Subsidie-affaire?
'Binnenbrand met rook'
'Parlement wenste alleen maar woningen, woningen'
Stn
Italië sti
mijnenv
WEERSTA
Halfjaarc
drukken
AMSTERDA
DE STEM EXTRA VRIJDAG 28 AUGUSTUS 1987
AANNEMER BOKX: 'POLITIEK NIET ALTIJD ZUIVERSTE BEDRIJFSTAK'
'BROKX moest opstap
pen omdat Van Aar-
denne te lang bleef zit
ten en Braks blijft zit
ten omdat Brokx te
vroeg wegging. Het kan
verkeren in politiek
Nederland. Als aanne
mer ben je dan al gauw
geneigd te denken: ge
lukkig heb ik van bou
wen meer verstand'.
Een uitspraak van de
bouwondernemer
drs. ing. C. Bokx die onder
streept dat het politieke be
drijf niet overal en altijd
met evenveel sympathie
wordt gevolgd.
Geen show
Sjoemeltent
-Ai
Snippertje
Inhalen
Terugtrekken
Hoogleraar J. Vis: 'Enquêtes
versterken aanzien pari e men
14 miljard voor woongelegenhi
TWEEDE KAMER LIET CONTROLES NAAR BOUWSUBSIDIES LINKS LIGGEN
Relativeert
Kwalijk
Verblind
BESTEM BUIJE
BONN (AP) - Het bf
sluit van de Westduitf
bondskanselier Kol
om onder voorwaarde
afstand te doen van
72 verouderde Pen
hing-raketten in
Bondsrepubliek is
grote weerstand gestu
van de Beierse coalitif
genoot CSU.
T47
Door Marcel van Lingen
en Louis van de Geijn
'Laat ik het zo zeggen: de poli
tiek is niet altijd de zuiverste
bedrijfstak van Nederland'.
Drs. Bokx is directeur van de
Schiedamse bouw- en vast
goedonderneming SSN, voor
zitter van de Nederlandse Ver
eniging van Bouwondernemers
en zo ook lid van het hoofdbe
stuur van het Algemeen Ver--
bond Bouwbedrijf (AVBB). Met
al die petten op gaat hij de ko
mende weken aandachtig de
verhoren volgen van de parle
mentaire enquête over de
bouwsubsidies. Een herhaling
van de 'RSV-show', stelt hij
vooraf vast, zit er niet in. „Als
ik De Vries (de voorzitter van
de enquêtecommissie, red.)
was, zou ik het erg rustig hou
den".
Toen in augustus van het vo
rig jaar de kranten uit het gre
tig lekkende Paleis van Justitie
in Maastricht wisten te melden
dat de overheid 'honderden
miljoenen' te veel subsidie had
besteed aan zogenaamde beleg
gerswoningen, ging er een ril
ling door de bouwwereld.
Weldra was er, ook al door
dat sommige kamerleden het
vuurtje mee opstookten, sprake
van een 'miljardenfraude'.
Achteraf beschouwt Bokx de
hele affaire als 'een binnen
brandje met veel rook'. Maar
staatssecretaris Brokx kon dat
vuurtje niet meer doven, ook
niet met de papierlawine uit
zijn archieven, waarmee hij het
parlement en de pers over
stelpte.
Ook een afstandelijke waarne
mer als prof. dr. ir. H. Priemus,
een Delf tse autoriteit op het ge
bied van volkshuisvesting,
kreeg in die dagen de indruk
dat de Kamer wat overhaast de
volgende parlementaire en
quête binnenstruikelde. Bang
voor vervelende gevolgen voor
de volkshuisvesting trachtte
hij onmiddellijk olie op de gol
ven te gooien. „Wie het beeld
voor ogen heeft van de volks
huisvesting als één grote sjoe
meltent, waar overheid en par
ticulieren elkaar de bal toespe
len, zal door de resultaten van
de parlementaire enquêtecom
missie worden teleurgesteld".
