s
p
E C I
I
E
K
mm
O;
Coveco brengt vlees van scharrelvarkens
Kant en klaar
maaltijden
redelijk goed
DE STEM
NIET SCHRIKKEN VAN EPILEPTISCHE AANVAL
EIND DIT JAAR EERSTE SCHARRELBIGGEN SLACHTRIJP
Sommige scholieren zitten niet op hun gemak in de klas. Ze kunnen daar of elders een aanval van
epilepsie krijgen. Vervelend daarbij is dat klasgenoten of leraren, geconfronteerd met zo'n aanval,
reageren met hardnekkige vooroordelen. Vaak vallen daarbij termen als 'gestoord' of 'gek'. Dat kan
iemand levenslang achtervolgen.
ONDERZOEK KONSUM ENTEN KONTAKT:
VRIJDAG 9 OKTOBER 1987
mrnm
Door Helen Goote
ommige klasgenoten
vinden me nu blijk
baar anders. Ze zijn
als de dood dat ik opeens een aanval
krijg. Als ik maar even met mijn ogen
knipper zitten ze al stijf'.
Dat heeft Annemarie (15) gemerkt
nadat ze op school een epilepsie-
aanval had gehad. Bij veel mensen
roept epilepsie ook beelden op van
schuimbekkende en stuiptrekkende
mensen. Men huivert. Vooral juist
door de onbekendheid met deze
aandoening kunnen vooroordelen
blijven bestaan.
Epilepsie is zelfs geen ziekte te
noemen maar een verschijnsel, of
beter, een groep van verschijnselen.
Epileptische toevallen ontstaan om
dat de hersenen tijdelijk niet goed
werken en er in een bepaald gebied
een te sterke werking optreedt.
Iemand vertoont dan bepaalde ver
schijnselen. Die verschillen van per
soon tot persoon in heftigheid, aard
en frequentie. Dit worden aanvallen
genoemd.
De meest bekende aanval is de zo
genaamde 'grote aanval' en het is
ook bij deze dat iedere leek denkt
aan schuimbekken en stuiptrekken.
Epilepsie wordt ook wel eens 'on
weer in je hersenen' genoemd. De
oorzaak van een dergelijke stoornis
is niet bekend. Maar dat epilepsie ze
ker niet zeldzaam is, is wèl bekend:
waarschijnlijk heeft 1 op de 150 men
sen deze aandoening. Heel veel
scholieren hebben last van epilepsie
of kunnen ermee te maken krijgen.
Maar iedereen kan echter een ziekte
of letsel krijgen waardoor epilepsie
ontstaat.
INTELLIGENTIE
De meest voorkomende oorzaken
zijn hersenbeschadiging voor of tij
dens de geboorte, hersenletsel door
een ongeluk, hersenvliesontste
king, hersenbloedingen en hersentu
moren. De epileptische aanvallen
zijn op zich echter meestal niet scha
delijk. De een heeft er alleen meer
last van dan de ander. Waarom de
een wel epilepsie krijgt en de ander
niet, daar is de wetenschap (nog)
niet uit. Maar dat het niets te maken
heeft met iemands geestelijke ver
mogens of intelligentie staat als een
paal boven water.
Het wegnemen van de oorzaak
van epilepsie is vrijwel onmogelijk,
zeker omdat die niet altijd bekend is.
Soms kan wel rekening worden ge
houden met de aanleiding voor het
ontstaan van de aanvallen. Iemand
kan bijvoorbeeld proberen grote op
winding of spanning te vermijden, of
vermoeidheid door op tijd naar bed
te gaan. Als die spanningen kunnen
worden weggenomen, komen ook de
aanvallen in zo'n geval minder voor.
'Als ik even knipper
zitten ze al stijf
Voor het overgrote deel van de men
sen met epilepsie geldt dat ze medi
cijnen moeten slikken om de aanval
len zoveel mogelijk te onderdrukken.
