UITBLAZEN
Teheran contra Riad:
om Golf en islaml
Alleen aard van werk heeft effect op schoolprestaties kinderei
Liever werken met pijn in de rug dan in de WAO
F
even.
Te veel
vragen
KAMER MOET
Hete politieke n
S
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1987
.BESTEM
DE STEM BINNENLl
-
DEN HAAG - De CHMA w
ambtenarenbonden nog m
minister Van Dijk (Binne
diens plan de arbeidsvoor
mende twee jaar eenzijdig
te leggen.
Salarisachterstand
destemcomi\
EEN van die kleine ir
ritaties waar je veel
mensen over hoort
klagen, maar waar bijna
niemand iets tegen onder
neemt, hoewel aat tot op
zekere hoogte mogelijk is
en met maar weinig moei
te, is de zogenaamde brie
venbusvervuiling. Af en
WIMKOCK
toe ik van plan ben binnen twaalf
maanden een andere auto aan
te schaffen en of dat dan een
nieuwe of een gebruikte zal
zijn.
Mijn achterdocht groeit als
mij wordt gevraagd of er bin
nen het gezin belangstelling be
staat voor het kopen in waren
huizen (en zo ja: in welke het
liefst) en bij welke zaken we
wel eens bovenkleding kopen.
Bij beide vragen staan rijtjes
namen van warenhuizen en
modewinkelketens om aan te
strepen.
Er is een hoofdstuk waarin
ik moet aangeven welke appa
raten, wat voor kostbaarheden
en welk rollend materieel
(vouwwagen, caravan en zo) we
bezitten en of we van plan zijn
binnen de komende twaalf
maanden een nieuwe keuken,
vloerbedekking, zonnebank, al-
lesbrander, wasdroger, com
pact disc-speler, naaimachine,
zeilboot, surfplank of een piano
willen kopen.
Mijn achterdocht blijkt te
recht als me wordt gevraagd op
te geven of ik over een of meer
credit cards beschik en zo ja:
welke. Achterin, waar de vra
gen meer persoonlijk worden,
moet ik vertellen of ik particu
lier verzekerd ben tegen ziekte
kosten; of ik woon in een eigen
huis of in een huurhuis en als
het een eigen huis is of het dan
een eengezinswoning, een vrij
staand huis of een appartement
is; of mijn huis een tuin, een
balkon/terras of niets van dat
alles heeft. Voorts wordt me ge
vraagd welke de hoogste vol
tooide schoolopleiding is van
degene 'die de grootste bijdrage
levert aan het gezinsinkomen.'
Ik heb de moeite genomen
de vragenlijst volledig in te vul
len en dat kostte me precies
zestien minuten, meer tijd dan
ik statistisch geacht word ge
middeld per dag te besteden
aan het lezen van de krant. De
stichting vraagt dus in dubbel
opzicht wel wat veel van de ge
adresseerden; ze vraagt in elk
geval te veel over hun privé-za-
ken, al staat het eenieder vrij de
vragenlijst oningevuld bij het
andere ongewenste drukwerk in
de oud-papierdoos te gooien.
Dat is in elk geval wat ik doe
met die vragenlijst. Wie hem
invult en opstuurt kan net zo
goed meteen met heel z'n heb
ben en houden in een eigen
huis van glas gaan wonen.
Wat het al of niet ontvan
gen van postreclame betreft
blijf ik me maar liever onder
werpen aan de grillen van het
toeval en de goede bedoelingen
van mevrouw Bakker-Daniëls,
wier voornaam ik nu toch eens
moet proberen te onthouden.
kom ik langs een huis waarvan
de bewoner een kartonnen
bord op de deur heeft gehan
gen. Daarpp heeft hij met vilt
stift geschreven dat hij geen
prijs stelt op reclamedrukwerk
in zijn brievenbus. Of het helpt
weet ik niet.
Een deel van het onge
vraagde drukwerk komt per
post. De prijzenfestivals van
mevrouw Bakker-Daniëls, die
tegenwoordig ook haar voor
naam voluit vermeldt, irriteren
mij soms mateloos, maar heel
af en toe zit er een boek in de
aanbieding waarvan je denkt:
dat zou van pas kunnen komen.
