FRAN ST ALIGEN IN VAKANTIE TERUG NAAR DE SCHOOLBANKEN
Plan voor herbouw Valkhof
I
NIJMEGEN MOET WEER 'KEIZER KARET,STAD' WORDEN
DE STEM EXTRA VRIJDAG 14 AUGUSTUS 1987
Moeilijkst
Tweetalig
Promotie
JESTEM GIDS2
SELGIE NED 1
Vereniging
Donjon
:j!
«1
20 miljoen
Monument
Nederlandse les in hartje Brnssel
Taalrellen in de Voer, taalrellen in het kabinet, een
regering die bijna valt over de taaigeschillen: in
het buitenland wordt wel erg makkelijk de indruk
gewekt dat Nederlands- en Franssprekenden in
België elkaar ongeveer dagelijks naar het leven
staan.
Hartje Brussel is de realiteit heel anders, want
daar - aan de Nederlandse Academie - komen j aar
lij ks zo'n tweeduizend Franstalige Belgen uit eigen
vrije wil Nederlands leren, of - vaker nog - er hun
Nederlands verbeteren.
Over het gebruik van zitten, hangen en staan, tel
woorden en synoniemen, en het verschil tussen
Vlaams en echt ABNeen ouderwets middagje taal.
Door Frans Boogaard
BRUSSEL - „Ik ben dan naar
de keuken gegaan, heb daar
een mes genomen en heb haar
daarmee de keel overgesneden.
En stuk voor stuk, meneer de
procureur-generaal, heb ik
haar dan opgegeten. Het was
een kracht van binnen die ik
niet bekwaam was te beheer
sen, maar het leek me ook de
beste manier om van twee per
sonen één te maken. De haat
liefde-verhouding tussen ons
was zonder uitweg gewor
den.
Michel Graindorge, een rij
zige veertiger met een nog
jeugdig gezicht, in het gewone
leven wellicht een eerzaam
huisvader met een al even eer
zaam beroep, leeft zich hele
maal uit in zijn rol. Voor de ge
legenheid is dat die van Jan D
lijkaanbidder te Nijvel, die er
van wordt verdacht in een
vlaag van verstandsverbijste
ring zijn bevallige lerares Ne
derlands, Mimosa de Pen, met
een buiten-model vleesmes de
keel te hebben opengereten.
Haar gewoonte om het Neder
lands er tijdens de les desnoods
met zweepslagen in te rammen
was voor hem niet langer te
dragen, al ontwikkelde hij te
gelijk een diepe en zeer zuivere
affectie voor zijn lerares, die
zich van haar kant bereid
toonde haar beste leerling in
haar eigen slaapkamer bijles te
geven, gekleed in een zwarte
mini-jupe, met daaronder ta
melijk suggestieve netkou
sen.
De procureur-generaal
schudt bedachtzaam het hoofd
bij de ontwarring van een zo
gedreven moord, aan de recon
structie waarvan in hakkelend
Nederlands ook drie getuigen
hun met frivole details opge
smukte bijdrage leveren.
Hilde Bottu, die hetzelfde be
roep uitoefent als Mimosa de
Pen en naar wie zowel de ver
dachte als de procureur-gene
raal en de getuigen regelmatig
steelse blikken werpen, peilend
hoe ze reageert, houdt met
moeite haar gezicht in de plooi.
„Het rollenspel", zegt ze zo
neutraal mogelijk tegen de
verslaggever die een middag
haar gast is, „is een uitstekende
gelegenheid om een vreemde
taal te leren. Ge komt er veel
nieuwe woorden in tegen, en
iedereen wordt gedwongen
goed na te denken."
denk-gezicht, en verklaart dan
onder luid gelach: „Ik geef
mijn pijp aan Maarten".
Hilde, droog: „Ik heb de in
druk dat Maarten al heel veel
pijpen van u heeft".
nen noemt. „Het is nodig
hun baan, om promotie te)
nen maken of ander wer]
kunnen krijgen. Of werklt
die juist een baan zoeken,
deren komen hier omdat' 22.05
vrouw Nederlands spreekt
omdat ze willen dat hun kt i hoofdinspecteur van de
Nederlandse les in hartje Brussel: een klok hangt, de regenboog staat.
