Multatuli begreep niets van Indië
Het genoegen van fanaten
200 jaar discussie over Monumentenzorg
BESTUURSAMBTENAAR GING DWARS TEGEN DE ADAT IN
De ontdekkers: een
indrukwekkend sti
geschiedschrijving
Bramen]
Het fatale idealisme
van Mireille Cottenjt
een een
roor j on\
Nico Scheepmaker
dichter: doel bereikt
JAARBOEK VAN MARCEL PROUST VERENIGING
Verschenen
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1987
De Man van Lebak: deze eretitel kreeg Multatuli
van zijn navolger in de letteren E. du Perron.
Geheimzinnige
Merkwaardig
Bewonderaars
Dichtbij
Spiritueel
Ridicuul
Tegenstelling
Radicaal
sfee en Wiske: „1
G2
Door Hans Rooseboom
schrijvers, waarvan de op
brengst bedoeld was als bij
drage aan het standbeeld dat
inmiddels van de schrijver van
de Max Havelaar in Amster
dam is verrezen. Deze schrij
vers, niet de minsten, braken
Multatuli stuk voor stuk tot de
grond toe af. Onleesbaar, on
uitstaanbaar, pedant, zo luidde
het oordeel.
Later dit jaar publiceerde
Nelleke Noordervliet haar de
buut-roman Tine, of de dalen
waar het leven woont, een
boek genoemd naar Multatuli's
eerste vrouw, en geschreven
vanuit het perspectief vón deze
vrouw. Vooral Multatuli als
mens, als echtgenoot en vader
moet het hier genadeloos ont
gelden.
Lebak: een begrip in de Neder
landse literatuurgeschiedenis.
In de plaats van die naam op
West-Java vond de gebeurtenis
plaats die de stoot heeft gege
ven aan een oeuvre van vele
duizenden bladzijden: het oeu
vre van Multatuli.
Het woord 'Lebak' komt in
het werk van Multatuli ontel
bare malen voor. 'Lebak' was
zijn Waterloo, zijn Pyrrhus-
overwinning. Hij kwam er, zag,
en rook zijn kans. Hier kon hij
de held worden, die hij blijkens
zijn autobiografische alter ego
Woutertje Pieterse vanaf zijn
vroegste jeugd wilde worden:
een ridder zonder vrees of
blaam, een zegevierende held
die opkomt voor de armen en
verdrukten. Een held die daar
voor ook geëerd wil worden.
Hele generaties hebben Mul
tatuli als deze Held van Lebak
erkend. Wat hij deed was wel
gedaan. Niemand sprak hem
tegen. Max Havelaar/Eduard
Douwes Dekker/Multatuli was
de held, Slijmering en al die
andere ambtenaren waren
dwarsliggers op zijn pad naar
de roem.
Pas sinds kort, sinds een jaar
of tien, is het tij gekeerd en
neemt het koor der tegenstan
ders in geluidssterkte toe. Ka-
rel van het Reve beet het spits
af. Hij bekende in een opzien
barende rede dat hij Multatuli
een onuitstaanbare vent vond,
en grote delen van diens werk
onleesbaar.
Dit jaar wordt de honderdste
sterfdag van Multatuli her
dacht. En dit jaar zijn er tot nu
drie boeken verschenen waarin
er van Eduard Douwes Dekker
als mens en als schrijver wei
nig overblijft.
Eerst verscheen aan het be
gin van het jaar een bundel
stukjes van Nederlandse
De derde in de rij is Rob
Nieuwenhuys, die zojuist op de
markt is gekomen met zijn
boek De mythe van Lebak. De
strekking van dit boek is kort
en krachtig: Multatuli is welis
waar (zij het heel kort) in Le
bak geweest, maar hij heeft de
situatie die hij daar aantrof
volkomen verkeerd ingeschat
Hij heeft namelijk de hele toe
stand beoordeeld vanuit Ne
derlands standpunt Het Indo
nesische standpunt is noch bij
Multatuli, noch bij zijn volge
lingen, ooit aan bod gekomen.