Bouwondernemer Bokx deed
in die eerste opwindende we-
„Het kwam en komt in de bouw wel degelijk voor dat een opdrachtgever een aannemer de
kans geeft 'wat in te halen' als hij zich eens op een project verkeken heeft". - fotoarchief de stem
ken, toen de indruk ontstond
dat hier een fraude in de over
treffende trap aan het licht
was gekomen, in zijn eigen
kring wat navraag. Dat er, on
der het motto: 'waar gehakt
wordt, vallen spaanders' hier
en daar eens wat gerommeld
werd, sloten hij en zijn collega's
niet uit. Maar honderden mil
joenen? Miljarden? „Dat kén
niet. Dat bestéét niet", luidde
de reactie.
Wat aannemer Bokx betreft
had de enquête nog voordat ze
begonnen was, al de eerste
schade opgeleverd voor de
volkshuisvesting: staatssecre
taris Gerrit Brokx moest, over
de rand geduwd door zijn poli
tieke vriend en CD A-fractielei
der Bert de Vries, het veld rui
men. „Voor de bouw is het jam
mer dat hij er niet meer bij is.
Hoewel ik hoor dat zijn opvol
ger Heerma het ook goed doet.
Brokx wist waar hij het over
had. En hij had oog voor alle
belangen die hier in het spel
zijn".
De beleggers vormen ook zo'n
belanghebbende partij. Pen
sioenfondsen en verzekerings
maatschappijen zoeken een
renderende bestemming voor
de vele miljarden die jaarlijks
aan premies binnenstromen.
Hun doelstelling is de uitkering
van verzekerden veilig te stel
len. In het geval van pensioen
fondsen komt daar het streven
bij, de uitkering zo waardevast
mogelijk te houden, dus aange
past voor prijsstijgingen.
Het grootste deel van de re
serves van deze zogenaamde
institutionele beleggers ligt
vast in leningen, voornamelijk
aan de staat. Het ambtenaren-
pensioenfonds ABP, dat eind
1985 121,6 miljard belegde en
daarmee het grootste fonds is
in Nederland, had bijna de
helft daarvan gestoken in
staatsleningen. Nauwelijks
meer dan zes procent van het
ABP-kapitaal is belegd in on
roerend goed. Meestal gaat het
om grote kantoorgebouwen en
winkelcentra. Het is verhou
dingsgewijs niet meer dan een
snippertje van al die pensioen-
guldens dat naar de woning
bouw wordt geleid Vijf of zes
van elke honderd woningen in
Nederland is betaald door pen
sioenfondsen of verzekeraars.
En één daarvan is van het
ABP.
Voor de beleggers is de wo
ningbouw in Nederland dus
weinig meer dan een randver
schijnsel en slechts één van de
vele manieren om het geld
voordelig weg te zetten. In de
afgelopen twintig jaar heeft de
overheid dan ook af en toe flink
moeten soebatten om de beleg
gers zo ver te krijgen dat ze in
de woningbouw bleven. Hun
bijdrage was nodig om het
jaarlijkse bouwprogramma,
qua aantal en kwaliteit, com
pleet te maken.
Zo'n situatie deed zich onder
meer aan het eind van de jaren
zeventig voor. In 1975 trokken
de beleggers zich massaal terug
van de woningmarkt omdat ze
geen trek hadden mee te doen
onder de nieuwe voorwaarden
van het toenmalige kabinet-
Den Uyl en staatssecretaris
Van Dam (nu Vara-voorzitter).
Het rendement was onvoldoen
de, ze zaten er te lang aan vast
en de langdurige binding met
de overheid sprak hen evenmin
aan.
In 1972 bouwden zij nog ruim
35.000 huizen, éénvijfde van de
totale jaarproduktie. In 1977
waren dat er nog maar 5200, of
wel vijf procent vanaf de totale
nieuwbouw.
De Raad voor Onroerende
Zaken, het 'platform' van de
beleggers in Den Haag, liet er
geen twijfel over bestaan: „Als
de huidige regeling gehand
haafd blijft, zullen de beleggers
niet meer direct in de woning
markt investeren".
In de tijd dat de woningmarkt
bloeide en de koopsector het te
rugvallen van de nieuwbouw
in huurwoningen goed maakte,
„Gerrit Brokx (oud-staats
secretaris Volkshuisvesting)
moet opstappen omdat Van
Aardenne te lang bleef zitten
en Braks blijft zitten omdat
Brokx te vroeg wegging".
