DESTEM
VOOR FLIP DE KAM
IS WERKLOOSHEID
OOK DE SCHULD
VAN DE VAKBONDEN
n een onbewaakt ogenblik heeft schat
kistbewaarder Onno Ruding de verziekte Nederlandse
economie eens vergeleken met Tante Truus, aan
wiens borst(en) de Nederlandse werknemer liever uit
huilt dan de handen uit de mouwen te steken. Flip de
Kam, oud-Kamerlid en belastingdeskundige, vergelijkt
de Nederlandse economie met Oom Dagobert, de be
zeten en gierige miljonair uit Walt Disney's Donald
Duck-strip. Een treffende vergelijking. Want hoewel
Oom Onno alle moeite heeft om de touwtjes aan elk
aar te knopen en langzamerhand te boek staat als de
gierigste minister van Financiën sinds mensenheuge
nis, zwemt Nederland haast letterlijk in het geld. Dat
vereist enige uitleg en dat doet De Kam in zijn onlangs
verschenen boek 'Het geheim van de schatkist'.
Waarin tevens de opvallende conclusie dat de vakbe
weging mede-schuldig is aan de hoge werkloosheid.
Maar daarover straks meer.
Paradox
Mede-schuldig
Meer mensen
Haken en ogen
Academici
Fundamentele keus. u uu
USSEL - Het zijn maai
[entjes; soms niet meer c
epen, maar met een enor
Dubbeltje
Door Pleter-Jan Dekken
Het valt de burger niet mee enige orde
ning te brengen in de stroom financieel-
economisch nieuws die dagelijks over
hem of haar wordt uitgestort. De ene dag
meldt de krant een extra miljardente
kort, waardoor Ruding zijn bezuini
gingsdrift in een nog hogere versnelling
zet. De andere dag blijkt er een omvang
rijke financiële meevaller, die al is ver
deeld aleer de buit is binnengehaald.
Vrijwel dagelijks klagen Lubbers, Ru
ding en De Korte, bijgestaan door een
leger topambtenaren, over het enorme
tekort op het staathuishoudboekje. Tege
lijkertijd presenteren bedrijven met de
zelfde regelmaat vaak riante winstcijfers.
En verzekeraars en pensioenfondsen we
ten langzamerhand niet wat ze met de
hun toevertrouwde miljarden moeten
doen.
Tussen 1982 en 1986 voerde Neder
land elk jaar voor miljarden méér uit dan
het uit het buitenland invoerde. In die
periode schommelde het overschot op de
hai
16 miljard gulden,
succes van Neerlands kooi
We zwemmen zo gezegd in het geld ge
lijk Oom Dagobert.
De paradox van de Oom Dagobert-eco-
nomie is echter dat we stinkend rijk zijn,
maar het geld niet gebruiken om de eco
nomie te stimuleren en het leger werklo
zen in te zetten om die welvaart nog gro
ter te maken. Nee, de miljarden die we
jaarlijks aan het buitenland verdienen,
beleggen we het liefst weer in datzelfde
buitenland, want daar valt nu eenmaal
net iets meer rendement te halen dan in
eigen land. Geld genoeg, maar we stop
pen het, samen met de miljarden subsi
dies die de staat aan de bedrijven geeft,
in Amerikaanse 'geldpakhuizen' en trek
ken ons niets aan van de jammerklach
ten van Oom Onno.
Het is dezelfde paradox die het beleid
van politieke partijen en vakbonden ken
merkt. De meeste partijen, inclusief de
PvdA, hechten veel belang aan het terug
brengen van het financieringstekort van
landelsbalans jaarlijks tussen de 12 en
den. Voorwaar een groot
de overheid. Maar tegelijkertijd berijdt
elke partij en groepering zoveel stok
paardjes, dat beleid meestal in goede
voornemens blijft steken.
Bezuinigen? Akkoord, maar dan niet
op de gezinszorg (CDA), niet op defensie
(VVD), niet op de hulp aan de arme lan
den (PvdA), niet op de beloofde lasten
verlichting voor bedrijven (werkgevers)
en vooral niet op de inkomens van de
laagstbetaalden en de uitkeringstrekkers
(FNV-CNV).