De Neerlandicus Rob Nieu
wenhuys, zelf in Indië opge
groeid, toont aan dat het speci
fiek Indische in het werk van
Multatuli in het geheel geen rol
speelt
Het lijkt of Multatuli in het ge
heel niet onder de indruk was
van het 'andere', het 'geheim
zinnige' van Indië. Beschrijvin
gen van het natuurschoon, het
klimaat, de weelderige flora en
Multatuli
fauna, de exotische gebruiken,
de unieke gamelan-muziek, de
mentaliteitsverschillen tussen
Javanen en Europeanen: in de
Max Havelaar komt dat alle
maal niet voor.
Dat Java aan de andere kant
van de aardbol ligt, dat er daar
een beschaving heerste die da
teerde van eeuwen en eeuwen
voordat er in Europa van enige
beschaving sprake was: het
lijkt hem niet te deren, of hij
lijkt het gewoon niet te weten.
Alles wat bijvoorbeeld de Indi
sche romans van Louis Coupe
rus zo sfeervol, zo geheimzin-
- foto archief de stem
nig, zo 'tropisch' maakt, ont
breekt bij Multatuli geheel.
Voor Douwes Dekker telt al
leen de actualiteit anno 1856,
gezien door de onfeilbare ogen
van een vertegenwoordiger
van de enig juiste beschaving:
de Westeuropese. Aan de nor
men en waarden van die be
schaving meet hij de toestand
zoals hij die op het feodale Java
aantreft
„Naast het Inlandse bestuur
stond het Europese, in zijn
beste vertegenwoordigers het
volksbelang in het oog hou
dend, met een eigen, absolute
opvatting van recht en recht
vaardigheid, met zijn idealen
van gelijkheid en vrijheid, met
zijn neiging tot voortvarend
heid en behoefte tot daden, met
zijn droom van westerse ex
pansie. Het is in een uitgespro
ken vorm vertegenwoordigd in
de bestuursambtenaar Douwes
Dekker", aldus Nieuwenhuys.
Reeds in 1884 schreef de presi
dent van het Hooggerechtshof
Piepers in zijn boek Macht te
gen recht' over Multatuli:
„Deze merkwaardige man is
dan ook in zijn denkbeelden op
het gebied der staatkunde het
type van de ambtenaar van het
Binnenlands Bestuur".
Douwes Dekker deed net
alsof Nederlands Indie precies
hetzelfde was als Europa, de
zelfde mensen, dezelfde zeden,
dezelfde wensen, dezelfde idea
len. Maar niets was verder ver
wijderd van de werkelijkheid.
Het onrecht waarvan Multa
tuli de regent van Lebak be
schuldigde bestond noch in de
ogen van die inlandse vorst,
noch in de ogen van de inlandse
bevolking (en trouwens ook
niet in de ogen van andere Ne
derlandse bestuursambtenaren
die zich veel beter aan de Indi
sche omstandigheden hadden
aangepast). Integendeel, Mul
tatuli's beschuldiging aan het
adres van de Javaanse regent
werden door die regent juist als
onrecht aangevoeld. Zonder
van die gekwetstheid overigens
iets te tonen. Maar ondertus
sen: zelfs nu nog, 130 jaar later,
vertellen de nazaten van Raden
Adhipati Negara Negara aan
iedereen die het horen wil dat
hun voorvader door de Hol
landse assistent-resident Dek
ker zeer onrechtvaardig is be
handeld.
Met andere woorden: Multa
tuli begreep er niets van. Zo
luidt kort samengevat de kern
van het betoog van Rob Nieu
wenhuys. Koppig, ambitieus,
gehandicapt door de oogklep
pen van de westeuropese be
schaving ging Dekker zijns
weegs. Vast van plan gelijk te
krijgen, vast van plan als mar
telaar beroemd te worden.
Gelijk kreeg hij van ontelbare
bewonderaars en dwepers in
Nederland, en spoedig ook
daarbuiten. Bewonderaars die
in Douwes Dekker de voor
vechter zagen van het onder
drukte en uitgebuite volk.
