Film over Callas schokt Italianen! DOOD VAN DE 'KING' DEZE WEEK OP VELE MANIEREN HERDACHT E Het Brabant van etser Hendrik de Laat De verliefdheid van kunstenaar Karsen staat gedrukt vr// DINSDAG 11 AUGUSTUS ifiTEM GIDS 2 Zaterdag 15 augustus zet zich direct na zons ondergang een stoet in beweging op de Elvis Presley Boulevard in Memphis van naar schatting 50.000 men sen. Geheim Sun-studio Teruggetrokken ELGIE NED. 1 L iske en Wiske: „Hou me ten goede, ik ben niet te gen banenplannen, maar ze leveren geen werk op" Ir. Ter Hart, oud-voorzitter FME DE STEM 15.55 Come and get it T2 Elvis Presley: 10 jaar later Door Dirk Vellenga Zij dragen hun kaarsen naar Graceland, waar zich de graven van Elvis Pres ley en zijn ouders bevin den. Een deel van de devote bezoekers blijft tot de och tend van de 16e. Dan is het precies tien jaar geleden dat de Koning van de Rock en Roll het leven liet. Bij de 'Candlelight Vigil' zullen fans aanwezig zijn uit de hele wereld. Het met veel kristal, spiegels en zware gordijen aangeklede landhuis is een pel- grimsoord. Jaarlijks krijgt Graceland een half miljoen kij kers en in de 'Elvis Internatio nal Tribute Week', die afgelo pen zaterdag is begonnen, is het dringen in heel Memphis. Ook elders in de stad geeft men zich gaarne over aan de Pres- ley-invasie, men kan Elvis' fa voriete ontbijt nuttigen en zijn High School bezichtigen. Op 16 augustus 1977 ging El- vis Presley pas om half zeven in de morgen naar zijn slaap kamer. Dat was niet ongewoon, Elvis was een nachtmens en zijn 'medicamenten' maakten hem nog onrustiger. Zijn vriendin Ginger Alden viel in slaap, maar Elvis belde om acht uur naar beneden dat hij extra slaapmiddelen nodig had. Die middag om 14 uur ont dekte Ginger dat de plaats naast haar in bed leeg was. Ze klopte op de deur van de bad kamer, maar kreeg geen ge hoor. Toen ze deur opende, zag ze Elvis Presley voorover op de vloer liggen. Ze sloeg onmid dellijk alarm. Elvis' rechter hand Joe Esposito belde een ambulance en probeerde Pres ley via mond-op-mond-beade ming weer tot leven te wekken. Maar er was niets meer aan te doen. Huisgenoten schoten toe. Tante Delta Mae viel op haar knieën bij het ontzielde li chaam. Je kon zien dat Elvis voorover uit de badkamerstoe] was gevallen met zijn hoofd naar beneden. Gitarist en vriend Charlie Hodge riep: „Adem, Elvis, adem!" Vader Lisa Marie (midden), de dochter van Elvis Presley, met links Priscilla en rechts Marco Garibaldi. Over zes jaar be schikt Lisa Marie over de erfenis van haar vader. - foto ap Elvis, Priscilla en Lisa Marie in 1968. Vernon werd onwel en moest opgevangen worden. Lisa Ma rie, de 9-jarige dochter van El- vis, die net op Graceland lo geerde, merkte de paniek en kon door Ginger met moeite uit de buurt van de badkamer ge houden worden. Om 14.48 uur werd Elvis naar het Baptist Memorial Hospital in Memphis gereden. Maar het was allemaal te laat, de 42-ja- rige King was dood. Pas later bleek dat zijn lichaam volledig ten gronde was gericht door zwaar druggebruik. Presley was de laatste jaren een opge blazen karikatuur geworden van de energieke muziekpio- nier die hij ooit was geweest Priscilla Beaulieu Presley reed op dat moment van haar woning in Beverly Hills naar een restaurant in Hollywood waar ze zou lunchen met haar zuster. Voor het restaurant werd ze opgewacht en kreeg ze te horen wat er met haar ex- man gebeurd was. Priscilla was in 1973 officieel gescheiden van Elvis, maar vanwege doch ter Lisa Marie waren er nog steeds contacten. Joe Esposito belde Colonel Thomas Parker, de legendari sche manager van Presley