Kritische Dylanfans vullen biograaf Robert Shelton aan i Ontspannend nazomeren met een koffer vol boeken 1 50 Idealen en bittere herinneringen aan Bob Dylan ANDIA VRIESKAST HE STEM EXTRA OP WOENSDAG WOENSDAG 26 AUGUSTUS 1987 DNS VGE PRIJS UNG 552 399 4ECHT 5004 499 >S AVM 704 699 »S AVM 710 849 IOSCH 1000 TOEREN AAT (V637) GRATIS (w.w. 98,-) BEKEND MERK Eigenaardig FELMODEL KOELKAST Verhelderend Privacy 'ALL ACROSS THE TELEGRAPH' ONTHULLEND NASLAGWERK Motorongeluk MIELE STOFZUIGER Visioenen JOAN BAEZ SCHREEF HAAR MEMOIRES: 'AND A VOICE TO SING WITH' Sara Ruzie A61 T47 Door Leo Nierse ■\LL Across The Telegraph a Bob Dylan Handbook' is na Robert Sheltons 'No Di- tection Home' het tweede biografische werk dat dit jaar over Bob Dylan ver fijnt. De Britse publicist jlichael Gray, doctor in de •ngelsaksische letteren en [en van Europa's meest ooraanstaande Dylanken- jers, bundelde voor deze uitgave een groot aantal ar tikelen die de afgelopen acht jaar verschenen zijn in bet Britse tijdschrift 'The Telegraph'. Deze kwartaaluitgave bevat uitsluitend aan Bob Dylan ge jijde artikelen. Uitvoerige, zo niet breedvoerige essays taarin Britse en Amerikaanse hoogleraren Dylans songtek sten uiteen rafelen en interpre teren. Daarnaast bevat The Te legraph journalistieke recon structies van belangrijke pe rioden uit Dylans leven, als mede interviews met muzikan ten, literatoren en cineasten met wie Dylan kortere of lan- tijd heeft samengewerkt. Redacteur van The Tele graph is John Bauldie, die Mi- jiael Gray terzijde heeft ge staan bij het bundelen van de informatieve artikelen iit dit fanzine- voor-intellec tuelen. Resultaat van beider inspanning is een driehon- lerd pagina's tellend na slagwerk, dat enkele weken geleden door de Londense uitgeverij Sidgwick Jack son op de markt is gebracht. 5u vormen de Dylan-/rea/cs sen eigenaardig volkje. Het lanatisme waarmee zij hun rerzamelingen trachten uit Ie breiden, hebben zij onge twijfeld gemeen met de geobsedeerde fans van an dere artiesten. Daarentegen ontbreekt bij hen de onge- tompliceerde verering die doorsnee fan voor zijn idool opbrengt. Kritisch van instelling onderwerpen zij letterlijk ieder onderdeel van Dylans uitgebreide suvre steeds maar weer op nieuw aan uitputtende ana- en loodzware close-rea- ding. In de ogen van zijn tans hebben Dylans vaak mysterieuze teksten de sta tus van het Evangelie. Dat wordt nagevlooid op verbor en betekenissen en gelijk bijbelteksten opgenomen in het gezamenlijke vocabulai re, En waar een evangelie is, bar zijn ook schriftgeleer- len. Zij zijn het die hun ver togen publiceren in de eli- 140 liter LITER ITON-PHILIPS bliceerd wil zien, daar schrijft de onderdanige Shelton ook niet over. The Telegraph dus juist wel. Bovendien zijn de fans bij The Telegraph kriti scher ten opzichte van hun idool dan de objectiever geachte biograaf. Om nog even terug te komen op die schriftgeleerden: hun bijna potsierlijke zwaartillendheid betekent nu ook weer niet, dat de in 'Across The Telegraph' opgenomen essays zonder be lang zouden zijn. Allereerst ge ven zij de buitenstaander een aardig beeld van een apart soort fan. En dan b.v. een arti kel over de vaak subtiele ver schillen tussen Amerikaans en Brits Engels en de wijze waarop Dylan daarvan soms handig gebruik maakt. Dat is zeer verhelderend en moet ook voor bv. niet 'Dylanofiele' stu denten Engels ruim de moeite waard zijn. Zo ook een verhan deling over de invloed van Dy lans Amerikaanse 'bewustzijn' op