even.i
UITBLAZEN
Leider Tamiltijgers neemt voorbeeld aan Che Guevara
Schijnerke
Saudi's wilden rust in Mecca met wapens kopen
Nederlandse mijnenvegers gewild in buitenland
Lubbers 'eerste reserve' bij uitspreken Troonrede
VMB-STUDIE: V
D'n Wimme
heet Wim (2)
ONTHULLINGEN OVER INGEWIKKELDE HANDEL MET IRAN
'uinhoop
ALEXANDER ALLEEN REGENT BIJ ERNSTIGE ZIEKTE KONINGIN BEATRIX
lemd nader dan
DESTEM ACHTERGROND DONDERDAG 6 AUGUSTUS 1987
.DE STEM.
DE STEM BINNENLAND
WIM KOCK
vierde plaats wordt (werd) ge
plaatst: Drieka van Wout van
Bartje van Robbekes.
Een fout die allochtonen,
als ze met de Brabanders mee
willen doen, veel vaker maken
heeft betrekking op het
woordje ons. Zo heb ik vrien
den die een wederzijdse vriend
aanduiden met ons Piet. Dat is
goed bedoeld, als een soort
hommage aan diens gemoede
lijkheid en aan wat zij zien als
authentiek Brabanderschap.
Maar het is wel fout. Het moet
ook in dialect onze Piet zijn.
'Ons' mag alleen in combinatie
met vrouwelijke namen én met
mannelijke namen in de ver
kleinvorm. Ons moeder, ons
Riet, onze Jan en ons Pietje.
Rotterdammers en vooral Am
sterdammers, onthoud dat nou
'ns!
Geschiedenis
OP IJsland hebben de
mensen geen achter
namen zoals wij die
kennen. Napoleon heeft er
nooit iets te vertellen ge
had en de IJslandse is een
betrekkelijk kleine ge
meenschap gebleven. Ze
stellen het er nog met de
naam van hun vader of eventu
eel moeder. De president van
IJsland heet dan ook Vigdis
Finnbogadóttir: Vigdis, doch
ter van Finnboga. Ik sprak er
twee jaar geleden met mensen
die namen dragen als Hafsteinn
Vilhelmsson, Bragj Einarsson,
Kolbrun Sverrirdóttir en Jón
Sigurdarson. IJslanders staan
met hun voornaam voorop in
het telefoonboek. Vandaar dat
het telefoonboek van IJsland
wordt aangevoerd door een Ne
derlander die Aad Groeneweg
heet.
Amper vijftig jaar geleden
werden ook hier mensen in hun
eigen omgeving nog aangeduid
met de namen van de vaders,
hoewel de achternamen natuur
lijk al lang bestonden. Ik
schreef daarover vorige week
zaterdag naar aanleiding van
de hardnekkige gewoonte van
sommige (sportjournalisten
om Wimme te schrijven als ze
Wim (van Est) bedoelen en ook
zouden moeten schrijven. Ik
probeerde uit te leggen wan
neer je (in dialect!) wel Wimme
mocht schrijven en wanneer
niet en hoewel ik daarbij met
opzet een grammaticale ver
handeling vermeed, maakte ik
toch een grammaticale fout. De
heer P.W. van Buul, gepensio
neerd leraar Duits ('Germano-
fiel van beroepswege', schrijft
hij) wijst mij daarop. Het büjkt
een vrij stomme fout te zijn of
erger: een gevolg van onnaden
kendheid.
Ik sprak van de meervouds
vorm van eigen namen in be
paalde zinsconstructies als:
'De racefiets van Wimme'
'Daar heb je Pietjes ook.
Volgens de leraar gaat het
hier niet om meervoudsvormen,
maar om zogenaamde fossielen,
overblijfselen van oude naam-
vals-uitgangen. Andere voor
beelden die hij geeft zijn:
Van goeden huize
Ten dienste staan
Ter ore komen en
Heden ten dage
Het gaat hier telkens om de
enkelvoudsvorm (huis, dienst,
oor en dag). In 'Kees van Ties-
te' is Kees de zoon van één
Tiest en in 'Kees van Keeze' is
Kees de zoon is van één Kees.