- foto anp
was met deze afzijdigheid van
de beleggers te leven. Maar
toen de huizenprijzen vanaf
1978 inzakten, kwam het hand
haven van een flinke bouw-
stroom onmiddellijk in gevaar.
Het inmiddels aangetreden
kabinet-Van Agt en staatsse
cretaris Brokx zochten, onder
druk van het parlement, een
uitweg. De regelingen werden
aangepast en het rendement
voor de beleggers verhoogd.
Eén van de gevolgen, die pas
later in het licht van de fraude-
verhalen terdege werden ge
zien, was dat in de nieuwe re
geling de subsidie voor de be
legger hoger werd naarmate de
bouwkosten stijgen. In de oude
regeling was dat andersom:
hogere stichtingkosten hadden
een lagere subsidie tot gevolg.
Dat was de kat op het spek
binden, hebben waarnemers
achteraf moeten vaststellen.
Want zo'n mechanisme leidt er
gemakkelijk toe dat rond be
paalde subsidiegrenzen de
stichtingskosten worden opge
voerd. Dat zou één van de ver
klaringen kunnen zijn voor de
kwaliteitsverschillen die het
Nederlands Verbond van
Huurders meent te hebben ge
vonden. Een huis van 145.000
kan op die manier best eens be
ter blijken te zijn dan een huis
van 155.000.
Is dat fraude? Bouwonder
nemer Bokx vindt dat niet zo
eenvoudig. „Wat is de kostpijs
van een huis? Als ik voor
iemand een huis van een ton
bouw en er komt een tweede bij
die hetzelfde huis voor 97 mille
wil? De uitvoerder loopt daar
toch al, de keet staat er toch en
telefoon, water en stroom zijn
er ook. Dus ik kan het wel wat
goedkoper doen. Heeft nummer
één dan drie mille te veel be
taald?. DE kostprijs bestaat
niet".
Er is veel gepraat en geschre
ven over het schuiven met kos
ten in de woningbouw, al naar
gelang het beter zou uitkomen
met de subidies. In de combina
tie van woningen met een win
kelcentrum bijvoorbeeld, is de
toerekening van allerlei kosten
voor uitleg vatbaar. Beleggers
hebben dat balletje overigens
in het verleden wel eens terug
gekaatst. In tal van gemeenten
zijn betaalbare woningwetwo
ningen gebouwd alleen doordat
de grondkosten voor een deel
zijn afgewenteld op het 'gouden
randje' van het bestemmings
plan, de premiehuur- en vrije
sector. Fraude?
Toen in 1982 een hoge ambte
naar in Rotterdam vaststelde
dat een complex premiehuur
woningen van het ABP in de
wijk Heydnahof wat hem be
treft een paar miljoen te duur
was uitgevallen, wekte de
toenmalige directeur beleggin
gen Masson van het pensioen
fonds de indruk dat hij nog iets
had goed te maken met de aan
nemer. Omdat rond Masson de
geur van steekpenningen hing,
is snel verondersteld dat de
slagroom op dit project voor
hem en zijn vrienden was be
stemd.
Het kwam en komt in de bouw
echter wel degelijk voor dat
een opdrachtgever een aanne
mer de kans geeft wat in te ha
len als hij zich eens op een pro
ject heeft verkeken. Bouwon
dernemer Bokx gelooft niet dat
dit de laatste jaren, met de zeer
scherpe concurrentie in de
bouw, nog veel is gebeurd. „En
als alle stroppen nog zouden
moeten worden gecompen
seerd..."
Bokx hoopt dat de parlemen
taire enquête ertoe zal bijdra
gen dat er flink gekapt wordt
in het woud van regelingen
waarmee de bouw te maken
heeft. Hij heeft er 83 geturfd.
De tijd is volgens hem niet
meer ver dat een ondernemer
een subsidioloog nodig heeft, en
een computer, om de voordelig
ste subsidieroute uit te stippe
len. „We moeten eigenlijk een
ministerie van 'de-wetgeving'
hebben. Iedereen bedenkt
nieuwe wetten maar niemand
houdt zich bezig met ze af te
schaffen".
