P
I
ECM/H.
Ouderwetse jenever
is schot in de roos
'jÉÉf
te kooi
DE STEM
'IK MOEST EN ZOU EEN BETERE BORREL STOKEN'
1
Vlees, daar zit meer achter
Het is meer dan 35 procent alcohol. Meer dan zeventig procent accijns. En
meer dan 99 procent Schiedams. Jenever. In de jaren zeventig ging het slecht
met de nationale neut. De ene na de andere stokerij ging op de fles. Schie
dammer Carel Nolet leek niet sterk genoeg om de prijzenslag te overleven.
Maar was wel slim genoeg. Met een nieuwe ouderwetse borrel, Ketel-1,
pompte hij het familiebedrijf nieuw leven in.
idien is er het
de complete
cste voordeel
js wordt gele-
t te bieden op
O-jarige Jubi-
show. Ook op
ons, financie-
ezer dagen bij
proefrit in de
AAN TAFEL: LAURIER
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1987
Alfa 75 3.0i V6
Ie koperen
y v/ziZUTtc/ertci I huweer In
mik.
3EBR. ESSELBRUGGEB
37, Axel,
1651
:FT
N.
Door Mick Salet
I e overoveroveroverover-
overovergrootvader van
Carel Nolet was de eer
ste.
„Dat was Jan Nolet. Die is er in 1692
mee begonnen. Als eerste in Schie
dam. Jan Nolet was een gevluchte
Hugenoot die twee beroepen had.
Hij was wever en stoker van brande
wijn. Toen hij hier in Schiedam aan
kwam, trof hij het een havenstad met
pakhuizen vol graan. Wat was er
eenvoudiger dan sterk gedistilleerd
te gaan stoken uit graan?"
Zo begon de geschiedenis van
Schiedam als stad van de jenever.
En zo begon de geschiedenis van de
jeneverstokerij De Dubbele Adelaar.
Een bijna drie eeuwen oud familiebe
drijf dat nu wordt geleid door de 46-
jarige Carel Nolet.
„Ik ben er in 1962, als tiende ge
neratie, ingestapt. Dat was nooit de
bedoeling geweest. Mijn vader, die
de zaak samen met zijn broer deed,
had het mij en mijn broers eigenlijk
altijd afgeraden. Daarom probeerde
ik mijn brood te verdienen in de
scheepvaart. Maar op een gegeven
moment, ik werkte toen in Engeland,
vroeg mijn vader of ik hem niet even
kon helpen. Als vervanger van de
procuratie-houder. Ik heb dat ge
daan en ben blijven plakken. Nu leid
ik de zaak en heb de meerderheid
van de aandelen in mijn bezit. Mijn
vader, hij is 72, heeft ook nog een
klein deel van de aandelen. Verdere
familie zit er niet meer in het bedrijf.
Sinds ik 25 jaar geleden hier begon,
zijn er in Schiedam 35 collega's ver
dwenen of failliet gegaan. Vorige
eeuw waren er hier nog 394 jenever
stokers. Daar zijn er nog maar vijf
van over".
I
Hoe wist Nolet te overleven? Met
automatisering en computers? Inte
gendeel. Tien jaar geleden zette Ca
rel Nolet de klok een eeuw terug en
ging weer ouderwets jenever stoken.
„Het ging toen enorm slecht met de
jenever. Er werd een felle prijsoorlog
gevoerd met de grote merken. Ik was
bang dat wij dat niet lang vol zouden
kunnen houden. Het hele vak werd
kapot gemaakt. Wat moesten we
doen om te overleven?
Ik had toen het idee dat er wel een
markt zou zijn, en blijven, voor een
jenever van ouderwetse kwaliteit.
Een jenever die net zo gemaakt zou
worden als vroeger. Een jenever die
we zouden stoken in een authen
tieke distilleerketel die we de laatste
zeventig jaar eigenlijk niet meer ge
bruikt hadden. Dat was dus de ketel
1Die 1? Dat is het douane-nummer.
Voor de alcoholaccijns.
KOPERENKETEL
Er waren nogal wat mensen, ook in
het eigen bedrijf, die me voor gek
verklaarden toen ik die koperen ketel
uit 1864 op ging lappen. Nota bene
een ketel die op kolen gestookt moet
worden. Het koperwerk was gelukkig
van ouderwetse kwaliteit en na een
schoonmaakbeurt uitstekend te ge
bruiken. Er moesten wel nieuwe
schoorstenen gemetseld worden.
Toen alles klaar was, ben ik gaan ex
perimenteren. Ik moest en zou een
betere borrel stoken".
Hoe brouw je een nieuwe neut?