Nog frappanter is het voor
beeld dat de heer Van Buul uit
eigen familie aanvoert. Hij had
in Vlijmen een tante die in haar
omgeving Drieka van Wout van
Robbekes Bartje werd genoemd.
Hier is niet alleen de naam van
de overgrootvader aan de reeks
toegevoegd; bij grootvader
Bartje en overgrootvader Rob-
beke werd ook de volgorde om
gekeerd, waardoor een misver
stand wordt uitgesloten rond
de vraag of 'Robbekes' een
meervoudsvorm is dan wel een
naamvalsuitgang heeft. Robbe
kes is tweede naamval enkel
voud. Die naamvalsuitgang
wordt (werd) ook gehandhaafd
als de naam van Robbeke op
de genealogisch juiste, dus
iifiiiiitiMniiiifiiiiiiiiiNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiwmiiiwiiii
TERWUL Amerikaanse en
Franse vliegkampschepen naar
het gebied van de Perzische
Golf opstomen of zich daar al
bevinden en vanuit de Indische
Oceaan een helicopterschip
daarheen heeft koers gezet,
hebben de marine-luchtvaartaf
delingen - als ze daar al tijd
voor hebben - ook iets te her
denken. Deze week namelijk is
het 70 jaar geleden dat het
vliegkampschip als het ware
werd geboren. Op 2 augustus
1917 landde de Britse marine
vlieger Edwin Dunning met een
Sopwith Pup tweedekker op
een schip, voorzien van een lan-
dingsdek (bovenste foto). Vijf
dagen later hervatte hij zijn
landings- en startoefeningen.
Drie keer ging het goed, de
vierde keer stortte zijn vliegtuig
van het vliegdek in zee. Het
lijkt alsof de mannen op de on
derste foto het onheil nog pro
beren te voorkomen. Dunning
werd gedood, maar hij had ma
rine-geschiedenis geschreven.
Tegen het eind van de eerste
wereldoorlog kon het Britse
vliegkampschip nog een rol
spelen bij het escorteren van
konvooien, maar in de tweede
wereldoorlog verdrongen de va
rende vliegvelden voorgoed de
slagschepen uit hun strategi
sche posities.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65.4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, S 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, S 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
VELUPILLAI Prabhaka-
ran, de leider van de be
langrijkste guerrillagroep
van Tamils op Sri Lanka
die bekendmaakte dat zijn
strijders woensdag hun
wapens zullen afgeven aan
de Indische vredesmacht,
heeft zich de reputatie ver
worven van een eerste
rangs guerrillastrijder.
Tot voor kort de meest ge
zochte man op Sri Lanka, is
Prabhakaran (33) in de ogen
van de Sinhalese nationalisten
een terrorist met zeer be
bloede handen die de Tijgers
voor Bevrijding van Tamil
Eelam (LTTE) heeft aangezet
tot slachtpartijen onder on-
schuldigen.
Maar zijn medestanders
beschouwen hem als een held
en een levende legende, ter
wijl hij zelf verklaard heeft
de meeste inspiratie te ontle
nen aan Che Guevara, de La-
tij nsamerikaanse revolutio
nair die in 1967 sneuvelde aan
de zijde van de Boliviaanse
guerrillastrij ders.
Een tamil-intellectueel van
naam, die gekant is tegen de
strijd voor een onafhankelijke
staat in het noorden en oosten
van Sri Lanka, beschouwt de
leider van de Tijgers als een
briljant strateeg. „Prabhaka
ran is een onplooibare en cha
rismatische leider die een or
ganisatie heeft geschapen die
als wezenskenmerk loyaliteit
kent aan de leider". Deze in
tellectueel meent te weten dat
recruten van de LTTE een eed
van trouw moeten zweren aan
de groep en aan de leider per
soonlijk.