Twaalf maanden tuinieren bij
voorbeeld of Het Beste boek
voor de weg. Er zijn meer afzen
ders die hun schrijvende com
puters hebben geprogram
meerd om mij voor de gek te
houden. Aandoenlijk, door
zichtig, irritant. „U hr/mevr.
Koek bent geselecteerd om etc..
Een groot geluk, een hele eer.
Aan dit soort post kun je
een eind maken door de afzen
der een briefje te schrijven, wat
niet altijd meteen de eerste keer
al helpt, of door te schrijven
aan een instantie die zich
D.M.I.N. noemt en postzegel-
vrij te bereiken is via Ant
woordnummer 666, 1000 TL
Amsterdam. Het schrijven van
zo'n briefje is mij te veel moei
te. Je weet bovendien niet of er
op een goede dag toch niet iets
tussen de post zit dat je aan
dacht waard is en ach, met die
irritaties valt ook wel te leven.
Toch is die irritatie blijk
baar wijd genoeg verbreid om
het bestaan van een special©
Stichting Selectieve Postreclame
te rechtvaardigen. Deze instan
tie, die in een rondschrijven
aan slachtoffers van postrecla
me, meedeelt dat zij de zegen
heeft van PTT-Post, is er op uit
de reclamepost daar te laten
bezorgen waar die ook werke
lijk gewenst wordt. Ongewenste
post is vervelend, schrijft de
Stichting: „vervelend voor u
omdat u onnodige informatie
ontvangt en vervelend voor de
bedrijven omdat zij irritatie
kunnen oproepen en verspil
lend bezig zijn."
Om te weten te komen wat
we nu wel en niet in de brieven
bus wensen te vinden heeft de
stichting een vragenlijst ont
worpen en bij het rondschrijven
gevoegd. De eerste vragen zijn
logisch genoeg. Waar gaat onze
algemene belangstelling naar
uit? Welke zijn onze hobbies
(zo staat het er, in het Engels,
moet in het Nederlands hob
by's zijn) en of we geïnteres
seerd zijn in auto's.
Bij het hoofdstuk auto's be
gin ik een beetje achterdochtig
te worden. Het is de stichting
niet genoeg te weten dat ik I
geïnteresseerd ben in auto's. Zij
wil ook weten van welk merk
mijn auto is, van welk bouw
jaar, hoeveel het type auto mo
menteel nieuw zou kosten en of
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllir
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Difectie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
©076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452. t
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5. ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; f 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
'(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tgt 21.30 uur 076-236394/236911
RanlrrftlatiPQ"
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door dr. J. Waardenburg
Mekka 31 juli 1987: een
grote, op Iraans initiatief
door moslimse bedevaart
gangers gehouden anti-
Amerikaans demonstratie
loopt uit de hand: tussen
Saudische ordetroepen en
met name Iraanse pel
grims ontstaat geweld,
waarbij meer dan vier
honderd doden vallen. Ve
len lopen in het massale
gedrang verwondingen op.
Iran en Saoedi-Arabië be
schuldigen elkaar. De
spanning stijgt; de Ver
enigde Staten treffen mili
taire toebereidselen.
Wat is er nu eigenlijk bij deze
confrontatie van pelgrims en
politie aan de hand geweest,
en wat hebben de gebeurte
nissen in Mekka te beteke
nen?
Om deze vragen te beant
woorden gaan we eerst in op
de politieke achtergrond van
het gebeuren, en met name de
houdingen van Saudiarabië
en Iran ten aanzien van Ame
rika. Vervolgens bezien we
het ideologische gebruik dat
in deze rivaliteit van Teheran
en Riaad door de leiders van
beide landen gemaakt wordt.
We sluiten af met de vraag
hoe met name door moslims
tegen de botsing van deze gi
ganten van het Midden-Oos
ten kan worden aangezien.
Spanningen zijn er in en
rond de Golf al lange tijd ge
weest, ook al voor de revolutie
in Iran. Ruim tien jaar gele
den liet de Sjah een drietal
eilandjes bij de doorgangs
traat van Hormuz bezetten en
verklaarde ze tot Iraans ge
bied. Door de revolutie werd
Iran in plaats van ordebe
waarder (van Amerika) in de
regio een verklaarde vijand
van de Verenigde Staten, wat
dit betreft te vergelijken met
Libië.
