Bulldozer brengt
unieke flora terug
Complete ecosystemen te kijk
EXPERIMENT IN BRABANTSE BEUYEN
Nieuw Rechts aan
de haal met biologie
W i HJN SCHAP
rr\
In augustus 1985 werd een
begin gemaakt met de her
stelwerkzaamheden in het
Beuven. Het ven leek tijde
lijk meer op een zandafgra
ving dan op een waardevol
natuurgebied.
Gunstige invloed
Sluizen
Zware metalen
Etten-Leur
BOEK ONTMASKERT 'WETENSCHAP'
Schedellichters
Geen blauwdruk
DÜSSELDORF BOUWT VOOR 34 MILJOEN NIEUW LÖBBECKE-CENTRUM
Oerdiertjes
Bekroning
Hoogstandje
Privé-museum
Ouwe botten
Gevaarte
l'MJII'UJzHTT
PEPERLAND 1
Van 'hello' naar 'hallo'
Vreedzaam SU-radarstation
Utrecht herdenkt Diving Dutchman
NEDERLAND 2
NASA denkt aan onbemande vrachtpen
DUITSLAND 1
Proef met AIDS-vaccin op mensen
'DNA-technieken niet gevaarlijk'
Ozonlaag Noordpool in herstel
Britse kannibalen
UITSLAND 2
uiLi THiivi cai nn vniouau 11 ocritivibth iüö/
T49
KUNNEN we zieke, verzuurde vennen
weer gezond maken? Dat gaan onderzoe
kers na in het Brabantse Beuven, het
grootste ven van ons land. Bulldozers en
een slim systeem van watertoevoer moe
ten er voor zorgen dat zeldzame plante
en diersoorten weer terugkomen. Als de
aanpak lukt, gaan meer vennen onder
het mes. Twee Nijmeegse biologiestuden
ten schrijven erover.
Als het project slaagt worden ook andere vennen, zoals het Padvindersven in Etten-Leur,
in de vroegere toestand teruggebracht.
- FOTOARCHIEF DE STEM
Door Josef Sleegers en Clemens Prinsen
Voortgaande voedselverrijking
en verzuring was de reden voor
het ingrijpen.
Het Beuven ligt aan de rand van de
Strabrechtse Heide (Noord-Brabant)
en is eigendom van de gemeente So
meren. Het ven heeft een oppervlakte
van ongeveer tachtig hectare en is het
grootste ven in Nederland.
Een ven wordt gevormd door een
komvormige laag in de bodem, die
nauwelijks water doorlaat. Daardoor
wordt het gevuld met regenwater dat
van nature voedsel- en kalkarm is.
Aan deze arme omstandigheden heeft
een aantal plantesoorten zich uitste
kend aangepast. Het gaat hier voor
namelijk om soorten zoals oeverkruid
en waterlobelia. Vanaf 1940 is het
aantal groeiplaatsen van deze soorten
sterk verminderd. Dit was soms het
gevolg van voedselverrijking (eutro
fiëring) van de arme wateren. Eutro
fiëring leidt tot woekering van plan
tesoorten zoals riet en pitrus, die de
zeldzame soorten verdringen.
Maar in de meeste gevallen is ver
zuring door de neerslag de boosdoe
ner. Door toevallige omstandigheden
was in het Beuven in 1985 nog een
oeverkruidenvegetatie aan te treffen
die inmiddels zeer zeldzaam was ge
worden.
Het Beuven verzuurde niet omdat er
een beek doorheen stroomde. Deze
beek, de Peelrijt, verzorgt de afwate
ring van een groot landbouwgebied.
Het beekwater bevat dus veel mest
stoffen, maar ook kalk dat zuur neu
traliseert. Door deze neutraliserende
werking had de beek een gunstige in
vloed op de waterkwaliteit in het ven.
