UITBLAZEN
Hess-hysterie in Wunsiedel
Hoe Sukarno uiteindelijk toch zijn zin krijgt
even.
iTAAT HO
'uur commercie
ïaranties
Veilig
vliegen
DE STEM COM]
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1987
iflgTEM BINNENL
DESTEM
JOURNALISTEN HUREN VOOR GROF GELD TUINTJES AF
NIEUW-GUINEA: 'HET ZWAKKE KIND TOEVERTROUWD AAN DE ZIEKE MOEDER'
NIEUW-GUINEA IRIAN JAYA
WIM KOCK
DOOR de Ameri
kaanse luchtvaart
wereld is 1987 uitge
roepen tot het 'Jaar van de
bijna-botsing', Year of the
Near Miss). Bijna-botsin-
gen komen zo veelvuldig
voor in het soms overvolle
Amerikaanse luchtruim,
dat het nieuwsmagazine News
week er onlangs een aanleiding
in zag er een omslagverhaal aan
te wijden. Direct daarop volgde
de Europese pers, de Britse
voorop. In de Sunday Times
heette het dat het boven Enge
land niet zo erg was als rond
sommige luchthavens in de
Verenigde Staten, maar dat
grote waakzaamheid wel gebo
den was.
In Nederland was het
vooral Vrij Nederland dat zich
van het onderwerp meester
maakte en ook boven onze
hoofden blijkt het vaak niet
pluis te zijn en komen vliegtui
gen soms veel te dicht bij elk
aar.
Een deel van het probleem
dat de Amerikaanse luchtreizi
gers begint te benauwen is te
voorzien geweest en straks zal
men dat ook van een eventueel
Europees congestieprobleem
kunnen zeggen. Politici nemen
soms beslissingen waarvan een
normaal mens met gezond boe
renverstand zich hoofdschud
dend afvraagt waar dat heen
moet. Ik bedoel dat ik toch niet
de enige kan zijn geweest die
destijds, toen president Reagan
een heel leger stakende lucht
verkeersleiders op staande voet
liet ontslaan, gedacht heeft dat
dit wel eens ten koste zou kun
nen gaan van de veiligheid in
de lucht.
Luchtverkeersleiders haal je
niet zo maar uit een college of
van de havo. Hoe dat in Ame
rika precies is weet ik niet,
maar hier in Nederland zijn ze
moeilijk te krijgen en duurt het
lang eer ze voldoende zijn op
geleid om 'solo' te kunnen
gaan. Het luchtverkeer leiden is
heel wat moeilijker dan het uit
leggen van de weerkaart na het
journaal van acht uur. Van de
kandidaten die in opleiding ko
men, valt 70 procent af. Dat is
bijna net zo veel als bij de mili
taire vliegeropleidingen.
Luchtverkeerscentra, ook in
Nederland, kampen met perso
neelsgebrek en verouderde ap
paratuur. Er lijkt trouwens een
heleboel mis te zijn in de Ne
derlandse luchtvaart. Dat blijkt
uit het feit dat de luchtmacht
de laatste tijd opvallend is gaan
'lekken'. Het weekblad De Tijd
beëindigde vorige week een se
rie onthutsende artikelen over
de F-16-vliegers en de tot on
veiligheid en ongelukken lei
dende druk waaronder die
moeten werken. Er is een ern
stig tekort aan vliegers waar
door de wel aanwezigen voor
meer taken worden ingezet of
voor taken waaraan ze amper
toe zijn. E
De zuigkracht van de bur
gerluchtvaart, die veel beter be
taalt, veiliger is en ook het
thuisfront meer gemoedsrust
biedt, is groot. Het is moeilijk
om aan geschikte jonge mensen
te komen want de F-16, die in
sommige opzichten meer kan
dan de man die erin zit en ge
makkelijk met hem op de loop
gaat, stelt hoge eisen. Van die
weinige, volgens de keurings
normen, 'geschikten' bereikt
maar een klein percentage de H
eindstreep.