ALCOHOL
Sommigen moeten hun hele leven
lang medicijnen slikken. Wordt er
mee gestopt dan kunnen de aanval
len weer terugkomen. Het belangrijk
ste effect van deze medicijnen is dat
ze de prikkelbaarheid van de hersen
cellen verminderen. Verder kunnen
mensen met epilepsie nog alles door
laten gaan. Al moeten ze hun ver
moeidheid in de gaten houden en op
alcohol letten. Maar over het alge
meen leven ze net als ieder ander.
Komen aanvallen nogal eens
's morgens voor, dan zal iemand
daar rekening mee houden en met
een ander naar school rijden, maar
overigens zullen de meeste scholie
ren die aan epilepsie lijden gewoon
zelf een fiets of brommer kunnen be-'
sturen. Mensen die epilepsie hebben
staan midden in de wereld. Ze zitten
op school, in de bus, op de sport
club, enzovoort. Ondanks het ge
bruik van medicijnen en het vermij
den van risico's kunnen ze echter
aanvallen krijgen. Als dat gebeurt is
het belangrijk dat de mensen om hen
heen weten wat ze moeten doen, zo
dat de aanval geen nare gevolgen
kan hebben.
ENKELE SECONDEN
De drie meest voorkomende aanval
len zijn 'de absence', een verschijn
sel dat veel voorkomt bij kinderen,
'de tonisch-clonische of grote aan
val' en de 'complexe partiële aanval'.
Een absence is een korte periode
waarin iemand niets merkt van wat er
om hem heen gebeurt. Deze bewust-
zijndaling duurt meestal niet langer
dan een halve minuut en vaak
slechts enkele seconden.
De complexe partiële aanval be
hoort net als de absence tot de
kleine aanval, maar kan ook verder
gaan. Bij de absence knippert
iemand met de oogleden of schokt
wat met het hoofd, geeft geen of een
raar antwoord op een vraag. Maar bij
een complexe partiële aanval die
verder gaat kan iemand bang wor
den, of een ander vreemd gevoel
krijgen, slik- of kauwbewegingen
maken. Soms gaat iemand rondlo
pen en het gezicht verandert vaak
van kleur. Na afloop herinnert zo
iemand zich niets van wat er ge
beurd is. Tijdens deze twee aanval
len kan een ander niets doen dan
opletten en iemand met zo'n aanval
zijn gang laten gaan. Haal wel din
gen weg waaraan iemand zich kan
bezeren.
VENKRAMPEN
Een grote aanval voelen sommige
mensen aankomen, maar van de
aanval zelf merken ze niets, omdat
het begint met bewusteloosheid. Zo
iemand valt op de grond en alle spie
ren gaan verkrampen. Dit duurt on
geveer 10 20 seconden. Soms
geeft iemand een gil, niet vanwege
pijn maar door die kramptoestand.
Hierdoor kan ook de ademhaling tij
delijk geblokkeerd worden; soms
wordt dan ook de gelaatskleur
blauw. Tijdens deze aanval hebben
mensen ook een versterkte speekse
lafscheiding. Na de aanval blijft hij of
zij meestal nog even buiten bewust
zijn. Is iemand weer bij, dan is er
soms een verward, vermoeid en mis
selijk gevoel. Sommige mensen heb
ben elke week een grote aanval, an
deren een paar keer per jaar of eens
in een paar jaar. De omgeving moet
iemand met zo'n aanval helpen goed
te liggen en iets plats onder het
hoofd te leggen.
STRAKKE KLEDING
Bij iemand met een bril moet deze
worden afgenomen en strakke kle
ding moet worden losgemaakt. Stop
tijdens de aanval niks tussen de tan
den en probeer niet de armen of be
nen stil te houden. De aanval is nu
eenmaal niet te stoppen, die gaat
vanzelf weer over. Na de aanval kan
zo iemand op de zij gelegd worden,
zodat het speeksel uit de mond kan
lopen.