Maar niet Multatuli's kortston
dige en omstreden verblijf op
Java heeft de politieke bewust
wording van de Indonesische
bevolking in gang gezet. Tenzij
in negatieve zin. Eerder heeft
zijn optreden ertoe geleid dat
de inlandse bevolking een nog
grotere afkeer kreeg van de
Nederlandse overheersers met
hun bemoeizucht en uitbuiting.
Multatuli heeft het Indone
sische nationalisme ongewild
aangewakkerd in een richting
die hij absoluut niet wilde.
Want Multatuli klaagde de
uitbuiting van de arme boeren
door hun eigen opperhoof
den aan, maar niet de uitbun-
ding van heel Indonesië door
het Koninkrijk der Neder
landen. Want daarmee was hij
het principieel en hartgrondig
eens. Hij geloofde in de supe
rioriteit van de westeuropese
beschaving en geloofde oprecht
dat het land beter zou worden
door kolonisatie en opgelegd
Europees bestuur.
Rob Nieuwenhuys heeft de
'mythe van Lebak' overtuigend
ontkracht. Honderd jaar na
data is de ontmythologisering
van Multatuli met kracht inge
zet.
Rob Nieuwenhuys: 'De my
the van Lebak'. Uitg. Van
Oorschot, prijs 27,50.
Door Ton Verbeeten
Hoe ver kun je je van de
tekst verwijderen en de
geest onaangetast laten?
Volgens sommige fanaten
geen tittel of jota. Het pro
bleem deed zich voor bij het
uitkomen van de film 'Un
amour de Swann' van Vol-
ker Schlöndorff. Proust-fa-
naten of gewoon -bewonde
raars discussiëren met
liefde over de durf of juist
het gebrek aan stoutmoe
digheid van bewerkers van
het werk, dat hun grote
liefde is geworden.
Schlöndorffs film vond geen
genade in de ogen van de kriti
sche Proust-deskundigen en
deskundige filmcritici en flop
te.
psycholoog I.A.H.M. van Krog-
ten naar een liefdestheorie.
Hij constateert middels een
citaat van Freud - die hij en
passant 'ontgoocheld' noemt -
dat de psychologie een geïnte
greerde liefdestheorie ontbeert
Hij heeft niet meer aangetrof
fen dan een reeks onsamen
hangende noties, opvattingen'
en onderzoeksresultaten.
Dat de psychologen ook niet
zo hard op zoek zijn, wijt hij
aan de invloed van het beha-
viourisme. En de principevraag
of een dergelijke theorie een
wetenschappelijk fundament
zou kunnen hebben en de vraag
of de psychologie als weten
schap überhaupt behoefte heeft
aan een dergelijke theorie ko
men niet eens aan de orde.
Proust heeft heel veel te ver
tellen dat op belangrijke pun
ten afwijkt van wat onze on
derzoeker het 'Westeuropese
liefdesmodel' noemt Er volgt
nog een hele reeks van dit soort
dooddoeners.
Gelukkig blijven de overige
bijdragen dichter bij het werk
zelf. Bovendien straalt van vele
lezingen of artikelen het ple
zier af, dat de Vrienden van
Proust drijft om naar Proust
op zoek te gaan tot in de klein
ste details. Die houding doet
mij charmant aan en heeft
mijn bewondering.
Marcel Proust Vereniging,
Jaarboek 1985/1986, No. 12/
13. Uitg. De Bosbespers,
Oosterbeek, prijs 15.
Jeremy Irons en Ornella Muti in de film Un amour de Swann': kan dat zomaar?
foto concorde
Het Jaarboek 1985/1986 van de
Nederlandse Marcel Proust
Vereniging, nummer 12 en 13, is
rijk aan de neerslag van dit
soort intellectuele en soms spi
rituele strubbelingen.
Het boek bevat de lezingen
lie in de loop van beide jaren
/oor de leden van de vereni
ging zijn gehouden en een
reeks artikelen. Zo vertaalde
Jeanne Holierhoek een essay
/an Marie Miguet, verbonden
jan de universiteit van de
rlaute Alsace, over de film van
Volker Schlöndorff.
