even..i
UITBLAZEN
India en Pakistan: 40 jaar in onmin met elkaar
ritse a]
lIEKENFONl
Luns speeit hoog spel met 'dubieuze' Amerikaanse garantii
Alleen de zwarte handel bloeit nog in Nicaragua!
ie plannen van
Eagle
Beach
D
ZENDEN KAREL DOORMAN LEIDT TOT DEFINITIEVE BREUK MET SUKARNO
NA ZEVEN JAAR OORLOG ECONOMIE VRIJWEL VOLLEDIG GERUÏNEERD
EagfflarniSgBIBi
DE STEM extra woensdag 19 augustus 1987
WIM KOCK
•DE STEM-
NIEUW-GUINEA IRIAN JAY A
[unstenaars in
«eldnood na
opheffen BKR
E maandbladen
voor marine, lucht
macht en land
macht, achtereenvolgens
Alle Hens, De Vliegende
Hollander en Legerkoerier
geheten, zijn steeds meer
op elkaar gaan lijken.
Kwestie van zuinigheid.
Tegenwoordig is het midden
deel in alle drie de bladen het
zelfde, alleen de rand - wel iets
meer nog dan alleen de omslag
- verschüt per onderdeel. Zon
der dat er ooit iets over is afge
sproken schijn ik ter redactie
das Militar te vertegenwoordi
gen en daarom komen die bla
den altijd op mijn bureau te
recht, evenals de bladen van
oud-strijdersorganisaties, sol-
datenvakbonden en officiers
verenigingen.
Lezen doe ik al die bladen
niet. Ik mag graag wat gela
menteer en gejeremieer oppik
ken uit de rubriek Kazernebe-
richten van het soldatenblad
Appèl, maar echt lezen doe ik
verder alleen maar in Alle Hens
en De Vliegende Hollander.
Alle Hens is immers het blad
van de club waarbij ik mijn
jonge jaren sleet en aan de
luchtmacht heb ik als journa
list, gedurende de laatste vijfen
twintig jaar, regelmatig wat
kruimels van m'n dagelijks
brood verdiend.
Het was in oktober al dertig
jaar geleden dat ik de marine
verüet en toch doemt er nog al
tijd een bekende en vertrouwde
wereld op wanneer ik Alle
Hens opensla. De vloot is in
tussen al twee keer vernieuwd,
maar de scheepsnamen zijn ge
bleven. De 'Kortenaer' en de
'Tjerk Hiddesz', de 'Evertsen'
en de 'Van Galen', toen waren
het torpedobootjagers, nu zijn
het fregatten. De uniformen
zijn nog steeds hetzelfde en de
afkortingenmanie woedt onver
minderd voort. KLTZ,
MSKSAV, CZMNED,
LTZ20C, KPLODOPS en
LTZSD3KMR.
MSKSAV is de afkorting
van Marinierskazerne Savaneta
en het was die naam die de her
innering opriep aan het zomer-
verlof van 1953. Ook de om
slagfoto droeg ertoe bij: een
transpirerende marinier in ca-
mouflagekleuren, gewapend
maar zonder hoofddeksel,
voortstappend tussen de meer
dan manshoge cactussen op
Aruba. Je hebt er hele hagen
van die cactussen. Ik herinner
me smalle paden, aan weerszij
den omzoomd door dicht op
een staande cactussen. De ma
riniers hebben hun cactushaag
rond het kazerneterrein nog
eens extra beveiligd met rollen
prikkeldraad, zie ik op een van
de foto's bij de reportage over
het mariniersleven op Aruba.
Het is er nog steeds geen „zon,
zee, zalig", lees ik en ik herin
ner me dat ze dat dertig jaar ge
leden ook beweerden. Maar in
tussen houdt nog steeds, net als
toen, kort na één uur de werk
dag op. Tropendienst. Dan
gaan de mariniers naar Eagle
Beach, hun verlofcentrum,
waar ook het op Cura9ao gele
gerde marinepersoneel mag ko
men.
In 1953 bracht ik, samen
met een stuk of zes maten van
het in de Nederlandse Antillen
gestationeerde fregatje Hr. Ms.