De tijd is volgens Bokx rijp
voor de overheid om zich lang
zamerhand voorzichtig terug te
trekken uit de woningbouw.
„De woningnood is, in getallen
gemeten, nu wel ongeveer op
gelost. En als het over kwaliteit
gaat: daarin heeft deze bezui
nigende overheid niet altijd een
gelukkige hand".
Het opentrekken van extra
blikken accountants of sociale
controleurs zal een steeds meer
regelend optredende overheid
volgens Bokx niet helpen. Zijn
vurige wens: een beperkt aan
tal doorzichtige en hanteerbare
regels.
WIE HOOPT dat koppen gaan rollen na de parle
mentaire enquête inzake bouwfraude, die op j
augustus begint, zal waarschijnlijk bedrogen uitko
men.
Sinds de grondwetswijzi
ging van 1848, toen het
recht van enquête in het
Nederlandse staatsbestel
werd geïntroduceerd, is het
tien keer voorgekomen dat
de Kamer zijn toevlucht
nam tot het zwaarste
machtsmiddel dat haar ter
beschikking staat, maar
slechts één bewindsman
heeft ooit in verband met
een enquête het veld behoe
ven te ruimen, uitgezon
derd uiteraard staatsecre
taris Brokx aan de voor
avond van enquête naar de
bouwfraude.
Dat lot was voorbehou
den aan mr F.J. Kranen
burg, staatssecretaris van
Oorlog in het laatste kabi-
net-Drees, die in 1958 zijn
nek brak over de 'helmen
affaire'. Hij had, zo bleek,
de staatsveiligheid te grab
bel gegooid door zich een
partij inferieure helmen en
gasmaskers in zijn maag te
laten splitsen, die bij het
minste en geringste uiteen
vielen. De miskoop maakte
een abrupt einde aan zijn
loopbaan, en tot een werke
lijke enquête kwam het niet
eens; de Kamer vond een
gewoon onderzoek voldoen
de.
Dat er hier te lande zo
zelden politieke consequen
ties uit schandalen worden
getrokken is volgens prof.
J.J. Vis, hoogleraar staats
recht aan de Universiteit
van Groningen, niet zo ver
wonderlijk als het lijkt. „Je
moet", vertelt hij in zijn
werkkamer in de juridische
faculteit, „daar vooral niet
uit afleiden dat een parle
mentaire enquête een was
sen neus zou zijn die alleen
maar geld en tijd kost en
geen tastbare resultaten
oplevert. Niets is minder
waar. De RSV-enquête bij
voorbeeld heeft een poli
tieke klimaatsverandering
van formaat opgeleverd,
wordt niet meer klakkeloos
geld gepompt in de werkg«.
legenheid; de WIR is in d
cussie; iedereen duikt in
kasboeken van ministerie;
op zoek naar ongerechtig.
heden. Bovendien is htt
aanzien van het parlemeni
erdoor versterkt, en
juich ik toe. Het is goed als
de Kamer de wind eronder
houdt bij de ambtenarei
door af en toe zn tanden t
laten zien: dat werkt pre.
ventief".
Ook het vermogen
een enquête-commissie in.
formatie te vergaren
nergens anders voorhanden
is moet niet worden onder
schat vertelt mr J. Ei
wetenschappelijke mede
werker staatsrecht aan
Groningse universiteit:
de RSV-enquête bleek
de regering jarenlang sub
sidies had verstrekt zonder
te weten wat ermee gebeur
de: de Algemene Rekenka
mer heeft nu eenmaal
inzage in de boeken van hel
bedrijfsleven. De commis
sie kon die gegevens boven
water krijgen, omdat ze ge
tuigen onder ede mag ho
ren, en de beschikking heeft
over dwangmiddelen
gijzeling.