Met argumenten, ontleend
aan Proust zelf, verdedigt zij
met verve het scenario. Goed,
je vindt zijn filmisch betoog te
concreet. Maar, voegt zij daar
onmiddellijk aan toe, waar de
schrijver Proust aantoont dat
alles zich in de geest afspeelt,
laar moet de filmer beelden la
ten zien. Zeker wanneer hij
- en dat doet Schlöndorff -
aitgaat van een vrij klassieke
film-esthetiek en niet van een
meer literaire 'onstoffelijke'
wijze van filmen.
Zij bewondert deze onderge
waardeerde film omdat
Schlöndorff er niet mee heeft
/olstaan de tekst als uitgangs-
aunt te nemen, maar 'de bezie
ing van de auteur op het spoor
'ekomen is'. De kracht die
Proust ertoe dreef te schrijven,
aracht Schlöndorff tot deze
film.
5o scherpzinnig als Miguet de
'ilm 'Un amour de Swann' ana-
yseert en verdedigt, zo ridicuul
/ind ik de speurtocht van de
Door Henk Egbers
De restauratie van de Grote
Kerk in Breda, begonnen in
1904, werd in 1918 afgekeurd
door een commissie met on
der meer de in deze wereld
bekende Jan Kalf. Steden
bouwers vonden de her
bouw van Middelburg na de
tweede wereldoorlog ge
slaagd, maar monumenten
zorgen: achtten deze in
strijd met de restauratiebe
ginselen. Conserveren of re
noveren vormen onder meer
een tegenstelling binnen de
geschiedenis van het res
taureren van monumenten.
In het boek 'Omstreden herstel'
levert de restauratie-adviseur
bij de Rijksdienst voor Monu
mentenzorg, W. F. Denslagen,
kritiek bij de (historie van) res
tauratiepraktijken.
De geschiedenis van de res
tauratietheorie handelt hij
vanuit Engeland, Frankrijk en
Duitsland naar Nederland toe,
zoals die de laatste twee eeu
wen opgeld deed. Denslagen
sluit af in 1953 en meldt alleen
dat in de zeventiger jaren de
discussie weer opgelaaid is,
maar verwacht dat deze wel
weer zal doodbloeden. De laat
ste decennia hebben zich ge
kenmerkt door een soort vrij
heid-blijheid, die een ratjetoe
aan restauratiepraktijken
heeft opgeleverd.
De restauratie van de Engelse
kathedraal 'van Salisbury aan
Grote Kerk in Breda: omstreden restauratie. - foto hans chabot
het einde van de 18e eeuw en de
discussies tussen onder meer
Wyatt, Ruskin, Morris en Ste
venson openbaren de nog
steeds actuele tegenstellingen
tussen oudheidkundigen en ar
chitecten. Het Frankrijk van
Viollet-le Due en de neo-goti-
sche restauraties, alsmede de
daarbij geleverde kritische re
acties is een andere invalshoek.
Voor het Duitse taalgebied
komt onder meer de befaamde
discussie rond de kasteelruïne
van Heidelberg aan de orde,
terwijl ook de naoorlogse si
tuaties met hun grote verwoes
tingen interessante tegenstel
lingen opleverden.
Ten dele op dit voorgaande
stoelend krijgt uiteraard de
monumentenzorg in Nederland
tenslotte de grootste aandacht.
„In Nederland zijn er tot 1860
geen belangrijke bijdragen aan
de restauratietheorie te noe
men, wat begrijpelijk is, omdat
er voornamelijk werd gesloopt
in plaats van gerestaureerd. De
reconstructie van kasteel Bre
dere en het Duivelshuis in
Arnhem komen daarbij aan de
orde. De brandende vraag 'res
tauratie met conservatieve of
met renovatie' komt heel inte
ressant om de hoek kijken bij
de Ridderzaal aan het Binnen
hof, waarbij de discussie tussen
Alberdingk Thijm en W. Rose
geschiedenis maakte. Victor de
Stuers, Pierre Cuypers, Jan
Kalf zijn onder meer de 'cory
feeën'in de strijd.