De spanningen namen toe
door de aanval van Irak op
Iran in september 1980 en de
daaruit voortvloeiende bloe
dige en kostbare oorlog. Ener
zijds leidde dit tot spanning
tussen Iran en Saudiarabië
dat - evenals de Golfstaten -
Irak financieel steunde. An
derzijds leidde dit tot toene
mende onveiligheid in de
Golf, waar neutrale schepen
zowel van Iraakse als Iraanse
zijde aanvallen riskeerden.
Hierdoor werden de Ver-
De islam, is voor de politieke leiders in Iran een instrument van revolutionaire actie.
FOTO ARCHIEF DE STEM
enigde Staten meer en meer
bij de gebeurtenissen betrok
ken, en dit nam toe toen Ku-
wayt zich ruim anderhalf jaar
geleden tot de Sovjetunie
wendde om militair materieel
te kopen dat Amerika niet
wilde leveren. In de oorlog
zelf blijken de Verenigde Sta
ten een dubieuze rol gespeeld
te hebben: aan de ene kant
werd krachtige logistieke
steun aan Irak gegeven, en
aan de andere kant werd Iran
indirect van Amerikaanse
wapens voorzien.
Toen wij enkele weken ge
leden onder de drang van een
resolutie van de Veiligheids
raad op een wapenstilstand
tussen Irak en Iran gingen
hopen, liet Iran het afweten.
Tezelfdertijd drongen Ameri
kaanse fregatten, die recente
lijk onder Amerikaanse vlag
varende Kuwaytse olietan
kers moesten beschermen,
dieper de Golf in. Nog maar
kort geleden gonsde het van
de geruchten dat Amerika een
aanval op Iran voorbereidde,
zoals het ook in april 1986 ver-
geldingsaanvallen op Libi
sche installaties had onderno
men. Korte tijd daarvoor had
een Iraaks vliegtuig een Ame
rikaans oorlogsschip aange
vallen, en hierop was van de
kant van de Verenigde Staten
niet een anti-Iraakse, maar
een anti-Iraanse campagne
gevolgd. Zo spelen de Ver
enigde Staten in op de tegen
stelling tussen Teheran en
Riaad - wellicht huns on
danks - een gewichtige rol.
Wat zijn nu de houdingen,
die Saudiarabië en Iran in
deze complexe geschiedenis
ten aanzien van de Verenigde
Staten hebben aangenomen?
De tijd van 1973/74, toen beide
landen gezamenlijk een olie
boycot jegens Amerika (en
Nederland) doorvoerden, is
radicaal voorbij. In de daarop
volgende jaren heeft Saudia
rabië met haar olie tientallen
miljarden dollars verdiend.
Zoals Amerika de Saudische
olie nodig heeft, heeft Saudia
rabië Amerikaanse technolo
gische en militaire steun no
dig. Voor de Saudische mo
narchie betekent Amerika een
steun in de rug, en voor de
Verenigde Staten is Saudiara
bië - na het 'wegvallen' van
Iran - van groot strategisch
en politiek belang. Het gevolg
van een en ander is, dat Sau-
diarabië's belangen dusdanig
met die van de Verenigde Sta
ten verweven zijn geraakt,
dat het zich geen buitenlandse
politiek kan veroorloven die
zichtbaar tegen Amerikaanse
belangen ingaat.
Iran heeft de omgekeerde
weg bewandeld. Met de revo
lutie van januari 1979 was het
uit met Irans afhankelijkheid
van Amerika en de Verenigde
Staten zijn door de jonge isla
mitische republiek conse
quent als boeman en incarna
tie van alle kwaad behandeld.
De bezetting van de Ameri
kaanse ambassade en de gij
zeling van het ambassadeper
soneel, die meer dan een jaar
geduurd heeft, drukte deze
houding precies uit en daar
aan is sindsdien weinig ver
anderd, al bleken de Iraanse
leiders handig genoeg te zijn
om Amerika wapentuig af te
troggelen en het daarmee
grenzeloos te compromitteren.
Het is dan ook veelzeggend
dat het bloedbad van Mekka
met een anti-Amerikaanse
demonstratie begonnen is.