'Ceram', mijn zomerverlof door
op Eagle Beach. Het jaar er
voor hadden we in het andere
marine-verlofcentrum gezeten:
Sint Michielsbaai, Cura$ao.
Qua accommodatie verschilden
die twee niet veel van elkaar.
Een houten gebouw met veran
da. De indeling was heel sim
pel. De ene helft was de slaap
zaal voor de verlofgangers en
de andere helft toko en pantry
met een koelkast. De warme
maaltijden werden in gamellen
aangevoerd vanuit de kazerne.
Toch waren er ook belang
rijke verschillen. In Sint Mi
chielsbaai zat je niet rustig.
Elke middag rond twee uur ar
riveerden er een paar trucks vol
zwemlustigen van de marineba
sis. Op Aruba daarentegen
werd de vakantierust nooit ver
stoord door mariniers van Sa
vaneta. Die hadden blijkbaar
hun eigen plek. Dat kon ook
heel gemakkelijk want - dat
was een tweede, nog belangrij
ker verschil - in tegenstelling
tot Curasao beschikt Aruba
over volop prachtige, uitge
strekte stranden en in die jaren
werd het eiland nog niet toeris
tisch uitgebaat. Er legde in
Oranjestad af en toe wel een
cruise-schip aan, maar de pas
sagiers daarvan kwamen niet
om te zwemmen. Zij kregen
amper tijd genoeg om hun in
kopen te doen. De Antillen af
ficheerden zich toen als het
shopping paradise of the Dutch
West Indies.
Waar Eagle Beach begon en
eindigde kon je niet zien. Het
was gewoon een wit strand, aan
weerskanten schijnbaar zonder
einde. Het enige nabije oriënta
tiepunt was de keet die marine-
verlofcentrum werd genoemd
en die nog wat kleiner was dan
die van Sint Michielsbaai. An
dere bebouwing was er niet. Er
lagen een paar ongebruikte
bootjes van in de zon gebarsten
hout op het strand.
Aan de Sint Michielsbaai
daarentegen deelde de marine
de oever met de vissers van het
dorp Sint Michiel. Soms brach
ten die de vreemdste monsters
aan land. Uit de open ramen en
deuren van een café in het dorp
kwam de hele dag schetterende
Zuidamerikaanse muziek aan
waaien, afgewisseld met Cu-
ra9a0.se walsen en Jamaïcaanse
calypso's.
Aan de andere kant van het
marine-verlofcentrum, gedeel
telijk aan het oog onttrokken
door een vooruitstekende ko
raalrots, lag een miniatuur-
strandje dat door fraters werd
gebruikt. In het water beston
den geen grenzen en ik ben
daar al zwemmend wel eens te
gen zo'n frater opgebotst. Hij
bleek uit hetzelfde dorp te ko
men als ik, waarmee maar weer
eens is aangetoond dat ook
vóór de komst van het straal
vliegtuig de wereld al klein was.
(Wordt vervolgd).
Illlllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!?
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H Coumans- hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbu? 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rpnkrrilatipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
TOEN BRITS-INDIË op 15
augustus 1947 formeel on
afhankelijk werd vond een
tweedeling plaats: het land
werd opgesplitst in een
voornamelijk door hindoes
bevolkt gebied, India, en
twee gebieden waar mos
lims de meerderheid
vormden, Oost- en West-
Pakistan. Na een bittere
strijd, waarbij India partij
koos voor de Bengalen,
werd Oost-Pakistan eind
1971 de onafhankelijke re
publiek Bangladesh.
Onmiddellijk na de onafhan
kelijkheid in 1947 traden ern
stige botsingen op tussen hin
does en moslims en er tekende
zich een conflict af tussen In
dia en Pakistan dat drie maal
tot een daadwerkelijke oorlog
leidde - in 1948, nadat Mount-
batten was afgetreden als
gouverneur-generaal van In
dia; in 1965, naar aanleiding
van een conflict over Rann
van Kutsch en Kashmir en in
1971, over de kwestie Oost-
Pakistan.
De buurlanden beschuldi
gen elkaar met een dodelijke
regelmaat van illegale grens
overschrijdingen en hulp aan
eikaars vijanden. Beide lan
den hebben intern te kampen
met armoede, corruptie en
vooral ook met bloedige secta-
rische conflicten.