Een mijlpaal werden 'De
Grondbeginselen en voor
schriften voor het behoud, de
herstelling en de uitbreiding
van oude bouwwerken (1917),
die een radicale breuk beteken
den met de opvattingen van
Cuypers/De Stuers. „Het be
houden gaat voor vernieuwen"
was het basis-principe. Archi
tect van Nieuwkerken, die de
Grote Kerk van Breda onder
handen had, werd aangepakt
op zijn reconstructietechnieken
gebaseerd op veel fantasie; om
één van de gevolgen te noemen.
De restauratietheorieën tus
sen 1936 en 1946 worden in een
afzonderlijk hoofdstuk onder
de loep genomea Aan de orde
komen onder meer 'het treurige
resultaat van de restauratie
door Hanrath van het kasteel
Helmond', de door Kloot Mey-
burg gerestaureerde Grote
Kerk van Goes (de ontpleiste
ring als historische fout), de
'parvenu-achtige stijlverval
sing' van de gereconstrueerde
gerfkamer bij de St Jan te Den
Bosch, het fulmineren van Van
Moorsel tegen het Nieuwe Bou
wen, die het christendom en de
oercel daarvan, het gezin, zou
den bedreigen etc.
Denslagen heeft in dit boek
veel interessante historische
gegevens in relatie met het res
taureren van monumenten bij
eengezet. Hij benadert de ont
wikkeling vooral vanuit een
technisch oogpunt De cultuur
historische context als aange
ver voor de materiële vormge
vingen blijft onderbelicht Het
boek is voorzien van veel ver
gelijkend foto-materiaal, zodat
de duidelijk geschreven tekst
een goede ondersteuning krijgt.
Het is een belangrijk boek voor
ieder die in dit onderwerp
geïnteresseerd is, maar met
name ook voor al die regionale-
en plaatselijke bestuurders, die
door wat decentralisatie heet,
opgezadeld worden met een
taak op dit gebied. De histori
sche discussies laten zien dat
een standpuntbepaling inzake
restaureren van monumenten
geen sinecure is.
W. F. Denslagen: 'Omstre
den Herstel'. Uitg. Staats
uitgeverij, prijs 5730.
RplÜiM
Averill Clegg en Anne Woollet: Tweelingen'.
Kosmos, prijs 24,90. Praktische adviezen voor oud
Ook op het ontstaan van tweelingen en meerlingen v.i
ingegaan.
Elisabeth Marshall Thomas: 'De maan van het
dier*. Uitg. Van Holkema en Warendorf, prijs 29,9o
man over een jonge vrouw in de oertijd. Een mengsel
wetenschap (de schrijfster is antropologe), magie eti
tie.
Morton Hunt: 'Het innerlijk universum'. Uitg. Cont
prijs 45. Hoe wij honderden miljarden brokjes in
matie opslaan in onze hersenen, verwerken en weer
schikbaar maken, wordt uitgelegd aan de hand van ve
beelden en testjes.
De mensheid heeft op zijn lange weg naar wat wij 'best'-
ving' noemen tal van moeilijkheden moeten overwinr, II"" """TIkTT
De mens heeft dingen moeten ontdekken die nu tot 4, g'™" 2 3 c-alc,*
Van bramen kun je jam
woonste zaken van de wereld behoren.
De Amerikaanse historicus materiaal dat uit andere:
Daniel Boorstin zet in zijn boek
'The discoverers' al die ontdek
kingen op een rij. Boorstin's
boek is nu bij Elsevier als 'De
ontdekkers' verschenen.
'De ontdekkers' is een zeer
leerzaam boek. Je kunt er bij
voorbeeld in lezen hoe de mens
aanvankelijk worstelde met
tijd, hoe hij er eerst achter
kwam dat een jaar iets meer
dan 365 dagen telde en hoe het
tot in de middeleeuwen ge
duurd heeft eer er een bruik
bare klok werd uitgevonden.
Boorstin maakt in zijn boek
een rondgang langs diverse
takken van de wetenschap en
doet uit de doeken hoe die ont
staan zijn. Hij beschrijft het
ontstaan van de taal en hij doet
uitgebreid verslag van de ont
dekkingsreizen.
