DE STEM
GEORGANISEERDE
MISDAAD JAPAN
IS OPPERMACHTIG
Negei
'ALS JE I
rtalië en de Verenigde Staten hebben
hun maffia. De over de wereld verspreide Chinese ge
meenschappen kennen hun triaden. Dat zijn hecht ge
organiseerde misdaadsyndicaten met grote macht en
invloed. Zowel de maffia als de triaden vallen echter in
het niet bij de Japanse variant: de Yakuza. Die Yakuza
is in het westen een onbekend fenomeen, maar in Ja
pan zelf is de Yakuza een niet meer weg te denken
machtsfactor. Niet alleen houdt de Yakuza zich bezig
met criminele activiteiten, de Japanse georganiseerde
misdaad heeft ook veel invloed op de binnenlandse
politiek. Bovendien 'collecteren' Yakuza-leden jaar
lijks voor miljoenen guldens bij Japanse bedrijven, de
elektronica-giganten incluis. Wie uit het boek 'Yakuza,
de onbekende Japanse onderwereld' van de Ameri-
kaase journalisten David E. Kaplan en Alec Dubro
leest, valt van de ene verbazing in de andere.
Machtsblok
Uitgezwermd
Sokaiya
Sarakin
Seks-toerisme
ZATERDAGA
29 AUGUSTUS 1987IH
Lockheed
Makkelijke prooi
Expansie
Nieuwe generatie
In zijn woonkami
Chris Hinze, zou
Het Cocktail Tri<
een man die doo:
malen is uitgeroe
Europa.
Invloeden
Formule
De Yakuza heeft geregeld zijn diensten aangeboden aan ultra-rechts In Japan.
Zo vermoordde een Yakuza-lld In 1960 de secretaris-generaal van de Japanse so
cialistische partij In het bijzijn van tv-camera's, verslaggevers en een groot pu
bliek. - FOTO S VEEN
Door Wlm van Leest
Ze missen het topje van een of meer vin
gers en als je ze schoon aan de haak ziet,
blijken ze zwaar getatoueerd te zijn. Als
kleren dragen ze driedelige zwarte of
donkerblauwe pakken. Het haar is veelal
gemillimeterd en een donkere zonnebril
bedekt de ogen. Bij voorkeur verplaatsen
ze zich in opzichte Amerikaanse wagens.
Qua uiterlijk vertoon lijkt een Japans
Yakuza-lid eerder een karikatuur dan
een serieus te nemen gangster. De schijn
bedriegt echter. Een Yakuza-lid mag dan
een potsierlijke verschijning zijn die lijkt
te doen alsof, hij is wel degelijk de kei
harde crimineel voor wie niets te ver
gaat.
De Yakuza is overal in Japan en niet
alleen dat, de Yakuza is ook volop zicht
baar. Niet alleen kun je een Yakuza-lid
al van verre herkennen, een beetje Yaku-
za-syndicaat heeft in elke belangrijke Ja
panse stad wel een kantoor, compleet
met groot embleem en trotse vlag.
Een dergelijk openlijk vertoon van
macht en ondeugd is voor westerse be
grippen ondenkbaar. In Japan is het ech
ter zo'n beetje de gewoonste zaak van de
wereld. Dat heeft te maken met het inge
wikkelde Japanse gevoel voor tradities.
Ooit, zo'n driehonderd jaar geleden,
heette de Yakuza een nobele beweging te
zijn die opkwam voor de armen en stal
van de rijken. De Yakuza werd omgeven
met een waas van heldendom, waardoor
de criminelen in de ogen van de gewone
bevolking een soort Robin Hoods wer
den.
Bovendien hielden de Yakuza-leden er
van begin af aan uitgebreide ceremonië
len en riten op na. Er was sprake van een
onvoorwaardelijke trouw tussen de
Yakuza-leider en zijn ondergeschikten.
Die onvoorwaardelijke trouw werd ken
baar gemaakt via het offeren van vinger
topjes. Die vingertopjes werden ook af
gehakt wanneer een gangster van het
rechte pad van zijn syndicaat afgeweken
was en aan zijn peetvader duidelijk wilde
maken dat hij weer helemaal gehoor
zaam was. Wie een Yakuza-kantoor be
zoekt, ziet daar de vingertopjes op sterk
water in glazen potten staan.