Mahatma Gandhi noemde
de tweedeling van 1947 'een
geestelijke tragedie'. Hij ont
trok zich aan de feestelijkhe
den op de eerste onafhanke
lijkheidsdag en besloot in
plaats daarvan te vasten en te
mediteren om te rouwen over
de splitsing van het land. Nog
steeds wordt door velen ge
steld dat deze deling tussen
door een hindoe-meerderheid
en een moslim-meerderheid
bewoond gebied een weinig
verstandige aanpak was.
Redacteur M.J.Akbar van
de Calcutta Telegraph, een
progressief islamitisch dag
blad in India, zei onlangs: „De
deling van India was een ver
schrikkelijke vergissing om
dat de moslims in het subcon
tinent nooit hebben gekregen
wat zij wilden".
„Pakistan werd zogenaamd
gevormd om er voor te zorgen
dat de moslims in veiligheid
konden leven. Het onlogische
was echter dat Pakistan niet
werd gevormd in de gebieden
waar de moslims de minder
heid vormden en zich be
dreigd voelden, maar in ge
bieden waar zij de overweldi
gende meerderheid vormden
en de hindoes zich onveilig
voelden", aldus Akbar.
De hindoe columnist Kul-
dip Nayar is echter van me
ning dat de deling 'onvermij
delijk' was omdat zich een
aanzienlijke polarisatie had
afgetekend tussen hindoes en
moslims. Volgens Nayar was
splitsing de enige mogelijk
heid om een langdurige bur
geroorlog te vermijden.
Het huidige India telt ruim
780 miljoen inwoners; Pakis
tan en Bangladesh herbergen
respectievelijk 96 en 102 mil
joen mensen. In Pakistan be
draagt het gemiddelde inko
men ongeveer 770 gulden per
jaar; voor India geldt een ge
middeld jaarinkomen van
omstreeks 525 gulden.
Mahatma Gandhi streefde
naar eenheid en verbroede
ring in een tijd dat het sub
continent werd geteisterd
door bloedige religieuze con
flicten. Tien miljoen mensen
raakten op drift - hindoes en
Sikhs vluchtten naar India,
moslims zochten een veilig
heenkomen in Pakistan. Om
streeks één miljoen mensen
vonden de dood.
Het huidige wantrouwen
tussen beide landen is niet al
leen meer gebaseerd op reli
gieuze tegenstellingen, ook op
politiek gebied leven beide
partjjen in onmin. India on
derhoudt nauwe betrekkin
gen met de Sovjet-Unie en be
schikt over een grote leger
macht. Pakistan wordt econo
misch en militair door de Ver
enigde Staten gesteund en be
schikt over geavanceerde
Amerikaanse wapens.
Pakistan stelt deze wapens
nodig te hebben in verband
met de oorlog in het naburige
Afghanistan, omdat het
grensgebied regelmatig door
Afghaanse en Russische troe
pen zou worden aangevallen.
Pakistan steunt de islamiti
sche opstandelingen in hun
strijd tegen de Afghaanse re
gering en heeft inmiddels
ruim drie miljoen vluchtelin
gen uit het buurland opgeno
men.
Iridia stelt zich op het
standpunt dat de Ameri
kaanse militaire hulp aan Pa
kistan een bedreiging vormt
voor het militaire evenwicht
in de regio en met name voor
India. Voorts bestaan er, ook
in de VS, aan zekerheid gren
zende vermoedens dat Pakis
tan bezig is kernwapens te
ontwikkelen. Islamabad heeft
dit altijd ontkend, maar 1
daarbij tevens geweigerd in.ï
spectie van zijn nucleaire fj.|
brieken toe te staan.
Onlangs werd in de VS eej
Canadese Pakistaan gearresj
teerd op beschuldiging
smokkel van materials I
waarmee kernwapens kuil
nen worden geproduceerd!
Nadien heeft het Congr]
voorgesteld de AmerikaansJ
hulp aan Pakistan voor
periode van 105 dagen op te|
schorten totdat duidelijkheij
over deze kwestie bestaat.
India bracht in 1974 nu-|
cleair materiaal tot ontplof.!
fing, maar heeft steeds ver l
klaard geen bom te hebben I
ontwikkeld.