in zijn hotel in Portland, Maine. Parker was vooruit gereisd om de concerten van zijn ster voor te bereiden. De toen 68-jarige manager stelde direct alles in het werk om de nalatenschap veilig te stellen en te voorko men dat buitenstaanders een greep zouden doen in de schat van ongeveer 8 miljoen dollar die Elvis bezat op het moment van zijn dood. Het nieuws sloeg over de hele wereld in als een bom. Iedereen verwerkte het op zijn of haar eigen manier. Lucy de Barbin, bijvoorbeeld, kwam haar huis in Dallas binnenstormen, ter wijl de telefoon rinkelde. Haar dochter Desirée belde om te zeggen dat Elvis Presley dood was. Lucy ging door de grond, hield zich tien jaar goed en be sloot toen haar grote geheim te vertellen. Zij was de vrouw van wie Elvis écht hield en haar dochter, geboren in augustus 1958, was een kind van de King! Op de middag van de 16e augustus verwachtte zij een te lefoontje van de man die ze sinds 1953 als haar heimelijke minnaar beschouwde. In het pas verschenen boek 'Are you lonesome tonight' ont hult Lucy de Barbin alles over haar verhouding met Elvis. Journalist Dary Matera no teerde het voor haar en voegde wat commentaren toe. Er is een foto van dochter Desireé op 14- jarige leeftijd waarop ze sterk op Presley lijkt, maar bewijzen voor de bloedverwantschap worden in het boek niet gege ven. Er is een geboorte-akte, waarop Lucy Presley als moe der staat geboekt en Randolph Presley als vader. Lucy loog in het ziekenhuis zelfs over haar geboortejaar. Dat komt de be trouwbaarheid van haar ver haal niet ten goede. De eerste ontmoetingen tus sen Lucy en Elvis zouden plaats gevonden in Monroe, Louisiana, Lucy's woonplaats, bijna 500 km verwijderd van Memphis. Later zou het contact vooral telefonisch zijn onder houden. De lange, romantische gesprekken herinnert Lucy zich nog letterlijk, ze vulen het grootste deel van 'Are you lo nesome tonight'. Elvis liet zich bij die gelegenheden 'El Lance lot' of 'John Jones' noemen. Lucy de Barbin hielc),;Zich koest en ging niet ir> op "huwe lijksaanzoeken van de kant van Elvis, omdat haar levens omstandigheden zijn carrière op vreselijke wijze zouden schaden. Ze was op haar elfde jaar uitgehuwelijkt aan een beestachtige kerel en had al twee kinderen toen ze op 16-ja- rige leeftijd Elvis Presley ont moette. In de Amerikaanse pers wordt weinig geloof ge hecht aan het boek van De Barbin, maar NBC ziet er een smakelijke mini-serie voor de tv in. Het boek is uitgegeven door Century in Londen en in Nederland geïmporteerd door Van Ditmar (prijs 53,10). De afgelopen tien jaar heeft de mythe Elvis Presley nauwe lijks aan kracht ingeboet. Pla tenmaatschappij RCA brengt regelmatig Elvis-platen uit en heeft dit jaar uitgekozen om vier nieuwe compilaties op de markt te schuiven. Zijn groot ste hits zijn weer eens samen gevoegd, maar interessanter is 'The Complete Sun Session', met daarop de allereerste op namen die Elvis maakte in de Sun-studio van Sam Phillips in Memphis (1954 en 1955), com pleet met mislukkingen en op merkingen van de mensen in de studio. The Memphis Re cord' bevat bekende en onbe kende nummers die Elvis in 1968 opnam onder leiding van Chips Moman. Presley maakte mét als Tnjhe Ghetto' 'SuspraBÖS'MiftdS'. Vader Vernon Presley kreeg in 1977 het beheer over de nala tenschap van Elvis en nadat hij zelf twee jaar later was overle den, ging alles naar de Elvis Presley Estate. Toen de belas tingen zich ermee gingen be moeien, leek de Estate eerder met schulden dan met een leuk kapitaal te zitten. Maar de zaak werd even flink commercieel aangepakt en de dollars