Een bewolkte zomerse namid
dag. In een ruim gebouw aan
de Rue du Nord/Noordstraat in
het centrum van Brussel ko
men de leerlingen voor de mid
dagcursus op.
Al vijf jaar lang verzorgt de
Nederlandse Academie er in
tensieve cursussen Nederlands
voor Frans-, maar zonodig ook
voor anderstaligen. „De ver-
trektaal is niet van belang, al
kun je als je toch allemaal
Franstaligen in je klas hebt na
tuurlijk wel makkelijk even op
het Frans terugvallen om iets
uit te leggen. Maar in principe
staan we ook voor anderstali
gen open", vertelt Hilde. Zij is
een van de vijftien docenten
Nederlands die permanent aan
de Academie verbonden zijn.
Haar studenten, wier leeftijd
door de bank genomen varieert
van zeer jong tot tamelijk oud,
worden geacht in een inten
sieve cursus van 60 uur in tien
dagen hun kennis van het Ne
derlands, zowel grammaticaal
als praktisch, volledig op peil te
hebben gebracht.
Wat met vaak niet meer dan
de 'humaniora' (middelbare
school) als vooropleiding, een
prestatie van belang mag wor
den genoemd.
Om elke student zoveel mo
gelijk aan zijn trekken te laten
komen, worden overigens de
groepjes (maximaal negen
man) zeer klein gehouden, en
worden de deelnemers, zoals
bij veel talencursussen, naar
gelang hun kennis van het Ne
derlands in drie of eventueel
nog meer niveaus ingedeeld.
De groep die Hilde deze mid
dag heeft, van twee tot acht
met tussendoor twee minieme
pauzes, is van het moyenne-ni
veau, maar is - wellicht- wél
bovengemiddeld gemotiveerd.
Michel Graindorge, die zo
gloedvol zijn gespeelde haat/
liefde-verhouding met Hilde
over het voetlicht brengt, is de
enige die geen professionele re
denen heeft om de cursus te
volgen. „Maar ik woon nu een
maal in een land dat tweetalig
is, en zeker in Brussel is het
dan nodig die twee talen te
spreken.
Bovendien vind ik het
leuk om de Nederlandse cul
tuur te leren kennen, en met
Nederlandstalige mensen te
kunnen omgaan", zegt hij vlak
voor de les begint.
Met een zelfverzekerde
grijns begroet hij een mede
student: „Hoe is 't, jong?"
Veel tijd wordt er niet verlo
ren, want Hilde heeft voor deze
middag een zwaar stukje
grammatica op het programma
staan: het gebruik, in het Ne
derlands, van de werkwoorden
'staan', 'zitten' en 'hangen'.
Om aan te tonen dat ze de
theorie door hebben moeten de
cursisten voorbeelden geven,
maar dat valt niet mee.
„Ik sta op mijn kantoor",
probeert Michel weifelend - en
dat is dus fout.
„Mijn auto staat op het
straat", oppert Alain, bijna
goed. En Hilde probeert met
een vuistregel: „Als een voor
werp een relatieve hoogte
heeft, dan staat het. Maar een
boek ligt op tafel, en geld zit in
mijn tas. 'Hangen' is makkelij-
foto studio dann
ker: dat is overal waar je in het
Frans 'pendre' voor gebruikt."
„De vogel staat op het dak?"
probeert Alain, onbedoeld de
hele theorie onderuit-schop
pend. Maar Hilde grijpt al naar
de schriftelijke oefeningen, die
per uitdrukking aangeven hoe
het zit. De regenboog hangt
niet, maar staat, de klok hangt
aan de muur, en vader zit niet
in het testament van oom Wim,
maar staat erin. Aan ongeluk
kige voorbeelden ontbreekt het
niet, want als Jean-Marie in
het zinnetje 'Zoals altijd
zijn stok in de hoek' welgemoed
'hangt' invult, is dat theore
tisch niet fout. Terwijl die stok
er natuurlijk voor hetzelfde
geld ligt of staat.