Als kind van een vissersfa
milie in de kustplaats Velvet-
tithurai, op het noordelijke
schiereiland Jaffna, begint
voor Prabhakaran op 16-ja-
rige leeftijd de revolutionaire
strijd. Twee jaar later breekt
hij met de organisatie van Ta-
milstudenten en vormt een
Tamil-leider Prabhakaran.
eigen guerrillagroep. In 1976
richt hij de LTTE op, die snel
een militaire kracht van be
lang wordt.
Prabhakaran meent dat
zijn kracht gebaseerd is op
discipline: geen luxe-drank
en geen sigaretten. „Onze
strijders mogen trouwen,
maar losse zeden zijn vol
strekt taboe".
Zelf geeft hij het voorbeeld:
hij drinkt geen thee of koffie,
omdat dat in zijn ogen luxe
goederen zijn. Als de meer
derheid van zijn kameraden
draagt hij een capsule met
zoutzuur om de nek om zelf
moord te kunnen plegen als
hij gevangen genomen mocht
worden.
Oefenen en exerceren zijn
voor hem van buitengewoon
belang: „Ik kan met alle wa
pens omgaan, van pistool tot
raketwerper", zei hij tegen
een journalist. In 1975 ver
moordt hij de burgemeester
van Jaffna, omdat die de zaak
van de Tamils verraden zou
hebben, en in 1983 leidt hij een
hinderlaag waarin 13 rege
ringssoldaten de dood vinden.
Dit laatste voorval leidde
tot een golf van gewelddaden
tegen de Tamils waarbij offi
cieel ongeveer 400 doden vie
len. Maar uit niet-officiële
bron verluidt dat het dodental
ruim boven de duizend lag.
Ook leidde dat het begin in
van de toename in de guerril
lastrijd tegen wat de Tamils
beschouwden als overheer
sing en onderdrukking door
de Sinhalezen, die in Sri
Lanka duidelijk de meerder
heid van de bevolking uitma
ken.
Maar er was niet alleen
sprake van een toename van
het geweld tussen de Srilan-
kaanse veiligheidskrachten
en de Tamil-guerrilla, ook
Van onze verslaggever
binnen de «elede» .an #VIET VOOR KINDE
Tamils ontwikkelde zich
broederstrijd met als inzet 4
controle over de naar afschei
ding strevende bevolkings
groep. Honderden Tamil
vonden de dood voordat
LTTE zich als de belangrijk
ste organisatie kon manifestERGEN OP ZOOM - De twee
♦anon
.Rotterdammers die ervan worden
Ik vind dat één enkei«rer(jacht via schijnerkenningen
groep de leiding moet hebb« rjjjpijnse kinderen naar ons land
m de strijd", zei Prabhakara, hebben gehaald, blijken orga-
in het blad India Toda „„JL.
waaraan hij toevoegde „tegg hsat i] g oot-
een meerpartijendemocrat, icheepse handel in paspoorten,
te zijn". Verder gaf hij als ziji
mening: „Mijn filosofie is ht Iet is de politie in Bergen op Zoom,
revolutionaire socialisme, da elast met het onderzoek, inmiddels
wil zeggen de opbouw van ee uidelijk geworden dat de twee aan
samenleving waarin gelijk legaal in Nederland verblijvende
heid een belangrijk criteriun
Nu de tijd gekomen is on
de wapens neer te legger
moet de met succes gekroond
guerrillaleider het bewijs le
veren dat hij ook politieke ca
paciteiten heeft. (AFP)
m
la
Hi
aa
ha
ga
tie
lp
Orga
SAUDIARABIË heeft in
1984 geprobeerd de rust in
de bedevaartstad Mekka te
kopen door via Israël
Amerikaanse wapens aan
Iran te leveren. Met deze
onthulling komt de Israëli
sche schrijver-journalist
Shmuel Segev in zijn boek
The Iranian Triangle dat
binnenkort zal verschij
nen. Het boek is gebaseerd
op interviews met Israëli
sche sleutelfiguren in de
Iran-Contra Affaire en op
documenten die hij via an
dere kanalen heeft verkre
gen.