kwa men weer binnen: Graceland werd opengesteld als een soort Presley-pretpark en de souve nir-industrie draaide op volle toeren. Wat gebeurde er met de andere hoofdpersonen in het drama? Colonel Parker verloor al zijn rechten op de titel 'manager van Elvis Presley'. De rechter had er grote moeite mee dat hij op het laatst meer geld binnen- harkte dan de ster zelf. Parker kreeg een ruime schadeloos stelling en leeft nu terugge trokken in het hete Palm Springs in California Priscilla kon haar Presley- verleden gebruiken om een carrière in de showwereld op te bouwen. Ze is al enige jaren een vaste ster in de tv-serie 'Dallas' en schreef het boek 'El- vis and me', waarin ze haar best doet niet al te lelijk over het huiselijke leven van de King te doen. Ze speelde de gastvrouw in een film over de gangen en kamers in Grace land, die ook op video te krij gen is. Priscilla participeert in de Elvis Presley Estate namens haar dochter Lisa Marie, die volgens het testament alles erft, maar pas over de centen mag beschikken als ze 25 is. Lisa Marie is nu 19 en moet dus nog even wachten. Ondertus sen doen Amerikaanse bladen het uiterste om primeurs te kunnen bieden over de erfge name van Elvis. Er zijn al ver halen over misbruik van drugs en ernstige opvoedingsproble men geweest. Tante Delta Mae, nu 68, is het enige familielid dat nog op Graceland leeft. Ze scharrelt rond in de vertrekken die niet voor het publiek zijn opensteld. Pas als om 18 uur de touwen worden verwijderd, behoort het hele huis haar weer toe, ook de badkamer waar ze haar be roemde neef tien jaar geleden aantrof. De Elvis Presley Fanclubs beleven weer drukke dagen. Er zijn er zo'n 300 over de hele we reld. Ze hebben de afgelopen jaren ups en downs gehad, maar ze hebben het hoofd nooit laten hangen. Engeland kent een fanclub met maar liefst 23.000 leden. De echte Presley- fans zijn zeer trouw. Nog steeds komen er jonge fanaten bijtie ners die Presley niet levend hebben meegemaakt, maar toch zijn platen draaien en zijn naam op hun spijkeijack aan brengen. Op verschillende manieren wordt in de komende dagen aandacht besteed aan het over lijden van de man die het voor beeld was van o.a. John Len- non, Bob Dylan en Bruce Springsteen. Op de tv zullen zijn speelfilms herhaald wor den. Veronica start vrijdag de herdenkingsgolf met een her haling van 'The Story of Elvis Presley'. »rard Arnold probeert in ijjoj 'Come and get it' rijk vorden in de houthandel. Barney Glasgow, laat geliefde Lotta (Frances „jer) zitten, omdat zij niet t in zijn ambitieuze plan- Ook zijn makker Bos- iaat hij vallen. In het de deel van de film is ney een zeer verbitterd u Na jaren keert hij terug zijn oude vriend Bos- Daar ontmoet hij een die als twee druppels Ier lijkt op Lotta. Hij kt de dochter te zijn van jtröm en de Lotta van feger. De film werd deels Lakt door Howard ■dis en deels door William Ier. 1.12 Moeder Oceaan ROME (RTR) - Op een recente zwoele zomer avond in Rome kon men in een openluchttheater een speld horen vallen en vervolgens applaus kla teren. Maria Callas had weer eens de sterren van de Italiaanse hemel ge zongen. ue gelegenheid was de pre mière van een film van de Britse regisseur Tony Pal mer met de simpele titel 'Maria'. Zijn film, gemaakt tien jaar na de dood van de laatste operadiva, is een col lage van öperafragmenten, journaalfilm, interviews, fo to's en herinneringen van vrienden en recensenten. „De geschiedenis van de opera kan in twee duidelijke fasen worden verdeeld; vóór Callas en na Callas", zegt de Italiaanse toneel- en filmre gisseur Franco Zeffirelli, die