New Delhi verwijt Islama l
bad voorts extremistisch:!
Sikhs op te leiden in het kader I
van hun onafhankelijkheids-1
strijd in de Indiase deelstaail
Punjab. Pakistan op zjjjJ
beurt stelt dat India de drij f
vende kracht is achter de or.-l
lusten in de provincie Sindh.l
Beide landen hebben deze we-1
derzij dse beschuldigingerl
overigens van de hand gewe-|
zen.
jESTEM binnenlanc
)VER OPMERKEN
jEN HAAG (ANP) - De
iritse ambassadeur in Den
jaag, sir John Denys Mar-
»etson, is dinsdagmiddag op
jet ministerie van Buiten
landse Zaken ontboden om
litleg te geven over opmer-
•ingen van de Britse onder
minister van buitenlandse
aken David Mellor over
ïuropa en de Golfoorlog.
naar c
len ac
veilig! I
NA EEN REVOLUTIE, zeven
jaar burgeroorlog en een volle
dig handelsembargo door Ame
rika is de Nicaraguaanse econo
mie vrijwel geruïneerd. Alleen
de zwarte markt bloeit nog en le
vert geld, voedsel, kleding en
machine-onderdelen op.
'El mercado negro', de zwarte
markt, is het afgelopen jaar enorm
gegroeid, met het toenemen van de
economische problemen. Hoe groot
de zwarte markt is, is niet duidelijk.
De schattingen lopen uiteen van
minder dan een derde tot meer dan
de helft van alle economische activi
teit in het land.
De zwarte markt levert zwart geld
op en kost de regering dus broodno
dige belastinginkomsten.
De regering roept het volk gere
geld op zich niet met zwarthandel
bezig te houden en arrestaties van
zwarthandelaren worden met veel
tamtam omgeven.
Maar de zwarte markt lijkt de
enige te zijn die de economie nog
draaiende houdt en de regering is
niet in staat, of bereid, er echt een
eind aan te maken.
De activiteiten op de zwarte
markt lopen sterk uiteen:
- Veel werknemers nemen zelf
produkten mee die zij gemaakt heb
ben om ze op straat te verkopen te
gen een hogere prijs.
- Sommigen melden zich 's mor
gens op hun werk en vertrekken dan
weer snel om handel te drijven of
andere klussen te klaren die meer
geld opleveren dan het wettelijk
vastgestelde salaris.
- Pomphouders verkopen illegaal
benzinebonnen tegen het dubbele
van de officiële waarde.
Voor de meeste Nicaraguanen is
het niet uit winstbejag maar uit pure
noodzaak dat zij zich op de zwarte
markt begeven. „Wat ik per dag ver
dien ben ik dezelfde dag weer kwijt
aan voedsel voor mijn kinderen",
zegt een verkoper op de Oostmarkt
in Managua, een bolwerk van zwarte
handel.
De inflatie bedroeg vorig jaar 657
procent, waardoor van de koop
kracht van de Nicaraguaanse arbei
ders weinig is overgebleven. Het mi
nimumloon is wettelijk vastgesteld
op 27.700 cordoba's per maand. Tegen
het officiële tarief van 70 cordoba's
per dollar komt dat neer op bijna 400
dollar per maand. Maar bij 6.800 cor-
doba per dollar, bedraagt het mini
mumloon ongeveer 4 dollar per
maand.
Tekorten aan eerste levensbehoef
ten komen veel voor en de prijzen lo
pen sterk uiteen. De regering distri
bueert 54 produkten, zoals spijsolie,
zeep, zout, suiker en rijst tegen sterk
gesubsidieerde prijzen. Sommige
produkten worden verkocht via
staatswinkels, waar zij voor speciale
kaarthouders in kleine hoeveelheden
te koop zijn. Voor aanvullingen moe
ten de consumenten naar de vrije en
de zwarte markt.
In de staatswinkels kost een liter
melk 600 cordoba's, maar op de
zwarte markt meer dan tienmaal zo
veel. Rijst kost officieel 140 cordoba's
per pond, maar op de markt vijfmaal
zoveel. De schaarse spijsolie doet in
de staatswinkels 200 cordoba's per li
ter, maar op de zwarte markt 10.000
cordoba's.