Dat is een kwestie van proeven en
proeven. De smaak van het Schie-
damse vocht wordt bepaald door
kruiden. Want wat is jenever? Een
mengsel van moutwijn, melassespiri-
tus en graanalcohol dat over jene
verbessen en andere kruiden wordt
gehaald. De keus van de kruiden
maakt of kraakt een borrel. En het re
cept wordt dan ook angstvallig ge
heim gehouden. Ook Carel Nolet wil
niet vertellen welke veertien kruiden
er in zijn Ketel-1 zitten.
wfc- j,« ,'V v'.: 'KI
>3jfc 1 'T a? 1 t f'
Schledamse smaakmaker Carel Nolet „Ketel 11s erg populair In de studentenwereld"
„Daar zeg ik niets over. Ik wil de con
currentie niet op een spoor brengen.
Ik kan wel zeggen dat het niet alle
maal kruiden uit Nederland zijn. We
hebben al 112 jaar een zakelijke
band met een kruidenhandel in Trini
dad die ons ook bijzondere kruiden
levert. Maar welke? Dat wil ik geheim
houden. Het is ook geen oud familie
recept. In de familiepapieren stond
wel welke kruiden ik zou kunnen ge
bruiken, maar niet in welke hoeveel
heid en in welke combinatie. Het was
dus toch een kwestie van experimen
teren. Ik heb echt duizenden liters je
never verstookt en weggegooid
voordat ik het uiteindelijke recept
had.
Maar na maanden werken, dag en
nacht, had ik eindelijk een borrel
waarvan ik dacht: déér zou ik er nog
wel een van lusten. Dat was een bor
rel die net iets beter smaakte dan de
jenever die we tot op dat moment ge
stookt hadden. Hoe je zoiets proeft?
Dat is moeilijk precies te onschrijven.
Dat is een kwestie van aroma en
smaak. Maar ik ben niet alleen op
mijn eigen smaak afgegaan. Ik heb
ook mijn vader om advies gevraagd.
Het moet moeilijk geweest zijn voor
hem toen ik zei dat ik een betere bor
rel had gemaakt dan de jenever die
hij altijd gestookt had, maar binnen
vijf seconden gaf hij toe dat het een
jenever was die hij ook zou willen
drinken. Toen wist ik zeker dat een
goed produkt was".
IN DE ROOS
De nieuwe jenever was een schot in
de roos. De markt leek klaar voor
kwaliteitsprodukten met de geur van
vroeger. Dat was niet alleen met je
never het geval, maar bij voorbeeld
ook met sigaren en brood. Veel con
sumenten hadden de buik vol van
voedings- en genotmiddelen die te
snel en te massaal uit de fabriek
kwamen. De vakman werd in ere her
steld. Een vooroorloogs pikketa-
nusje ging er weer in.
„Tien jaar geleden begon ik met
nul flessen Ketel-1Een jaar later wa
ren dat er honderdduizend. Een paar
jaar later een paar honderdduizend.
En nu hebben we een marktaandeel
van vier tot 4,5 procent. Dat is dus
ruim vier procent van veertig miljoen
liter jenever. Reken maar uit".
Hoe ziet de toekomst er uit? Jajem
is niet meer zo populair als vroeger.
Voor de tweede wereldoorlog was
oude jenever dè sterke drank. Nu is
de ouwe volledig uit de gratie. En de
drinkers van jonge klare vergrijzen.
CORPSSTUDENTEN
„Ja, ik ken die verhalen. Er wordt ge
zegd dat de jeneverdrinker vergrijst.
Maar ik zie in de praktijk dat het niet
alleen oude mensen zijn die jenever
drinken. Ketel 1 is erg populair in de
studentenwereld. Met name bij
corpsstudenten. Ik kan dat dagelijks
zien. Op het etiket nodigen we onze
klanten uit om een kijkje in onze je
neverstokerij te komen nemen. De
afgelopen tien jaar zijn er 12.700 be
zoekers langs geweest. Daar zaten
heel wat jonge mensen bij. Nee, ik
ben echt niet zo bang voor de toe
komst".
Kan de smaakmaker uit Schiedam
vertellen hoe je jenever hoort te drin
ken, koud of ijskoud? „Ik geloof niet
dat er vaste regels zijn. Ik persoonlijk
drink jenever graag goed gekoeld. Ik
bewaar mijn fles in de ijskast die, ge
loof ik, op acht graden Celsius staat.
Ik heb een vriend die er een heel ritu
eel van maakt. Die heeft de fles in de
ijksast staan en stopt de glaasjes van
te voren in het vriesvak, zodat je de
jenever uit een bevroren glas drinkt.
Ik vind dat een leuk ritueel, al zou ik
het thuis niet doen, omdat ik vind ik
dat je een beetje op moet passen
met zo'n ijskoude slok. Jenever-met
ijsblokje hoeft van mij ook niet.