„De voedselverrijking door de
Peelrijt vormde wel een probleem",
zegt ing. Zingstra, districtshoofd van
de Dienst Natuur, Milieu en Faunabe
heer van Zuidoost-Brabant. „Het ven
was namelijk in de loop der jaren
voor zestig procent dichtgegroeid met
riet en op de bodem had zich een
dikke laag slib, dood organisch mate
riaal, gevormd".
Toch had de voedselverrijking geen
rampzalige gevolgen voor de oever
kruidenvegetatie. Door de wind cir
culeerde het water in het ven, waar
door de organische laag aan de noord
zijde wegspoelde. Op deze schoonge
spoelde oeverbanken konden de zeld
zame soorten zich redelijk handha
ven.
„Onderzoek in de jaren zeventig door
het Rijksinstituut voor Natuurbeheer
en de afdeling Botanie van de Katho
lieke Universiteit Nijmegen toonde
aan dat de oeverkruidenvegetatie ook
in het Beuven achteruit ging", zegt
Zingstra. Het Beuven verkeerde ech
ter in een unieke situatie, waardoor
het wellicht hersteld kon worden.
Men kon de beek naar z'n hand zetten.
Om de voedselarme omstandighe
den te herscheppen, was het nodig de
voedselrijke sliblaag uit het ven te
verwijderen. Dit moest voorzichtig
gebeuren, zodat de leemlaag niet be
schadigd werd. Het verwijderen van
de sliblaag zou weinig nut hebben,
wanneer de Peelrijt voedselrijk water
bleef aanvoeren. Door de Peelrijt om
te leiden naar de kleine Aa kon de
eutrofiëring afgewend worden.
Het was echter van andere vennen
bekend dat ze verzuurden zonder de
aanvoer van kalk. De Peelrijt bevat
die kalk. De afdeling Aquatische
Oecologie van de KUN vond de oplos
sing voor de dreigende verzuring.
De Peelrijt moet omgeleid worden
wanneer ze voedselrijk is. Wanneer
ze voedselarm is, wordt ze met behulp
van sluizen ingelaten in het zuidelijk
deel van het Beuven. Daar heeft het
water de gelegenheid om te verar
men. Planten en algen nemen de voe-
dingsstofffen op uit het water. Na
enige tijd sterven ze af en zakken ze
naar de bodem. Hierna kan het
schone water in het noordelijk deel
van het ven worden gesluisd. De aan
wezige kalk zorgt ervoor dat het ven
niet verzuurt.
Twee jaar geleden begon men het
ven droog te leggen. Bulldozers ver
wijderden de sliblaag met het riet.
Men groef een kanaal, dat de Peelrijt
verbond met de kleine Aa. In het Beu
ven kwamen sluizen. In april 1986 was
het karwei geklaard.
„De berg slib is nog niet afgevoerd
uit het natuurgebied. Deze honderd
duizend kubieke meter grote berg
vormt een bedreiging voor het ven",
zegt drs. Buskens. Hij is als weten
schappelijk begeleider van het project
werkzaam aan de KUN.
„Het gehalte aan zware metalen in
het slib ligt boven de norm. Zware
metalen zijn giftig voor plant en dier.
De aanwezigheid van zware metalen
is enerzijds veroorzaakt door aanvoer
van cadmium dat vrijkwam bij de
zinkproductie in de Kempen. Ander
zijds was de Peelrijt verantwoorde
lijk voor de aanvoer van vooral koper.
Veevoer bevat koper, en dierlijke
mest dus ook".
De wetenschappelijke begeleiding
van het herstelwerk begon vorig jaar
en gaat drie jaar duren. Men houdt de
terugkeer van plante- en diersoorten
goed in de gaten. „In de zomer van
1986 heeft het Beuven drooggestaan.
In die periode is een aantal zeldzame
soorten massaal gekiemd", aldus Bus
kens. „Dit duidt op de aanwezigheid
van een grote hoeveelheid zaden in de
bodem".