De econoom Francisco Lopez
noemt de informele sector van de
economie sterk. Lopez, directeur van
het Nicaraguaans Instituut voor
Economisch en Sociaal Onderzoek,
schat dat meer dan 60 procent van de
beroepsbevolking van een miljoen
mensen op een of andere wijze actief
is op de zwarte markt.
„Wij hadden vroeger ook een in
formele economie, maar niet zoals
nu", zegt ondernemer Jaime Bengoe-
chea, een tegenstander van de rege
ring. Een andere zakenman, Roger
Cerda Perez, zegt dat de officiële
economie alleen door de zwarte eco
nomie overeind wordt gehouden.
Zijn bedrijf maakt plastic zakken,
die door tekorten aan andere pro
dukten ook worden gebruikt voor
het verpakken van water en bier. De
zakken werden op de zwarte markt
zo waardevol dat Cerda Perez
merkte dat zij door het personeel op
grote schaal werden gestolen. Op
straat brachten ze tienmaal zoveel
op als de officiële prijs. Vorig jaar
voerde hij controles in om een eind te
maken aan de diefstallen.
Michael Conroymedewerker voor I
Latijnsamerikaans onderzoek aan
de Universiteit van Texas, zegt dal|
er binnen de gelederen van de Nica
raguaanse regering sprake is vanl
'intellectuele verwarring' over dt
zwarte economie. Terwijl de ambte
naren proberen de zwarte economis
te bestrijden, weten ze dat het onmo-|
gelijk is ertegen te concurreren.
In de regeringsgezinde pers wordl I
niet alleen fel uitgehaald naar spe
culanten en de dubieuze rol die zij
spelen, maar ook naar arbeiders er,
huisvrouwen die proberen voedsel
op de kop te tikken op de zwarte
markt. De namen en foto's van|
zwarthandelaren worden gepubli
ceerd.
In het economisch plan voor 1991
werd erkend dat het moeilijk is een
eind te maken aan de zwarte handel I
„Ondanks administratieve pogingen)
de groei van de commerciële activi
teiten te beheersen, groeit de infor
mele sector in de steden met
nieuw verschijnsel", aldus het rap-'
port. (AP)
Door Pieter-Jan Dekkers
ALS KERKEN zich met de
politiek gaan bemoeien
worden Haagse politici
doorgaans kregelig. In
1956, als Nederland en In
donesië definitief scheider.,
is dat niet anders.
Een oproep van de Her
vormde Synode om de soeve
reiniteit over Nieuw-Guinea
te laten vallen, slaat als een
bom in, zeker omdat twee we
ken later verkiezingen wor
den gehouden.
Maar veel doet de politiek
er niet mee. In de Eerste Ka
mer dringt de PvdA-fractie
nog wel aan op hervatting
van de onderhandelingen met
Indonesië, maar dat vindt aan
de overkant van het Binnen
hof geen gehoor. En een groep
van 116 intellectuelen doet
ook een vergeefse poging het
starre denken over Nieuw-
Guinea te doorbreken.
In Indonesië treedt eind
1956 de gematigde vice-presi
dent Hatta af, omdat Sukarno
steeds meer macht naar zich
toetrekt. Op Sumatra en Cele
bes breken opstanden uit. Su
karno's politiek van 'geleide
democratie' vereist dat de
aandacht van de bevolking
wordt afgeleid en daarom
richt de president een comité
op voor de Bevrijding van
West-Irian. Het krijgt op
dracht de politieke strijd om
West-Irian te begeleiden met
acties van studenten en radi-
kalen.
Als Sukarno er niet in
blijkt te slagen tweederde van
de VN achter een resolutie te
krijgen waarin beide partijen
wordt opgeroepen de onder
handelingen weer te hervat
ten, gaat het comité eind 1957
aan de slag. Nederlandse be
drijven in Indonesië worden
geboycot en Nederlanders
worden lastig gevallen.
Dat maakt op Den Haag
nauwelijks indruk. Drees legt
een nieuwe oproep van het
bedrijfsleven naast zich neer
omdat, zegt hij, Indonesië
vroeg of laat toch wel tot na
tionalisatie van Nederlandse
bedrijven zal overgaan. Over
dracht van Nieuw-Guinea
zou dat proces slechts vertra
gen. Drees maakt zich meer
zorgen over het huisvesten
van de duizenden Nederlan-
ders die Indonesië ontvluch
ten.