CONCURRENT
Maar ongekoeld? Ik heb een vriend,
een huisarts, die de door mij niet zo
gewaardeeerde gewoonte heeft de
jeneverfles in de boekenkast te be
waren en een borrel op kamertempe
ratuur te schenken. Dat heb ik toch
liever niet. Welke jenever ik drink?
Mijn eigen merk. Ik drink op kantoor
wel eens een borrel van een concur
rent, maar dat is alleen om te proe
ven of ze iets met de smaak veran
derd hebben. Thuis drink ik een bor
rel van mezelf. Veel? Een paar glaas
jes per dag. Mijn moeder zei altijd
dat het niet verstandig is om te veel
alcohol te drinken. Helemaal niet in
dit vak. Daarom drink ik nooit een
borrel voor half zes 's avonds. Als ik
de eerste neem is het vaak één mi
nuut na half zes".
Door Emile van Kessel
'Op de lauweren rusten' betekent zo
veel als zich tevreden stellen met het
behaalde succes. Een 'lauwer' is een
krans van laurier. In overdrachtelijke
zin duidt de laurierkrans op roem en
zegen.
In de Griekse mythologie wordt ver
haald van Apollo, de zoon van de op
pergod Zeus, die bekoord werd door
de nimf Daphne. Daphne sloeg ech
ter voor de verliefde Apollo op de
vlucht.
Moerder Aarde schoot de nimf
daarbij te hulp door haar te verande
ren in een laurier. Apollo restte als
herinnering slechts de geplukte tak
jes van het boompje. Voortaan was
de laurier zijn heilige boom en dich
ters en musici werden sindsdien
geëerd met laurierkransen. Daphne
betekent in het Grieks laurier.
De Romeinen schreven aan de lau
rier een beschermende werking toe
tegen blikseminslag. Als zinnebeeld
van roem kregen ook bij hen begena
digde dichters en zegevierende atle
ten een krans van laurier op het
hoofd. Een gebruik dat zelfs nu nog
in ere wordt gehouden als zangver
enigingen of harmonieorkesten een
krans van laurierblaadjes ontvangen,
maar dan in koper of brons uitge
voerd.
Laurier is in de geneeskunde van
belang, omdat uit de vruchten een
olie wordt bereid tegen huiduitslag.
In de keuken wordt het leerachtige
blad gebruikt van de laurierboom die
met name in Klein-Azië en rondom de
Middellandse Zee voorkomt. De lau
rierboom moet echter nooit worden
verwisseld met de vele giftige soort
genoten zoals de laurierkers. Verse
laurierblaadjes zijn enigszins bitter.
Om ze als specerij te kunnen ge
bruiken moeten ze eerst worden ge
droogd. In Nederland is laurier vers,
gedroogd en in poedervorm verkrijg
baar. Het ingrediënt heeft een sterk
aroma en dient daarom spaarzaam te
worden gebruikt. In de regel is een,
hooguit twee blaadjes genoeg. Aan
het einde van het kookproces wordt
het laurierblad uit het gerecht verwij
derd.
Laurier is onmisbaar in onder meer
soepen, sauzen, marinades en aller
lei inmaak. Het blad zorgt voor een
goed accent van zowel de smaak als
de geur. Samen met tijm en peterse
lie vormt laurier het traditionele bou
quet garni.
STOOFSCHOTEL
Een gerecht waarin het laurierblad
niet mag ontbreken is stoofschotel.
Voor vier personen heeft u nodig:
500 gram in blokjes gesneden
rundvlees
20 gram boter
3 grofgehakte uien
1 eetlepel ketjap; 3 eetlepels suiker
en 3 eetlepels azijn
1 laurierblad en 1 kruidnagel
peper en zout
ongeveer 25 gram maizena
(aange lengd met enkele eetlepels
water)
Vi liter vleesbouillon
(van een blokje)
1 plak verkruimelde peperkoek
Verhit de boter in een braadpan en
bak de blokjes rundvlees mooi bruin.
Voeg peper, zout en ketjap toe en
schep het vlees nog enkele malen
om. Doe daarna de uien erbij en laat
het geheel onder goed roeren zonder
deksel enkele minuten braden op een
niet al te hoog vuur. Giet vervolgens
zoveel bouillon in de pan dat het
vlees net onder staat. Doe er de sui
ker, de azijn en de verkruimelde pe
perkoek bij. Steek de kruidnagel door
het laurierblad en voeg dit aan het
gerecht toe. Plaats een deksel op de
pan en laat het vlees miimaal ander
half uur zachtjes sudderen.