Bovendien is er opmer
kelijk graaf- en speurweri
verricht: bij RSV had
niet te maken met een paar
mensen die alles wisten
dat verzwegen; niemam
had een overzicht van
hele legpuzzel. Zo bleek
wel degelijk een rapportt
bestaan waarin de totalt
subsidie-administratie war
bijgehouden. Maar da
kwam pas dankzij ha
vooronderzoek voor de
quête uit een kluis tevoor
schijn. Nee, parlementaiii
enquêtes hebben wel i
lijk zin". (ANP)
'BEVORDERING van voldoende woongelegenheid
voorwerp van zorg voor de overheid'.
Zo staat de rechtvaardiging van de bemoeienis van de
met volkshuisvesting in de Grondwet. Wat de uitwerking van
opdracht kost, staat in de begroting van het ministerie van VcJ
huisvesting: in 1987 is voor dit 'voorwerp van zorg' een som
14,1 miljard nodig.
Deze miljarden vloeien langs verschillende banen naar de
ningmarkt: 5,3 miljard gaat naar zogenaamde objectsubsi
voor nieuwbouw en verbetering van huurwoningen. Aan won
wetleningen besteedt het ministerie ƒ4,5 miljard. De indivii
huursubsidie vergt 1,4 miljard, premies voor koophuizen
miljard en het fonds voor stadsvernieuwing 0,9 miljard.
Veel van deze uitgaven hebben te maken met het verleden
zijn verplichtingen die voortvloeien uit regelingen die soms
looptijd van vijftig jaar hebben.
Wat de ambtenaren, aangestuurd door de bewindslieden
doen om aan de wensen van de altijd zuinige minister van Fii
ciën tegemoet te komen is: schuiven.
Onder meer daardoor is, volgens bestuurskunde speen
drs. J. Conijn van de Technische Universiteit Delft, de t
van het ministerie van VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijk!
dening en Milieu) het toppunt van ondoorzichtigheid. Dezel*!
ting, zegt hij, is een ingewikkelde puzzel waar, deels als ge
van opzet, niemand meer wijs uit wordt.
Misschien brengt de parlementaire enquêtecommissie lid
deze duisternis?
Oud-staatssecretaris Mar
cel van Dam (Volkshuisves
ting): „Brokx zwicht voor
chantage van beleggers".
Door Louis van de Geijn
en Marcel van Lingen
DE HUIDIGE staatssecre
taris van Volkshuisvesting,
E. Heerma, had eind vorig
jaar amper tijd om het
overhaast uitgeruimde kan
toor van zijn afgezette voor
ganger Brokx rustig te be
kijken.
Voor de deur van zijn werkka
mer verdrong zich een aantal
ambtenaren die popelden om
de nieuweling de hand te druk
ken en een korte rondleiding
door het 'bouwdepartement' te
verzorgen Heerma liet zich
meeslepen en vertelde maan
den later dat de ambtenaren
hem voortdurend duidelijk
maakten dat ze er maar voor
één ding waren: bouwen.
„Bij de kennismakingsronde
die ik heb gemaakt, kreeg ik
van iedereen te horen: staats
secretaris U moet bouwen,
bouwen, bouwen. De werkge
vers, de vakbonden en vele an
deren hebben er belang bij als
er zoveel mogelijk gebouwd
wordt," zo vertelde Heerma la
ter in een interview.
Heerma vergat mee te delen
dat er nog een andere partij
was die groot belang heeft bij
een indrukwekkend jaarlijks
bouwcijfer: de Tweede Kamer.
Tussen 1968 en 1986, de pe
riode waarin de aanstaande
bouwenquête zoekt naar
fraude met bouwsubsidies,
heeft de Tweede Kamer er geen
enkele keer op gehamerd dat
beleggers gecontroleerd moes
ten worden of honderden mil
joenen guldens subsidie terecht
verleend waren.
Niemand drong aan op een
nauwgezette controle. Vanaf de
zestiger jaren draaiden de le
vendige debatten over de wo
ningbouw in de Tweede Kamer
alleen maar om het aantal wo
ningen. Een ambtenaar van het
ministerie van Volkshuisves
ting zegt daarover: „Alle ver
antwoordelijke ministers en
staatssecretarisssen werd in
debatten over de volkshuisves
ting het vuur na aan de sche
nen gelegd. En het ging in al
die jaren bijna alleen om aan
tallen woningen. De politiek
legde vaak een moordend
schema vast van het aantal te
bouwen woningen. Over con
trole op subsidies werd niet ge
rept. Dat kwam bij geen enkel
kamerlid op. Het parlement
wenste alleen maar woningen,
woningen en nog eens wonin
gen."