Michel heeft een héle moei
lijke: 'Ik laat meals dat
waar is'. Hij trekt een zwaar
Vergoelijkend: „Voor Fransta
ligen is dit een van de moeilijk
ste onderdelen van het Neder
lands. Ik raad jullie aan veel
naar Nederlanders te luisteren,
want dat is de beste manier om
het onderscheid onder de knie
te krijgen."
De lessen zijn zwaar, zal ze
later nog eens benadrukken, en
dat blijkt eens te meer als het
groepje getallen gaat oefenen
(ook voor Nederlanders die
Frans leren een crime) en syno
niemen voor werkwoorden (be
gunstigen/bevoordelen; opbeu
ren/troosten; beginnen/aan
vangen) moet geven.
Conversatie sec gaat merke
lijk vlotter; Jean-Marie en
Alain geven een feestje, en
moeten telefonisch hun mede
cursisten uitnodigen. Allemaal
apart moeten ze Hilde vertellen
wat ze de vorige avond hebben
gedaan. Zelf moet ze bekennen,
op zeer nadrukkelijke aan
drang van de klas, al voor de
tweede maal die week 'op res
taurant' te zijn geweest. „En
daarna heb ik thuis nog uw les
sen voorbereid. Want anders
was het weer helemaal niks ge
worden."
In de pauze verklaart ze dat
het de bedoeling is de cursisten
zoveel mogelijk Algemeen Be
schaafd Nederlands bij te
brengen, of op zijn minst een
taalgebruik dat daar zeer dicht
tegenaan leunt. Of het Vlaams
niet voldoet?
„Natuurlijk, maar wat is
Vlaams? Ga naar Gent, Brugge
en Antwerpen, en u hebt al drie
soorten Vlaams! Zoals ik praat,
laten we dat maar het stan
daard-Vlaams noemen."
Veel van de cursisten die de op
leiding aan de Nederlandse
Academie volgen - dat kan het
hele jaar, in groepjes of indivi
dueel, maar de vakantieperio
des geven topdrukte - doen dat
om wat Hilde zelf beroepsrede-
ren erin opgroeien.
Een kleine rondvraag b#
tigt dat. Jean-Marie zit ij
lucht- en waterzuivering °op weg naar de recht-
paratuur, en ziet in die s wordt de koerier echter
in Wallonië nog maar i
perkte markt. „Het noordi r weet de moordenaar te
deel van België, Vlaandere
Bell Telephone, en moet
gaan werken in een regio
zich uitstrekt van Naraa
Antwerpen. Moet dan ook
derlands spreken.
Jean-Claude is nog wee:
ander geval. Hij heeft te-
jaar voor een
firma gewerkt, maar is ni
Brussel - naar een Belgisci
het beter tweetalig te zijn'
Volgens Pierre Horen
die zich presenteert als bek
der van de Academie, is 4
nog steeds groeiend, maai
Derrick
het landgoed Weidau lijkt
rustig. Maar dan sterft
Klaus. Zelfmoord of
rriftiging? Hoofdinspec-
Derrick heeft het maar
■eilijk met de zaak, temeer
.dat de familie Weidau on-
rling een zeer goede ver-
mdiiouding heeft Maar
valt er een tweede do-
De man uit
Hongkong
Utie in Hong Kong arri-
Tt in Sydney om een
igskoerier te laten uitleve-
.mm nnnn jIa «aamI
,d geschoten. De inspec-
jjpen
en komt zo op het
daar rijper voor." Hij hetl 0r van de onderwereldko-
dag tevoor, in het Nederk Henry Wilton,
zijn mede-cursisten
over zijn werk, nadat
jaar lang die taal niet
sproken.
Serge is net-afges
burgerlijk ingenieur,
0.45
Princess
Daisy
nses Daisy Valensky is de
aie dochter van de Ameri-
inse filmster Francesca en
Russische prins Stash Va-
gky. Daisy heeft een treu-
eenzame jeugd gehad,
werd al vroegtijdig ge-
Amerika^ejden van haar tweeling-
je dat door haar vader
ten medeweten van haar
drijf overgestapt. „En dj eder om in een tehuis
rd opgenomen omdat zij
itelijk gehandicapt bleek.