Om het gerecht tot de gewenste
dikte te binden gebruikt u de aange
lengde maizena. Laat het vlees ver
volgens nog even koken en breng het
op smaak met peper, zout en eventu
eel nog wat suiker en/of azijn.
Dat vlees al lang niet meer Is wat
het geweest Is, staat buiten kijf.
De zogenaamde blo-industrie
die varken, koe of kalf in de kort
ste keren klaar stoomt voor con
sumptie en het liefst ook tegen
zo min mogelijk kosten is daar
debet aan.
Ter gelegenheid van haar vijf
tienjarig jubileum heeft De
Kleine Aarde In Boxtel over dit
onderwerp een interessante bro
chure samengesteld, met steun
van het Wereld Natuur Fonds.
Onder de titel 'Vlees.daar zit
méér achter' wordt geconsta
teerd dat er veel meer mis is.
Want eigenlijk kost vlees veel
meer dan de slager ervoor
vraagt.
Via de belasting betalen we
met z'n allen voor bij voorbeeld
het onderzoek naar de mestpro
blematiek, voor het saneren van
vergiftigde grond door bestrij
dingsmiddelen en alle kosten
van de overschotten. Ook de
schade door de zure regen wordt
niet doorberekend In de land
bouwprijzen en de zure regen
zou de helft minder zuur zijn als
we niet zoveel beesten hielden In
ons land.
Als er goed werd gecalculeerd
zou het vlees zelfs pittig duurder
kunnen worden. Want wie be
taalt de boer in Thailand of Bra
zilië, die ons veevoer levert, voor
het duurzaam vruchtbaar hou
den van de bodem? Nog nie
mand. En dat terwijl we volgens
de samenstellers nu ai drie maal
zoveel vlees nuttigen dan goed
voor ons is.
PLUIZENDIEF
0-31054. KLUNDERtH
e 'n Marbella rij<j
Een uitvinding van Remington is
de kledingtondeuze. Met dit ap
paraatje, dat onder de naam plui-
zendief in elektrozaken wordt
verkocht, kan elk pluisje en ra
feltje van kleding worden ge
schoren. Het apparaat werkt op
een 1,5 Volt batterijtje en kost
f29,95.
SPREKENDE
HANDDOEKAUTOMAAT
Werknemers lopen, als het aan
het bedrijf Ster Super Service
ligt, in de toekomst het risico
door de handdoekautomaat op
het toilet van de werkplek te wor
den toegesproken. Dit bedrijf
heeft namelijk in samenwerking
met Voice Data Systems de eer
ste met een menselijke stem
sprekende handdoekautomaat
ter wereld ontwikkeld. Zo kan
eenieder die zijn handen af
droogt bij voorbeeld de bedrijfs-
slogan of een 'prettige werkdag'
mee krijgen.
BORREL ZELF MAKEN
Het najaar is de tijd voor het oog
sten van allerhande vruchten. Bij
uitgeverij Kosmos is onlangs het
boekje 'De beste borrel maak je
zelf' verschenen. Daarin komen
de verschillende manieren van
distilleren, de grondstoffen en
een aantal recepten aan de orde
van bij voorbeeld grand marnier,
calvados, jenever, berenburg en
vele andere kruidenbitters en li
keuren. Een leuk boekje voor de
doe-het-zelvende liefhebber.
Een milieuvriendelijke variant op
de insektenverdelgingsmiddelen
vormen plantjes als zonnedauw,
sarracenia, darlingtonia en de
hier afgebeelde venusvliegenval.
Ze zijn nog tot in de herfst te
koop bij de handelaar.
NIEUW MERK DIERENMEDICIJN
Aesculaap BV in Boxtel brengt
een nieuw assortiment verzor-
gingsprodukten voor hond en kat
op de markt. Bijzonder hieraan is
dat de produkten, variërend van
genees- tot bestrijdingsmiddelen,
uitsluitend verkrijgbaar zijn bij de
dierenartsen. Recepten zijn niet
nodig, wel levert de dierenarts,
aldus de fabrikant, meteen des
kundig advies.
BOEKJE OVER RUGKLACHTEN
Rugklachten vormen een volks
ziekte. De helft tot tachtig pro
cent van alle volwassenen heeft
er op zijn tijd last van. De Consu
mentenbond is, na een onder
zoek onder 1700 mensen, flink
geschrokken van de medicijnen
die aan mensen met rugpijn wor
den voorgeschreven. De medici
komen vaak met veel te zwaar
geschut opdraven, vindt de
bond. Vandaar dat de Consu
mentenbond nu alle beschikbare
nuchtere en kritische informatie
heeft gebundeld in het boek
'Rugklachten' van de hand van
arts-auteur Ivan Wolffers. In de
boekhandel kost dit werkje over
oorzaken, voorkomen en behan
deling van rugpijn 19,90.