Terwijl toch, zegt De Kam een reeks
vaderlandse economen na, de economie
alleen gezond wordt Ms er verder wordt
bezuinigd op zaken Ms gezinszorg, on
derwijs, volkshuisvesting (subsidies) en
zelfs defensie. En Ms het bedrijfsleven
zelf zorgt voor een hoger rendement, los
van de miljarden die Lubbers jaarlijks in
de bedrijven pompt. En Ms de laagstbe-
taMden minder gaan verdienen, de uitke
ringstrekkers ook minder in het handje
krijgen maar de beter gekwalificeerde
werknemers juist méér.
De Kam voert die paradox wel erg ver
door. Vakbonden zeggen bewogen te zijn
met het lot van werklozen en verkondi
gen alles in het werk te zullen stellen om
de werkloosheid terug te dringen. Toch
zitten we ondanks die goede bedoelingen
nog steeds met bijna 700.000 werklozen.
Een aantal waar de vakbeweging mede
schuldig aan is, concludeert De Kam.
Dat zit (volgens hem) zo. Naarmate de
produktie-capaciteit van een land groter
is, kunnen meer goederen en diensten
worden 'geproduceerd' om in een
groeiende behoefte te voorzien. Die ca
paciteit hangt af van de beschikbare ma
chines en gebouwen en de omvang plus
scholingsgraad van de beroepsbevolking.
Door de economische recessie en de
torenhoge belastingen en sociMe premies
is het rendement van de bedrijven voorM
eind jaren zeventig, begin jaren tachtig
op nul terecht gekomen. In zo'n situatie
grijpen ondernemers alles aan om hun
kosten dermate te beperken dat er toch
nog iets meer dan een droge boterham te
verdienen vMt.
Om dat rendement te verbeteren kan
Oom Onno: Vrijwel dagelijks klagen hij, Lubbers en De Korte, bijgestaan door een leger topambtenaren, over het enorme tekort op het staat-huishoudboekje.
- FOTO ANP/ TEKENING WALT DISNEY SU
Dagoberts economie
- TEKENING WALT DISNEY STUDIO'S
Flip De Kam: „Wie geen loonsverlaging wil, en de vakbonden wijzen dit alter
natief vierkant af, moet niet langer klaagzangen houden over het grote maat
schappelijke kwaad van de werkloosheid".
de overheid de belastingen en premies
verlagen, maar in een tijd van toch M
grote overheidstekorten lukt dat niet.
Het kan ook via de loonkosten en op dat
terrein is er de laatste jaren wel iets ver
richt. Niet voldoende overigens, want de
lonen zijn bruto elk jaar gestegen en dus
ook de loonkosten van de ondernemers.
Het befaamde akkoord in de Stichting
van de Arbeid van 1982, waarin werkge
vers en vakcentrMes afspraken de lonen
te matigen in ruil voor korter werken
(ATV), is door de ondernemers vooral
gebruikt om hun kosten terug te dringen.
Door ATV opengevallen plaatsen zijn
meestal niet opgevuld, waardoor belang
rijk op loonkosten kon worden bespaard.
Pas toen de ondernemers op deze ma
nier hun rendement hadden verbeterd en
hun overcapaciteit hadden weggewerkt
begonnen ze aan investeren te denken,
daarbij over de drempel geholpen door
een reeks smakelijke overheidssubsidies.
Toch zijn er niet voldoende arbeidsplaat
sen bijgekomen om de werkloosheid be
langrijk terug te dringen. Voor een deel
komt dat omdat de ondernemers voorM
hebben geïnvesteerd in nieuwe machines
(waardoor personeel overbodig werd) en
minder in nieuwe bedrijven. Bovendien
is het aanbod van werkzoekenden de af
gelopenjaren fors gestegen.
We zitten nu dus met een grote reserve
aan arbeidskrachten, die echter niet in
het particuliere bedrijfsleven kan worden
ingezet, althans niet op korte termijn. Er
- FOTOGERDUKSTRA'
zijn wel twee andere manieren om werk
lozen weer aan de slag te helpen. Zo
moet de nationMe produktie arbeidsin
tensiever worden. Vrij vertaMd: er moe
ten meer mensen worden ingezet bij de
produktie van dezelfde hoeveelheid goe
deren en diensten.