Symbolisch niet zonder be
lang is deze demonstratie
door moslim-pelgrims - dus
in een religieus kader - uitge
voerd juist op Saudische bo
dem: in een land dat bereid
geweest is met Amerika sa
men te werken. En toen Sau
dische ordetroepen ingrepen
kon Teheran aan Riad ver
wijten, bloed van in ritueel
gewijde staat (Ihraam) verke
rende pelgrims vergoten te
hebben. Daarmee werd Sau
diarabië gediskwalificeerd
verklaard om als beschermer
der heilige plaatsen Mekka en
Medina op te treden. Ook kan
Iran de Saudische monarchie
er van beschuldigen geen
werkelijk islamitische staat te
hebben doorgevoerd, ondanks
alle aanspraken die Saudia
rabië in dit opzicht gemaakt
heeft. Daarmee komen we op
ons tweede punt: de rol van de
islam in de huidige tegenstel
ling tussen Teheran en Riad.
Zowel Saudiarabië als Iran
pretenderen echt islamitische
staten te zijn en de islamiti
sche Wet toe te passen. Maar
net zoals de islam varieert,
naar gelang moslims in ver
schillende samenlevingen en
culturen leven, bestaan er ook
verschillen tussen islamiti
sche staten. Saudiarabië heeft
een puriteinse interpretatie
van de islam. Alle gelovigen
zijn fundamenteel gelijk; de
koning heeft uitsluitend poli
tiek gezag; het geestelijk ge
zag berust bij de wetgeleer
den, de Oelama. De leer van
de islam is hier soennitisch.
Iran daarentegen heeft een
zeer bepaalde revolutionaire
interpretatie van de islam. De
seculiere politiek van de sjah
wordt vervangen door een be
leid van islamisering van de
samenleving. De wetgeleer
den die zelf het geestelijk ge
zag vertegenwoordigen en
hiërarchisch georganiseerd
zijn, hebben de hoogste poli
tieke macht van het land in
handen: iets wat nooit eerder
in de geschiedenis van de is
lam is voorgekomen.
Er wordt een strikt onder
scheid gemaakt tussen zui
vere en onzuivere moslimse
levenswijze, en de vijanden
van het land worden zwart
afgeschilderd. De strijd tegen
deze vijanden - militair tegen
Irak, ideologisch tegen de
Verenigde Staten - is een hei
lige strijd; tenslotte moet niet
alleen Iran maar ook de regio
van buitenlandse interventie
bevrijd worden. Onder deze
neo-sji'itische ideologie zijn
de Iraniërs de afgelopen acht
jaar permanent gemobiliseerd
en tot grote offerbereidheid
gebracht.
Saudiarabië en Iran zii|
beide islamitische staten.
beide landen staat de samet,
leving onder stricte religie®]
regels en onder een strakl
politieke controle. Naar f;|
derlandse normen hebbeni
in beide gevallen met tota
taire staten te maken. Mas
terwijl de politieke leiders]
Saudiarabië samen met i
wetgeleerden de islam hant]
ren om de samenleving I
doen voortbestaan als hij isj
de islam voor de politieke lif
ders in Iran een instru
van revolutionaire actie i
onderdeel van ee revolutij
nair proces.
Zoals ten aanzien van
revolutionaire leiders - vj
Robespierre via Lenin
Mao Tse-toeng - is het ooktJ
aanzien van de leiders vanlj
huidige Iran uiterst moeit
te doorzien wat ze werketl
willen en welke middelen J
daarvoor willen en ku
gebruiken. Vermoedelijk, i
niet te zeggen met zekerhej
was de demonstratie
Mekka voor de Iraanse leidi
een middel dat bewust
bruikt werd om bepaal!
doeleinden te bereiken. Detf
monstratie functioneerde bi
nen de Iraanse strijd
Amerika en tegen Sa«
Arabië. Op politiek niveau»]
Iran vermoedelijk de Golf
ten - en als het kan SaudiaJ
bië - losweken van Amerii
en tot een neutrale opstellij
dwingen. Daarbij wort
ideologische argumenten g
bruikt, die bij de moslim
massa's overal ter wen]
weerklank kunnen vinden,
Op religieus en ideologisl
niveau is de situatie moeiii
ker te doorzien. Er is spraf
van twee rivaliserende idt
logische systemen met eem]
taal verschillende politii
basis, die zich beide op del
lam beroepen om zich te lef
miteren en om buiten
grenzen bij moslims oveil
ter wereld sympathie en ai]
hang te verwerven. Maar»
moslims zullen doorzien,!
de Islam als godsdienst b
ideologisch en politiek
bruikt wordt, en dat
Iran noch Saudiarabië I
oude ideaal van een ree
vaardige samenleving hebt!
verwerkelijkt of onder f
huidige leiders kunnen
werkelijken.