Hulp van buitenaf roepen is alleen
nodig als iemand na de aanval niet
goed ademt (pas dan mond-op-
mond beademing toe), als de aanval
door nog meer aanvallen wordt ge
volgd en iemand tussentijds niet bij
komt, als iemand tijdens de aanval
gewond is geraakt of als iemand zelf
om een dokter of een ambulance
vraagt. Het belangrijkste van alles is
misschien nog wel dat niemand in
paniek raakt en niet begint te rekken
en te sjorren aan iemand die een
aanval heeft.
NIETSDOEN
Het is eigenlijk nog meer een kwestie
van niets doen, dan van iets doen.
Belangrijk is ook dat iemand na een
aanval wordt gerustgesteld en goed
wordt opgevangen. Is hij of zij na de
aanval weer helemaal bij, dan is het
verstandig als de omgeving geen
speciale aandacht blijft geven.
Iemand is meestal ook na een grote
aanval weer prima in staat om voor
zichzelf te zorgen. Voor iemand die
aan epilepsie lijdt, is het niet prettig
voortdurend bekeken of anders be
handeld te worden. Ze willen er zelf
niet constant aan herinnerd worden,
en terecht.
Annemarie zegt hierover: „Het is
zeker niet zo dat epilepsie mijn hele
leven beheerst. Je bent alleen af en
toe wat ziek als je net een aanval
hebt gehad. Verder niet. Alleen als ik
mijn medicijnen moet innemen denk
ik wel eens: oh ja, ik heb epilepsie".
Bureau Epilepsie-Voorlichting, Konings
laan 19, 3583 GD Utrecht, tel. 030 -
510785
Van onze verslaggever
Het Coveco-concern zal
tegen het einde van dit
jaar vlees aanbieden van
scharrelvarkens. De eerste scharrel-
biggen zijn bij bedrijven uitgezet die
daartoe gekeurd zijn door het ISC,
de Interimcommissie voor Scharrel
varkens Controle. Na ongeveer drie
maanden zijn deze slachtrijp. Het
Coveco-concern dubt er nog over
waar de consument terecht kan voor
dit 'alternatieve' vlees.
Volgens de heer H. Ruiterkamp van
Coveco is het mogelijk dat de gehele
karkassen aan de slager geleverd
worden. Zo'n slager mag dan geen
ander varkensvlees meer verkopen.
Het is ook mogelijk, dat het bedirjf
kiest voor het 'voorverpakte circuit'.
Dat houdt dan in dat de scharrel
varkens binnen de Coveco-fabrieken
niet alleen geslacht, maar ook uitge
sneden en voorverpakt worden. In
dat geval gaan de produkten naar de
grootwinkelbedrijven, want voorver
pakt mag het vlees van scharrelvar
kens wel naast ander varkensvlees
verkocht worden.
Coveco - met fabrieken in Borcu-
lo, Twello, Rheden en Weert - heeft
wekelijks een aanvoer van 55.000 tot
60.000 slachtvarkens via een breed
opgezet systeem van leden-leveran
ciers. Van deze aanvoer worden in
eigen fabrieken 35.000 dieren ge
slacht.
Volgens Ruiterkamp heeft onder
zoek uitgewezen dat de markt rijp
wordt voor alternatief geproduceerd
vlees, dat meestal komt uit de exten
sieve veeteelt en vaak ook nog van
de kleinere bedrijven. Op die steeds
groeiende markt wil Coveco inspelen
„hoewel we de scharrelvarkens niet
zullen promoten".
NIET OPTIMAAL
Wel zal er binnenkort, als de schar
relvarkens op de markt komen, we
kelijks een aparte prijsnotering wor
den opgemaakt voor scharrelvar
kens en scharrelbiggen. Omdat de
vraag nu nog vele malen groter is
dan het aanbod aan scharrelvlees
functioneert de markt nog niet opti
maal, maar Coveco hoopt daar begin
volgend jaar wel aan toe te zijn.
Volgens Ruiterkamp zullen er
vanaf 1988 zeker 150 scharrelbiggen
per week worden afgezet. Dat aantal
zal daarna snel kunnen stijgen. De
grote moeilijkheid is om het aanbod
scharrelbiggen af te stemmen op het
aantal producenten dat deze wil
mesten.