Daisy's moeder dit merkt
iaat zij haar man en gaat
langstelling voor de taalls haar kinderen in Cali-
waarmee het instituut oi iië wonen. Wanneer haar
gens tamelijk agressief ai >der omkomt bij een auto-
teert in de Franstalige eluk gaat Daisy bij haar
er en zijn minnares wo
men op de cursussen in Br Hier leert zij haar hard-
niet veel echte Franse:
„Maar die hebben daar ook
zoveel reden toe. Hebben ii
rijs en omgeving hun eiget
mogelijkheden", weet hij.
Terug in de klas, die nog in.
uur voor de boeg heeft,
Michel met verve zijn verdl
ging voor het Assisenhof,
hem in een uitputtende zi
ter verantwoording roept
zijn bloedige aanslag op
mosa de Pen. „Ze is nieti
ze leeft voort in mij", bei
hij met klem. Om zich toe
een klein onbewaakt mor
htige halfbroer kennen
het ook nog eens op haar
rzien heeft. Angstige tij-
breken aan en Daisy
:t knokken voor haar be-
sistible' te beroepen.
Hilde, alias Mimosa, lack
vreden: deze leerling kou
ook zonder zweepslagen!
NIJMEGEN (ANP) - Als de
overheid en het bedrijfsle
ven gezamenlijk 27 tot 36
miljoen op tafel leggen, kan
in Nijmegen de bekende
Valkhofburcht uit de tijd
van Karei de Grote worden
herbouwd. De burcht, die in
het begin van de jaren ne
gentig klaar kan zijn, komt
dan te staan op de plaats
waar het paleis van Keizer
Karei oorspronkelijk ook
stond. Op het Valkhof in
Nijmegen zijn nu nog
slechts de resten van die
burcht over: de St. Nico-
laaskapel en de Barbaros-
saruïne.
Nijmegen dankt haar bijnaam
'Keizer Karelstad' aan de vroe
gere Valkhofburcht. Al in de
tijd van de Romeinen was het
Valkhof een geliefde wijk
plaats, omdat van daaruit het
omliggende gebied naar alle
kanten kon worden verdedigd.
Op het Valkhof stonden dus al
tijd gebouwen en Karei de
Grote liet van de gebouwen een
keizerlijk paleis maken, waar
hij regelmatig verbleef.
Na Karei de Grote woonden
nog vele koninklijke personen
op het Valkhof, onder wie ko
ning Frederik I, bijgenaamd
Barbarossa. Aan hem dankt de
huidige ruïne zijn naam. Bar
barossa gaf namelijk drie eeu
wen na Keizer Karei de burcht
nog meer pracht en praal. In
later eeuwen woonden onder
andere Philips II, Alva en prins
Maurits op het Valkhof. De
laatste koninklijke bewoner
was Willem V. Hij verliet de
Valkhofburcht in 1787. In 1796
gaven de Staten van Gelder
land opdracht de burcht te slo
pen. Merkwaardig genoeg zijn
de St. Nicolaaskapel en de Bar-
barossaruïne sindsdien steeds
bewaard gebleven, zij het dat
beide slecht zijn onderhouden.
Om de schamele resten van
wat eens een gigantische
burcht was te behoeden voor
verder verval, werd in 1978 in
Nijmegen de Valkhotvereni
ging opgericht. De vereniging
heeft de duizend jaar oude ka
pel, die tot vijf jaar geleden als
opslagplaats van de gemeente
lijke plantsoenendienst werd
gebruikt, nu in gebruik als ex
positieruimte. Van de Valkhof-
vereniging stamt ook het idee
om de burcht te herbouwen.
„En als dat niet kan moeten
we er in ieder geval voor zor
gen dat de kapel en de ruïne
behoorlijk gerestaureerd wor
den en dat de contouren van
het oude kasteel zichtbaar
worden. De gemeente Nijme
gen is tot nu toe schandalig
nonchalant omgesprongen met
cultureel erfgoed", zegt drs. J.