Een voormaling hoofdinge
nieur van het ministerie van
Volkshuisvesting, Wieringa,
bevestigde dat onlangs. Hij re
lativeert de soepelheid van de
achtereenvolgende bewindslie
den. Zij hadden wellicht wat
sluitender afspraken met de
beleggers over de subsidies
moeten maken, maar dat heeft
de Tweede kamer nooit zo veel
kunnen schelen, aldus Wierin
ga. Hij verbaast zich dan ook
over Tweede Kamerleden die
bij de woorden 'fraude' en 'be
windsman' nu moord en brand
schreeuwen.
„Het is naar mijn mening
nogal onduidelijk en onlogisch
dat leden van de Tweede Ka
mer zich pas kortgeleden zo
druk hebben gemaakt over
vermeende frauduleuze hande
lingen van beleggers door het
opgeven van onjuiste stich
tingskosten. Het was immers al
tientallen jaren mogelijk om
verschrijvingen te plegen bij
het opgeven van die stichtings-
kosten.De kamerleden werden
door de minister of staatssecre
taris van Volkshuisvesting op
de hoogte gehouden van alle
nieuwe regelingen en richtlij
nen, die door de deskundigen in
de Kamer konden worden be
oordeeld," aldus de hoofdinge
nieur. Hij vindt dat kamerle
den wel degelijk de mogelijk
heid hadden in te grijpen bij de
overeenkomsten die bewinds
lieden met beleggers afsloten.
„Als de Tweede Kamer op
korte termijn regelingen of
wijzigingen wenste, was het
heel goed mogelijk dat als ge
volg van de geboden haast de
regelingen niet goed op elkaar
werden afgestemd, of hiaten
bevatten. Met alle mogelijke
gevolgen van dien. Zo mogelijk
nog kwalijker was het als on
der druk van de politiek be
staande regelingen op een ze
ker moment 'soepeler' moesten
worden geïnterpreteerd," aldus
Wieringa in een vraaggesprek.
Een deel van de kamerleden die
vanaf de jaren zeventig de mi
„Tussen 1968 en 1986, de periode waarin de bouwenquête
zoekt naar fraude met bouwsubsidies, heeft de Tweede Ka
mer er geen enkele keer op gehamerd dat beleggers gecon
troleerd moeten worden of subsidies wel terecht verleend
zijn". foto archief de stem
nisters en staatssecretarissen
achtervolgden met bouwpro
gramma's zit nu nog steeds in
de Tweede Kamer. Het WD-
kamerlid De Beer houdt zich
nog steeds met volkshuisves
ting bezig. De PvdA-er Kom
brink is er nog en de huidige
CDA-woordvoerder Wolters
heeft pas de afgelopen jaren de
fakkel overgenomen. Daarvoor
waren Tolman (CHU), Corne-
lissen (KVP), Schol ten (CDA)
en Dijkman (CDA) partij-
woordvoerder.
Tussen 1973 en 1977 was mi
nister Gruyters (D66) minister
van Volkshuisvesting, geassis
teerd door zijn staatssecreta
rissen Van Dam (nu Vara-
voorzitter) en Schaefer (ex-
wethouder en nu weer PvdA-
kamerlid).
De van zijn zetel verdreven
staatssecretaris Brokx heeft na
de coup van 'zijn' CDA-fractie-
voorzitter De Vries geen kans
onbenut gelaten om aan te to
nen dat de woningbouwpro
gramma's slechts gehaald kon
den worden als de beleggers
met vette kluiven naar de
bouwsteigers gelokt werden.
Hij werd daarin stilzwijgend
gesteund door de WD en het
CDA. De PvdA is er nooit voor
stander van geweest, maar ha
merde hard op het hoofd van de
bewindslieden als de woning
bouwprogramma's niet ge
haald werden.
