)ESTEM
ANGST, DAAR STA
JE NIET BI J STIL,
JE DOET JE WERK
ZATERDAG
MBER1987
Fe zijn vertrokken. De twee Neder-
ndse mijnenjagers Hellevoetsluis en Maassluis varen
jergens op het Haringvliet, treffen de laatste voorbe
dingen voor de mijnenjacht in de Perzische Golf;
^magnetiseren, dat wil zeggen de schepen mijnwe
ed maken. De tanks zitten vol brandstof, de ruimen
leten. De bemanning is ingeënt tegen allerlei lelijke
iesmettelijke ziekten en de koks hebben noch gauw
stoomcursus broodbakken gedaan. Ijzeren man-
lenop plastic schepen verdedigen de 'mare librum',
jvrije zee. Gisteren namen ze afscheid en op de wal
i Den Helder stonden ook Piet en Jeanne Nieuwlaat
iiHoogerheide. Om half vier 's morgens opgestaan
ite zwaaien naar hun zoon; matroos Ad, kort ver-
and vrijwilliger bij 's lands zeemacht. Vier maanden
aat ie weg. Dag vader, dag moeder, dag liefste
strid. Tranen, een brok in de keel? „Ach" zegt moe-
fer „hij moet weg en de thuisblijvers troosten me-
Demaggen
ZATERDAG I
19 SEPTEMBER 19871
Angst
Samenwerken
Films
Ouders
Avontuur
\Atlantltche
Oceaan -
Suatkanaab
PERZISCHE
jr\.0OLF
Oolf van
gOman
Rode tee
\vtT- -* T Arabltche
tee
„Ach" zegt moeder „hl] moet weg en de thuisblijvers troosten mekaar". Op de voorgrond Ad NIeuwlaat. foto de stem/ben steffen
Onze Ad gaat naar de Golf
OLIEK DOCUMENTATIECENl
nPaul de Schipper
had wel op een lange reis gerekend,
de West of zo, maar dit is toch iets
Geen enkele moeder zou dit ge-
ik leuk vinden, maar hij is er nu een-
vol van. Hij ziet het een beetje als
avontuur, maar 't is een echte oor-
itoestand. Als er maar geen gekke
jen gebeuren. Aan de andere kan-
ach, ik zit er maar niet teveel mee.
tenslotte op de weg met de auto
krijgen en ja, de marine is nou
z'n beroep. Eerlijk gezegd houd
'm natuurlijk liever thuis, maar ik
ik dat alle moeders dat wel wilen".
ngen daar echt zelf wi
ncierde alles zelf',
987 nog altijd met l
heeft zo zijn eigen
motieven van oud-
buitenlandse zaken, di
swerk later met bel
dsmiljoenen in feite
Sf van Luns''niet m '«^dagavond, de huiskamer van de
in aanmerking, allee *Nlfuwlaat aan de Burgemeester
geschoolden. En old ftraa' Hoogerheide. Onze Ad
hebben geboekt? i naar de Golf: maf voorlopig staat
nog even onder de douche in z n
derlijk huis. Hij is net aangekomen uit
*n Helder, mocht pas laat in de mid-
g beleefde de KAJ aa Svan boord. „Eigenlijk de moeite niet,
organisaties een vt 'J® om half acht moet ie er weer
ng. Brouwers wijt Kgt z'n moeder ,,'t is net tijd ge-
et succes van de bent om koffie te drinken en goeiendag
n stuk emancipatie K M8Uen
iiheden als het recht o I
ning waren veilig gesteld i in de kamer Astrid, de 20-jarige
n/Mater Amabihssch endin van Ad. Vindt zij het leuk dat
de andere kant is ere <ivriend voor bijna half jaar vertrekt
jg van het werk Jj It één van de woeligste gebieden op
vraagt hij zich af of 4 t wereld? Berustend antwoordt ze:
eeft uitgepakt, al zie' ™'.'e het wil doen, dan moet het maar.
ontwikkeling onvefflij s inderdaad z'n beroep, ook al gaat ie
1 vrijwillig mee. 't Is natuurlijk ook de
IS Van 1-1 A _-x
ontwikkeling
de eisen die gaande»'
ege als subsidiegevervan z'n leven. Zoiets krijgt ie nooit
end® p aangeboden"
opleidingsniveau
Dch: „Ik heb de meet*
gevormde leiders zienij
idde toch tot een
de massa van de
og altijd 'De Jongen*! "g|
den met de FNV, W
xgelijken met de vroega
■ouwers. Er kon in W,
niet iets anders m
an de vertrouwde Ka» CHl W6Q
Jeugdbeweging.
lelijke moeilijkheid.
zijn eigen accenten,
vereniging, maar een
ngeren. De jeugd van
:ging van toen ook n»
kan naar buiten toe
r jeugd blijft jeugd-
■oor haar eigen beW'
recht op haar eigen
nisatie. Daarom m'
ipknappen."