Segev, die de activiteiten en
ontwikkelingen binnen de Is
raëlische geheime dienst al
meer dan 30 jaar nauwgezet
volgt, heeft al eerder een boek
geschreven over de Israë-
lisch-Iraans-Amerikaanse
driehoeksverhouding.
Volgens Segev werd het
idee voor het plan in 1984 ge
boren tijdens een ontmoeting
tussen de Iraanse wapenhan
delaar Manucher Ghorbani-
far en de Saudische wapen
handelaar en miljardair Ad-
nan Kashoggi, die over uitste
kende contacten bij de Saudi
sche koninklijke familie be
schikte.
Ghorbanifar vertelde Kas
hoggi bij die gelegenheid dat
Iran dringend wapens nodig
had om de oorlog met Irak vol
te houden, en dat hij boven
dien een goede vriend was
van Mehdi Kharoubi, de vice-
voorzitter van het Iraanse
parlement; Kharoubi was
door ayatollah Khomeiny
aangesteld als organisator
van de bedevaarten naar
Mekka, en is tevens voorzitter
van de Organisatie van Mar
telaren. Kharoubi en zijn
broer Hassan doken later op
als contactpersonen voor de
Amerikaanse functionarissen
die betrekkingen probeerden
aan te knopen met gematigde
elementen in Iran om de
Amerikaanse gijzelaars vrij
te krijgen.
De Saudi's maakten zich in
die dagen reeds grote zorgen
over de onrust die de Iraanse
bedevaartgangers in Mekka
veroorzaakten, en Ghorbani
far hield Kashoggi voor dat
hij door zijn vriendschap met
Kharoubi een matigende in
vloed op de pelgrims zou kun
nen uitoefenen. Daarop vloog
de Iraniër met het privévlieg-
tuig van Kashoggi naar Riad,
waar hij van koning Fahd te
horen kreeg dat die overvloe
dig wilde betalen voor rust in
Mekka, en daarmee was het
concept van wapens voor Iran
geboren.
Ghorbanifar suggereerde
dat Kashoggi zijn contacten in
Israël zou aanboren om een
lading Israëlische wapens van
Amerikaanse makelij naar
Teheran te verschepen. Deze
omweg werd gekozen, omdat
koning Fahd meende dat hij
voor de verkoop van Saudi
sche wapens eerst toestem
ming aan Washington moest
vragen. De Israëlische con
tactpersonen van Kashoggi
waren de in de VS geboren
wapenhandelaar Al Schwim-
mer en de voormalige direc
teur van het ministerie van
buitenlandse zaken David
Kimche; de laatste kende hij
nog uit de jaren zestig, toen
Kashoggi in Parijs werkte
voor de Israëlische geheime
dienst Mossad. Ook Kimche
en Schwimmer raakten later
betrokken bij de Ameri-
kaans-Iraanse connectie.
Na enig tegenstribbelen
van Israëlische funcionaris-
sen werd besloten dat een la
ding Israëlische wapens naar
Iran zou worden verscheept;
het schip werd gecharterd en
naar de Israëlische haven
Eilat gebracht door Yaakov
Nimrodi, een medewerker
van Ghorbanifar.
In het voorjaar van 1985
werd een Iraanse kolonel
naar Israël gestuurd om toe
zicht te houden op de operatie,
die de codenaam Cosmos
droeg. Als gedeeltelijke beta
ling voor de wapens zou Iran
een op Irak buitgemaakte
Russische T-72 tank naar Is
raël sturen; de Israëlische mi
litaire experts hadden grote
belangstelling voor de con
structie hiervan.