UTRECHT (ANP) - Staats
secretaris Dees (Volksge
zondheid) heeft de Zieken
fondsraad gevraagd hem te
adviseren over een tijde
lijke vergoedingsregeling
voor mensen die in het zie
kenhuis moeten blijven om
dat zij in een verpleeghuis
geen plaats kunnen vinden,
de zogenoemde 'verkeerde
bed-problematiek'.
De bewindsman stelt voor de
extra kosten die het verlengde
ziekenhuisverblijf met zich
mee brengt uit de Algemene
di
Sme
Van onze Haagse redactie
De andere bonden doen een ber
om de minister van zijn standpu
De auteur is hoogleraar 1
aan de Rijksuniversiteit Utr
Door Marja Klein Obbink
De onderwijsprestaties
van kinderen worden er
niet minder op als hun
moeder buitenshuis werkt.
Mochten er al verschillen
zijn tussen deze kinderen
en kinderen met een moe
der die alleen in het huis
houden werkt, dan hebben
die te maken met de aard
van het werk buitenshuis.
Deze conclusies verbindt de
Tilburgse onderwijssocioloog
dr. J. Dronkers aan zijn on
derzoek naar de effecten van
betaald werk door vrouwen
op de leerprestaties van hun
kinderen.
Nu steeds meer vrouwen
buitenshuis gaan werken was
de tijd rijp voor een dergelijk
onderzoek, meent Dronkers.
Hij maakte daarbij gebruik
van gegevens van het CBS,
dat vanaf '77 de schoolloop
baan van 30.000 kinderen
heeft gevolgd.
Omdat tot voor kort nog
maar weinig vrouwen bui
tenshuis werkten hadden on
derzoekers zich nooit afge
vraagd welke invloed de moe
der had op de onderwijskan
sen van haar kind. Dronkers:
„Vroeger werd alleen maar
naar het beroep van de vader
gekeken, later naar de oplei
ding van de vader en de moe
der, maar naar de beroepsar
beid van de moeder werd
nooit gevraagd".
Dronkers vergeleek de
leerprestaties in het voortge
zet onderwijs van kinderen
met een buitenshuis wer
kende moeder met die van
kinderen met een thuisblij
vende moeder. In zijn onder
zoek betrok hij alleen gezin
nen met twee samenwonende
ouders, van wie de man 35 uur
of meer werkt. Niet alleen
werd duidelijk dat het wer
ken van de moeders op zich
niet slecht is voor de onder
wijsprestaties van de kinde
ren, maar ook dat de hoeveel
heid tijd die de werkende
moeder daaraan besteedt
geen effect heeft op de school
prestaties van de kinderen.
De conclusies van Dron
kers' onderzoek hebben in
ieder geval de tongen losge
maakt. Van voor- en tegen
standers van buitenshuis
werkende moeders. En dan
betreft het vooral zijn tweede
conclusie: dat de aard van het
werk van de moeder wel van
invloed kan zijn op de school
prestaties van haar kind. Op
zich niets nieuws, weet Dron
kers, want dat zagen we ook
al bij de mannen.
Want waar kom het op
neer: gebleken is dat werk in
wetenschappelijke, vakspe-
cialistische en administra
tieve functies een klein posi
tief effect heeft op de school
prestaties, terwijl werk in
commerciële, dienstverle
nende en industriële functies
een klein negatief effect heeft.
Dronkers: „Tot de eerste cate
gorie behoren bijvoorbeeld
verpleegkundigen en leer
krachten, tot de 'negatieve'
sector zou je bijvoorbeeld
confectie-naaisters kunnen
onderbrengen. Ik denk dat die
verschillen te maken hebben
met het wereldbeeld, het uit
zicht op het leven dat die wer
kende vrouwen hebben.