De Japanner kijkt met een zekere be
wondering naar de Yakuza-syndicaten.
Hij weet dat ze misdadig zijn, maar aan
de andere kant beschouwt hij ze als een
stuk onmisbare folklore.
De ontstaansgeschiedenis van de georga
niseerde misdaad in Japan is tamelijk
wazig. Duidelijk is alleen dat zo'n dne
eeuwen geleden Japanse bandieten hun
krachten begonnen te bundelen. Na ver
loop van tijd breidde de Yakuza zijn
werkterrein uit. Naast de puur criminele
activiteiten, ging men zich ook met kop
pelbazenpraktijken bezighouden. Zo
doende kreeg de Yakuza veel macht op
plaatsen waar met losse arbeiders ge
werkt werd, zoals in de bouw en in de
havens.
Door zijn groeiende macht werd de
Yakuza steeds interessanter voor de Ja
panse heersers. Wanneer er stakingen
waren, toonde de Yakuza met zijn ar
beidskrachten rich een uitstekende sta
kingsbreker. In ruil voor hun bewezen
diensten konden de Yakuza-syndicaten
vrijwel ongestoord uitgroeien tot impo
sante bolwerken van misdaad.
De Yakuza heeft rijn wortels in de tra
ditie en het is er de Japanse georgani
seerde misdaad alles aan gelegen geweest
om vooral de eerbied voor die traditie te
handhaven. Zodoende werd de Yakuza
al snel onderdeel van de ultra-nationalis
tische beweging in Japan. Die beweging
W EE K E
De Yakuza is overal
Een Japans Yakuza-lld met samoerai-zwaard poserend In nachtelijk Tokio.
had de verheerlijking van het keizerlijke
Japan hoog in het vaandel staan. Het ul-
tra-nationalisme kreeg vorm aan het
eind van de vorige eeuw en leidde er uit
eindelijk toe dat Japan mede-veroorza
ker werd van de Tweede Wereldoorlog.
Het waren Yakuza-leden die op verzoek
van de rechtse Japanse regering aan het
begin van deze eeuw uitzwermden naar
gebieden als Mantsjoerije en Korea om
daar de kiem voor conflicten te leggen
die Japan een excuus voor een invasie
gaven.
En terwijl de Japanse troepen de over
zeese gebieden onder controle hielden,
zorgde de Yakuza ervoor dat er in bezet
gebied grof geld verdiend werd. Zo werd
m China bijvoorbeeld een begin gemaakt
met de opzet van een drugsnetwerk dat
tot op de dag van vandaag rijn nut be
wijst.
De capitulatie van Japan en de daar
op volgende bezetting van het land door
de Amerikanen, betekende niet dat de
macht van de Yakuza beknot werd. Inte
gendeel, de Amerikaanse militaire inlich
tingendienst kwam op het lumineuze
idee om de Yakuza in te zetten tegen het
'rode gevaar* dat in Rusland al aanwezig
was en dat in China dreigend de kop op
stak. Yakuza-leden die omwille van him
in de oorlog begane vergrijpen bij de
hoogste categorie oorlogsmisdadigers
waren ingedeeld, kregen kwijtschelding
van straf in ruil voor hun diensten als
stakingsbreker of infiltrant bij groeperin
gen die voor communisme vatbaar heet
ten te rijn.
Het naoorlogse Japan mocht snel mo
derniseren, de georganiseerde misdaad
moderniseerde rich minstens zo snel.
Lag voor de oorlog de nadruk vooral op
het gokken, de prostitutie en de horeca,
na '45 kwam daar een aantal 'moderne'
takken bij.
De explosieve groei van de japanse eco
nomie betekende een nieuwe markt voor
de Yakuza. Er ontstond een categorie
gangsters die zich toelegde op het chan
teren van bedrijven. Ze kregen in Japan
de naam 'sokaiya', wat zoiets als 'specia
listen van de aandeelhoudersvergade
ring' betekent. De sokaiya gingen als
volgt te werk: ze zorgden er eerst voor
dat ze een aantal aandelen van een wille
keurig bedrijf in handen kregen en ver
volgens werd er enig speurwerk verricht.