1H'' wordt vanavond uitge200^
Ved. 1.
vnendin van een zeegaande marine-
e academies en zo. Hu a is Astrid al wel wat gewoon: „Hij is
terder weggeweest, 't Langste was drie
®den, maar dan was 't steeds hier in
buurt. Dikwijls lag hij dan in Zee-
'°°e en dan kon hij tussendoor nog
buis komen. Nou zal dat niet
vrij»!
van
en ook nog wat
rie, met name de verij
schikken. Ook hier
belastingdruk, tmJ
geschreven wetten e
een plukje veeteelt
fiscusvliedend
licbte"|
waard1'
iigl Jd
van kunstgebitten. g.:
is er van een optner
oud. Als het een 1
wil zitten is er volgen'
feest, want dan
s Franz Josef (82)er
Ik zal der Alte een
stellen doen met
tot de festiviteiten-1
schrijven op het h j
htenstein en zeggen
an kom. Ik wil weg-
°m zit Ad Nieuwlaat op een mij-
TOr die naar de Perzische Golf
Als hij schoongewassen in een
zit vertelt hij z'n verhaal: „Ik vaar
?uag en ik wil ook best wat van de
zien. Nou kom je wel eens in het
'Mand, maar hooguit in de west. Nu
ze een keer echt weg en dan ga ik
'8 mee. D'r zit wel iets van spanning
ja je krijgt ook de kans om nu
te doen waar je voor bent opge
reed eigenlijk dienst op een ander
i op de Dordrecht. Toen de aan-
'gtrig kwam dat Nederland naar de
zou gaan, ging hij met een paar
en naar het Bureau Plaatsing van
ie in Den Helder om zich als
tger aan te melden: „Ze hadden
man voor een schip met veertig
ln,ugsleden. Niet de hele beman
de Maassluis gaat mee. Eentje
aivp net 8etrouwd, een ander ging
n en d'r was er nog één van wie de
nog een kind moest krijgen, dus
zyn goeie redenen om thuis te
P de hele bemanning van die
snepen gaat er één dienstplichtig
mee. Voor de rest zijn het alle-
i °eroePsmensen en KW-ers, kort
oai>d vrijwilliger"
Op de Maassluis zal Ad dienst doen als
onderhoudsmonteur. Van huis uit is hij
electricien. Als KW-er zit hij nu drie
jaar bij de marine. Op de mijnenjager is
hij ondermeer verantwoordelijk voor het
goed functioneren voor de kilometers
draad en de bijbehorende schakelaars
die het schip gaan houden. Normaal
werkt hij van half acht tot half vijf. Is het
schip daadwerkelijk aan het mijnenjagen
zoals straks bij het Arabisch schier
eiland, dan schakelt de bemanning over
de oorlogswacht; zes uur op, zes uur af.
De mijnenjagers die gisteren in Den Hel
der zijn uitgezwaaid gaan niet direct
naar het warme zuiden. Dit weekeinde
liggen ze op het Haringvliet. Daar wor
den de metalen onderdelen, zoals de mo
toren, met speciale apparatuur gedemag
netiseerd. Als het 'demaggen' is gebeurd
gaat het richting Gibraltar. Daar zullen
ae Nederlanders zich bij de Belgen voe
gen om vervolgens samen naar het Suez-
kanaal te varen.
De voorbereiding. Weet Ad Niewlaat
wat hem in de tropische zeeren te wach
ten staat? Ad: „D'r is ons verteld dat we
niet direct naar mijnengevaarlijke gebie
den gaan. Eerst gaan we patrouilleren in
de Golf van Oman om te acclimatiseren.
In dat gebied liggen ook wel mijnen,
maar er zijn in ieder geval geen Iraanse
bootjes die op je kunnen schieten. Ze
hebben ons gezegd dat we daar geen ge
vaar hoeven te verwachten. Ik weet ook
dat het er zo'n 35 tot 40 graden kan zijn.
Dat is niet zo'n probleem want we heb
ben aircondition aan boord. Voor de rest
ben ik voor alles en nog wat geprikt: te
gen typhus, tegen cholera, tegen gele
koorts en nog een paar van die ziekten.