De andere mogelijkheid is de be
staande arbeid te herverdelen via ATV,
maar daar hebben vakbonden en werk
nemers langzamerhand hun buik van
vol. Dus resteert volgens De Kam: meer
mensen bij de bestaande produktie in
schakelen. Dat kan door werklozen in
het openbaar vervoer in te zetten, bij de
gezondheids- en bejaardenzorg, de ge
zinszorg, bewakingsdiensten en tM van
gemeentelijke diensten.
Hun loon moet door de betrokken
diensten worden uitbetaMd, waardoor in
het gevM van het openbaar vervoer het
kaartje duurder moeten worden of de re
gering nog meer subsidie moet geven. In
beide gevallen leidt dat tot koopkracht
verlies en - betoogt De Kam - dat leidt
elders in de economie weer tot nieuwe
werklozen.
Dat plaatst de samenleving voor een
dilemma. Volgens De Kam zijn er twee
manieren om daaruit te komen. Er kun
nen meer werklozen worden ingescha
keld als de loonkosten dMen. De prijs
van het kaartje hoeft dan niet omhoog,
terwijl er toch meer personeel aan de
slag komt.
De tweede oplossing is werkzoeken
den, die nu nog een uitkering ontvangen,
in te schakelen tegen een loon gelijk aan
hun uitkering. Dat kost de ondernemers
en belastingbetMers weinig geld. Een in
sommige kringen hoogst onpopulair
idee: werken voor je uitkering.
Er zitten inderdaad wel haken en ogen
aan. Mensen met een vaste baan kunnen
door werkers-met-een-uitkering van hun
plaats worden verdrongen (hij is immers
duurder dan de nieuwkomer). Een ander
bezwaar is dat ex-werklozen worden ge
discrimineerd: ze doen immers hetzelfde
werk Ms hun vaste collega's, echter tegen
een veel geringere betaling. Geen gelijke
beloning voor gelijk werk dus.
De oplossing is volgens De Kam een
loonsverlaging voor het bestaande perso
neelsbestand, waardoor geld vrijkomt
om de ex-werklozen iets extra's boven
hun uitkering te geven.
'Wie dat niet wil, en de vakbonden
wijzen dit Mternatief vierkant af, moet
niet langer klaagzangen houden over het
grote maatschappelijke kwaad van de
werkloosheid', schrijft De Kam. Een
vakbond die pleit voor behoud of zelfs
verhoging van de koopkracht van de
werkenden en daarmee een loonsverla
ging voor een eerlijker verdeling van be
staand werk tegenhoudt, accepteert vol
gens hem de massawerkloosheid.
De vakbondstop moet uiteraard naar
de leden luisteren. Die hebben immers
het laatste woord. Het lijkt er volgens De
Kam op dat de meerderheid van die le
den niet bereid is om voldoende 'in te le
veren' voor banen voor nu nog werkloze
collega's. Ze maken zich door deze op
stelling mede-schuldig aan de langdurige
werkloosheid van het nieuw proletariaat:
de minst opgeleiden, sommige groepen
jongeren en werklozen boven de vijftig.
Als, gaat De Kam verder, voor deze
vorm van werkverschaffing geen finan
ciële ruimte wordt geschapen door vrij
willige loonmatiging van werkers in de
bedrijven én bij de overheid, resteert
slechts nog één mogelijkheid om langdu
rig werklozen aan een baan te helpen:
het ontslaan van academici en hoogge-
kwalificeerden in overheidsdienst.
De overheid zou de komende jaren
vele tienduizenden banen moeten afsto
ten, die nu nog worden bezet door duur-
betaalde academici en hoger gekwalifi
ceerde mensen. Personeel dat zich vaak
bezighoudt met vormen van non-pro-
duktie, zoMs het schrijven van nota's die
elkaar neutraliseren en het veelvuldig pa
raferen van eikaars verhMen.
Tegenover elke tienduizend vertrek
kende academici kan een veelvoud van
lager opgeleide werklozen aan de slag.
Die leveren de burger direkt herkenbare
diensten: wagenbegeleiders in het open
baar vervoer, straatvegers, gezinsverzor
gers, personeel voor chèches, bewakers.