Nooy, voorzitter van de Valk
hofvereniging.
Nooy is behalve voorzitter
van de Valkhofvereniging ook
raadslid van het CDA in Nij
megen. „Ik heb in april vorig
jaar in de raad het voorstel ge
daan de mogelijkheden voor
herbouw van de burcht te on
derzoeken. Dat voorstel is aan
genomen en kwam bij mezelf
terug: de vereniging kreeg van
de gemeente het verzoek een
rapport te maken over de even
tuele herbouw".
De Valkhofvereniging was al
in bezit van gedetailleerde te
keningen van de Valkhof-
De historie van het Valkhof gaat terug tot ver voor Karei
de Grote. Zo voerden er in 1980 opgravingen gedaan die ma
teriaal uit de tijd van de Romeinse keizer Tiberius (14-37 na
Chr.) te voorschijn brachten. - fotoanp
burcht, zoals die er ooit uitge
zien moet hebben. De bekende
architect Charles Estourgie
maakte die al in 1936 op basis
van pentekeningen uit 1600 en
1700. Kunstschilder Hubert Es
tourgie, de inmiddels overleden
zoon van Charles, werkte de te
keningen verder uit. Met name
op basis van die tekeningen
heeft de Valkhof vereniging
nauwkeurig berekend hoe
groot de burcht zou moeten
worden en hoeveel dat gaat
kosten.
De 'Alpha en omega' van de
herbouw moet de zogenaamde
Donjon worden. De donjon is
volgens het rapport van de ver
eniging een grote toren van 9
meter breed en 18 meter diep.
De hoogte is circa 50 meter. In
de toren komen, zoals dat vroe
ger ook het geval was, zeven
verdiepingen. „Een uitkijkpunt
van klasse dus en daarmee ze
ker een grote toeristische trek
pleister. Bovendien wordt de
donjon gezichtsbepalend voor
Nijmegen", aldus Nooy. „Op
oude prenten zie je hoe fraai
het vroeger was. Aan de ene
kant de Stevenstoren en aan de
andere kant de donjon."
De Valkhofvereniging stelt
verder voor de noord-, zuid-,
west- en oostvleugels van de
burcht te herbouwen. Daarmee
worden ook de St. Nicolaaska
pel en de ruïne weer een lo
gisch deel van het geheel. Bo
vendien kunnen in de vleugels
de Rijkszaal en de koningska
mers herbouwd worden, die in
deze moderne tijd gebruikt
kunnen worden voor congres
sen, feesten en exposities.
„Want de burcht moet natuur
lijk wel geëxploiteerd kunnen
worden", zo stelt het rapport
van de vereniging realistisch.
Om de Valkhofburcht com
pleet te maken moet ook de
burchtpoort worden herbouwd.
Dat is niet zo'n probleem, want
de contouren van die poort lig
gen op drie meter onder het
maaiveld nog gaaf bewaard.
Dit is gebleken bij wegwerk
zaamheden rondom het Valk-
The Adven
turers
erikaanse avonturenfilm
1970 met o.a. Bekim Feh-
Charles Aznavour en
ook nog even op de 'fora ir 'fi®e Bergen. Dax is de
i van een liberaal advo-
t die na de revolutie in
land Cortuguay ambas-
eur wordt in Rome. Daar
Dax een rijkeluisleventje
en, maar het lot brengt
opnieuw naar zijn land
.,'Vt A5.V;
W-
m
I
a*:?-.
Kaiser-
ball
jonge prinses Christine
it zich volgens dfe uit-
ikelijke wens van haar
der verloven met Georg,
sgraaf van Hohenegg. Ze
;ert echter een man te
'en die ze nog nooit ge-
heeft. Het lijkt de moe-
dan ook een goed idee
r dochter mee te tronen
het Keizersbal waar de
degom zeker zal ver-
'nen.
iske en Wiske1
um
ben je trmdoir Mian Uairm
it nier op de uej neor valkenburg met
"mn" kopertn held Vooruit,bieiht op1
I stomme
•t i V jj
l Mr.AÏIKaWV' \A «WA
BV
S.