Vlak voordat het schip naar
de Iraanse marinehaven Ban
dar Abbas zou vertrekken
trokken de Iraniërs zich te
rug, omdat een bepaalde
groepering binnen het Iraanse
Van onze verslaggever
lMSTERDAM - Overheid en b
twisten door verkeerd mana
ïeer dan 25 miljard gulden,
leinbedrijf alleen al verspilt 8
)ie vermijdbare kosten worden gema
pn fouten en voor de behandeling va
)it concludeert de Nederlandse alles te
iddenstandsbank na een uit- waarop 1
?rig onderzoek in de eigen en
en aantal andere organisaties,
laaronder de KLM en Ned-
oyd. De bevindingen komen
yereen met Amerikaanse en
ipanse rapportages. In de VS
aat men er van uit dat jaar-
jks door gebrek aan kwaliteit
bedrag verloren gaat, dat
riijk is aan 20 procent van de
Male personeelskosten.
leiderschap toch vreesde
de Israëlische betrokkenhei:
te duidelijk zou zijn.
Inmiddels had de
vaart-organisator Kharoi
zijn invloed al doen gelden
de rust in Mekka te di
weerkeren; Manucher Ghotj
banifar ging op zoek naar
andere manier om Iran v:
wapens te voorzien, hetgi
uiteindelijk zou leiden tot
Amerikaanse Iran-Conl
Affaire.
Als ondersteuning voor
relaas van Segev kan wori
aangevoerd dat in de zo;
van 1985 de Iraanse en Saui
sche ministers van buite;
landse zaken eikaars hooft
steden bezochten; ook weifc
het aantal Iraanse bedevaart I Mr. A. ten Cate, voorzitter
gangers dat per jaar Mekt ran het Kwaliteitsbureau van
mocht bezoeken verhoogd v; Je NMB, die het onderzoek liet
100.000 tot 250.000. De
vaarten verliepen in de jar
1984 en 1985 zonder noemen|
waardige problemen. (AP)
Een mijnenveger uit de Alkmaar-klasse.
Door Ans van Goch
DOOR de eeuwen heen
heeft Nederland een tradi
tie als zeevarende natie
opgebouwd. Niet alleen
koene zeelieden haalden de
geschiedenisboekjes, ook
de Nederlandse schepen
waren een gewild export-
produkt. Anno 1987 blijkt
dat Nederland op scheep
vaartgebied nog immer
voorop loopt. Meer in het
bijzonder; ons land is een
van de beste, zo niet de
beste in de wereld als het
gaat om het bouwen van
mijnenjagers en -vegers.
Niet voor niets hebben de
Verenigde Staten gevraagd of
'onze' mijn-bestrijdingssche-
pen wilden assisteren in de
Perzische Golf. De regering
heeft dat geweigerd, omdat
zij, evenals de regeringen van
de andere Westeuropese lan
den, er niets voor voelt om
rechtstreeks betrokken te ra
ken bij het explosieve conflict
in die zeestraat.
Hoe komt het eigenlijk dat
de Nederlandse mijnenjagers
en -vegers zo gewild zijn?
Volgens de heer Van Geneste,
voorlichter van marinezaken
bij het Ministerie van Defen
sie is het antwoord vrij sim
pel: „We denken dat we de
modernste schepen hebben,
die er rondvaren en voorzien
van de meest geavanceerde
apparatuur".
Nederland heeft altijd re
delijk voorop gelopen als het
gaat om de bouw van mijnen-
bestrijdingsschepen. Enkel en
alleen om reden van lijfsbe
houd. Ofwel, zoals Van Ge
neste uit uitdrukt, 'uit tacti
sche overwegingen'.
Ons land is namelijk omge
ven door nogal wat ondiep
water en daaróm makkelijk
te ondermijnen. Niet voor
niets stond Nederland tijdens
de Tweede Wereldoorlog be
kend als een 'mining paradi
se'.
Een mijn is een betrekke
lijk eenvoudig wapen, goed
koop en levensgevaarlijk.