Want, stelt De Kam, reizen met een
beter openbaar vervoer door een scho
nere en veiliger stad verhoogt de wel
vaart. Schoolhoofden, instellingen en ge
meentebesturen worden in één moeite
door verlost van de dagelijkse terreur in
de vorm van een onafgebroken stroom
supergedetailleerde voorschriften vanuit
Den Haag.
En die academici? Daar heeft De Kam
geen meelij mee: zij staan op de huidige
arbeidsmarkt immers veel sterker dan
het 'nieuwe proletariaat'.
De Kam stipt in zijn boek tM van te
genstellingen aan, die het oplossen van
de financieel-economische problemen er
niet eenvoudiger op maken. ZoMs die
tussen de publieke armoede en de parti
culiere rijkdom begin jaren zestig, die de
'biefstuk-socialist' Joop den Uyl noopte
zijn socialistische heilsverwachtingen
volgt te vertMen: 'Een autootje voorK^^erhSnaarüêiSngtot
U7f»rlrnï»trif»r' i ..ii:i
werknemer'.
Tot de oliecrisis in 1973 slaagde!
derland er door de sterke economise woord voor surfers), die
groei (jaarlijks 5 tot 6 procent) in én
koopkracht van de werknemers steil
vergroten èn de uitgaven van de ri
overheid te verdubbelen èn de inkom
van uitkeringstrekkers en ambtenarei
de welvaartsgroei te laten delen.
Dat jaar hadden regering en sociale pfcaa^at ekX-Zaar
ners een fundamentele keus moeten
daagt dat zijn koffers naar oi
verkeerd concentratie- sl;
er
tekenaar van De Morgen,
eveneens door vrijwel iedereen bepli ipendaaneen wit wijntje, en
ken tussen de door velen gewenste i mpZijngestuurd.
bouw van de collectieve sector -
Er is een groot verschil tussi
laan de bar en grappen makei
bar mag iedereen alles, in de
al snel dat je cynisch bent."
linds 1984 is Jacques Moeraej
end als ZAK, de huistekenai
dagblad De Morgen.
Op een geëigende plek, in ca:
;else Zavel, twee potloodstre]
delijk bijkantoor van zijn kri
acht jaar professioneel werki
;echniek en vaak verrassend!
dat er meer moet gelachen wi
ir Frans Boogaard
'Herald of free enterprise',
ir Smit-Tak en de Tijdelijke
met aan het roer de kapite
die vanaf de brug opgewel
nu weer verder! Sorry voor
Luguber? Morbide?
5o zeker als wat, maar Zak
at dergelijke grappen niet
de weg. Sterker: lijkt er het
ent op te hebben.
Zo gaf een natuurramp afge-
tekenen van plankzeilers
it in Vlaanderen meer gang-
het Comomeer de lijken van
Noord-Italië omgekomen
isten als surfplank gebrui-
;n vloeide -illustratie bij
verhaal over mis-boekin-
in de reisindustrie- niet
ig daarvoor een Jood uit zijn
groei van de koopkracht van werken! t een gezicht waarvoor' de
Immers, de fors gedaalde economis drukking 'de vermoorde on-
groei kon beide doelstellingen niet
realiseren zonder de belastingen en
mies te verhogen.
De Kam wijst op de steeds duidelij!
aan het licht tredende tegenstelling
sen enerzijds ondernemers en werl
mers, anderzijds de overheid en de n
sen die van een uitkering afhanki
zijn. Zowel Den Uyl Ms Van Agt hebl 1 oogopslag ziet, al uren heb
die tegenstelling zeker ook aan eigen 1 nadenken. De gewenning
leid te danken, want juist onder hunt r 'lls®r00.