diens idealen en zienswijzen en daarmee op zijn teksten. Bob Dylan foto cbs taire, aan beide zijden van de oceaan gelezen Tele graph. De bundel All Across The Tele graph is representatief voor de sfeer van het blad en dat is niet altijd even gunstig voor de leesbaarheid. Gelukkig worden de uitputtende tekstinterpreta ties gelijkmatig afgewisseld met interviews en biografische reconstructies. Met name die laatste zijn een stuk toeganke lijker geschreven. Het mate riaal is grotendeels ontleend aan een enorm aantal interna tionale tijdschriftverhalen en boeken. De meeste daarvan zullen de doorgewinterde Dy lanfans in de loop der jaren niet ontgaan zijn. Maar dat is slechts een kleine groep lezers en wie van hen is er dan nog compleet op de hoogte? Die re constructies leveren soms al leraardigste anekdoten op. Vooral het hoofdstuk over Dy lans werkrelatie met Holly- wood-regisseur Sam Peckin- pah (in wiens film 'Pat Garrett Billy The Kid' hij acteerde en musiceerde) is -ondanks een groot aantal bekende passages een klein juweel. Informatief, inzichtelijk en bij tijden amusant zijn ook de in terviews met leden van Dylans artistieke relatiekring. Van dichter en vriend Allen Gins berg vernemen we bv. dat Bob Dylan zichzelf al sinds zeven jaar niet meer als een torn- again Christian' beschouwt en gedraagt. Ook al is een Godsbesef de kleine joodse rockpoëet nog altijd niet vreemd. Met smaak her haalt Ginsberg (overtuigd boeddhist) een theologische gedachtenwisseling met zijn vriend. Dylan vraagt op een gegeven moment: „Allen, lig jij soms met God overhoop?" Ginsberg: „Ik heb de goede man nog nooit ontmoet". Dylan concludeert: „Dan lig jij dus met God overhoop". Waarop Ginsberg: „Nou, ik ben anders niet begonnen". Opvallend bij de keuze van de reconstructies en interviews is, dat het perioden en voorvallen uit Dylans leven betreffen die tot op heden niet of slechts heel terloops in de paar belangrijke biografieën uit de doeken zijn gedaan. Zoals de details rond Dylans befaamde motoronge luk uit 1966 (waarbij hij zeker DDIA JZER ntech IJZER type 250 niet levensgevaarlijk gewond raakte, maar er wel een alibi in vond om zich aan een aantal verplichtingen te onttrekken), zijn relatie met popart-kunste naar Andy Warhol, zijn vriendschap met Warhol-pro- tégé Edie Sedgwick en de sa menwerking met verschillende cineasten. Over film gespro ken: Dylan verwerkte in de songteksten van de lp 'Empire Burlesque' ('85) liefst acht Humphrey Bogart-citaten, zij het zonder bronvermelding. Ook dit soort weeljes geeft The Telegraph door. Gesteld kan worden dat 'All Across The Telegraph' enkele overduidelijke hiaten opvult in het genoemde 'No Direction Home' van Dylans meest 'ge zagsgetrouwe' biograaf, Robert Shelton. Wat Dylan niet gepu- Of het blad - en daarmee de bundel - recht doet aan Dylans eigen opvattingen m.b.t. zijn artistieke en persoonlijke vrij heid is nauwelijks de vraag. Het achtervolgde idool heeft menigmaal verklaard niet ge diend te zijn van lieden die aan de hand van zijn oeuvre in zijn geest proberen te wroeten. En die alles in het werk stellen om zijn kluizen vol met honderden niet uitgebrachte songs te plunderen. 