Na de vliegers in De Tijd
zijn het deze week de militaire
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIÏ7
luchtverkeersleiders die in Vrij
Nederland een boekje open
doen over de alarmerende toe
standen bij het luchtmacht-ver
keersleidingscentrum te Nieuw-
Milligen. Te weinig mensen
(die overigens maar half zoveel
verdienen als hun burgercolle
ga's op Schiphol), onbetrouw
bare apparatuur en een doof
oor in de hogere regionen van
Defensie. Onthulling: op 12
augustus vloog een Ameri
kaanse F-15 van Soesterberg
rakelings (30 meter!) onder een
klimmend passagiersvliegtuig
van Lufthansa door.
De belangrijkste oorzaak
van de huidige problemen in
het Amerikaanse luchtruim (te
vol, meer bewegingen dan de
verkeersleiding veilig aankan)
is echter niet het massa-ontslag
van verkeersleiders. Dat is
'slechts' een, overigens goed
voelbaar, randverschijnsel van
de dereguleringsimpel gezegd:
het vrij maken van de concur
rentie. Die moest leiden tot
meer reizigers en lagere tarie
ven. Dat is ook gebeurd. Maar
meer reizigers betekent ook
meer vliegtuigen in de lucht en
dan zwijg ik nog maar over de
kans dat in de harde concur
rentiestrijd, waarin de maat
schappijen verwikkeld zijn, de
specifiek op safety first gerichte,
geld- en tijdverslindende proce
dures in het gedrang komen.
Ook in Europa staat zo'n
deregulering voor de deur. In
1992 zou die zijn beslag moeten
hebben gekregen. Engeland en
Nederland zijn voorop gegaan
en hebben het luchtverkeer tus
sen beide landen inmiddels ge
liberaliseerd. Dat heeft geleid
tot een spectaculaire toename
van het aantal verbindingen en
passagiers en tot aanmerkelijk
lagere tarieven. Een goede zaak
dus, waarvoor in Europees ver
band al bijna een kwarteeuw is
geijverd.
Toch beginnen nu ook som
mige van de ijveraars voor een
vrijer luchtverkeer in Europa
bezorgd het voorhoofd te fron
sen. Met de internationalise
ring van de verkeersleiding in
het nu al drukke Europese
luchtruim is nog geen soort van
een behoorlijk begin gemaakt
en ook zonder deregulering
groeit het luchtverkeer sterk.
Schiphol alleen al handelde het
afgelopen jaar 20000 vliegbe
wegingen méér af dan vijf jaar
geleden. En dan te weten wat
een praktijkman van de lucht
macht zegt: 'dat de grote klap
nog niet gevallen is, is meer een
kwestie van geluk dan van wijs
heid.'
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
«076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, «01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14,01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, «01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, «01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9,01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, «01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje «076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911
Rf)nlfrplfliipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Rink Drost
OP DE landkaart staat de
naam Wunsiedel in een
groen veldje, ten teken dat
het stadje toeristisch zeer
bezienswaardig is.
Wunsiedel ligt inderdaad
idyllisch, midden in het Fich-
telgebergte, in het Franken
land dicht bij de grens met de
DDR en pakweg twintig kilo
meter van de grens met Tsje-
choslowakije. De bossen daar
hebben er overigens wel eens
fraaier voorgestaan. Ze zijn
sterk aangetast door zure re
gen. En die is voor het groot
ste deel te wijten aan de rook
gassen van de centrales en fa
brieken aan de andere kant
van de grenzen.
Het is op dit moment erg
druk in Wunsiedel. Natuur
lijk zitten er nogal wat toeris
ten, maar de echte drukte
wordt veroorzaakt door een
ander slag mensen: journalis
ten en camerateams, zowel
van dichtbij als van heinde en
verre. De hoteliers en particu
liere kamerverhuurders wrij
ven zich in de handen. Aan
het eind van de verregende
zomer zijn toch nog even alle
logeerbedden bezet.