Callas regisseerde in een on vergetelijke Tosca in Covent Garden in 1965. Voor Palmer was het le ven van het verlegen, dikke meisje dat op 14-jarige leef tijd in Athene met zingen begon, een tragisch liefdes verhaal dat in 1977 op 53-ja- rige leeftijd in de eenzaam heid van een Parijse woning eindigde. Palmers bedoeling echter, het vertellen van het ver haal van een complexe en grillige vrouw achter de le gendarische stem, is in Italië met gemengde gevoelens be oordeeld. Volgens een van de recen senten is de film een hoop roddel die het leven van Callas heeft teruggebracht tot een anekdote en komen haar ware persoonlijkheid of de krachten die haar mo tiveerden, nauwelijks aan bod. Beelden van vroege con certen - vele nooit eerder getoond - en krantenknip sels worden afgewisseld met commentaar van haar eerste muziekleraar, zuster hechte vrienden. De successen, de tele KON brengt een Japanse rdfilm, die handelt over probleem dat kinderen in stellingen, de annulerir; an pjet gewend zijn hun en het weglopen - volf ,c gevoelens over hun haar agent ^was haar re| srs kenbaar te maken, i imeisje Jun begrijpt niet rom haar moeder alleen ir leeft om te werken en tatie op laatste punt om diend - worden in snelle. eenvolging aangestipt. Een van de merkwaai |apen. Ze twijfelt aan de ger anekdotes is die volg utionele regels en houdt niet aan afspraken, moeder vindt het een eldige schande dat haar iter zo licht denkt over ilie-verplichtingen. Juns ar probeert duidelijkheid irengen in dit onuitge- iken conflict. >0.00 welke Callas 37 kilo in jaar afviel na het zien William Wylers film man Holiday', omdat: dun als Audrey He; wilde zijn. Maar zij bleef dik o enkels, zegt een vriend daarom wilde ze 'Cam alleen zingen in cont vorm. Op het toneel had dansend, haar enkels ten laten zien. Maria Callas was ijs, ze zag haar man, dei Italiaanse leider Musso- oudere Italiaanse ia ontslaat Ciano begin 1943 strieel Giovambattistaminister van buiten- neghini, als een vaderfij se zaken om tegemoet te en ze had de gewoonte oi 'en a?n wensen van nachts om drie uur vriea !r- Ciano wordt ambas- Mussolini op te bellen om hun x over hun liefdeleven te strekken. ur in Vaticaanstad. Ita- Duitsland worden in defensief gedrongen. De De film vertelt over k Ijeerden landen in Zuid- romantische relatie mei Mussolini wordt on- regisseur Lucchino Visci oen<'e gest®und door Hit- maar volgens Zeffirelli i verhest het vertrou- het de Griekse reder Ari| teles Socrates Onassis, haar ving in een passie waaruit ze niet c| loskwam. Het wordt aan Zefl en anderen overgelaten verhaal te vertellen haar liefdesgeschie met Onassis, door de seur omschreven als woon een man die vro verzamelde'. Terwijl Callas de nera uit Carmen zingt, t de film beelden van fe en diners op jachten ic| jaren dat alles nog in hun relatie. Volgens i| firelli brak het hart Callas toen Onassis Jaa line Kennedy trouwde verloor haar stem enl wil om verder te leven van het Italiaanse volk. Onbekende wereld Door Henk Egbers Net echt, met een scheutje romantiek. Zo heeft de Bra bantse graficus Hendrik de Laat (1900-1980), vooral door middel van etsen en aqua rellen, met name het Bra bantse land vastgelegd. Dat is in een groot (32x24 cm) boekwerk met ruim 200 re- produkties representatief bijeengebracht. Drs. F. van de Ven uit Den Dungen schreef er een bondige tekst bij, die aan De Laat en zijn kunst een goed kader geeft. Hendrik De Laat was een Bos schenaar. Dat is hij altijd ge bleven, ook in zijn kunst. Zijn prenten hebben vooral oud- Den Bosch gedocumenteerd, maar een in het boek opgeno men kaart laat zien dat hij ook buiten de Meierij en Oost-Bra bant getekend heeft in Breda, Tilburg, Dongen, Geertruiden- berg en Raamsdonksveer. Het boek bevat vier afdelingen: werk in Noord-Brabant; werk in de rest van Nederland (o.a. Amersfoort, Amsterdam, Delft, Nijmegen, Maastricht en Oudewater); werk in het bui tenland (o.a. Brugge en Parijs; en Varia (portretstudies o.a. van beeldhouwer J. Cuypers en De Bredase Prinsenkade met Spanjaardsgat op een ets van Hendrik de Laat uit 1930. niet te indentificeren Bra bantse prenten). 