In januari 1970 eiste het
toenmalig PvdA-kamerlid Van
den Doel het vertrek van mi
nister Udink (CHU), de voor
ganger van Gruyters, omdat de
minister enkele duizenden wo
ningen achter lag op het bouw
programma.
De volkhuisvestingsdebatten in
1974 werden vooral gedomi
neerd door onheilstijdingen,
waaruit bleek dat de bouwpro-
duktie niet aan de verwachtin
gen voldeed. Het aantal ge
bouwde woningen daalde tot
ongenoegen van de Tweede
Kamer stapsgewijs van 140.000
naar net nog 100.000.
Het toenmalig lid van de op
positie, de WD-er De Beer,
sneerde richting het kabinet
Den Uyl dat haar bouwbeleid
leek op 'iemand die met een
blinddoek om strompelend
over obstakels zijn weg zoekt'.
De ARP-er en latere CDA-
dissident Scholten gaf D66-mi-
nister Gruyters flinke vegen
uit de pan toen het bouwpro
gramma weer eens te wensen
overliet. „Het is me het keer-
puntje wel geworden. Nog
nooit is er aan de bouw een
grotere opzaniker verkocht als
onder deze minister en zijn
twee staatssecretarissen," al
dus een felle Scholten.
In die politieke sfeer en de
steeds maar groter wordende
druk vanuit de Tweede Kamer
om steeds maar weer woningen
uit de grond te stampen, werd
de regering recht in de armen
van de beleggers gedreven.
CDA en WD eisten van de
regering in 1976 opheldering
over het feit dat beleggers het
Haagse ministerie meden als de
pest. Achteraf bleek ook dat de
beleggers zich tot ongeveer 1980
afzijdig hielden van de vader
landse woningbouw.
Inmiddels was de CDA-er
Brokx staatssecretaris Volks
huisvesting geworden. Hij
stond voor het blok. Er was te
weinig geld om grote aantallen
woningen te bouwen. Hij kon
onmogelijk aan de wens van de
Tweede Kamer om meer wo
ningwetwoningen te bouwen,
voldoen.
Brokx stapte op de beleggers
af, en vindt dat tot op de dag
van vandaag de enig juiste be
slissing. Hij deelde de Tweede
Kamer mee dat hij onderhan
delde met grote beleggers zoals
ABP en Nationale Nederlan
den. De staatssecretaris zei
ronduit dat hij aan enkele van
hun voorwaarden wilde vol
doen. Een van die voorwaarden
was dat hij de beleggers een
procent extra rendement be
loofde.
Zijn tegenspeler en ex-
staatssecretaris Van Dam
(PvdA) had er geen goed woord
voor over. „Het kabinet Den
Uyl is voortdurend op de rand
van chantage door de beleggers
benaderd. Wij zijn daar nooit
voor gezwicht. Ik neem het de
staatssecretaris bijzonder
kwalijk dat hij er wel voor
buigt. De beleggers kunnen
rustig achterover leunen en het
volle pond vlees vragen, want
de staatssecretaris heeft geen
ander alternatief dan hun tege
moet te komen," aldus Van
Dam.
Belangrijker was echter dat
een meerderheid van de
Tweede Kamer, met CDA en
WD als zwaargewichten, ak
koord ging met Brokx' keuze,
omdat zo het woningbouwpro
gramma gehaald werd. De kri
tiek van de PvdA richtte zich
alléén op de enorme bedragen
die Brokx over had om de be-
Staatssecretaris van W
huisvesting E. Heerma
FOTOGERW
leggers naar zich toe te lo
In het debat liet ook de t
zich met geen woord uit
het gevaar dat er verte'
zat aan de soepeler ho«
van Brokx richting belegt
Tijdens de aanstaande
mentaire enquête naa'
fraude met bouwsubsidies
len de ex-ministers en s'"
secretarissen grondig ai
tand gevoeld worden. Zij
ten uitleggen waarom de
trole op de bouwsubsidies
bleef. Wellicht blijkt dan<*
helemaal geen controle
Het voert te ver om die sc
ook voor de volle honder»
cent bij de Tweede kan*
leggen. De regering is tens
verantwoordelijk voor V
leid. Een van de hoofs';
van de Tweede Kamer is*
het controleren van d<U
ring. En daar heeft de
Kamer steken laten J*
Verblind door de polity
electoraal interessante P
cijfers.