Gezocht werd naar feiten die het bedrijf
of de directie ervan konden compromit
teren. Werd er iets belastends gevonden,
dan werd de bedrijfsleiding aangeschre
ven. De directie werd voor de keuze ge
steld: óf de feiten zouden op de eerstvol
gende aandeelhoudersvergadering ge
openbaard worden óf de directie moest
zwijggeld betalen.
Dergelijke chantagepraktijken zouden
in het westen wellicht weinig kans ma
ken, maar in Japan bleek het hét middel
om grof geld te verdienen. Schande en
oneer zijn zo'n beetje het ergste wat een
Japanner kan overkomen en publieke
vernedering is iets waar iedereen in Ja
pan als de dood voor is. Maar al te vaak
is de dreiging van schande voor een Ja
panner aanleiding voor de uiterste kon-
sekwentie: de rituele zelfmoord.
Omwille van het voorkomen van
schande en oneer waren de Japanse be
drijven dus maar al te graag bereid om te
betalen voor het zwijgen van de 'so
kaiya'. Veel Japanse bedrijven losten het
probleem van de uitbetaling van de fi
nanciële gangsters op lakonieke en effi
ciënte wijze op. In het kantoor van het
betreffende bedrijf werd een loket inge
richt, waar de 'sokaiya' wekelijks of
maandelijks hun portie zwijggeld kon
den afhalen
Het speculeren op schande en oneer dat
zo rendabel is bij bedrijven, blijkt ook te
werken bij toepassing op de gewone bur
ger. Daarin zijn de zogenaamde 'sarakin'
gespecialiseerd. Die sarakin zijn simpel
vertaald woekeraars. De 'sarakin' zijn
een betrekkelijk nieuwe tak van de
Yakuza. Eeuwenlang heeft de gewone
Japanner er altijd voor gewaakt schulden
te maken en was hij zelfs uiterst spaar
zaam te noemen. Vanaf pakweg het be
gin van de jaren zeventig bleek de verlei
ding echter te groot. Net als zijn lotgeno
ten in het westen wilde de jonge Japan
ner luxe in en om zijn huis. Om die luxe
te bekostigen, werden leningen aange
gaan bij particuliere kredietverleners,
want de Japanse banken voelden er aan
vankelijk weinig voor om aan de vraag
naar leningen te voldoen.
De particuliere bankjes waren stuk
voor stuk ondernemingen van de Yaku
za. Er viel aan de leningen veel geld te
verdienen, want rente-opbrengsten bo
ven de 80 procent waren eerder regel dan
uitzondering. Die hoge rentepercentages
deden veel mensen de das om. Want de
'sarakin' speelden het spel tot het uiter
ste. Bij niet nakomen van aflossingen
werd niet alleen gedreigd met geweld,
maar, wat voor de Japanners veel erger
was, de woekeraars dreigden ook het be
staan van de lening aan anderen te ont
hullen. In 1982 pleegden als gevolg van
het niet kunnen aflossen van een lening
en de dreigende schande bijna 2400 Ja
panners zelfmoord. Nog eens 7300 an
dere Japanners lieten in 1982 gezin en
werk in de steek om voorgoed onder te
duiken.
Ook in de Japanse seks-industrie heeft
de Yakuza de touwtjes strak in handen.
Aanvankelijk week de Japanse versie van
de prostitutie niet noemenswaardig af
van wat er elders in de wereld gebeurde.
Maar de explosieve groei van de Japanse
economie zorgde ervoor dat de Japanner
meer geld te besteden kreeg. Een van de
manieren om dat geld uit te geven, was
reizen. Japanners kennen een sterk
groepsgevoel en dus wordt er ook in
groepen gereisd. Wie zo'n groep in huis
haalt, kan er veel geld aan verdienen. De
Yakuza had al gauw iets gevonden om
aan die gezamenlijk uitstapjes goed te
verdienen: er werden reisbureaus opge
zet die waren gespecialiseerd in seks-rei-
zen. Reisdoelen waren bordelen in Zuid-
Korea, Thailand en de Filippijnen.