Zo'n ding kan, voorzien van
een kabeltje en ankertje, ge
makkelijk overboord gezet
worden, belandt in het water
en ontploft zodra een -bij
voorkeur vijandelijk- schip er
overheen vaart. Het kan ook
gebeuren dat een mijn jaren
in de zee ronddrijft, zonder
dat het wapen explodeert. Dat
is bijvoorbeeld het geval in de
zogenoemde Duitse Bocht,
waar nu nog regelmatig mij
nen die er in de Tweede We
reldoorlog zijn gedropt, wor
den opgeruimd.
Met behulp van ultramo
derne apparatuur wordt door
de bemanning van de mijn-
bestrijdingsschepen het wa
pen opgespoord. Dan wordt
- simpel gezegd - de kabel do-
rogesneden, waarop de mijn
boven komt drijven. Vervol
gens wordt het schiettuig on
schadelijk gemaakt.
„Het is ook verdraaid be
langrijk om de waterwegen
naar Rotterdam, toch dé aan-
voerhaven van Europa en
Antwerpen 'schoon' te hou
den, zodat we verzekerd blij
ven van aanvoer van goede
ren", legt Van Geneste uit.
Een van de taken van de
Koninklijke Marine is dan
ook de bescherming van de
aanvoeroutes naar West-
Europa. De mijnendienst be
schikt over circa 21 vaartui
gen, die in Nederlandse
scheepswerven (Van der
Giessen- De Noord) zijn ge
bouwd.
De Verenigde Staten daar
entegen beschikken over
slechts drie mijn-bestrij-
dingsschepen. Dat land is om
geven door diep water en zo
doende hadden mijnen weinig
bedreigends voor het land van
Uncle Sam.
Van Geneste: „Op generlei
wijze geven we personele of
materiële hulp aan bijvoor
beeld Amerika. Wel gaat Smit
(van Van der Giessen van de
Noord, waar de mijn-bestrij-
dingsschepen in ons land
worden gebouwd, red.) bij
voorbeeld naar Kuwöyt
daar te proberen zijn schi
te verkopen. Dat is een vi
strekt eerlijke zaak natui
lijk". Zoals bekend aast df
werf op een opdracht uit
land. De exportverg
voor de te bouwen schepen
inmiddels al verstrekt.
Overigens moet de eer vi
de 'beste mijnenvegers
wereld' niet alleen aan Ni
land worden gegeven. Er
staat een zogenoemde tri;
tite overeenkomst tussen N|
derland, België en Frai
over de bouw van dergelij!
schepen. Elk land heeft
derde van de studie- en oi
wikkelingskosten van
boten voor zijn rekening
nomen. Ze worden op
werf in elk land gebouwd
buitenzijde kan per land if
verschillen, maar het inw
dige van de mijnenjager ol
veger is hetzelfde.
Zo levert Nederland
voorbeeld standaard
schroeven en de voortstu'
en Frankrijk de apparal
om de mijnen op te sporen.
Resultaat van die ins]
ningen: Een schip van
meter lang, met een bi
van 8.90 meter. De diepgang]
2.45 meter en de wate:
jitvoeren zegt: „Het is goed om
ervan bewust te zijn dat een
dewerker méér van zijn
erk afweet dan de chef, en ze
er meer dan de chef van de
ef. Je moet er voorts van uit-
aan dat een medewerker
valiteit belangrijk vindt,
ërhalen over tekort schie-
nde motivatie zijn regel-
chte nonsens. Hoogstens kun
i vaststellen dat werknemers
gevoel voor kwaliteit niet
rijt kunnen. Dat heeft dan
DE laatste berichten over de perikelen
3'onale steunpunten' blijkt het overdui
sn zegen op het nieuwe systeem van stu
yee maanden geleden nog werd ministe
^>r de Kamer gekapitteld over de werk
inst Studiefinanciering in Groningen. Ee
iklachten betrof de bereikbaarheid van
igse ambtenaren bleken, telefonisch al
feekbaar.