Of we nog havens aan zullen lopen? Af
wachten maar. Zoveel vertellen ze ons
nou ook weer niet. Eigenlijk zijn we
maar heel minimaal geïnformeerd. Ik
denk dat dat komt omdat het allemaal
zo vlug is gegaan. Zelf denk ik dat het
niet zo'n vaart zal lopen met stappen aan
„De kans om te doen waar je voor
bent opgeleid"
de wal. We hebben dat Belgische bevoor
radingsschip de Zinnia in de buurt, dus
we hoeven niet per se naar een haven, al
zou ik best eens in Djeddah of in Dubai
willen kijken".
Angst? Ad: „Nee, daar sta je niet bij stil.
Koeweit gaan, is er niet bij. De bouw en
omvang van supertankers maken dat
nautisch onmogelijk. Mijnenvegers heb
ben namelijk een operationele snelheid
van 4 a 5 mijl. Gaat een tanker zo lang
zaam dan raakt hij stuurloos.
Je doet gewoon je werk. We zijn geoe
fend in brandbestrijding en het opvan
gen van gasaanvallen. Op weg naar de
Golf krijgen we die oefeningen allemaal
nog een keer. Dan gooien ze je aan
boord dood met rookbommen. Zo pats
midden in de gang, dan stinkt de hele
zooi naar de rook, maar ja, dat hoort er
bij".
Eenmaal in de Golf zullen Britse fregat
ten de twee Nederlanderse mijnenjagers
beschermen voor zover dat nodig is, zo
heeft minister van Eekelen beloofd.
Behalve de Belgische Zinnia zal ook het
Britse bevoorradingsschip Abdeal als
parlevinker dienst doen en de beide mij
nenvegers van brandstof en proviand te
voorzien.
Volgena marine-woordvoerders worden
de Nederlanders ingezet in die zeegebie
den waar het risico van oppervlaktedrei
ging gering is. Dat betekent dat Ad
Nieuwlaat (22) vooral de wateren van de
Golf van Oman, de Straat van Hormuz
en de zuidelijke Arabisch Golf zal leren
kennen.
De tachtig Nederlanders zullen in prin
cipe zelfstandig met hun mijnenvegers
moeten opereren. Konvooi-begeleiding,
bijvoorbeeld voor tankers varen die naar
Ook in de Arabische zeeën zullen Ad en
zijn mede-bemanningsleden samenwer
ken met de Belgische mijnenvegers Bo-
vesse en Breydel(700 ton). Overigens
hebben de Nederlanders en de Belgen al
dikwijls met elkaar geoefend op de
Noordzee.
Aan boord van de schepen van onze zui
derburen bevindt zich naar goede Belgi
sche traditie een 'taalgemengde beman
ning' van in totaal 260 koppen. Dat be
tekent ook dat alle orders in 't Frans en
in 't Vlaams gegeven worden. De Belgen
krijgen 'een bibbergeld' van 85 gulden
per dag op hun normale wedde. Voor
wat betreft de Nederlandse marine weet
Ad Nieuwlaat van geen gevarengeld.
„Nee hoor, niks van gehoord. We krijgen
wel een tropentoelage en een mijnen-
dienst-toelage als we in een mijnen-ge-
vaarlijk gebied komen. Hoeveel dat is?
Weet ik niet".
Bij de reis doet zich nog een klein euvel
voor. De reis duurt vijf weken. Niet om
dat de Nederlanders zo langzaam gaan,
maar omdat de Belgische schepen niet zo
hard varen. Ad Nieuwlaat: „Die Belgen
lopen 10 mijl en wij doen er 14. Ze heb
ben nog houten schepen. Het zijn mij
nenvegers, die een tuig achter zich aan
slepen. Wij hebben jagers. Onze sonar-
apparatuur zoekt de mijnen op. Hebben
we er één op het scherm dan sturen we er
een klein duikbootje naar toe, de PAP
noemen we die. Dat bootje kijkt of het
een echte mijn is en plaatst er een explo
sieve lading bij. Soms gebeurt dat ook
door een duiker".
Om toch weerstand te kunnen bieden te
gen de Arabische zeekrijgers van Kho-
meiny of van diens Iraakse tegenstander
'satan' Hussein zijn er aan boord van de
mijnenvegers twee extra mitrailleurs ge-
plaats. Tevens bevinden zich op elk
schip drie mariniers die geoefend zijn in
het van de schouder afschieten van Stin-
ger-raketten als luchtafweer.