'Wat Martien Coppens deed met de camera, deed De Laat met potlood, penseel, etsnaald en burijn', schreeft Van de Ven. Hij trok op zijn fiets door het land en ontpopte zich als een 'volksetser', wiens prenten in menig huiskamer hangen. Hij groeide op in een periode dat de etskunst weer herontdekt werd (Bauer, Veth, Witsen e.a.) en in een Bosch' artistiek milieu met figuren als de Slagers, Derkin deren, Luns, Sluijters en Moer kerk. De laatste, als recensent van Het Huisgezin, gaf hem veel support. Hij noemde hem een artiest 'zonder kunstgeschiede nis onder zijn hoed'. De Laat die later wel wat lessen op de Bossche academie nam, is vooral autodidact geweest en een hechte ambachtsman ge worden. Hij speelde het klaar om te leven van zijn kunst, on der meer door een kunstzaak te beginnen in de voormalige wo ning van Moerkerk in Den Bosch. Hij heeft, ook vanuit de gebeitelde kunstwereld, veel waardering gekregen tijdens zijn leven. In 1980 verscheen er al een boek over hem, waarin An MacGillavry een tekst schreef bij 58 tekeningen. Maar echt naar buiten getreden is hij niet Het betrekkelijk kleine aantal exposities had als standplaats steeds Den Bosch, hoewel hij in 1932 al werd uit gekozen deel te nemen aan de expositie Levende Nederlandse Meesters in het Stedelijk Mu seum te Amsterdam. Hij werd toen, bekroond, door het mu seum aangekocht. Het is vooral uit documen tair oogpunt vaak boeiend om naar zijn werk te kijken. Je ziet hoe er veranderingen zijn op getreden. De prenten zijn vaak ragfijn getekend en laten De Laat kennen als een man die zijn vak verstond. Hoewel een zekere saaiheid hem niet vreemd is, wint de verstilling die je proeft het toch bij nadere beschouwing. Jammer dat dit documentaire boek niet wat kleur meegekregen heeft, want dan zou De Laat gedocumen teerd zijn op een even nauw keurige manier als hij zelf ge wend was. Het is nu een wat keurig-saai boek geworden in zijn presentatie. Drs. FJ.M. van de Ven: Hendrik de Laat - graficus uit Brabant'. Uitg. Montea, prijs 75. Door Henk Egbers DE NAAM van Johann Eduard Karsen als kunst schilder (1860-1941) is nog nauwelijks bekend, hoewel werk van hem in enkele grote musea verblijft. Nu wordt zijn naam weer ex pliciet door de uitgave van zijn tijdelijk dagboek, waarin hij zijn liefdesverdriet heeft weg geschreven. Dat komt meer voor, maar omdat Karsen in zijn relaas tegelijk een duide lijke vertegenwoordiger is van een bekend deel van het artis tieke leven eind vorige eeuw en tevens een fraaie taal hanteert is 'Een droom en een scheidsge richt' een aardig boek gewor den. In 1947 schreef Hammacher een boek over Eduard Karsen en zijn vader Kasper. Via dit boek kwam Rein van der Wiel op het spoor van een tweetal cahiers, waarin Eduard zijn liefdespe rikelen met zijn droommeisje, Saar de Swart, beschreef tot en met een merkwaardig scheids gerecht dat een einde maakte aan deze relatie. Hij schreef er een inleiding bij, voorzag de tekst van noten en gaf daarmee het boek zijn cultuurhistori sche waarde. Karsen leefde in een periode waarin de