Het ven is inmiddels gevuld met re
genwater. „Er treedt nu een snelle
verzuring op. De aanvoer van gebuf
ferd water blijkt dus nodig". Het on
derzoek richt zich ook op de werking
van het voorbezinkingsbekken, Beu-
ven-zuid. Buskens wil graag weten
hoe snel de voedingsstoffen uit het
water verdwijnen en in welke hoe
veelheden het water toegediend moet
worden aan Beuven- noord.
Wanneer het project slaagt, gaat
men ook andere vennen in de vroe
gere toestand terugbrengen. Men be
kijkt al welke vennen daarvoor in
aanmerking komen. Het Padvinders
ven in Etten-Leur en het Petersven in
Valkenswaard lijken geschikt voor
eenzelfde aanpak als die bij het Beu
ven.
Door Kees Buijs
„Blanken zijn intelligen
ter dan zwarten, man
nen superieur aan vrou
wen. Het is de natuur;
die kwaliteitsverschillen
liggen biologisch vast".
Ach, was dit nu maar bor
relpraat, dan hoefden we er
niet serieus over te praten.
Maar dit zijn beweringen
van spraakmakende we
tenschappers. Hun zoge
naamd wetenschappelijk
onderzoek is koren op de
molen van Nieuw Rechts;
de hoek van Reagan en
Thatcher.
„Eerlijk gezegd vind ik
niet dat moeders evenveel
recht hebben op werk als
vaders", zei de Britse mi
nister Jenkin van sociale
zaken in 1980 voor de tele
visie. „Als de Heer de be
doeling had om ons gelijke
rechten op werk te geven,
zou hij geen mannep en
vrouwen geschapen heb
ben. Dat zijn biologische
feiten".
De wetenschappers op
wie politici van Nieuwe
Rechts zich beroepen,
noemt men biologische de
terministen. Mensenlevens
en daden, stellen zij, zijn
het onvermijdelijke gevolg
van de biochemische eigen
schappen van onze cellen.
En die eigenschappen ko
men weer voort uit de erfe
lijke kenmerken die in onze
genen vastliggen. Maat
schappelijke ongelijkheid
vloeit, in hun opvatting,
rechtstreeks voort uit ver
schillen in aanleg en capa
citeiten tussen personen en
groepen. Wie deze sociale
verschillen bestrijdt, be
strijdt dus de natuur.
Wetenschappelijk en tóch
simpel, deze genetische ver
dediging van de vrije
markt en van verschillen
tussen ras, sekse en maat
schappelijke boven- en on
derlaag.
Politiek zijn deze bewe
ringen even gevaarlijk als
ze wetenschappelijk leeg
zijn, schrijven Richard C.
Lewontin, Steven Rose en
Leon J. Kamin in Not in our
Genes. Het boek is in
Vlaanderen vertaald -dat
merk je!- en ook in ons
land verschenen als Gene
tica, erfelijkheid en ideolo
gie. Lewontin is een Ameri
kaanse erfelijkheidsgeleer-
de, verbonden aan Harvard
University, Rose is een En
gelse neuroloog en Kamin
een Amerikaanse psycho
loog van Princeton Univer
sity.
„We vonden dat er be
hoefte was aan een syste
matische studie van de we
tenschappelijke en sociale
wortels van het biologisch
determinisme, zijn functies
en wetenschappelijke aan
spraken", schrijven ze in
hun voorwoord. „Maar
meer dan dat was het nodig
om biologie en psycho
logie een bevrijdende kijk
te laten geven op de mense
lijke natuur". Een dubbele
taak dus.
Van de wetenschappelijke
aanspraken van de biologi
sche deterministen blijft in
hun boek geeh spaan heel.
Schedellichters, bewijs-
voerders van de erfelijk
heid van intelligentie en so-
ciobiologen krijgen er van
langs.