Boorstin houdt zich daarbij
zo nu en dan wat te angstvallig
vast aan westerse bronnen. 'De
ontdekkers' bevat nauwelijks
schavingen afkomstig is. c
nese bronnen zijn nog i Je maakt sap van ongeveer
enigszins onderzocht, maar) W êram bramen. Een halve
voorbeeld de Indiase, Ara iter ts genoeg, van de rest
sche, Egyptische en Indi;
beschavingen zijn gi
buiten beschouwing gelaten
Dat levert een enigszins v> het vanzelf pap.
tekend wereldbeeld op,
dat neemt niet weg dat 'De«
dekkers' bij vlagen een
drukwekkend stuk
schrijving is.
Ruime aandacht is er
werking die de katholieke kr
gaat daar terecht uitgebreid
in en in veel gevallen leidt
ne.
maak je wat prut. Als je de
jramen met een beetje water
een tijdje laat koken, wordt
Splits de eieren in dooiers
>n wit. Klop de dooiers met de
geschie Ruiker tot crème. Laat de ge
stae 10 minuten in koud wa-
er weken, roer dat dan door
ontdekkers' voor de remmer iet hete sap en de*prut en laat
iet afkoelen. Als het lauw is,
op de ontwikkeling van je de eiercrème erdoor,
mens heeft gehad. Boort aat het zaakje in de koelkast
verder koud worden tot het
dikker maar niet heie
tot de conclusie dat de i» naal stijf is. Klop de slag
eerder ondanks dan dank
zijn geloof zo 'beschaaft
kunnen worden.
Daniel Boorstin: 'De
dekkers'. Uitg.
prijs 49,50.
Door Henk Egbers
Mireille Cottenjé: Wat moet je het meest in haar bewon
ren? De manier waarop ze voor haar idealen vecht of|
wijze waarop ze haar persoonlijke ervaringen onder v
den brengt? Ongetwijfeld zullen sommigen haar
vinden. Duidelijk is ook niet altijd waar de autobio;
eindigt en de roman begint. In ieder geval is haar boek t]
topus' een intrigerend vervolg op 'Muren doorbreken',
Deze Vlaamse schrijfster vecht beroepspraktijk (in haarju-
zó voor haar vrijheid, dat ze er
zeer onvrij van wordt. Te snel
wordt daarop het etiket 'femi
nisme' geplakt. Ik denk dat het
met andere psychologische
processen te maken heeft, die
niet aan sexe gebonden zijn. Zij
was werkzaam in Belgisch
Kongo tot de onafhankelijk
heidsverklaring in 1960; om
maar één van de invalshoeken
te noemen, die zeer bepalend
geweest kunnen zijn voor haar
opstelling in het leven. Wie de
strijd voor de kolonialisering
en onafhankelijkheid van nabij
heeft meebeleefd, houdt daar
van een tic over; zelfs als blan
ke, witte, macamba, bakra of
blanda.
Wat is er aan de hand met Mi
reille Contenjé in beide boe
ken? In 'Muren doorbreken' en
'Octopus' worden maatschap
pelijke situaties verweven met
persoonlijke passies. Het Belgi
sche gevangeniswezen, deze
dagen weer zo actueel, wordt
aan de kaak gesteld aan de
hand van een persoonlijk door
leefde casus. Eind van de jaren
zeventig bewoog zij stad en
land om een geïntegreerde
drugdealer en alcoholist, Vic
genoemd, uit de gevangenis te
krijgen. Dat lukte haar. Het
veelvuldige (met name schrif
telijke) contact met deze man
leverde haar een verliefdheid
op, waarvan de konsekwenties,
de (noodlottige) gevolgen, in
Octopus geschilderd worden.
Om met een andere titel uit
haar oeuvre te spreken, ze treft
'de verkeerde minnaar' Een be
wijs voor de stelling dat een
een poging tot reclasseri^n
derscheiden dient te Ijlt
van al te persoonlijke aif
Zorgt dat uitgangspunt w
eens voor schizofrene lui
gen, bij Cottenjé sloeg de
lans helemaal door.