Deze week kij kt de hele we
reld naar Wunsiedel, om ge
tuige te kunnen zijn van een
begrafenis. Rudolf Hess, ooit
officieel plaatsvervanger van
Adolf Hitler, wordt bijgezet in
het familiegraf op het kerk
hof van het stadje. De piëteit
heeft het gewonnen van het
zakelijke denken. Oorspron
kelijk hadden de overwin
naars van 1945 het plan, Hess
na diens overlijden op een on
bekende plaats te cremeren en
de as boven zee uit te strooien.
Het risico is nu, dat het graf
van Hess de plaats wordt,
waar de oude en jonge 'Ewig-
Gestrigen' treuren over de te
loorgang van het Derde Rijk:
Hess' stoffelijk overschot als
plaatsvervanger voor een
tijdgeest.
Hess is altijd plaatsvervan
ger van Hitier gebleven. Hij is
(zei hij) plaatsvervangend
voor Hitler in 1941 naar
Schotland gevlogen om de
Britse leiders een vrede aan te
bieden. Hij heeft plaatsver
vangend in Neurenberg te
rechtgestaan en heeft vervol
gens plaatsvervangend voor
Hitier 41 jaar in Spandau in
de gevangenis gezeten. Het
onrecht dat Hitier en zijn tra
wanten de mensheid hebben
aangedaan is er niet mee on
gedaan gemaakt. En de straf
heeft Hess nooit tot andere in
zichten gebracht. Tot het
laatst toe is hij een trouw be
wonderaar gebleven van Hit-
Ier, het nazisme en het credo
van Mein Kampf
Nu Hess dood is, krijgt de
man die altijd in het tweede
garnituur optrad plotseling de
hoofdrol. Nu al hebben han
dige zakenlui zijn markt
waarde onderkend. Rechtse
krantjes publiceren hele pagi
na's met verheerlijkende ver
halen over 'de onbegrepen
vredespiloot'. Omroepen en
gedrukte media kondigen te
rugblikken in het Derde Rijk
aan, waarin ook Hess een rol
speelt.
Obscure uitgeverijen heb
ben zich weten te verzekeren
van informatiebronnen die
vertellen hoe Hess in de ge
vangenis leefde, hoe de bewa
kers met hem omgingen, wat
hij at en dronk, wat hij las, en
waarom hij in zijn lange le
ven nooit afstand heeft geno
men van de filosofie van het
Derde Rijk. Weinigen zullen
verbaasd zijn wanneer straks
Op het graf van de familie Hess worden al veel bloe
men gelegd.
de 'dagboeken van Hess' op
duiken.
De legendevorming draait
op volle toeren. En daaraan
dragen in niet geringe mate
Rudolf Hess' eigen zoon Wolf
Rüdiger en Hess' advocaat bij
de Neurenberger processen,
Alfred Seidl bij. Beiden trek
ken de - overigens drie keer
gecorrigeerde - geallieerde
verklaring over de zelfmoord
van Rudolf Hess in twijfel. De
geruchten die zij mee de we
reld in helpen lijken sterk op
die over de dood van een aan
tal leden van de eerste gene
ratie van de Rote Armee
Fraktion in de Stuttgarter ge
vangenis Stammheim. Wan-
- FOTO AP
neer ooit een extreem-rechts
'Commando Rudolf Hess' voor
terroristische aanslagen te
kent, mag dat niet veel ver
wondering wekken.
In Wunsiedel is de politie
voorbereid op de komst van
treurende oude nazi's, op rel
len beluste jongere leden van
nazistische 'Sportwehrgrup-
pen' en in bespijkerd leer ge
hulde skinheads. De politie
van Hof, zo'n dertig kilometer
van Wunsiedel verwijderd, is
te hulp gekomen. Enkele ja
ren geleden is er overigens al
een 'generale repetitie' van de
begrafenis geweest. De politie
weet precies welke straten
moeten worden afgezet en
welke punten - ook vanuit
helikopters - in de gaten
moeten worden gehouden.
Op het kerkhof lopen twee
in burger geklede politiemen
sen heen en weer in de onmid-
dellijke nabijheid van het
graf van de familie Hess. Zij
hebben overigens niet kunnen
of willen voorkomen dat dins
dag twee mannen met zwarte
fluwelen rouwbanden om de
arm drukwerkjes bij het fa
miliegraf neerlegden met de
tekst 'Vrijheid voor Hess' en
twee kaarsen aanstaken.