udenten en ouders die in de knoop
teem, waren soms dagen in de weer
'tonisch in Groningen gedeponeerd te
nister Deetman beloofde beterscha
rstel voor de oprichting van 22 region
oig zou het publiek daar met problem
end voordeel was dat 'Groningen' zi
inen toeleggen op het afhandelen van
eken. Dat bleek hard nodig, gezien
e achterstand van de Dienst Studiefina
te regionale steunpunten zijn nog geen
ai kan gesteld worden dat ze in de ver
l^)00r bün taak, een effectievere afha
!n .n e z''n schamel bemand (gemi
npunt) en dientengevolge eveneens
"•- sfclTar: Bovendien blijken veel van
plaatsting bedraagt 510 twijfel goede bedoelingen ten sp
Het vaartuig kan een snelt» EJnderwijs nauwelijks voorbereid op h
ittaaeSt slechts een conclusie: de ste
van ca. vijftien knopen
uur bereiken.
ïtman zou er nu goed aan doen om o
it effectieve maatregelen te komen. En
™r9'n9 van Plan is, moet de Tweede
anrw» al kosten ze meer dan het sc
ceetman nu uittrekt voor de steunpun
Door Jan Greyn
PREMIER LUBBERS is de meest voor de
hand liggende 'eerste reserve' bij het uit
spreken van de Troonrede op Prinsjesdag,
15 september. De minister-president moet
er steeds op voorbereid zijn in te vallen
voor de koning(in) als die onverwachts
niet in staat is de Troonrede uit te spre
ken, vanwege een griepje of erger.
Minister-president Beel sprak in 1946 en 1947
de Staten-Generaal toe namens koningin Wil-
helmina. In 1946 richtte Beel zich tot de Eerste
en Tweede Kamer met slechts een openingsre
de, omdat Wilhelmina op 23 juli al een Troon
rede had uitgesproken. Toen kwam het parle
ment voor het eerst sinds 1939 (vanwege de
oorlog) weer bijeen.
Op Prinsjesdag in 1947 moest Beel de Troon
rede voorlezen omdat Wilhelmina last had van
bronchitis en daardoor haar stem miste. Enige
tijd later zou Juliana regentes worden.
De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) geeft
niet graag informatie over en commentaar op
alle staatsrechtelijke eventualiteiten bij 'onge
steldheden' van hare majesteit omdat dat maar
de indruk wekt als zou koningin Beatrix iets
ernstigs onder de leden hebben. Niets staat nog
vast, maar het ziet er eerder naar uit dat het
allemaal meevalt, zegt een woordvoerder van
de RVD met de gebruikelijke slagen om de
arm.
Als koningin Beatrix geen ernstige aandoe
ning heeft maar niettemin nog enkele weken
rust nodig heeft, moet de eerste reserve in de
persoon van Ruud Lubbers opdraven om het
land op 15 september in de vergadering van
Eerste en Tweede Kamer (de zogenaamde Ver
enigde Vergadering) kond te doen van de voor
nemens van de regering voor het volgend jaar.
Mocht de situatie de komende dagen ernsti
ger blijken te zijn, dan zal de ministerraad een
procedure op gang zetten die uitmondt in de
beëdiging van prins Willem-Alexander als tij
delijk regent. Eerder gebeurde dat al met Ko
ningin Emma bij het overlijden van koning
Willem 3 in 1890. Koningin Emma was boven
dien regentes (tot 31 augustus 1898) omdat de
latere koningin Wilhelmina nog te jong was
voor directe opvolging.
Aan het einde van de regeerperiode van ko
ningin Wilhelmina was de huidige prines Ju
liana ook regentes. Zij nam het koningschap
voor haar moeder waar vanwege haar slechte
gezondheid; Wilhelmina leed in toenemende
mate aan slapeloosheid en bronchitis. Vlak
voor het vijftigjarig ambtsjubileum in 1948
nam Wilhelmina nog enkele maanden (van
mei tot september) het koningschap op zich op
verzoek van het kabinet. Deze laatste maanden
als regerend koningin moesten de laatste glans
geven aan haar koningschap.