Helemaal bont maakte
Cyril Burt het, een van de
grondleggers van de mo
derne psychologie. Diens
onderzoek naar identieke
tweelingen, dat zou aanto
nen dat ze zich in heel ver
schillende omgeving toch in
hoge mate gelijk gedroegen,
maakte veel indruk in bio
logisch deterministische
kring. Zijn conclusies wer
den zelfs nog onderschre
ven nadat aan het licht was
gekomen dat hij de gege
vens voor zijn onderzoek
dertig jaar lang uit zijn
duim gezogen had.
Maar even eenzijdig vinden
de auteurs de wetenschap
pers die het menselijk ge
drag verklaren uit opvoe
ding, milieu en omstandig
heden (de zogeheten beha
vioristen). „Wie veranderde
mensen beschouwt als het
produkt van veranderde
opvoeding en andere om
standigheden, ziet over het
hoofd dat het de mens is die
de omstandigheden veran
dert en dat de opvoeder zelf
opvoeding nodig heeft".
Beide uitersten keuren
zij sterk af. De verhouding
tussen het biologische en
het sociale zit veel ingewik
kelder in elkaar, schrijven
ze. Vandaar dat zij in hun
boek 'geen blauwdruk met
zekerheden' bieden.
Lewontin, Rose en Kamin: Ge
netica, erfelijkheid en ideolo
gie. In Nederland uitgegeven
door De Geus, Breda, 49,50.
Lange rijen belangstellenden voor het nieuwe Löbbecke- Een 'dode' vogelspin,
museum in Düsseldorf.
Door Laur Crouzen
Een natuur-onderzoek-mu-
seum - de letterlijke verta
ling van museum voor na
tuurlijke historie- hoeft
geen kerkhof te zijn.
Geen dode verzameling botten,
versteende schelpen en opge
prikte vlinders, waarvan je
vermoeide benen krijgt en
gaapkrampen.
Dat is de centrale gedachte
geweest, waarmee de Noord-
rijn-Westfaalse hoofstad Düs
seldorf 34 miljoen heeft uitge
trokken om een een groot aan
tal aquaria, terraria, bloemen
kassen en uitstalramen in een
schitterend nieuw gebouw on
der te brengen. Voor het grote
publiek van stad en ommeland,
waaronder zeker ook de aan
palende Nederlandse grens
streken gerekend mogen wor
den.
Wat er in het nieuwe Löb-
becke-museum/Aqua-zoo in
Düsseldorf te zien valt is een
indrukwekkende afwisseling
van levend en dood materiaal
uit de natuur. Pinguins die je
onder water kunt zien duiken,
dwerg-zeeberen die nieuwsgie
rig hun neus tegen het glas
drukken en haaien die onver
stoorbaar hun rondjes draaien,
wonen onder een dak met een
verzameling schelpen, fossielen
en mineralen. Krokodillen,
slijkspringers, leguanen, slan
gen en andere reptielen huizen
er samen met insekten in tal
loze terraria, afgewisseld met
fraaie panelen vol tekeningen
en afbeeldingen.
In het gebouw is een tropisch
riviertje te vinden, compleet
met watervalletje en de bijpas
sende weelderige begroeiing.
Eco-systemen als het koraalrif
en de zoetwaterrivier zijn er in
immense rondlopende aquaria
nagebouwd en de klassieke
ontwikkeling van het leven op
onze planeet in de evolutie
wordt meer dan aanschouwe
lijk gemaakt. Tot en met de
eencellige diertjes die onder de
naam oerdiertjes met behulp
van een video-scherm en een
elektronenmiscroscoop voor
het publiek oplichten in steeds
wisselende beweeg-pa tronen.
Deze nieuwe aanpak van ex
poseren in een museum -het
samen presenteren van levende
have en dood materiaal met in
structie- heeft het Löbbeoke-
museum als eerste publieks-in-
stelling systematisch in een ge
bouw opgezet.
Van buiten heeft het nieuwe
Löbbecke de vorm van een kla
vertje vier met drie grote gla
zen puntdaken als bekroning.