Een voorbeeld? Stel dat je
op je werk ervaart dat lezen
heel belangrijk is, dan draag
je dat aan je kinderen over. Of
neem een beroep, zoals jij en
ik hebben, waarin je toch over
vrij veel autonomie beschikt,
ik denk dat je dan je kinderen
leert een interne motivatie op
te bouwen, hard aan zichzelf
te werken. Het gaat dus niet
om de tegenstelling werken
contra niet werken, maar het
draait om het soort werk en
ook in welke omstandigheden
je dat werk moet verrichten.
Ik heb het nog niet onder
zocht, maar ik vermoed,
daarin gesteund door buiten
landse literatuur, dat dat ne
gatieve effect ook te maken
heeft met gedwongen arbeid.
Het is aannemelijk te denken
dat een arbeidster in de indu
strie minder vrijwillig is gaan
werken dan bijvoorbeeld een
lerares. Die arbeidster zal
eerder gedwongen zijn te
gaan werken om het gezinsin
komen aan te vullen".
Voor sommige vrouwen zou
het dus beter voor de leer
prestaties van hun kinderen
zijn, als ze niet gingen wer
ken. Dronkers: „Stel dat je
een confectie-naaister bent en
je stelt veel belang in geoede
leerprestaties van je kinde
ren, dan zou je beter thuis
kunnen blijven en het hi
houden gaan doen".
Het aardige vindt Droi
dat door zijn onderzoek
vrouwen van leden van
vakbond én feministen i
teraf gelijk hebben gekrei
Dronkers: „In het verli
stonden vrouwen van
van een vakbond huiverig
genover het buitenshuis w
ken door vrouwen, terwijl
vrouwenbeweging daar ji
postief over dacht. Na dit
derzoek zeg ik 'logisch,
die eerste groep was vi
aangewezen op minder
trekkelijke functies, dan
ministes, die vaak een g
opleiding hadden'.
Ik hoor het Arie Groenei
nog zeggen: 'Voor onze Ie
biedt werk niet automat]
perspectief'. Hij had dus
gelijk: het gaat erom of je
salaris als individu verdij
Zij hebben per brief de Kamer
nog eens duidelijk gemaakt,
dat van reëel overleg geen
sprake is geweest. De FNV- en
CNV-ambtenaren en het Amb-
tenarencentrum willen hun be
zwaren tegen wat zij 'een on
toelaatbaar dictaat' noemen
mondeling komen toelichten.
De middelbare en hogere
ambtenaren van de CMHA
(aangesloten bij de MHP) doen
niet mee omdat zij vinden dat
met Van Dij ks voorstel valt te
leven. De CMHA wil in een ge
sprek met minister Van Dijk
horen welke ruimte er precies
beschikbaar is en hoe die inge
vuld zal worden. Pas dan zal de
CMHA een eindoordeel geven
over nu ontstane situatie.
De middelbare en hogere amb
tenaren willen dat er een begin
wórdt gemaakt met het weg
werken van de salarisachter
stand op het bedrijfsleven.
Deze achterstand kwam duide-
lijk naar voren uit de pakket
vergelijking, een brede inko
mensvergelijking tussen de in
komens van ambtenaren en
werknemers in de marktsector.
De drie centrales ACOP,
1CCOOP en AC vinden het bod
jvan 795 miljoen een verteke-
ni
dé
20
01
V<
ho
va
lai
de
Di
zij
vo
leg
leg
ru
las
ovi
pla
VL
16.1
WE
eei
nei
vei
voc
kal
kei
Va
ove
tra
ter
da<
zijl
(AD VERTEN'
of datje dat salaris nodig ■KRITIEK IN EIGEN LAND omdat er tl
om je gezin te onderhouden bestraffende woorden van een interl
de vereiste bezuiningen in een te l!
doorgevoerd. Dat is de situatie waar]
evindt aan de vooravond van de
Door Peter de Leeuw
DE PAREL aan de kroon der so
ciale verzekeringen, zo is de Wet
Arbeidsongeschiktheid (WAO)
in het verleiden wel genoemd.
