,
ken nu overheid en*»
ving over zijn schoua^
Daar is de medicus
niet aan gewend, i
blemen zijn metj^
eens bij
ten gaan.
Derde aflevering
van vier. De
gen werden
15 oktober.
kan er beter worden ge 9 Roeten worden gereorganiseerc
ken over versterkingNederlandse overheid moet dus
argwaan, omdat in j °P de vraag of het verantwoc
kring altijd al meteen] redlet te verstrekken aan een s
®.er dan een miljard is ingestopt,
viel houden van een nationale vli
i, overheid miljarden guldens wai
e voorzitter van de raad van
n piet al te moeilijk worden ge
- -,,n re(jenering - voor hun
in Nederland het geval is
tasten van normen zijn redenering - voor hun
dsn hppft een er dan in Nederland het geval is
JJWQen het om daar iets genua
tin n°r de vlie9,(Jigindustrie geldt
Kin ""=aiuiyn luuöiue yeiui i
tl „aa verantwoorde wijze moet w
h,°.r Fpkker nu het moment aan<
n v=lte,nla.ndse Partner te zoeken, f
or „.I' 'aa,s,e jaren vormen het I
nnen o e'^en vliegtuigfabriek. Fokk
s en c pie9elen aan de succesvolle
«en Siemens.
de schuld daarvan nog dit: Frans Swarttouw
bij de buitenwereld. hoogvliegers onder de Nederl.
disch hulpverlener 9|| ^roerd om de wereld met z
ij zichzelf tea ch L»? ]e doen. Dat de lage dolla
kiomen u 9espeeld, kan hem
■ring m'iTrf anan6m0 ,et heeft er echter de schi
vorige3 lodbn^n S]problemen boven het I
„„„laatstef 'erheen9 minder begrip word
tie eZenT aanmerking te kome
n 9°ed management de eer