Meer dan veertig man, vijf maanden
lang op een stampend schip van achten
vijftig meter lang en acht meter breed.
Met twintig man tegelijk in een verblijf
slapen van twee bij acht meter en daar
ook je vrije tijd doorbrengen. Gaat dat
niet vervelen? Ad: „Geen last van. We
kaarten veel, klaverjassen, darten en vi
deo kijken. Veel is het niet die films. Ze
komen vanm het Centraal Filmbureau
van de Krijgsmacht, meestal hele slechte
ouwe actiefilms, nee niet veel soeps".
Vindt hij als direct betrokkene het zinvol
dat de Nederlandse marine haar gezicht
laat zien in de Perzische Golf? Ad's reac
tie: „Ik denk dat het een puur politieke
zaak is. Belangen hebben we er niet.
Maar zes procent van onze olie komt er
vandaan, dus daar hoeven we het niet
voor te doen. Het is meer om de Engel
sen en vooral de Amerikanen te laten
zien dat we ook wat doen, zodat die lui
niet in hun hemd staan".
De oorlog tussen Irak en Iran? „Die be
grijp ik niet, net als zoveel mensen die
aat niet begrijpen".
Na het vertrek van de mijnenvegers uit
Den Helder hebben de verzamelde fami
lieleden voorlichting gehad over de ma
nier waarop ze contact kunnen houden
met hun dierbaren aan boord. Jeanne
Nieuwlaat: „Adressen en zo en hoe je
contact op kan nemen via Scheveningen
Radio. Ik denk ook dat we af en toe een
bandje inspreken en dat opsturen. Con
tact is belangrijk, denk maar aan de
kerstdagen en oud en nieuw, want dan is
Ad ook nog weg hoor".
Vader en moeder Nieuwlaat zullen het
nieuws over de schermutselingen in de
Golf de komende maanden met meer
dan gewone belangstelling volgen.
„Zeker" zegt Piet Nieuwlaat „ik heb me
nooit druk gemaakt over wat die van
Iran en Irak daar uitspoken, 't Was ver
van huis hè, maar ja, nu ben je er ineens
bijbetrokken en ligt het probleem in je
huiskamer, dan wil je meer op de hoogte
blijven, omdat je weet dat Ad daar rond
vaart. Ik geloof niet dat het veel zal hel
pen want die lui die daar vechten zijn zo
eigenwijs als ze groot zijn".
Vijf maanden in de gevaarlijke Arabi
sche wateren. Schrijft Ad brieven naar
huis of belt ie. „Ja" lacht Ad „je kan bel
len per satelliet, 25 gulden per minuut.
Kan ik doen natuurlijk, 'n collectors call
op kosten van Van den Broek". Schrij
ven nee. „Ik ben niet zo'n schrijver en
Astrid evenmin, geen nieuws goed
nieuws denk ik maar, al vind ik het wel
leuk om post te krijgen".
Een lange reis, maar Ad Nieuwlaat ziet
er niet tegenop, integendeel, het avon
tuur lokt hem. Niks nieuws, want zo gaat
het al eeuwen met de Nederlandse jan
nen: de Breeveertien op en vrouwlief
blijft zwaaiend achter op de kade. Over
bijna een halfjaar, op 18 februarie is het
pas 'Khomeini houdoe' en dan rap terug
naar Hoogerheide. Met de Maassluis of
met het vliegtuig, afhankelijk van de po
litiek situatie.
Gisterenmorgen in alle vroegte zijn ze
weggereden, richting Den Helder: Ad en
z'n vader en moeder. Vriendin Astrid
was er niet bij. Dat had ze van tevoren al
met Ad afgesproken. Geen toestanden
op de kade. „Daar kan ik niet tegen"
zegt Astrid „en Ad wil het ook niet, dus
ben ik thuisgebleven". Haar zus Petra
vult haar aan: „Groot gelijk, ik zou het
ook niet doen".
Eén ding: Arabische schonen mogen dan
wellicht mooi zijn, matroos Ad uit Hoo
gerheide, recht door zee als ie is, houdt
het onvoorwaardelijk bij z'n onge
sluierde Astrid, ook al heeft ze hem niet
uitgezwaaid.
De route van de Nederlandse mijnenjagers naar de Perzische Golf. -anp
Nederlandse mijnenjagers: Eerst
'demaggen' en dan naar Gibraltar.
- foto anp