Op 2 december 1957 barst de
bom, omdat de KPM, die de
verbindingen tussen de Indo
nesische eilanden onderhoudt,
alle schepen onmiddellijk uit
Indonesische havens terug
trekt. Sukarno reageert woe
dend. Nederlandse eigendom
men worden vernield, de
KLM mag niet meer landen,
consulaten worden gesloten,
Nederlandse schepen mogen
niet meer in Indonesisische
havens komen en Neder
landse bedrijven worden be
zet.
De anti-Nederlandse acties
staan onder leiding van radi-
kale vakbonden en links-ex
tremistische organisaties en
lopen zo uit de hand, dat het
leger onder leiding van gene
raal Nasution ingrijpt. Alle
bezette Nederlandse bedrij
ven worden onder militair ge
zag geplaatst en in oktober
1958 besluit Jakarta ze te na
tionaliseren.
In Den Haag steekt na die
gebeurtenis nog menig politi
cus de kop in het zand. Zo legt
het kabinet uit dat er geen en
kel verband bestaat tussen de
kwestie-Nieuw-Guinea en de
nationalisatie van de Neder
landse bedrijven. Dat het be
drijfsleven van de ene op de
andere dag meer dan 5 mil
jard gulden kwijtraakt ter
wille van een onduidelijke en
kostbare toekomst voor de
Papua's is blijkbaar een bij
zaak.
De reden voor die halsstar
rige houding ligt bij de KVP,
waar Luns, gezien zijn stij
gende populariteit, menig
potje kan breken. Na de anti-
Nederlandse acties verklaart
Luns dat de internationale
positie van Indonesië daar
door ernstig is aangetast. Het
wanbeheer, de corruptie, de
onbetrouwbaarheid en de
lichtzinnige levenswijze van
Sukarno zijn daar volgens
Luns debet aan.
Maar dat blijkt niet uit de
reacties. Oproepen aan de
bondgenoten om steun beper
ken zich tot weinig verplich
tende verklaringen.
In mei 1958 praat Luns in
Kopenhagen met zijn Ameri
kaanse collega Dulles, die
hem verzekert dat Amerika
een militaire aanval op
Nieuw-Guinea niet zal dul
den. Althans, dat is Luns' le
zing. Als twee weken later
blijkt dat de VS behalve rijst
ook wapens aan Sukarno le
veren komt die belofte in een
heel ander daglicht te staan.
Luns dus op hoge benen
naar Washington. Hij praat
eerst (vertrouwelijk) met pre
sident Eisenhower, die hem
verzekert dat Nederland zich
geen zorgen hoeft te maken
dat Nieuw-Guinea zal wor
den aangevallen.
Daarna volgt een gesprek
met Dulles, die belooft het re
sultaat daarvan per brief uit
een te zetten. En dan begint de
ellende. Want nimmer zal
precies duidelijk worden wat
Dulles en Eisenhower Luns
exact hebben beloofd in geval
van een Indonesisische aan
val.
'De heer Dulles bevestigde
mij dat de VS stipt vasthou
den aan het beginsel dat geen
geweld mag worden gebruikt
om territoriale wijzigingen
tot stand te brengen en dat de
VS van mening zijn, dat deze
politiek van toepassing is op
de kwesties in de Straat van
Formosa (Rood China wilde
enkele nationalistische
eilandjes voor de kust aanval
len, red.) en op dergelijke
kwesties in andere delen van
de wereld, met inbegrip van
Nieuw-Guinea'.
Eisenhower heeft eerder
gedreigd dat de VS niet met
de handen over elkaar blijven
zitten als de Volksrepubliek
X
r*
Vanuit Rotterdam vertrekt de 'Waterman' met Nederlandse soldaten naar Nieuw-Gu\
nea. - fotof
inderdaad de nationalistische
eilandjes met wapengeweld
verovert. Als Luns later in de
Tweede Kamer verklaart dat
voor Washington Nieuw-Gui
nea even belangrijk is als die
eilandjes is al gauw de con
clusie getrokken dat de VS
ook een gewapende aanval op
Nieuw-Guinea niet zal dul
den.