'Stupid, mislea ding jerks' noemde hij hen nog onlangs. Waarop een der Telegraph-auteurs zich - heel typerend - afvroeg of Dylan hén misschien be doelde toen hij op zijn een na jongste lp zong over de 'Bloodhounds of London'. "Samenvattend bevat 'All Across The Telegraph' een hoop aanvullend biografisch materiaal. Niet in een door lopend verhaal verteld, maar in afgeronde frag menten. Daarbij wordt de chronologie van Dylans car rière getrouw gevolgd, tot en met de eerste maanden van dit jaar. De informatie is beurtelings inhoudelijk (songs) en feitelijk (biogra fie), loodzwaar en luchtig, met een inhoud die niet uit sluitend voor Dylan-o-fie- len interessant is. Michael Gray: 'All Aross The Telegraph'. XJitg. Sidgwick and Jackson, Londen. Winkelpriji in Nederland plm. 45,- OPENINGSPRIJS Boor Henk Egbers IN de hoek van mijn kamer ligt ten stapel boeken, die ik er neer- ;elegd heb met de opmerking Voor de vakantie'. Gezien de va- antiespreiding kiezen veel men sen voor de nazomer om er nog op fl te trekken. Daarom haal ik ze nu uit. Mogelijk zitten er tips Maar weinig mensen zijn in staat hun tad mee op vakantie te nemen. Veem daarom mee 'Hondse verha len' een bundel met prachtige verha len, die u mogelijk ook stof tot bezin- tag geven over uw eigen relatie met w hond. De twintig verhalen, ge lokt uit andere boeken, zijn geschre- tt door auteurs als Louis Paul Boon, 'in Cremer, Herman Pieter de Boer, Kousbroek, Carmiggelt, Midas Akkers, Jan Hanlo etc. Avontuurlijke en roerende histo- ietjes met zinsnedes als: 'Overal "aar mensen bijeen zijn praten en tateren ze, om het hardst klessebes- wie de beurt krijgt, de boventoon ®rt. Als de eigen stem maar wordt taoord. De inhoud doet er weinig toe. )f misschien toch ook wel. Wie goed tatert hoort in het geklets hetzelfde ht de hond aan zijn lantaarnpaal Overtrouwt: hier ben ik, ik, ik, ik, ik; ta rekening met mij, mij, mij, mij. ïortom: gezeik'. Juist, van Midas. ,'s het niet de hond, dan is het moge- 'jk het tennisracket dat u het voor- jaar op de been gehouden heeft. is het verstandig de vakantiepe- lode te gebruiken om u te bezinnen "er deze bezigheid aan de hand van ta boek 'Sex als sublimatie van 'tois' (uit de geheime geschriften Freud). Waarschijnlijk hebt u '°°it geweten dat neurotische symp- taien, zoals de tenniselleboog, zijn te taeiden tot een conflict dat de kop Weekt als sprake is van een 'taiwe methode om de libido te be ogen En wat de voetstanden bij Snis betreft: zij vertalen verboden ^fantasieën. Kortom uit deze ont- tate geheime geschriften van Freud tat u veel opsteken over bij voor bid de tennisbaan als divan, bestia- «it op de tennisbaan etc. Voorzien ta authentieke foto's maakt de tekst duidelijk waarom u tennis verkiest )v«i sex. De beroemde Freud met li morbide angst voor witte broek- s en rokjes licht een tipje op over in indringende kijk op tennis. Waarschijnlijk hebt u dat niet no- Wanneer u 'Altijd Verliefd' blijft als de titel luidt van een bundel met e mooiste liefdesverhalen'. Dat is Jan Cremer foto anp Sigmund Freud - fotoarchief de stem natuurlijk een verkooptitel. Maar tochEr is al eerder een bundel met deze titel verschenen en die vloog weg. Daarom heeft uitgever Novelle Jaap Voerman (dus zichzelf) en Mar tin Slagter de opdracht gegeven om een tweede bundel samen te stellen. Ze zochten hun heil onder meer bij Godfried Bomans, Hans Warren, Maarten 't Hart, Louis Couperus, Boudewijn Büch, Jan Cremer, Levi Weemoedt e.a. Dat deze auteurs mooie verhalen schreven staat als een paal boven water. Of je bij deze schrijvers ook in de leer moet gaan om altijd verliefd te blijven valt te betwijfelen. Zoals de winter de potentie voor een lente/zomer in zich heeft, zo is het goed te bedenken dat na de zomer weer een winter op de loer