Maar verder laten er zich
geen oude of nieuwe nazi's
zien.
In het stadje wordt met
geld gesmeten. Voor grote be
dragen huren camerateams
en fotografen van binnen- en
buitenlandse telvisiezenders,
persbureaus en kranten de
tuintjes af van huizen die aan
het kerkhof grenzen. Stellages
zijn in sommige tuinen neer
gezet, om met de lens toch
maar een glimp te kunnen op
vangen van de aanstaande
begrafenis. De oorzaak van de
onverkwikkelijke handel mag
worden gezocht bij de familie
van Rudolf Hess, in casu zoon
Wolf Rüdiger. Hij heeft de
wens te kennen gegeven, van
de begrafenis een sobere
plechtigheid te maken, buiten
de aanwezigheid van een le
ger persmensen en andere
nieuwsgierigen.
Anderzijds mag zijn hande
len zonder meer inconsequent
worden genoemd. Hij is na
melijk gezwicht voor het
grote geld van uitgever Axel
Springer. De redactie
diens sensatieblad Bild-Zei-1
tung mag wèl met de familie I
aan de groeve op het kerkhof I
staan. Tegenover alle journa-1
listen zwijgt Hess junior i
het graf, behalve tegen die I
van Bild. Boos zijn de verte-1
genwoordigers van de andere I
media aan het improviseren!
geslagen. En voor geld blijkt I
veel te koop en te huur. Tot I
helikopters toe, van waaruit!
luchtopnamen van de begra-1
fenis kunnen worden
maakt.
Journalisten die niet met de
geldbuidel kunnen rammeier I
zijn aangewezen op de goe-V
dertierenheid van de gemeen-1
telijke overheid. Met een vi-1
deoverbinding worden
den geprojecteerd op enkele I
tv-schermen in het gemeente-1
huis. En daar mag de verza-|
melde pers komen.
Burgemeester Karl Walter I
van Wunsiedel is op zich nie:
ongelukkig met de plotselinge
belangstelling van de wereld
pers in zijn gemeente. Veel I
meer vrees heeft hij voor het
mogelijke vervolg: de komst
van mensen met ongezonde
ideeën, op zoek naar sporen
uit het Derde Rijk. Dergelijke
personen hebben ook Hitlers
vroegere woonplaats Berch-
tesgaden en de aangrenzende I
Obersalzberg ontdekt, met ais
gevolg dat de reputatie ais
toeristenoord steeds weer in|
het gedrang komt.
Burgemeester Walter
allerminst behoefte aan eenl
Hess-cultus. Weliswaar is er
in Wunsiedel een Hess-Stras-
se. Maar die is genoemd naar)
een ver familielid van Rudolf
een medicus die zich voorde
gemeenschap hier ooit ver
dienstelijk had gemaakt. Inl
1946 al heeft het gemeentebe
stuur van Wunsiedel het ere-|
burgerschap, dat Rudolf
in 1933 was verleend, ongel
daan gemaakt. En dat wl|
Walter graag onder de
dacht brengen van de verza-|
melde pers.
di
na
dr
gr
vr
W
he
la:
gil
tie
TEREN (ANP) - Niet de
Industriële luchtverontrei-
maar de intensieve
keelt is waarschijnlijk
■grant woordelijk voor de
pasting van het ge-
[teente van kerken, gebou
wen en andere monumen-
lén.
etonnen constructies zouden
weneens te lijden hebben van
e ammoniak in de lucht af-
[omstig van de mest van var-
Eens en rundvee.
pirecteur dr. ir. J. Wolden-
orp van het Oecologisch Insti-
uUt in Heteren, die deze uit-
praak baseert op een West-
and
)EN HAAG/HEERLEN (A
rolgend jaar zal een deel va
:hemische bedrijf DSM op
jen geïntroduceerd.
)e Staat, die thans alle 700 milji
[nominaal) houdt, wil het wette
88/89 een minderheidsdeel
;urs wordt gebracht.