gedroomde werke lijkheid een sterk accent kreeg. Het gedicht 'Avond' dat Willem Kloos aan Karsen opdroeg te kent dat klimaat Van der Wiel wijst er verder op dat Kloos' inleiding bij de Verzen van Jacques Perk belangrijke ele menten bevat, die Karsens' houding duidelijker maken. Niet alleen de vrouw als on aantastbare muze, maar ook de daaraan verbonden smarten, die bij de Tachtigers verbonden werd met wellust en de doorne- Eduard Karsen, getekend door Willem Witsen. kroon als symbool voor subli matie van deze lust in ascese en mystiek, vind je terug bij de streng christelijk opgevoede Karsen. Als Karsen 'zijn' Saar ont dekt, wordt zij voor hem een li teraire werkelijkheid, een my the waaraan hij zich verslin gert ten koste van zichzelf. Daarbij komt nog dat de zowel welgestelde als geëmanci peerde Saar zijn vriendschap op prijs stelt, maar verder les bisch georiënteerd blijkt. De spanningen lopen hoog op. De etser Jan Veth stelt een 'Eere gerecht' voor, waarin een zoge heten onbevooroordeelde jury een uitspraak zou doen over de gang van zaken tussen Eduard Karsen, Saar en haar vriendin nen Baukje en Anna. In die jury zaten Martha van Eeden van Vloten (echtgenote van Frederik van Eeden), Pieter Lodewijk Tak (kamerlid SDAP), Jan Veth en min of meer de arts/schrijver Aletri- no. De uitslag was voor Eduard negatief. Hij leefde verder nogal teruggetrokken en stierf, 81 jaar oud, in 1941. Saar stierf in 1951, 91 jaar oud, op Capri; wijs en mild ge worden. Interessant is het bij gevoegde artikel dat Jan En gelman over haar schreef bij haar dood in De Groene Am sterdammer: 'In den schijn der illusie: De muze der Tachtigers gestorven'. Hij zegt onder meer: 'De generatie van Saar de Swart heeft nooit iets van nieuwe zakelijkheid geweten, noch de valse schaamte gekend waarin zoveel Hollanders uit munten.... In de schijn van mijn illusie... In dit symbolisme, reeds dan het pure sensitivisme doorbrekend, ligt de kern van een episode die door Hamma cher terecht 'een gebei loos drama' wordt genoei Behalve het feit dat ouderwets-mooi schrijft het de talrijke anecdoSj mededelingen, die het het! mede over zijn privé-lii' verdriet heentillen. „In wijk logeerde ik tegelijk1 Witsen en Kloos, Kloos den geheelen avond rauwe! uit een bierglas. Den volge morgen zouden wij gal den, maar toen ik in de kwam bij Kloos, was er leven in hem te krijgen..." „Ik had dr. Fred, van om raad gevraagd. Hij mij onder zijn suggestie gen, mij laten biechten, ik zei tot hem: 'Jij mij?' I doelde: ik eerder jou).d Van Eeden verklaarde daarop voor ontoerekenl hij bruskeerde mij later zeischap." Of: „Diepenbrock vf mij dat B. van Mesdag, Vj Valk zomaar op het en dat hij er zoo was Maar ik geloof zeker, dat in het complot was toen ik] die meiden kennis iWj Diepenbrock had v.d. Valk] zitten en negligé, in een van Dames" Dit is geen scanduleus Op de eerste plaats goed in uit hoe mensen tijd met hun gevoelens gen en op de tweede p het een tijdsdocument. Eduard Karsen: "Een droonr scheidsgericht'. Uitg. prijs 124,50. ïf&p. ide documentaire-serie lore' gaat men deze keer ;k naar de Koerden, jer Douchan Gersi pro- de kern te vinden van rolk dat geen eigen land en verspreid woont in Irak, Turkije en Syrië, rd' betekent wolf en veel len heben de wapens romen om zich inder- als wolven te verzetten onderdrukkers. Gersi ijken in het oude Koer- maar ook op Sri Lan- 16 tv 17 18 18 o\ ki II II V G 1! Zil It I I bh i I Vs Soed A bebie iZ J Igtnwrd, ik bin niet doof -T—-jrt\V f#v1 J JBcx \;As Ai- A.jt ibw*. 51 lrnbom

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 14