Koningin Juliana op haar beurt regeerde
onafgebroken vanaf 4 september 1948 tot 30
april 1980, hoewel er tijdens de affaire Greet
Hofmans (de gebedsgenezeres die uitermate
grote invloed, teveel vonden velen, had op ko
ningin Juliana) stemmen opgingen om de ko
ningin tijdelijk het koningschap te ontnemen.
Nederland leek in het begin van de jaren vijf
tig een regeringscrisis te krijgen.
Geruchten deden de ronde - met name in de
buitenlandse pers, de Nederlandse had zichzelf
een zwijgverbod opgelegd - dat prins Bern-
hard zijn eega aan de kant wilde schuiven. Een
commissie van wijze mannen, Beel, Gerbrandy
en Tjarda van Starkenborch Stachouwer, on
derzocht de kwestie en adviseerde Juliana het
contact met Hofmans te verbreken. Zo ge
schiedde en het koningshuis kreeg onder Ju
liana een sterke basis in Nederland.
In de grondwet is geregeld dat de Troonrede
'door of namens de Koning' wordt uitgespro
ken. In het geval dat de Kpning(in) niet in staat
is akv,?? ®e'9ische autowegen. Het v
EtrenoiHo ge9aan met de plannen va
«gei 116 miljoen gulden extra voor
is het koningschap naar behoren uit te voer WISTER VAN Verkeer en Waterstaat N
kan behalve de benoeming van een regent o eens hardop dromen over de same
het besluit vallen om de Raad van State te SR de Westeuropese landen De imme
ten 'waarnemen'. De vice-voorzitter van «dan visioenen als vrii arensverkeer v
Raad van State (de koningin is voorzitter) tijden,
niet voor niets de onderkoning van Nederlan I
In de jongste wijziging van de grondwet &e betrekkeliik nnrknir,-
1983 werd de nadrukkelijke bepaling geschra tonen van de Beloiarhe P:
dat de Raad van State het koningschap ^Baf volgend iaar wil hii?>tP aVan
waarnemen, maar de uiteindelijke wetste» bik van de r1ioIo^k„ ?,rs.
sluit niet uit dat dat in de praktijk nog wel s
kunnen plaatsvinden. Maar dat zou alleen
den in de situatie dat de kroonprins daai
niet in staat is - of in het geval er geen kri
pins is.
Als het nodig is een regent te benoemecjj
maar dat gebeurt alleen bij ernstige ziekte"
zal de ministerraad vaststellen dat de konini
niet in staat is het koningschap te vei
(zij zal dat zelf eerst kenbaar maken).
Dat besluit van de ministerraad mondt uit
een wetsontwerp dat ijlings naar de Raad
State gaat voor advies, waarna de Verenil
vergadering binnen enkele dagen bijeen
komen om het wetsontwerp te bespreken.
diezelfde Verenigde Vergadering verschiji%f?d?!a^™aar weer eens dat mooie w~
- feol h! eel waarb zijn. Puur uit
t Belgisch parlement moet nog wel
i7aa^hri-19' maar üit9aande van de
hen ul üfan de vo|ksvertegenwoo
enc.£i?n? buur,and is de kans reëel
it k wordt aar|genomen.
;eèr In u,m.en be9riJPelijk dat het N
inncuf a Waterstaat en de transpo
werk?' alve dat een dergelijke
het nn n'Pf in het minst door opon
n soenekP'lI,'"tege"alle P)annen
ZWlUCll Will WCWUIIlWCi WT CJVCD- 'l «6(1 SOf^nolckr o
als die wet is aanvaard, zal de kroonprins v b|jikt '®r samenwerking te komen
diezelfde Verenigde Vergadering verschii^anjj^ ev6| weer eenR rtai mnniD
om de eed op de grondwet te doen. i fceimcr h^.
irrknemPJre9enn9 de buitenlandse
laDnim umaatregel' daarbii de Eu
lappend. Het hemd blijkt nog st