De laatste jaren echter hebben met
name bezuinigers laten weten die
parel aan de kroon weliswaar prach
tig te vinden, maar net zo onbetaal
baar als mooi. Bovendien zouden ve
len de weelde niet kunnen verdragen
en misbruik maken van het stelsel
voor sociale zekerheid; dat zou ook
gelden voor WAO-gerechtigden.
Een werknemer met een pijntje in
zijn rug zou zich na een jaar ziekte
periode al gauw melden bij het
plaatselijke Gemeenschappelijk Ad
ministratie Kantoor (GAK). In 1980
bedroeg een volledige WAO-uitke-
ring nog 85 procent van het laatste
loon; een inkomen dat bij blijvende
ziekte of arbeidsongeschiktheid uit
gekeerd werd tot aan het 65ste jaar.
Een uitkering bovendien waaraan in
de praktijk nauwelijks de verplich
ting verbonden was om te sollicite
ren, om op zoek te gaan naar werk
dus. Zo was het.
De WAO is een kostbare voorzie
ning en daarom een doorn in het oog
van degenen die bezuinigingen voor
staan. Toch moet opgemerkt worden,
dat het hier om een 'sociale verzeke
ring' gaat, waarvoor werknemers en
werkgevers premies afdragen. De
man of vrouw in loondienst betaalt
in procenten uitgedrukt zelfs meer
dan de baas. Dat neemt niet weg, dat
ruim 600.000 mensen in 1986 een
WAO-uitkering hebben genoten.
Een groot deel van hen behoort tot de
categorie 'verborgen' werklozen.
Maar dat terzijde.
Er heeft zich echter een verande
ring voorgedaan. Onderzoekers van
de rijksuniversiteit Leiden hebben
in opdracht van de Sociale Verzeke
ringsraad (SVR) vastgesteld dat er
vanaf 1980 steeds minder mensen een
beroep doen op de WAO. Van iedere
duizend werknemers (minus ambte
naren voor wie andere regelingen
gelden) stonden er in 1980 23,5 op de
stoep voor een WAO-uitkering. In
1985 is hun aantal gedaald tot 14 per
sonen. Het verschil tussen 23,5 en 14
is 9,5 en dat is dan de veertig procent
daling van het aantal nieuwe WAO-
aanvragen waarover de Leidse on
derzoekers spreken.
De bezuinigers hebben het in de
jaren 1980 tot en met 1985 voor elkaar
gekregen dat de maximale netto
WAO-uitkering teruggebracht is
van 84 naar 75 procent van het laat
ste loon. „Het blijkt dat mensen min
der vlug gebruik maken van een
WAO-uitkering, naarmate ze er fi
nancieel meer op achteruit gaan.
Juist dat hebben we onderzocht. Een
flink stuk van de daling, die veertig
procent, is zo te verklaren", zegt drs.
L. Aarts, één van de twee onderzoe
kers.
Ze hebben niet onderzocht waar
die 'veertig procent nu blijft'. Die
groep immers doet géén beroep op de
WAO en blijft dus buiten het ge
zichtsveld (van de onderzoekers).
Toch kan Aarts zich voorstellen
wat er met die categorie gebeurt, al
is het nadrukkelijk niet de conclusie
uit zijn rapport: „Als iemand griep
heeft, maar hij moet die dag ook
naar een belangrijke afspraak, dan
komt hij die verplichting vaak toch
na. De mate waarin iemand ziek is,
is dus betrekkelijk. En dat geldt voor
het gros van de uitkeringsgerechtig
den".
Hoe ziek iemand is, dat bepaalt hij
of zij zelf, lijkt het. Ook de keurings
artsen en arbeidsdeskundigen van
het GAK schijnen niet te beschikken
over medische maatstaven die heel
precies de mate van bijvoorbeeld
pijn in de rug vaststellen.
Dat bevestigt adjunct-directeur J.
van Eijk van het GAK te Breda. „De
één blijft met veel pijn doorwerken,
tot de laatste snik. De ander man
keert weinig, maar loopt de hele dag
te jammeren. Dat is voor iedereen
anders. Nee, de regels zijn niet ver
anderd in de loop der jaren. We heb
ben bijvoorbeeld nooit gezegd, nu
gaan we strenger controleren of psy
chische klachten gegrond zijn".