En van binnen loop je er in
rond als in een slakkenhuis of
nog liever de schelp van een
nautilus. Langs een trappen-
loze spiraal gaat het omhoog
door steeds weer nieuwe on-
derwerp-kamers en comparti
menten. Rechts zie je steeds de
nieuwe dingen die er te ontdek
ken zijn en aan je linkerkant
kun je terug en omlaag kijken
om de grote aquaria en ande
ren glazen leefruimtes weer
van een andere kant te bekij
ken. Dit vernuftige ontwerp
komt uit de koker van de ar
chitecten Dansard en Kalen-
born uit Düsseldorf.
Technisch is het nieuwe mu
seum ook een hoogstandje.
Honderdduizenden liters water
in zeven verschillende soorten
en temperaturen bevinden zich
in bekkens en aquaria in het
gebouw. Via een pijpennet van
meer dan acht kilometer be
weegt er een stroom van meer
dan 1000 kubieke meter water
door dat enorme systeem. Om
nog maar niets te zeggen over
de luchtbehandeling en de fil
terapparaten. Het zeewater
bekken met de haaien met zijn
230.000 liter water en zijn fil
tercapaciteit van 300 kubieke
meter water per uur is het
grootste van Europa. Om het
gewicht van de 47 kleinere
aquaria te beperken werd een
nieuwe vinding van de mu
seum-technicus Engelbert Tu
bes toegepast. Het beton van de
bakken en de achterwanden
werd vervangen door een
'sandwich' van kunststof-
schuim, glaswol en kunsthars.
In plaats van 800, 1650 en 2350
kg wegen de aquaria nog maar
33,74 en 92 kilo per stuk.
Historisch uitgangspunt van
het nieuwe museum is de
enorme mossel- en slakken-
schelpenverzameling (150.000
exemplaren in 70.000 soorten)
van de negentiende-eeuwse
apotheker Theodor Löbbecke
(1821-1901). Hij opende al in
1873 in zijn huis in Düsseldorf
een privé-museum en na zijn
dood schonk zijn vrouw de
kostbare collectie aan de ge
meente Düsseldorf. In maart
1904 ging het eerste openbare
museum open in het voorma
lige huis van belening van de
gemeente.
In de tweede wereldoorlog
werd het toenmalige gebouw
van het museum platgebom
bardeerd - de verzamelingen
waren veilig opgeborgen in het
Harz-gebergte - en vervolgens
ging men verder in een onder
grondse bunker, waarin in 1948
voor het eerst aquaria versche
nen. Na nog enkele uitbreidin
gen nam de gemeenteraad van
Düsseldorf in 1973 het principe
besluit tot nieuwbouw. Afgelo
pen juli gingen de deuren van
het klaverbladvormige glaspa
leis in het Dusseldorfse Nord-
park open en meer dan twee
weken lang heeft er dagelijks
een rij van meer dan 150 meter
aan mensen voor de deuren ge
staan.
Maar al is het nieuwe Löb
becke hypermodern, zonder
ouwe botten gaat het toch niet
helemaal. Een goed museum
moet binnen zijn muren een
geraamte vaff een walvis heb
ben. Na Londen, Parijs, Brus
sel, Antwerpen (Zoo), het
Haags Onderwijsmuseum en
nog zeer recent in de expositie
over de bio-klok in Leiden,
heeft het nieuwe Löbbecke in
Düsseldorf nu ook zo'n witge
bleekte knoeperd. De meer dan
tien meter lange stoffelijke
resten van de Dusseldorfse pot
vis, zijn uit Nederland afkom
stig. Aangespoeld in 1970 op de
Nederlandse kust, bevond het
'bottement' zich sinds die tijd in
de voor het publiek ontoegan
kelijke opslagplaats, die nog
steeds ten onrechte Rijksmu
seum van Natuurlijke Historie
te Leiden heet.