ligt. Niet om u vast te laten wennen aan deze idee kunnen we de bundel met 'Win- ter-vertellingen' van Isak Dinesen aanbevelen. Achter deze naam gaat namelijk schuil Karen Blixen (1885- 1962), die vorig jaar nogal bekend werd door de film over haar leven: Out of Africa. Deze Winter's Tales stammen uit 1942 en kwamen al in 1961 in een Nederlandse vertaling uit. Verhalen als Het dromende kind, Smart-Akker, Alkmene en De vis la ten je nog steeds een niet-conventio- nele benadering van het dagelijks le ven ervaren. Verhalen die je uit een sleur halen; dus uitgerekend voor de vakantie (maar niet alleen). Voor de liefhebbers van thrillers belooft James Jackzon met zijn 'Dzjerzjinski Plein' de nodige span ning. Het verhaal gaat over een Rus sisch soldaat in Duits krijgsgevan genschap, die bang is om terug te ke ren na de oorlog. Hij wil wel wreken voor de CIA, maar de prijs die hij daarvoor moet betalen is te hoog. Hij komt daardoor tussen twee werelden in te zitten en is nergens meer thuis. Een spannende psychologische thril ler over een gevecht - niet met de vij - anden, maar met zichzelf, met zijn identiteit. Hoewel je dit soort fanta sieën, gebaseerd op werkelijkheden die de auteur zelf schept, met een grote korrel zout, laat staan met arg waan moet bejegenen, is zo'n boek goed voor enkele uren ontspanning. Vakantie. Het boek 'Criminele vrouwen'be- vat verhalen van vier vrouwen die bij hun pogingen om zelfstandig te wor den zozeer verwikkeld raakten in strafrechtspraak en het gevangenis wezen dat ze tegenwoordig, als niet- criminelen en niet-gevangenen, nog steeds het slachtoffer zijn van vrouw vijandige mythen over vrouwelijke wetsovertreders en gevangenen. Dat zegt Pat Carlen, de criminologe, die dit boek (Criminal women; some autobiographical accounts) samen stelde. Bij zijn verschijnen in Engeland in 1985 kreeg het boek veel aandacht. Doel ervan was de sociale ongelijk heid die vrouwen in een seksistische maatschappij krijgt opgedrongen ook in strafzaken onder de aandacht te brengen. De vier vrouwen vertellen hun verhaal op een rustige 'objectieve' manier, waarbij duidelijk wordt hoe bepalend de sociale omstandigheden zijn bij het ontstaan van misdadig ge drag. Dat is geen nieuws, maar de manier waarop de omgeving - van hoog tot laag - reageert op iemand met crimineel gedrag die bovendien nog vrouw is blijft frapperend. Be kend is de dubbele handicap van vrouw-zijn en tevens zwart-zijn, hier wordt een dubbele handicap op een geloofwaardige manier uitgelicht vanuit een niet alledaagse context. Aanbevolen. Anderen vluchten liever in boeken met fictieve misdaden. Als het dan om vrouwen gaat is de Engelse bestseller 'Moon', in de Nederlandse vertaling 'Priesteres van het kwaad' van Herbert een middelmatig remplacant. Originele ideeën verliezen aan kracht als ze in een cliché-taal beschreven worden. De hoofdpersoon in dit boek, ene Jonathan, lijdt aan moordadige visioenen, waarbij fantasie en werke lijkheid met elkaar in de knoop ko men. De scènes zijn soms bijna van een liturgische dramatiek. De titel kan er dus mee door. De vrouw als 'verschijnsel mens' wordt hier niet be ter van. Wat moet je ook met zinnen (inhouden) als: „Ik heb van hun zielen geproefd via het vlees van hun orga nen". Stephen King is in dit wereldje na tuurlijk een hele gerenommeerde naam. Aan de uitgave van zijn The eyes of the Dragon/Ogen van de Draak is alle zorg besteed middels middelmatige tekeningen van David Palladaini. Het is een