Drees gaat nog verder: hij
verzekert de Senaat dat het
aanwenden van geweld je
gens Nieuw-Guinea op de
zelfde wijze zal worden be
schouwd als het gebruiken
van geweld tegen Formosa.
Het is een staaltje van grenze
loos diplomatiek optimisme
uit de vage Amerikaanse uit
latingen te concluderen dat de
VS inderdaad Nederland mi
litair te hulp zullen komen.
Het psychologisch effect op
het thuisfront is dat velen de
Amerikaanse Zevende Vloot
al zien opstomen naar de wa
teren rond Nieuw-Guinea.
Steeds weer bevestigt Luns
in Kamerdebatten deze Ame
rikaanse 'garantie' die dat in
werkelijkheid niet is.
In mei 1960 spreekt de so
cialist De Kadt voor de zo
veelste maal zijn twijfel uit
over de hardheid van die ga
ranties. Defensieminister Vis
ser reageert woedend: 'Ik zou
erop willen wijzen dat wij op
die hulp rekenen en DAAROP
KUNNEN REKENEN'. Ka
mer gerustgesteld. Later laat
Visser die laatste vier woor
den echter uit het stenogram
schrappen. Vanwege 'stilisti
sche' redenen, zegt hij.
Niemand in de Kamer rea
geert op het nu toch wel zeer
dubieuze karakter van die ga
rantie. Integendeel, het va
derland is gerustgesteld en
het kabinet-De Quay ver
sterkt de defensie van Nieuw-
Guinea. Sukarno gaat over tot
het zenden van infiltranten en
namen als Fak Fak, Merauke
en Vogelkop sieren elke dag
de voorpagina's van Neder
landse kranten.
Dan besluit het kabinet ook
tot het nodige wapengekletter
en stuurt het vliegkampschip
'Karei Doorman' op 'vlagver
toon' naar Zuid-Oost-Azië.
Dat gaat niet zonder proble
men want Egypte sluit het
Suez-kanaal en Japan gelast
een bezoek van het schip aan
Japanse havens te elfder ure
af. Indonesië beschouwt het
als een 'vijandelijke daad' en
treft 'voorzorgsmaatregelen'
Velen zien in het zenden
van de 'Karei Doorman' een
ommekeer. Het is nu duidelijk
dat Nederland een gewapend
conflict met Sukarno niet uit
de weg gaat (en waarom zo|
het met die Amerikaanse
rantie'). Tegelijkertijd go
onder de Nederlandse bei
king het verzet.
Op 6 mei wordt de Nede'l
landse ambassade in Jakart|
bestormd en op 17 august
Indonesië's onafhankelijk'!
heidsdag, verbreekt Sukan
de diplomatieke betrekkir#|
met Nederland.
Een oorlog lijkt onaf wen'I
baar tot premier De Quay 0P|
september op tijdens coda»!
party op een onbewaakt ogec j
blik zich verspreekt en bi]
tenlandse correspondent®
toevertrouwt dat Nederla»:
Nieuw-Guinea wil 'internij
tionaliseren'. Luns, op
naar Amerika, is des dui»®,
en De Quay haast zich te vf j
klaren dat het een mis»]
stand is. Hij heeft slechts
filosofeerd'.
Nog geen jaar later zal W|
ken dat het hem bittere erf
MORGEN:
Nieuw-Guinea op drift in I
politiek vaarwater g'01
machten
(De vorige afleveringen van -
serie verschenen in De Stern»'11'!
en 18 augustus).
nru
ITRECHT (ANP) - De ziekejj
;r niet over de eigen bijdrage
leze omhoog gaat, te gaan vei]
le kant van het ministerie var
Rondheid en Cultuur (WVC) is
Iet vergoeden van de verhoogde
[leeft de Vereniging van Nederig
IZ) dinsdag laten weten, financie
nkele ziekenfondsen, die nu
de eigen bijdrage op gezinsver
zorging nog vergoeden uit het
[aanvullende fonds, overwegen
-elfs die vergoeding uit het
bakket te lichten als de voorge
komen verhoging door gaat.