En het lukte de Düsseldorfer
Franz Hönekopp, de toenma
lige beschermheer van het oude
Düsseldorfse museum, alle for
mulieren in te vullen, ministe
ries om te praten en transport
en dito kosten te regelen om het
reuze-geraamte richting West-
Duitsland in beweging te bren
gen. Waar men nog handenvol
werk had om het gevaarte op
nieuw te conserveren.
Nogmaals, voor een potvis
geraamte hoef je eigenlijk nau
welijks naar een museum te
gaan. Maar voor wat de West-
duitse natuurfreaks nog meer
hebben gedaan dan het ontfut
selen van een potvis aan 'Lei
den' is een bezoek aan Düssel
dorf meer dan waard. En dat
geldt ook voor de mensen die
zich de kop breken over wat
het Nationaal Presentatie-punt
Natuurlijke Historie heet, dat
hopelijk over enige jaren in het
Leidse Pesthuis te bewonderen
is.
Het onthullende
dagboek
Een groot Brits bedrijf op het terrein van de telecommu,
British Telecom, heeft een computer gepresenteerd die:
het bedrijf als eerste direct kan vertalen.
In het systeem, dat van Engels in Frans en andersom
zitten nog maar honderd woorden. Maar het kan autorc TROS brengt vanmiddag
vierhonderd zinnen vertalen die in een doorsneegesprek tnmedie The senator was
telefoon voorkomen. 4
Medewerkers van British Telecom denken het systeem
breiden tot het Duits, Spaans, Italiaans en Zweeds. Het)
gaat er van uit dat zijn nieuwe computer over onge
jaar de activiteit van tolken overbodig gemaakt heeft.
De Sovjet-Unie heeft een radarstation in een baan omdf
ue öovjei-unie neen een raudibiauuii in een uddii om q; v a? dag-
gebracht dat gegevens zal leveren voor wetenschap^; >r P"? Jhet middelpunt
AnrwtAvvrinAU *K WUIUI'
economisch onderzoek.
Volgens het persbureau Tass heeft de Kosmos 1870
een radarstation aan boord dat het oppervlak van de aj
de zeeën moet aftasten, ongeacht de weersomstandigfce
de tijd van de dag of nacht. De satelliet bevat voorts;
menten voor onderzoek naar de bewegingen van
deeltjes in de ruimte rond de aarde.
Een westerse diplomaat in Moskou zei, dat de Sovjet-Ij
verscheidene radarstations voor militaire doeleinden
;k wordt
een serie komische ver
delingen.
verscheidene radarstations voor militaire doeleinden JonS de Engelse produc-
ruimte heeft gebracht, maar dat de Kosmos 1870 het eerst .oL»d from the mummy's
vreedzame doeleinden lijkt te zijn.
Honderd jaar geleden werd de geofysicus en geodeet Fel i Fuchs en zijn expeditie-
dries Vening Meinesz, internationaal bekend als de en vinden in een Egypti-
Dutchman, geboren. Ter nagedachtenis aan zijn baanbn e graftombe de mummie
wetenschappelijk werk op het gebied van de kennis dei i koningin Tera. Ze horen
heeft dit najaar een bijeenkomst plaats in Utrecht, waai emde verhalen over haar
langste tijd van zijn leven doorbracht. ronde doen. Tera zou door
De naam Diving Dutchman dankt Vening Meinesz aa esters vermoord zijn en na
veelvuldige reizen per onderzeeboot. Ruim 200.000 k| »r dood over vreemde
legde hij af over de wereldzeeën om met zijn verbetert ichten beschikken, waar-
-i i i j tl Lmaw mnnminnoaiiD
gerapparatuur de zwaartekracht van de aarde te ondeij
Tijdens zijn tochten onder water ontdekte hij langgerekt
ken met een abnormaal lage zwaartekracht. Op grond q
bevindingen maakte hij later uitvoerige berekeningen kken zich niets van de
- - "halen aan en nemen de
Sscrete'. Senator Ashton
na dertig jaar eindelijk
eens president worden,
vindt zichzelf uitermate
„hikt voor de functie. De
ator zorgt echter al gauw
een rel, als hij onthult
hij een geheim dagboek
Blood from the
2.40 mummy's tomb
laatste horrorfilm is bij
■Blood from the mummy's
nb' te zien. Het werk is ge
leerd op een boek van
am Stoker. Professor Ju-
zij haar moordenaars
ir hun daad had laten boe-
Fucbs en zijn mensen
meedrijven van de vaste landen op de ruggen van
stromen. Het was zijn verklaring voor het tekort aan is, mmie mee naar Engeland,
de inmiddels naar hem genoemde 'veningmeineszgordels
Geofysica is de wetenschap die de natuurlijke eigensch
van de aarde, zoals warmte, dichtheid, magenetismeem
lijke, en de verschijnselen in het binnenste van de aarde
deert. Geodesie is de wetenschap, die zich bezig houdt n
bepalen van de grootte en vorm van een gedeelte van hel
oppervlak.