HOGERE PRIJS
De vraag naar scharrelbiggen is
hoog, maar veel mestbedrijven val
len nu nog na een keuring door het
ISC af. Voor Coveco is het een logis
tiek probleem om de geregelde aan
voer van scharrelbiggen af te stem
men op een voldoende aanbod van
mestbedrijven voor scharrelvarkens.
De prijs van het scharrelvlees zal
hoger liggen dan van normaal var
kensvlees. Op dit moment kost het
mesten van een scharrelvarken al 70
cent per kilo geslacht gewicht meer
dan van een 'normaal' varken. Om
dat van scharrelvarkens juist de be
tere delen gevraagd worden en „af
val van scharrelvarkens net zo'n af
val is als van normale varkens" zal
de prijs van 'verkoopbaar' scharrel
vlees beduidend hoger uitvallen.
AFSTRAFFEN
De markt van scharrelvlees zal via de
noteringen toch enige regulering
krijgen, want het is wel de bedoeling
van Coveco om mindere kwaliteit bij
scharrelvarkens af te straffen met
een zwaardere korting voor de boer.
„Juist omdat we het van de betere
delen van het karkas moeten heb
ben".
Coveco behoeft geen aparte
slachtlijn op te zetten voor scharrel
varkens. Deze mogen gemengd met
'normale' varkens worden aange
voerd en geslacht, omdat scharrel
varkens apart gemerkt zijn. Wel moet
er gezorgd worden voor een spe
ciale afsnij-afdeling. Waar Coveco
deze afsnij-afdeling zal opzetten is
nog niet duidelijk. Hoogstwaar
schijnlijk in die fabriek, waar regio
naal de meeste scharrelmesters te
vinden zijn.
De meeste kant en klaar maaltijden smaken redelijk goed en
zien er vers uit, maar bevatten geen of nauwelijks vitamine C.
In de praktijk blijkt ook dat sommige maaltijden minder kant en
klaar zijn dan de fabrikant beweert.
Dit Is de conclusie van Konsumenten Kon takt (KK) die dertien
gedroogde, ingeblikte, en diepgevroren maaitijden heeft onder
zocht. Ze zijn getest op voedingswaarde, het gebruik van hulp*
stoffen zoals smaakversterker en het gebruiksgemak.
Uit het onderzoek is gebieken dat het vetgehalte van de
meeste maaltijden voldoet aan de eisen die uit voedingsoog
punt worden gesteld en ook de hoeveelheid eiwit noemt KK be
hoorlijk. Het ontbreekt echter in de meeste gevallen aan vita
mine C, KK noemt dit een kwalijke zaak omdat mensen de
maaitijden juist kopen „omdat ze Iets 'gezondere' witten eten
dan bij voorbeeld een boterham". De consumentenorganisatie
raadt het dagelijks gebruik van een kant en klaar maaitijd dan
ook af.
Het zoutgehalte in de maaltijden is vrij hoog. in enkele maal
tijden hof KK meer dan de helft van de dagelijks wenselijk
geachte zoutconsumptie aan. De Ingrediëntensamenstelling en
de smaak van de maaitijden was op een enkele uitzondering na
redelijk tot goed, zo blijkt uit het onderzoek.
VLEKKEN
Bij de test vlei het gebruiksgemak van de kani en klare maaitij
den tegen. Ret is de onderzoekers niet gelukt om de tien minu
ten maaitijd van Iglo ook binnen die tijd te bereiden. Zij hebben
ook twijfels bij de gedroogde macaronischotels die binnen vijf
tien minuten op tale! zouden kunnen staan» Volgens KK kun je,
gezien de eenvoudige samenstelling en het feit dat nog vlees
moet worden toegevoegd, In dezelfde tijd net zo goed met snel-
kook-macaronl, wat groente en keukenkruiden een goedko
pere en gezondere maaltijd op tafel zetten. Ook het openen van
de blikken kerrie-rfjst en chili con came van Struik bleek niet
zo gemakkelijk. De onderzoekster zat na het openen onder de
gele an bruine vlekken, aldus KK.