sprookjesachtig verhaal voor zover het een kasteel en een prins betreft, maar ze zijn niet ga rant voor een leuk bestaan. Dat is Kings' bedoeling ook niet. zijn helden zijn draken, prinsen en boze tove naars. Het is dat King zo'n grote schare bewonderaars/ lezers heeft dat het verschijnen van een nieuwe King nieuws is, anders deden we er het zwijgen toe. Maar 310 pagina's vakan- tielectuur en zijn 20e Nederlandse vertaling dienen gemeld. Hondse verhalen. Uitg. Novella, prijs 14,90. Prof. Theodor Saretsky: 'Sex als su blimatie van tennis'. Uitg. Het Spec trum, prijs 19,90. Altijd Verliefd deel twee. Uitg. No vella, prijs 14,90. Isak Dinessen: Winter Vertellin gen'. Uitg. Bert Bakker, prijs 29,50. James Jackson: 'Dzjerzjinski Plein'. Uitg. Luitingh, prijs 29,90. Pat Carlen: 'Criminele vrouwen'. Uitg. BZZTÖH, prijs 19,50. James Herbert: "Priesteres van het kwaad'. Uitg. Luitingh, prijs 29,50. Stephen King: 'Ogen van de Draak'. Uitg. Luitingh, prijs 29,50. Joan Baez Door Dirk Vellenga Schrijvend in de keuken van haar Californische woning beseft Joan Baez dat ze het muzikaal gezien de laatste zes, zeven jaar nogal moeilijk heeft ge had. Haar genre, folk songs met sociale beteke nis, bevindt zich in een identiteitscrisis. Tenmin ste in Amerika, stelt Joan vast, niet in andere lan den. Daarom voelt ze zich eens te meer een 'dissi dent' in eigen land. Het is te lezen in de inleiding van haar boek 'And a voice to sing with', dat ook in Neder land te krijgen is (via de im porteur). De memoires van de 46-jarige Joan Baez wor den door velen eerst nageplo zen op ontboezemingen waarin de naam Bob Dylan voorkomt. Laat ik daar dan maar mee beginnen. Baez be handelt 'het geval Dylan' in twee hoofdstukken, die beide in bitterheid eindigen. Joan Baez was al een be kende zangeres toen ze de nieuwkomer Bob Dylan in 1961 ontmoette in Gerde's Folk City in Greenwich Vil lage. Hij droeg een "jasje van roestig leer, twee maten te klein', sprak slecht Engels en toonde weinig begrip voor de noden van anderen. Toch was Joan diep onder de indruk van zijn energie. De romantiek van die eerste ontmoetingen legde ze vast in het nummer 'Diamonds and Rust'. Ze zat urenlang tegen over 'the original vagabond, the unwashed phenomenon' in 'a crummy hotel over Washington Square' en voelde zich gelukkiger dan ooit. Met spijt constateert Joan ('Joanie' voor Dylan) dat Bob een ander idee over hun vriendschap had. Terwijl de twee folksterren met elkaar omgingen in New York, Woodstock en Carmel Valley, waar Baez een huis had laten bouwen, onderhield Dylan ook al nauwe contacten met Sara, zijn latere vrouw. Soms richt Baez het woord recht streeks tot Dylan: tijdens zo merse weken in Carmel (1964) mompelde jij iets over trouwen en ik zei nee. Het was geen aanzoek, maar meer een spelletje. „Jij zult het je wel anders herinneren, als jij het je überhaupt her innert". In het voorjaar van 1965 ging Joan Baez op verzoek van Bob Dylan mee op tournee door Engeland. „Jij wilde die tour helemaal voor jezelf", schrijft Joan, die in Engeland helemaal niet aan bod komt. Dylan heeft geen tijd voor haar en vraagt haar ook nooit om op het podium te komen. Als Baez onverwacht op de deur van zijn kamer klopt, doet Sara open. Tijdens de Rolling Thun der Revue in 1975 doet zich ongeveer hetzelfde voor. Dy lan papt in een dronken bui met haar aan en wil dat ze bloed-broeder en -zuster zijn, maar verder heeft hij geen aandcht voor haar. Trouwens ook zijn vrouw Sara loopt