Partijvoorzitter Straui
verweet Kohl donderdag
harde bewoordingen
hij zijn beslissing heeft g<
nomen zonder enig overlie
met de CSU.
d<
Een andere CSU-voorma
Theo Waigel, ging nog verdi
en verklaarde dat de Beier:
zusterpartij van Kohls CD
zich niet eens aan het rakettei
besluit gebonden zal achte
Minister van Buitenlandse Zi
ken Genscher reageerde op h
standpunt van Waigel met
verklaring dat het besluit va
Kohl om de 72 Pershing-1A rf
ketten op te doeken wannet
een INF-verdrag een feit is ee
logisch vervolg is op eerdei
standpunten van de bondsrege
ring hierover.
In een communiqué in Müi
chen liet Strauss weten dat h
het op prijs stelt wanneer Kol
leiderskwaliteiten ten besi
geeft, maar dat hij dat w<
moet doen op het juiste mc
ment, bij het juiste onderwer
en in overleg met de CSU. Oo
Strauss gaf aan dat hij de vei
antwoordelijkheid voor de bf
slissing geheel bij Kohl leg
Buiten het gebrek aan overle
gaf hij daarvoor als reden aa
dat hij met de Russen ook al
spraken had willen maken ove
andere dan de INF-wapens.
ROME (RTR) - Het It£
liaanse kabinet is het dor
derdag erover eens gewoi
den om mijnenvegers nar
de Perzische Golf te sture
als Iran en Irak geen gehot
geven aan de oproep van c
Verenigde Naties tot ee
staakt-het-vuren te komen
Volgens minister van defens
Zanone zou het sturen van mi
nenvegers 'een kwestie va
weken of dagen' kunnen zij
terwijl minister van buiter
landse zaken Andreotti zei d;
de regering, gezien het feit d;
EK»™™"
AMSTERDAM (ANP) - De halfjaarci
fers van verschillende bedrijven zi;
donderdag op de Amsterdamse effe<
tenbeurs over het algemeen slecht on
vangen, waarbij Amev het meest
het oog sprong. Deze verzekeraar, d
een daling van de halljaarwinst moe
melden, kelderde 7,60 naar 63,20.
Ook bij Aegon was de winst lag<
en dat resulteerde in een koersdalir
van 3,10 op 96,90. Nationale Nede
landen, die de dag tevoren volgens ve
wachting een lichte winststijging na«
buiten bracht, daalde niettemin ƒ1;
naar 79,30.
De halfjaarcijfers van Nijverda
ten Cate die wel een hogere nettx
winst kon laten zien, maar dan afg<
^en van een buitengewone bate in c
vergelijkbare periode vorig jaar, ste
den de beurs hevig teleur. Nijverd
sloot op 114, wat een verlies bet*
bende van ƒ9,80. Ook Wessanen
Pakhoed, die wel winststij ginge
meldden, vermochten niet het beur£
Klimaat te verbeteren. Wessanen sloc
J 3,30 lager op 90,20 en Pakhoed zakt
J 1.50 naar 86,50.
Er waren maar weinig fondsen dl
het slechte beurs klimaat wisten t
ontkomen. Tot die weinige behoorc
Koninklijke Olie, die 1 in herstel wa
°P 277,50. Unilever moest 1,50 teru
jaar ƒ143,50, KLM verloor 1,30 o
J 54, Akzo werd 2,30 lager verhandel
°P J 175 en ook Philips en Hoogover
gakten onder het niveau van de vorig
dag.
Zwak lagen voorts Heineken
«rolsch, die respectievelijk 4^
7»
antonius
7% antonius
^ngr.o.Lv.
J* gasthuis
°v« gasthuis
gasthuis
gasthuis
nooghuys
IVt
2* Protz.hs
»ProU.hs
Protz.hs
aeneas
(oostb.)
(oostb.)
lourdes
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(het)
klokkenberg
liduina
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)