Toch kon het met het sekstoerisme
niet lang goed gaan. Niet alleen kwam er
steeds meer verzet in de bezochte landen,
ook in Japan zelf rees er steeds openlij-
ker protest. Toen de Yakuza bemerkte
dat het sekstoerisme een aflopende zaak
was, werd gekozen voor de volgende op
lossing: als de Japanner niet meer naar
de meisjes in Bangkok, Seoel of Manila
kon gaan, dan moesten die meisjes maar
naar Japan komen. Die simpele oplos
sing leidde een illegale vrouwenhandel in
die tot op de dag van vandaag voort
duurt.
De grote macht van de Yakuza springt
het meest in het oog wanneer het gaat
om de Japanse binnenlandse politiek.
Absolute toppunt op dit gebied waren de
banden tussen Yakuza-peetvader Yostuo
Kodama en de Japanse premier Kakuei
Tanaka die hun dramatische ontknop-
ping kregen in de Japanse afwikkeling
van het Lockheed-schandaal. Yoshio
Kodama was veruit de machtigste man
in het naoorlogse Japan. In Yakuza-ter-
men was hij de 'kuromaku', de man die
achter de schermen aan de touwtjes
trekt. Niet alleen bij de Yakuza had Ko
dama enorme invloed, ook binnen de Ja
panse regeringspartij Liberale Democra
tische Partij (LDP) was overal zijn
macht merkbaar.
De contacten tussen Lockheed en Ko
dama dateren van 1958. Kodama had
toen, als een van zijn vele activiteiten,
een public relations-bureau. Uitgerekend
dat bureau werd door Lockheed in de
arm genomen om in Japan een publici
teitscampagne voor lockheed op te zet
ten. Lockheed wilde aan Japan zijn F-
104 Starfighter verkopen. Nou beseften
ze bij Lockheed ook wel dat je in een
land als Japan geen vliegtuigen kunt ver
kopen als je niet de steun van een aantal
politici hebt en dus werd Kodama ver
zocht zijn invloed binnen de LDP aan te
wenden.
Kodama slaagde er zonder al te veel
moeite in de F-104 aan Japan te verko
pen. Lockheed was tevreden en hield
Kodama op de zwarte loonlijst.
Aan het eind van de jaren zestig moest
Lockheed opnieuw een beroep op Ko
dama doen. De Japanse burgerlucht
vaart stond namelijk voor de aanschaf
van een nieuwe vloot en er kwamen twee
type toestellen voor aanschaf in aanmer
king: de Boeing van McDonnell Douglas
en de Tristar van Lockheed. Kodama
kreeg van Lockheed de vrije hand én de
ruime financiële middelen om de Ja-
anse politiek zo te bewerken dat de
ristar gekozen zou worden.
E'
Ti
Premier Tanaka bleek een makkelijke
firooi. Lockheed kreeg zijn order en er
eek geen vuiltje aan de lucht. Totdat in
Amerika bij Lockheed bij het doorlich
ten van de boekhouding een aantal ge
heime posten ontdekt werd. Lockheed
had in twintig jaar tijd 12,6 miljoen dol
lar naar Japan gesluisd, geld dat blijk
baar was opgegaan aan het betalen van
steekpenningen. De onthullingen-machi
nerie begon te rollen en zowel Kodama
als Tanaka werden er het slachtoffer van.
De afwikkeling van het Lockheed-
schandaal was tevens het einde van een
Yakuza-tijdperk. Sindsdien is er nog wel
sprake van politieke verwikkelingen en
corruptie tot op het hoogste niveau,
maar de Yakuza heeft inmiddels andere
doelen.
Belangrijkste doel is de expansie naar
het buitenland. Her en der in Azië zijn
Yakuza-syndicaten actief die zich vooral
bezighouden met heroïnehandel en pros
titutie. De Yakuza-expansie richt zich te
genwoordig ook op de Verenigde Staten.
Hawaii wordt daarbij als springplank ge
bruikt. Net als elders probeert de
Yakuza op Hawaii vaste grond onder de
voeten te krijgen via de nachtclubs en de
bordelen en volgens de politie op Hawaii
is de Yakuza daar al aardig in geslaagd.