verloren rond, Bob wordt vaak vergezeld door een groupie die door Joan Baez 'Mopsy' wordt ge noemd. Later vestigt Baez haar hoop op een tournee met Dylan door Europa, maar dat blijkt uiteindelijk een tour nee van Dylan en Santana te zijn. Joan Baez loopt zich ver schillende keren te pletter op de muur die Dylan om zich heen gebouwd heeft. Toch wist ze al in 1965 dat zij en 'the unwashed phenomenon' behoorlijk verschillen van karakter. Hij was alleen so ciaal bewogen in zijn songs, schrijft Baez. Hij geloofde niet dat veranderingen mo gelijk waren, was nooit ac tief, liep nooit mee in demon straties. De schrijver van 'Masters of War' maakte grapjes over politieke idea listen. Idealisme is voor Joan Baez steeds een belangrijke drijfveer geweest. Haar ouders, de Schotse Joan Bridge en de Mexicaan Al- bert ('Popsy') Baez, namen haar mee naar Quaker-bij eenkomsten, waar geweld loosheid werd geplaatst te genover geweld en onder drukking. Het gezin Baez (Joan heeft twee zusters, Pauline en Mimi) verbleef korte tijd in Bagdad, waar vader een laboratorium op zette en les gaf. Daar stond de jonge Joan oog in oog met mensen die leefden in erbar melijke omstandigheden. De sociale bewogenheid van Joan werd nog sterker toen ze tijdens haar lagere schooljaren in Calif ornië door blanke Amerikanen werd beschouwd als een Me xicaanse en door de Mexi caanse Amerikanen niet werd geaccepteerd, omdat ze geen Spaans sprak. Toen ze later in Boston woonde, werd ze gegrepen door zangers als Harry Belafonte en Pete See- ger. Aan het eind van de ja ren vijftig werd ze actief in het koffiehuizen-circuit. Albert Grossman, die later manager werd van Bob Dy lan, bood aan haar aan het grote geld te helpen. Ze kon optreden in een nachtclub in Chicago en een platencon tract krijgen bij Columbia. Maar Joan weigerde, ze ging platen maken voor Vanguard en nam Manny Greenhill uit Boston als persoonlijk mana ger. Joan Baez schrijft over haar avonturen met Martin Lu ther King en dienstweigeraar David Harris met wie ze enige tijd getrouwd was, haar bezoeken aan Vietnam, Noord-Ierland en Zuid- Amerika en haar activiteiten voor Amnesty International. Ook de ruzie in radciale kringen in de VS over de vraag of men de nieuwe re gering in Hanoi wel of niet kon bekritiseren, wordt door haar aangestipt. Baez geeft haar mening over veel dingen in haar me moires, soms met een ver keerd jaartal, maar dat is meer te schuld van de 'edo- tor'. Standpunten en indruk ken zijn belangrijker dan feiten en Joan heeft duidelijk niet in de eerste plaats ge streefd naar volledigheid en het verschaffen van histori sche duidelijkheid. Het fijne over haar ver houding met Dylan komen we ook nu weer niet te weten (en dat hoeft ook eigenlijk niet), maar Joan is in ieder geval zwaar teleurgesteld. Het zal nooit meer goed ko men, lees de laatste regels van de Dylan-episode: „Ik heb gedacht dat het mis schien beter was als ik deze dingen over jou niet zou schrijven, maar zoals het nu op papier staat, gaat het toch eigenlijk over mij, of niet? Het zal jou niet raken. De dood van Elvis raakte jou. Daar stond ik ook buiten". Joan Baez: 'And a voice to sing with (A memoir)'. Uitg. Summit Books, importeur Van Ditmar, prijs 49,90. Marconistraat 4 Torro tel. 01100-14224 INGEN Hermesweg 23 opcenter Groenendijk 1184-12563 EUZEN Schependijk 9 1150-12423 ELBURC t.o. trefcenter houwerssingel 4 1180-14406 ildinqen kunnen afwijken^

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 23