Zdaanr at lonenTie ^e" martl ^It ronThftrnrnpsch^van
voordatdewerkenden^ettosie !™f^£T™nT
•a I.* j a j l5irig tientallen grappen te
minder in het handje kregen, de uitl ienken waren tfe V/eet
nngstrekkers steeds meer. dl, als je problemen hebt, dat
De loonlocomotief dondert dooi altijd naar Smit-Tak kan
rode seinen en sleept de gekoppelde' len? Die trekken alles
gons van ambtenarensalarissen en ri :ht!" - maar dat de vrij mak-
ringen mee naar een onbetaalt»lijke manier waarop de
spoor', schrijft De Kam. WaarsciBbtse reder over de Zeebrugse
wende vingertjes van topambtenaren r
tuld' zou worden uitgevon-
als die al niet bestond: „De
ierking dat mijn tekenin-
hard zijn, hoor ik vaker,
iar of dat zo is, kan ik eigen-
zelf niet beoordelen. Je
't niet vergeten dat ik over
:e tekening die de lezer in
Pas onder Lubbers-I zijn de uittel
gen en ambtenarensMarissen losg'
peld. Maar toen was het kwaad i
schied. De Kam: In 1960 gaven overM
en sociale fondsen samen 38 cent uit
elke in Nederland verdiende gulden!
1973 is dat gestegen tot 50 cent esl
1982, als Lubbers aan zijn karwei bed
loopt maar liefst 70 cent van elke >f
diende gulden door de kassen van J
overheid en de sociMe fondsen.
In 1960 verdwijnt een dubbeltje vanen
verdiende gulden via sociMe fondsen I
subsidies in de portemonnee van vooif
melijk niet-werkenden. In 1973 is da1!
30 cent en Ms Den Uyl/Van Ag
werk aan Lubbers moeten overlaten)
dat gestegen tot 48 cent. In 1960 c
nog slechts 1,3 miljoen mensen e"
roep op een sociale uitkering. In 1
dat ruim 3 miljoen. Het tekort vanj
overheid is in 1987 tot 33 miljard f
gestegen.
Voor de werkende modMe
tekent dat anno 1987 Mlemaal dat]
van zijn bruto inkomen van 41.1
den na afdracht van belastingen en]
ciMe premies amper 19.000 gulden «l
houdt.
De Kam heeft niet veel hoop dat®!
tuatie op korte termijn verbetert, tel
nu de economische groei de komen® J
ren tegenvMt, ondernemers nauw*1
zullen investeren en vakbonden
doorgaan met het binnenhalen
nieuwe loonsverhogingen. Van de
zakelijke sanering van de overbad
nanciën kan zo weinig terecht k°^
vreest hij.
Goede voornemens Mom, maar d«
naar de hel is nu eenmaM me' 8
voornemens geplaveid. Of het die
uitgaat?
'Het geheim van de schatkist' door Flip
Contact, Amsterdam, 212 M.
ten heenstapte, het volgens
tn zonder meer verdiende te
gden aangepakt.
^ak, serieus nu: „En dan is
as voor de lezer het onder
lid moeilijk. Men verwijt
cynisme, terwijl niet ik het
i die cynisch is, maar de si-
Mie het is.
Is ik ten tijde van het Hei-
rama, de 39 doden hier in
voetbalstadion, een teke-
'g maak met de tekst „Wil-
_nu Mie lijken weer even te-
naar vak Z, dan kan de
strijd voort" - wat mij toen
a at klachten heeft opge
ldra - dan lijkt dat een heel
ue aanpak. Maar intussen
iS Je je best afvragen wie de
tste cynicus is: ik of dege-
die besluiten dat moet
K^rtv-redactie
JLVERSUM - Meer dan
feeduizend kinderen
turden een zelfbedacht
maal in naar de NCRV.
L eMe bewijs dat de tv-
lrie Mijn Idee, filmpjes
Sat,arst van der Meulen
ideeën van jongens en
tussen de 10 en 15
tw«tslaat bij de jeugd,
bon 1 aan het feit dat kin-
tzii tv zelt hebben bedacht
3 de uitwerking van het
barn eus Mjn genomen,
««door voorkom je dat ik als
fideri2^ °°m uitmaak wat
lus leuk moeten vinden",
i .jeg'sseur Van der Meu-
vra|s een van de weinigen
Nederlandse jeugdfilm
„LanÜeuwe impulsen geeft.
Uatin+Zam and dreigt de
i]anri ontstaan dat het bui-
Anm .pr°dukt, met name
ïhter^l aanse' in alle op-
«and Crrang krijgt'In Ne"
L"™'? Je een kinderfilm
met veel gevechten en
M.
wf
so
en
did
lirj
zig
mi
h4
va
eig
eel
tief