Octopus is het 'verslag'
een wanhopige poging om'
weer te integreren in dat?
wat zij als 'het normale 1
ziet. Ze wil zich niet aanl
binden (van huwelijkent
ze zelf meer dan genoeg)»
hem wel in haar gezin e
haar persoonlijke leven
warme bedding bieden
zijn rehabilitatie. Speeltzij'
hem daarbij toch spelletje
met machtsverhoudingen
maken hebben? Het is
voortdurende vraag en i
Maar Vic is een re
Hij dealt en drinkt weer,
verstikt haar in zijn
men en Cottenjé kijkt vert
naar zichzelf: Wat bindt*
aan deze man? Aan dit get
treerde 'kind'! Er spelen)
navrante tonelen af rondt
man, 'die zijn
voortdurend een laatste)
geef-me-nog-een-kans,
dwong tot alle deuren did
trapt waren'.
Mireille Cottenjé deed1
slag van een noodlottige'
liefdheid op een even een»
dige als indrukwekkende'
nier. In Octopus lees je
goede bedoelingen en 1»
verontwaardiging alleen
den een goed uitgangspunt'
voor een sterke levensdrift
Mireille Cottenjé:
Uitgeverij H, prijs 1?"
ou de gouden koets echt lek
kerder zitten dan een luxe-
auto? Hij is in ieder geval
choner en leuker om naar te
ijken. Dat deden veel men
en dan ook op Prinsjesdag,
en Haag zat propvol en de
holieren kregen een dag
In de Ridderzaal las de ko-
igin de plannetjes van haar
iters voor. Dit jaar was
troonrede tamelijk goed te
jppen. Taalkundigen had-
en zich ermee bemoeid, die
:n ellenlange zinnen in
zeeën of meer en schrapten
le onbegrijpelijke woorden,
loewel... 'driesporenbeleid'
:ft niets te maken met ver-
teerswegen met drie rijkstro-
ten, maar wel met het 'mobi-
iteitsscenario' van minister
üt-Kroes. Daarmee wil de
zerkeers knopen oprekken',
oals ze eens zei.
Voor jongeren heeft de mi-
stersclub de volgende plan
ten:
rde rechter mag meer alter
natieve straffen geven. Vo-
;rig jaar werden die 1500
keer uitgedeeld en dat is
j goed bevallen. Zo'n straf be-
tekent dat je bijv. een tram
of bushalte moet opknappen
'•p.v. zitten of betalen;
werkloze jongeren die zelf
standig wonen en nog geen
21 jaar zijn, krijgen net zo-
jyeel bijstand als werkloze
jongeren die thuis wonen.
Door Wilbert Friederichs
Nico Scheepmaker houdt
nog steeds van zijn vrouw.
Hij is dol op dochtertje Sa
ra, denkt weemoedig terug
aan zijn ouders en raakt he
lemaal in vervoering als hij
getuige is van knap voetbal.
Het verschil met de miljoenen
Nederlanders voor wie dat ook
geldt is dat deze veelzijdige pu
blicist met die gegevens mooie
verzen kan maken. 'Het rijmt,
dat scheelt', heet zijn nieuwste
dichtbundel ook treffend.
Twintig jaar geleden liet hij
in 'De Kip van Egypte' in een
- toen nog niet rijmend - ge
dicht weten dat hij waardering
had voor een schilderij van
Paul Klee en muziek van Han
del, maar dat pas het voeten
werk van Abe Lenstra hem
werkelijk kon laten snotteren.
In 'Het rijmt, dat scheelt
Lenstra weer opgevoerd,
nu als introductie op
helden als Piet Keizer en»1
Cruijff.
De gemeenplaatsen
in Scheepmakers
licht een frisse kleur. W
keer dat hij de ironie
bijvoorbeeld in de verzen
de' en 'Verdraagzaaf
verschraalt die kleur
middellijk. Dan wordt P'
dichten zondagsdichter
zijn uitzonderineea
'Het rijmt, dat scheelt i
derhoudend, leuk en tw1
lijk voor een groot pubt®
Bezield Poëet zou je
beledigen met zo'n kwal
maar Nico Scheepmalw
vermoedelijk zijn doel W?
Nico Scheepmaker-
rijmt, dat scheelt'. W
Bakker, prijs 19,90-