De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA is vai
om, op basis van het model van de Space Shuttle, een
mande vrachtpendel te bouwen die geschikt is om 50 tot
vracht de ruimte in te brengen.
Het ruimtevaartuig, dat Shuttle-C zal heten, krijgt rdt een Engelse documen-
motoren, stuwraketten en brandstoftanks. De Shuttle-C
de onderdelen in een baan om de aarde brengen, die nod
voor het samenstellen van een ruimtestation dat de VSiKrijfster vertelt hierin over
wege de jaren '90 klaar willen hebben. Kir leven, hoe ze tot schrij-
De huidige drie ruimteveren en een vierde in aanbouwlen is gekomen en over het
dan vrijgemaakt worden voor andere missies. De Kstaan van de film The co-
ruimteveren kunnen maximaal dertig ton vracht meevot
De NASA werkt ook aan de ontwikkeling van een andert
die zware vrachten kan transporteren. De Amerikanen
minder afhankelijk zijn van het bemande Space Shu®
gramma. Dat ligt sinds de explosie met de Challengi
waardoor inmiddels een grote achterstand is opgekp
het uitvoeren van opdrachten zoals het vervoeren vana|
ten en het verrichten van experimenten.
22.45
Vanuit de wortels
gezien
ce Walker, de schrijfster
"The color purple' staat
ïavond in de belangstel-
van de IKON. In de serie
nuit de wortels gezien'
re over haar uitgezonden,
zwarte Amerikaanse
purple'.
Ich habe angst
Onderzoekers van het Amerikaanse farmaceutische 1
MicroGenesys in West Haven in de staat Connecticut tl
toestemming gekregen een proefvaccin tegen de ziektel
op menselijke proefpersonen te testen. MicroGenesys issf
drijf dat zich specialiseert in de ontwikkeling van vaccii
Volgens Anthony Fauci van de Amerikaanse Nata
zondheidsinstituten is het vaccin er een van een aantal;
raten die op hun werking zullen worden getest. Aan heti
zoek doen tachtig proefpersonen mee: homoseksuele n
die niet aan AIDS liiden. De proefnemingen, die in oktol
ginnen, zijn bedoeld om vast te stellen of het vaccin vef'
om te zien of de stof in het lichaam een immuunreactii|
het AIDS-virus teweegbrengt. Pas later zal men
preparaat kan voorkomen dat mensen AIDS krijgen.
De Amerikaanse Nationale Academie van Weten
heeft verklaard dat de moderne technieken met recoml
DNA succesvol en veilig zijn, grote voordelen bieden e
meer ongewone gevaren opleveren dan de traditionele ki
methoden.