Volgende stap in de verovering van de
VS is Californië. Ook daar zijn al Ja
panse Yakuza-groepen actief en hun ac
tiviteiten strekken zich vooralsnog uit op
twee terreinen: heroïne en wapens. De
heroïne wordt door de Yakuza het land
binnengesmokkeld. De wapens, in Ame
rika makkelijk verkrijgbaar, gaan naar
Japan. Daar worden ze op de zwarte
markt met soms wel 1000 procent winst
worden verkocht.
In Japan zelf heeft zich intussen een
nieuwe generatie Yakuza-leden aange
diend. Die nieuwe gangsters hebben wei
nig meer op met de tradities van vroeger.
De waas van ridderlijkheid is ingeruild
voor duidelijkheid: kost wat kost geld
verdienen. Gevolg is dat de Japanse
Yakuza steeds geweldadiger wordt.
Vroeger was er nauwelijks sprake van
schermutselingen met de politie, tegen
woordig zijn schietpartijen bijna aan de
orde van de dag.
Vingertopjes worden er nauwelijks
meer geofferd, de nieuwe Japanse
Yakuza denkt eerst aan geld voor zich
zelf, het syndicaat komt op de tweede
plaats. Daarmee gaat een stuk folklore
verloren en dat is wellicht de redding
voor Japan. Want de enige manier om de
macht van de syndicaten te breken, lijkt
het breken van die syndicaten zelf
zijn. De Yakuza-leden van nu lijken daar
door hun ongekende egoïsme zelf voor te
gaan zorgen.
Dftvid E. Kaplan en Alec Dubro 'Yakuza, de onbe
kende Japanse onderwereld. Uitgeverij Veen, pdl"
ƒ36,90.
Hii
Door Tom Smeets
Toch zitten ze er in,
wart en Nat 'King'
singles die hij zelf he
Het Cocktail Trio bezi
wereld alleen van ons',
de (muziek)wereld er
als de wereld alleen va
Hinze zou zijn? Hij lacl
zouden er net zo veel
muziek zijn als er nu o
Ik heb er geen enkel pi
mee als de mensen heel
kig zijn met het Cockt
of de Zangeres Zonder
al is dat mijn muziek ni
het Nederlandse levens
ik nou niet echt wakker.
Waarvan wel? „Ik tx
breed in m'n belangs
Die ligt zo'n beetje tusse
en Miles Davis, om mat
twee uitersten te noen
ben ook erg voor Afrika;
vele Oosterse vormen v;
ziek. Dat probeer ik dan
m'n eigen muziek tot ui
laten komen."
Dat hij open staat voor i
den van andere contir
bewijst z'n meest recei
'Nazali'. Over zijn reden
een plaat te maken, ze
„Een daarvan is dat de n
op de hoogte moeten zij
wat je doet. Je doet h<
voor jezelf. Je legt een b<
ei. Er is natuurlijk oo
commerciële reden. Voor
in eerste instantie alleen
essentieel die muziek
plaat te krijgen waar il
bezig ben."
Hij geeft toe dat hij
makkelijk kan zeggen,
hij al zo lang in het v;
„Toen ik net twintig was,
ik op een plaat alles kwi;
ik kon. Je moest je totaal
maken. Een bepaald col
dat hoefde eigenlijk niet.
nu een plaat maak, is h<
éénrichting concept, waai
me de vrijheid behoud o
andere plaat iets totaal a
te doen. Dat kan honderd
cent verschillend zijn."
Z'n basis is het hebben va:
formule. „Als je het idee
dat die formule ook een
dere groep van het volk
bekoren, dan moet daar
gewerkt worden. Maar
niet zo dat ik een plaat
om nou te zeggen 'nou ga
brede groep van het volk
ren'. Dat heb ik nooit gec
anders was ik waarschij
nu nog bezig geweest mei
rok-platen. Er zijn er vei
mij gekomen die het he
geprobeerd. Ook met succe
is dus voor mij geen enkel
den om het zelf te doen."
Of het zou zo moeten zijl
iemand voor zo'n plaat 'on
tend veel geld' biedt. „Dar
Guido de Moor.
J