Door Frank van Ooijen
1962: DE FINALE Neder-
land-Indonesië. Er is in
middels een Korps Papua,
een vlag, een volkslied en
een parlement. De ongebo
ren natie van de Papua's
op Nieuw-Guinea begint
vorm te krijgen. Maar ter
wijl Nieuw-Guinea zich
opmaakt voor de onafhan-
kelijkheid, zet Den Haag
onder druk van binnen- en
buitenland een rem op het
in werking gezette proces
van zelfbeschikking voor
de Papua's.
Hoewel steeds meer mensen
overtuigd raken van de on
haalbaarheid van het door
Nederland gevoerde Nieuw-
Guinea-beleid, zullen toch
weinigen begin '62 kunnen be
vroeden dat al op oudejaars
avond het Indonesische 'wit
en rood' boven Hollandia zal
wapperen. Sukarno's profeti
sche woorden 'de zon zal in
1963 niet opgaan boven Irian
Barat vooraleer daar de Indo
nesische vlag hangt', worden
bewaarheid.
Dertien jaar Nieuw-Gui-
nea-politiek draait op een to
tale mislukking uit. Zonder
enige garantie dat Sukarno de
politieke wensen van de Pa
pua's zal respecteren, wordt
Nieuw-Guinea na enkele
maanden VN-toezicht, over
gedragen aan Indonesisch be
stuur. Nederland 'verkwan
selt uiteindelijk' - om met de
woorden van 'moraliste'
Marga Klompé te spreken -
het recht van de Papua-be-
volking om hun eigen poli
tieke toekomst te bepalen. Su
karno krijgt zijn zin. De vraag
hóe dat mogelijk is geweest,
zullen we in dit artikel probe
ren te beantwoorden.
„De regering verklaart zich
bereid het beginsel van zelf
beschikking voor de bevol
king van Nieuw-Guinea
NEET als voorwaarde vooraf
te stellen voor onderhandelin
gen met Indonesië". Heel Ne
derland luistert die tweede
januari 1962 aandachtig naar
de verklaring van premier De
Quay. Na het 'om' gaan van de
ARP is het standpunt van de
Nederlandse regering herzien.
Den Haag wil praten.
Intussen gaan de infiltra
ties van Indonesische militai
ren op Nieuw-Guinea gewoon
door. Op 15 januari komt het
zelfs tot een heuse 'zeeslag' als
Nederlandse fregatten drie
Indonesische motortorpedo
boten (van Westduitse make
lij) onderscheppen die 150 sol
daten op de kust willen afzet
ten. Het Indonesisch flottielje
komt zwaar onder vuur te lig
gen, de 'Matjan Tutul' wordt
tot zinken gebracht en de an
dere boten slaan op de vlucht.
De 'slag in de Etna-baai'
brengt Nieuw-Guinea in een
overwinningsroes. „En we
Luns en Robert Kennedy
.geen beste vrienden.
gaan nog niet naar huis", zin
gen Nederlandse militairen
met een borrel in de hand. De
internationale pers in Hollan
dia roept men toe 'om over 25
jaar nog maar eens terug te
komen'.
Ondanks de aanhoudende
militaire confrontaties wordt
er achter de schermen druk
overleg gevoerd door ambas
sadeurs en vertegenwoordi
gers van de VS en VN. Oud
marineman en -minister De
Geus concludeert in zijn
proefschrift 'De Nieuw-Gui-
nea Kwestie', dat ondanks het
veelvuldig door Nederland
geuite verwijt dat 'er met Su
karno niet te praten viel' toch
bewijsbare pogingen zijn on
dernomen vanuit het Merde-
ka-paleis om een grootschalig
militair conflict te voorko-
Ofschoon Bobby Kennedy,
broer van de Amerikaanse
president en minister van
Justitie, tijdens zijn bezoek
aan Indonesië in februari '62
er ook van overtuigd raakt,
dat Sukarno daadwerkelijk
bereid is om voor 'West-Gui-
nea' te vechten. Na een waar
schuwend woord aan het
adres van Sukarno reist Ken
nedy af naar Nederland.