De Academie stelde zich in een rapport op het standpuntl
eigenschappen van genetisch gemanipuleerde organistt
maatstaf moeten zijn voor het loslaten van deze organisnj
het milieu, en niet de manier waarop ze zijn gemanips
Een gen is dat deeltje in de DNA-molecule in cellen dat|
instrueert een bepaald eiwit te vormen. Erfelijke eigens
pen - of de ogen van een mens blauw of bruin zijn
bacterie resistent is tegen een antibioticum - wordt 1
door groepen genen en andere sturende deeltjes in demo':l
De recombinant DNA techieken die de afgelopen vijftH
zijn ontwikkeld, maken gebruik van speciale enzymen ij
nen van één DNA-molecule los te maken en die genen
brengen in een andere molecule, vaak van een andere|
Volgens de Academie bieden deze technieken enorme i
len voor de geneeskunde, de landbouw, de mijnbouw en Ij
gengaan van de milieuvervuiling.
Een Noorse wetenschapper die vorig jaar een gat ontó
de ozonlaag boven de Noordpool, zegt dat de atmosfeerI
gebied zich lijkt te hebben hersteld. De natuurkundige 1
Larsen waarschuwt echter dat de atmosfeer in de Nwl
scherp in het oog moet worden gehouden, omdat de kal
staat dat zich daar een even ernstige afwijking gaatvey
als op de Zuidpool.
In verband met de ozonproblemen bij de Zuidpool kom
tegenwoordigers uit 31 landen op 14 september in Mo4
Canada, bijeen om te proberen afspraken te maken oveil
perking van de produktie van drijf gassen. Die gasser
voorkomen in spuitbussen, koelkasten en de schuimplast]
pakking van hamburgers, tasten de ozonlaag in dé aW
aan.
Ozon, een instabiele zuurstofmolecuul, absorbeert uit®
licht en de ozonlaag in de atmosfeer speelt daarom een bi
rijke rol in het beschermen van het aardoppervlak tegel
delijke straling van de zon. Een vermindering van deoT
met 1 procent levert volgens Amerikaanse berekenirt
jaar 200.000 gevallen van huidkanker op.
Onlangs zijn in een grot in Groot-Brittannië botten ge'
die er op kunnen duiden dat de prehistorische bewoners']
Britse eilanden kannibalen waren.
De botten zijn afkomstig van zo'n vijf mensen. Weten*
pers hebben vastgesteld dat de mensen in stukken zM
met stenen bijlen en messen waarna het vlees is verwijf
menselijke botten werden samen met de resten van dierf
vonden in Cheddar Gorge, 200 kilometer ten westen val
den. Ze zijn ongeveer 12.000 jaar oud. Chris Stringer,a
cheoloog en een van de leiders van het team dat de bottf j
gevonden, sprak van een opmerkelijke vondst. „Aanval
dachten we te maken te hebben met de resten van een]
begrafenis maar het is nu wel zo goed als duidelijk dat"
op dezelfde wijze werden behandeld als dieren, als vo
dus Stringer.
I de Italiaanse thriller 'Io
paura' speelt Gian Maria
jonté een Siciliaanse poli-
ban in Rome. Graziano
de taak de oudere
liter Cancedda te bescher-
nadat al eerder een
jiter door terroristen werd
noord.
Die Nachte einer
schonen Frau
roman of Paris' is een van
aatste films uit de Charlie
^iplin-serie bij het ZDF. In
werd het werk aange-
Sigd als 'een Chaplin-
i zonder Chaplin'. De ko-
jefr is echter helemaal aan
begin van de film heel
kruier te zien.
17.5
18.0
18.0
18.3
19d|
19.4
19.4
20.1(1
20.2
20
sp
(19^
22.4
23.0
18.4
mig
19.(
19.1
19.4
Da
16.;
iske en Wiske: „Dt
\innttr
Wmiinu,
hm mtltn li/n rtrslelin lil sin myn hi
yj? dm uur ihjt hm rmitnrerdorf
,il
3's intwik in hstp/iiik mmtctm.
Ih rnel hei
4 mr 6t ielt
iMf*
yimbone