Toch neemt ook in Noord-Brabant
het aantal nieuwe WAO-aanvragen
af. Er waren in 1980 nog 12.800 men
sen in die provincie die voor de eer
ste maal een beroep deden op de re
geling. In 1984 ging het om 9.000
nieuwe aanvragen.
Cijfers zeggen niet alles, maar ze
bevestigen minstens het beeld dat uit
het rapport van de Leidse onderzoe
kers blijkt. Wat niet duidelijk wordt
- zowel niet uit de cijfers voor
Noord-Brabant als uit het onderzoek
- zijn de gevolgen van de wijziging
van het stelsel voor sociale zekerheid
per 1 januari 1987. De belangrijkste
verandering voor WAO-gerechtig-
den is dat zij voor een deel terugval
len op een werkloosheids-uitkering,
ten koste van de hogere WAO-uitke
ring.
De conclusies. Die moeten luiden
dat mensen als ze op de rand van een
financiële put staan, geneigd zijn om
door té gaan met werken. Dat zij in
voorkomende gevallen minder vlug
ja' zeggen tegen het voorstel van de
baas om 'de WAO in te gaan'. Dat
meer oudere werknemers van de
jjksbegroting voor volgend jaar.
erwijl in ons land de iammerk
- - land de jammerklacht
DFRnw?nen van de r®9erin9 nog H
VUT-regeling gebruik ma® elinaïlaten ^or Economisch]
Of...dat allen die van de WAO doende z fn wt fc" QefLan^-l
bruik mogen maken - omdat zei Nederland fiS-!h 9 1
beidsongeschikt zijn en er soms:/ Jevestiadp 1!af! F
ren lang premie voor betaald heb» Volgens de OfIn m m h m0
- dat inmiddels ook doen. Met andi riistisch aan kijkt de NederU
woorden: het punt van verzadig! nie Onquristin k?innor?!^iW h60 r
is de laatste jaren bereikt. tergaande hÜnii beïnvloeden. C
innlT bezuinigingen voor. Lageri
Weliswaar groeit het aantal"'9en en subsidies zijn volgens de Ol
sen dat is aangewezen op de V 'ögende maatregelen,
nauwelijks maar in absolute aait Het kabinet heeft niet veel tijd nod
len blijven er meer dan 600.000 |aast zich neer te leggen. Puur cijfei
beidsongeschikten. Mensen dien ®nmeesters van de OESO het wellk
moeten komen van lagere uitker ren. Maar politiek bedrijven betekeni
gen, ook dat staat vast. Zij vallen maere factoren, zoals maatschappelii
rug op een stelsel dat niet langer «s is ervaren genoeg om te besel
sociale zekerheid lijkt te waad 'eer een nieuwe bezuinigingsgolf in
gen; tenminste niet op de manier «rae is als politieke zelfmoord plegei
als het oude systeem dat velej."«kabinet zal toch al een uiterste
wèl heeft gedaan En de huive emchten om tot een begroting te ki
om een beroep te doen op de w uw van wat in het regeerakkoord a
kan in dat licht gezien een W- 40 is er bijvoorbeeld de onzeki
zijn van het nieuwe stelsel per I «'"aid. Lubbers heeft extra qeld
nuari 1987. fcbtoem te bestrijden, maar het is ze
>n half ^verperiode de werklooshei
Ookisha? h"2al Zlin 9edaa'd-
'acht vl!] ^jJHa zo goed als zeker
n het kah'ledereen achteruit zal ga
ninoF>n^ I °Y?r handhaving. Dat'
rechtinn Centraal Economist
n met9^;" en ambtenaren zul|en
Voor velen met pijn in de rug]
het sombere beeld van de toekc'
een extra prikkel zijn om toch
te blijven werken. De pijn ten
Dat alle regelingen misbruikt i
nen) worden, is een feit. Maar
met terugwerkende kracht een
groep WAO-gerechtigden te kjj
ficeren als 'misbruiker', dat
elk geval een misplaatste conclus
fWauri^'ui van een Procent. Eerdj
m looneisen ak sombere 9eluiden latj
zuilen het ?™a u mpensatie voor de
tegenT£?!5che gevolg:
teqen ria 'i ne 9evol9 zijn. Dat
handel hpiftnnten van het Kabinet c
Ke nazomSr Het kabinet Lubl