In Den Haag laat de Ameri
kaan geen enkele twijfel be
staan over zijn standpunt.
„Sukarno heeft veel voor zijn
land gedaan, hij meent nu
eenmaal dat Nieuw-Guinea
hem 'de jure' toebehoort en
daar heeft hij sterke argu
menten voor". En: „Wat moe
ten Papua's die in het oer
woud leven met zelfbeschik
king?"
Kennedy tot Luns: „Hoe
veel inwoners heeft Neder
land eigenlijk? Twaalf mil
joen? En Indonesië?". „Tach
tig miljoen, negentig mijoen",
gokt Luns. „Well, then Indo
nesia is right!", grapt de jonge
Kennedy.
Maar de anders zo humo
ristisch ingestelde Luns kan
er niet om lachen. De minis
ters gruwelen van het botte
en arrogante optreden van
Bobby Kennedy. Luns ergert
zich mateloos aan het gemak
waarmee Kennedy in vijf da
gen Indonesië 'heeft leren
kennen, terwijl wij Nederlan
ders daar bijna vier eeuwen
zijn geweest en nog niet alies
weten over de Indonesiërs'.
Als zijn broer hem van de
ernst van de situatie heeft
doordrongen, opent president
Kennedy een nieuw diploma
tiek offensief. In een onder
houd met Luns dringt hij erop
aan om toch vooral geen extra
marineschepen en troepen
naar Nieuw-Guinea te sturen
'nu de onderhandelingen zo
nabij zijn'.
Op 20 maart komen in een
villa in de buurt van Wash
ington VN-topman Oe Thant,
de Amerikaanse diplomaat
Ellsworth Bunker en de Ne
derlandse en Indonesische
ambassadeurs, respectievelijk
Van Roijen en Malik, bijeen
voor geheime besprekingen.
De dialoog komt even op
gang.
Maar Malik houdt zich
strikt aan zijn instructies. Er
mogen slechts twee agenda
punten aan de orde komen: A,
de bestuursoverdracht van
Irian Barat aan Indonesië en
B, de normalisering van de
betrekkingen van beide lan
den. Als de Nederlanders
daarmee niet akkoord gaan,
worden de onderhandelingen
geschorst en vlak daarna af
gebroken door Jakarta. Een
nieuwe impasse.
Minister Visser (Defensie)
zwaait intussen in de minis
terraad met zijn portefeuille
en eist dat er onmiddellijk
troepenversterkingen rich
ting Hollandia gaan. Nog
voordat hij de lijst met re
cente militaire incidenten kan
voorlezen, besluit het kabinet
dat het niet langer verant
woord is om te wachten met
het sturen van extra schepen
en mariniers.
Dan wordt er een geheime
brief bij premier De Quay af
geleverd van president Ken
nedy. Een aanzet om uit de
impasse te geraken. 'Bemid
delaar' Bunker - aanvanke
lijk slechts als waarnemer bij
de eerste gesprekken in de VS
aanwezig - heeft een formule
bedacht, waarmee Nederland
zich 'zonder gezichtsverlies'
VN-secretaris-generaal Oe Thant kijkt toe hoe na de
ondertekening van het akkoord de Indonesische ambas
sadeur Malik (links) en zijn Nederlandse collega Van
Roijen (rechts) de stukken wisselen.
- FOTO ANP
Ellsworth Bunker
- FOTO ANP
van Nieuw-Guinea kan te
rugtrekken:
Nederland draagt het be
stuurlijk toezicht voor een
jaar over aan de VN, waarna
Nieuw-Guinea onder Indone
sisch bestuur komt. Enkele
jaren later zal dan een volks
stemming onder de Papua's
gehouden worden. De presi
dent dringt er ten zeerste op
aan om in te stemmen met het
'plan-Bunker'. Het kabinet
staat paf, Luns is woedend.
De vergelijking met München
1938 wordt gemaakt waar 'de
agressor ook zijn zin kreeg'.