Zo moet de Valkhofburcht er in vroeger tijden uitgezien hebben.
hof. De vroegere walmuren,
waar ook nog delen van be
waard zijn gebleven onder het
maaiveld, zouden slechts met
lijnen aangegeven kunnen
worden. Dit om de kosten van
de bouw te drukken.
Het rapport van de Valkhof
vereniging berekent de kosten
van herbouw op 20 miljoen.
Voor een deel zijn die kosten al
gedekt door toezeggingen van
het bedrijfsleven, aldus Nooy.
Ook heeft de Nederlandse Ver
eniging van Metselsteenfabri
kanten aangeboden (een deel
van) de herbouw als leerling
werkplaats ter hand te nemen,
wat in de materiaal- en ar-
beidsloonkosten scheelt. Nooy:
„Sinds we naar buiten geko
men zijn met onze plannen
stromen de aanbiedingen bin
nen".
De gemeente Nijmegen voelt
wel voor herbouw van de
burcht, maar is het met de be
rekening van de Valkhofvere
niging niet eens. Twee weken
geleden meldde de dienst
volkshuisvesting aan het col
lege van B en W dat herbouw
tussen de 27 en 36 miljoen gul
den gaat kosten. De dienst
neemt in de berekening ook de
kosten voor ambtelijk werk en
bouwrijp maken van de grond
mee.
Bovendien pleit de dienst,
anders dan de Valkhof vereni
ging, voor herbouw in één keer.
„Gefaseerde bouw bezorgt de
omgeving veel te veel overlast.
De kans is dan ook groot dat we
met een half afgebouwd kas
teel blijven zitten. En wat con
touren van de walmuren be
treft: wat is een kasteel zonder
echte muren", zo vragen de
ambtenaren zich in hun rap
port af. Technisch gezien is het
echter ook volgens de gemeen
telijke dienst heel goed moge
lijk de Valkhofburcht te her
bouwen.
Op grond van het advies van
volkshuisvesting hebben B en
W nu opdracht gegeven aan de
Grontmij om voor 1 december
rapport uit te brengen over de
toeristisch-recreatieve aspec
ten van een eventuele nage
bouwde Valkhofburcht. Drie
externe adviseurs moeten voor
dezelfde datum rapporteren
over de monumentenzorg-as
pecten.
Het Valkhof zoals het nu be
staat is namelijk een monu
ment en daar mag niet zomaar
op worden gebouwd. Ook zal
bij het bouwrijp maken van de
grond rekening moeten worden
gehouden met graafwerk door
de Rijksdienst voor Oudheid
kundig Bodemonderzoek, want
het Valkhof zal zeker schatten
in haar bodem verbergen.
„Maar", zegt Nooy over al
deze haken en ogen, „waar een
wil is een weg. Als het college
zo enthousiast blijft kan de
burcht er over zes a tien jaar
staan. En ik heb er gee
port voor nodig om te
dat we dan een trekpleistël
internationaal belang 1
stad hebben. Kijk maar
alle kastelen in het buitenj
die worden voortdurend
bezocht door toeristen."
Eén ding wil de ami
historicus echter absoluut
dat alle toekomstige toet
de Valkhofburcht zoude»
als een gerestaureerd
„Er moeten grote bord®
komen te staan dat het
gaat om een reconstruct'
herbouw naar oud mod®
dat kon het gemeentel'
nog wel eens zwaar op dei
liggen, want ook met het
'Mmetdik, Unke,óie
J^jtoml uil de ketel i
Uil de ketel
naak me nieti
uiji
lmbone
deel van het stadhuis e» €e/f f)c £or (7
het gemeentemuseum de' Ocvr/
manderie van St. Jan d® r/E-B //f DEtE
alsof ze iets ouds beW^jpftfMË L
ben. Dat is nonsens, want
gebouwen zijn na-oorlog!
constructies en nog aanf
ook aan het hedendaags,
bruik. En zo moet de Val
burcht ook worden."
VOCPHlKS
£(=£ETEMI