De VNZ is fel tegen de bezui
nigingen op de gezinszorg en de
Sluiting van de herstellingsoor
den, maatregelen die de vaste
kamercommissie voor welzijn
jen volksgezondheid woensdag
net de betrokken bewinslieden
«spreekt. Beide bezuinigingen
kullen de totale kosten van de
gezondheidszorg uiteindelijk
hoger maken, menen de zie
kenfondsen.
Minister Brinkman en
(staatssecretaris Dees van WVC
willen onder meer de subsidie
bp kortdurende gezinsverzor-
1STERDAM (ANP) -
^ele beeldende kunstenaars
ons land zijn in grote
noeilijkheden gekomen
[loor het opheffen van de
eldende Kunstenaarsre-
feeling (BKR) per 1 januari
jen de overgangsregeling per
juli van dit jaar.
yoor de tijdelijke beroepskos-
lenvergoeding die het ministe
rie van WVC daarna in het le
ken heeft geroepen komenmaar
en klein aantal kunstenaars in
anmerking.
Er zijn 4.000 aanvragen inge
huurd maar er zullen slechts
ngeveer 1.200 kunstenaars in
anmerking komen voor zo'n
fergoeding van 5.000 tot 10.000
"aden per jaar.
ging (lj
afschg'
kunne'
fonds]
hulp it
recruta
lie- en!
zullen I
neigd 1
zieken!
zorg w
Ook!
stellin]
de VN|
die nul
terech!
sen
problei
dwijnel
wezen i
hulp efl
huizen
stellin)
Ook
raad is!
in de g|
dit del!
die er|
windsi
raad \i
zijn pl|
leefvorf
heden
dat de
zijn, ei
of er h
B ei
schrijvj
ris va:
ment
lang ml
gen toll
als het I
zinsver
In li
budget!
ging ml
hoogd 1
ginnenl
van de
werkera
budget!
zou dal
doen, a 3
|EN AANTAL MAANDEN terug werd Ond
oor zijn collega Ruding van Financiën d|
«groting van Onderwijs was met velg
verschreden.
fvenals staatssecretaris Dees van Volksa
Tan de opdracht om voor 1988 extra bez
pi.
Het moet gezegd dat beide bewindslieq
un de slag zijn gegaan. Dees heeft intusii
aianceerd die als een bom zijn ingeslad
na sscretaris z')n 20 ingrijpend dat dé
aaerbreekt om er een extra debat aan tel
irhturTlan heeft nu 00k een hpje van de
pnt. Hij wil de collegegelden in het hoga
.onderwijs fors verhogen. Verder zuf
ia krijgen voor het openbaar onderwijl
u* een gratis advies bij: doe het in het ve
Voor alle duidelijkheid: het kan Deeti
nomen dat hij zijn bijdrage tracht te I
oinmgsronde van het kabinet. Veel n.
oere bezuiningen in het onderwijs, zo;
Singsregeling en de studiefinancierini
M0o0men nnaatregelen ter discussie.
imenk1 de verh°ging van het collegegek
ikrim Deetman het ditmaal gezocht
ipnc Hen lastenverhoging die voor
L n'et betaalbaar zal blijken te zijn. D,
linn pas orr|hoog wanneer er een co
Om t ,raagkrachtigen tegenover staat.
>eft n een °P'°ssing voor zijn financië!
laar |~eetman nu 00k zijn blik op de ope
feren:^1"1 bet volgens hem in veel opzichti
L.?®n9 van Nederlandse Gemeentel
hok vertegenwoordiger van dit coll
aar k0,or''ik bestuur' in de mond genol
astnei bestuursakkoord tussen gemr
en nnri i dat dit soort bezuinigingen niel
ferliea 9d' De gemeenten zijn tereclt
ningen nneer Z'J opnieuw moeten snijda
fe^ngen zijn niet altijd te vermijde
en VaH z'i vormen soms de prikkel die
fen in ex,ra inspanningen. Extra voorziclj
«ijs r®ea v°or de samenleving zo belani
j2jaea onderwijs moet voor iederee
fenhpl e nieuwste plannen van Deeti
im hior0p de belling. Het is de taak vanf:
«er op te wijzen.