„Het plan maskeert slechts
een smadelijke aftocht van
Nederland waarbij alle belof
ten aan de Papua's gebroken
worden. De vrije keuze bij een
referendum onder Sukarno
kunnen de Papua's wel verge
ten. De volksstemming moet
onder VN-toezicht gebeuren!"
Op 13 april komt het kabi
net bijeen in de Trêveszaal.
Aanvankelijke woede en ver
ontrusting ebben langzaam
weg. Het is een kwestie van
slikken of stikken, de Neder
landse positie is uitzichtloos.
Het enige alternatief voor
plan-Bunker is een oorlog te
gen een overmachtige vijand.
De ene minister na de andere
kiest uiteindelijk toch voor
navolging van Kennedy's
'dringend advies'. Beerman,
Cals, Zijlstra, Toxopeus. Luns
wordt nog heen en weer ge
slingerd tussen zijn gevoel
voor politiek realisme en zijn
standvastig karakter.
Den Haag besluit plan-
Bunker niet af te wijzen maar
eist meer garanties voor de
Papua's. Intussen nemen de
'droppings' van Indonesische
commando's boven Nieuw-
Guinea alsmaar toe.
Oe Thant weet na eindeloos
diplomatiek touwtrekken
beide partijen op 13 juli op
nieuw aan de onderhande
lingstafel te krijgen. Den
Haag moet onder druk van de
VS en de VN 'in principe' het
plan-Bunker aanvaarden.
Harde eisen van Indonesië:
Geen volksstemming onder
VN-toezicht, geen VN-be-
stuur voor een jaar maar
slechts drie maanden omdat
Sukarno zijn belofte wil na
komen dat Nieuw-Guinea op
1 januari 1963 van Indonesië
is. De Indonesische infiltran
ten die in de jungle van
Nieuw-Guinea zitten, moeten
na ondertekening van het ak
koord notabene als VN-troe-
pen dienst gaan doen. De af
spraken van plan-Bunkei|
worden aan alle kanten ge
schonden.
Nederland houdt 'diep ver-I
ontwaardigd' de poot stijf tot-j
dat er op 26 juli geluidei
doorklinken die wijzen opeesl
ultimatum. De Nederlands
inlichtingendienst bericht dat|
een enorme Indonesische in
vasiemacht op het punt staat
om te worden ingescheept.
Kennedy roept minista|
Subandrio (Buitenlandse Za
ken) bij zich, dreigt met tó
inzetten van de Zevende Vloot
om Indonesië al te stoutmoe
dige plannen uit het hoofd s
praten, maar laat aan Neder
landse zijde niets van eenVS-|
garantie voor militaire
stand doorklinken. Op
scherp van de snede weter.
beide delegaties op 31 juli®
voorlopige overeenkomst W
sluiten. Nederland en Indone
sië gaan akkoord met een pfj
riode van VN-toezicht
acht maanden tot 1 mei
Dan zal er nog twee wek«|
lang een diplomatieke
genoorlog' gevoerd worde:
waarna Sukarno weer ui
overwinnaar uit de bus ki
Op 1 januari 1963 zal de li
nesische naast de blauwe Wj
vlag boven Nieuw-Gi
wapperen, zodat Sukarno aej
aan zijn belofte kan houd"'
De Quay krijgt een Taal
klap in zijn gezicht', zoals
zelf zegt.
Op 15 augustus ondertei
nen Subandrio en Van M;
in New York de slotacte.
derland sluit een tijdperk®
eeuwen in 'de Oost' af. 1
mier De Quay verschijnt k
op de avond nog op de tele"
sie met een toespraak, r"
name voor de Papua's: „Ik
treur het dat we het sai
met U begonnen werk
kunnen voleindigen. 1
God U bewaren".
Papua-leider Kai®
vraagt zich gelijktijdig v'
het front van de pers in
landia af 'hoe men een kjj
zwak kind kan toevertrou'
aan een zieke moeder'.
MORGEN:
'Waarom moesten we]
Nieuw-Guinea
zó afgeven?'
(De vorige afleveringen va"
serie verschenen In De Stal"
15,18,19 en 20 augustus).
lit blijkt uit een brief van mi-
lister R.W. de Korte (Economi
se Zaken) aan de Tweede
iamer.
iprekingen over deze priva-
iering zijn al enkele jaren
si de gang en in de afgelopen
iaanden hebben DSM-directie
de overheid herhaaldelijk
ierover van gedachten gewis-
ild. Nog afgelopen maandag
:i DSM-topman Ligthart in
n toelichting op de halfjaar-
jfers dat het besluit 'over een
-eek zou kunnen vallen, maar
ik misschien over een paar
laanden'.
Een bijzonder probleem bij
[eze zaak vormde de oplossing
ir de positie die DSM heeft
et betrekking tot het Neder -
indse aardgas. Overeengeko-
len is nu dat DSM belast blijft
iet het beheer. De aandelen
ISM Aardgas zullen in handen
(lijven van de Staat, waardoor
leze het eigendom houdt van
Ie aardgas voorkomens.
Wanneer het nu nog onbe-
[ende pakket aandelen DSM
ar de beurs gaat zal DSM
lan de Staat een extra-divi-
:nd uit de reserves betalen,
thans bereikte overeen-
ste
om
me
tai
we
de
ber
I
me
act
om
gul
Wa
ten
con
gaa
taa
jar<
mof
den
F
aan
gro
che
stof
wer
E
27.5
ove
lan<
zijn
Wes
Nee
18.0
LIJKBAAR aangestoken door Margs
iet privatiseren van Britse staatsbedr
jagering nu ook op die manier het
"erheid verminderen. Want hoe mf
'ver privatiseren denkt, het brengt ho
len in het overheidslaatje.
Het kabinet is al geruime tijd bezie
rijkstaken naar de particuliere sector
loopbureau, het loodswezen en de P
len van. Verder is in het regeerakk
'uur commerciële staatsbedrijven bi
tonnen overgaan. Voorbeelden daarv
(SM.
Omdat we in een kapitalistisch inges
'onomie leven, ligt privatiseren van
ren voor de hand. Om het geval van
let chemisch concern is indertijd in Li
satie voor het sluiten van de (staats)m
iet CNV vindt alleen daarom al dat df
'en DSM onaanvaardbaar is omdat d
ten de Limburgse bevolking af te loss;
Oat is natuurlijk onzin. Het staatsbe
Tciëel ingestelde onderneming, zoa
'drijf in particuliere handen overgaat
[aal belang op het spel te staan en oc
«en van welke (overheids)dienst oo
nsche produkten en geen algemene
De tegenstanders van privatisering
loment dat de werkgelegenheid in ge
«rticuliere handen overgaat. Vergete
kijven geen filantropische instellinger
e werkgelegenheid te garanderen. 1
koot dat een geprivatiseerde DSM s
leer banen bijkomen.
an de kant van de oppositie in de Tw
ianncrden een aan,al voorwaarden
n DSM. Zo eisen de Industriebonde
™e dat DSM straks niet het slachti
enste overname. Indachtig de misluk
lal nl-r moet de Staat een constructie I
L'DSM te voorkomen. Dat klinkt aan
„T? zijn met het doel van de privati
mculiere ondernemingen - en stral
'nstructies bedenken om zich tegen
Weren.
De eis dat de overheid een fors mind
'oo H°et t3eh°uden om op die manie
w de Limburgse industrie te garant
io Dovendien inconsequent. Want dat
'aaif\ elke zwakke provincie (en dat
rjp| een groot staatsbedrijf zou moe
eie bedrijvigheid daar aan te jagen
°rdig in de provincies genoeg instar
srin e de van verschillende kant<
teat LVan de weg vrijmaakt voc
lurop Jven' d'e niet °P Puur comm
icon al9emene voorzieningen biedt
o/wegen, het streek- en stadsverv
Jppiteitsbedrijven. Die vrees lijkt c
e huidige privatiseringsgolf is imm
-bin ^eelmarkten gerichte staatsbedr
lêeto 20u er overigens goed aan doe
-,n ,®n worden verstrekt, vast te legge
e allen tijde in overheidshanden bl
