Hoevense derde bij verkiezing Miss Holland KRO ZENDT VIER DON CAMILLO-FILMS NOGMAALS UIT Een blik zegt meer dan 15 zinnen DE STEM= Fernandel: bejubelde Verkoper van geluk' i 1 ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1987 Nederlandse documentaire Amerikaanse filmhumor Criticus Films DE STEM GIDS Boeiend verhaal Suske en Wiske: Verwachtingen ctmbone BUITEN BEELD IN HILVERSUM: DE SCENARIOSCHRIJVER Miljoenen Peppone Inleiding Spanning Onzekerheid Moed Dorpje Hoogtepunt Vriendschap Paardegebit Terence Hill „Ik wist dat ik een raar smoel had, maar dat het op film er zo erg uit zou zienhad de spiegel me nooit verteld. Fernandel 4 «iSEw! t*#** i 2 A* Van onze rtv-reactie IN de documentaire 'The importance of being fun nyin America' doet de Nederlandse filmer Thijs Ockersen een hele serieuze poging het genre van de 'lachfilm' te door gronden. Ockersen spreekt over 'comedy', want zo wordt dat ge noemd in Amerika, het land waarop hij zich con centreerde. Van de Europese grapjassen komt alleen Norman Wis dom aan de beurt. Volgens Ockersen zijn Wisdom en de overleden Louis de Funès de uitzonderingen die de regel bevestigen dat de bioscoop- lach in de VS wordt ge maakt. In de documentaire die de VPRO zondagavond om 20.42 uur op Nederland 2 uit zendt in het kader van 'augustus-humormaand' komen naast Norman Wis dom de oude comedy-maker Carl Reiner, scenarioschrij ver Bob Gale, komiek Tommy Chong (van Cheech and Chong) en actrice Whoopi Goldberg aan het woord. Thijs Ockersen heeft een speelfilm-element inge bouwd door af en toe een jonge Amerikaanse actrice (Wendie Jo Sperber) op te laten draven, die hem ach tervolgt met lastige vragen. Thijs Ockersen werkte aan vankelijk als filmcriticus en maakte daarna documentai res over de Amerikaanse filmregisseurs Sam Fuller en Don Siegel en over scien- ce-fictionfilms en het grie zelgenre. Voor 'The impor tance of being funny' zocht hij contact met een reeks filmkomieken. De meeste namen kon hij na enige tijd doorstrepen, Jerry Lewis had geen belangstelling, Mel Brooks had het te druk, Woody Allen houdt niet van interviews, Lucille Ball rea geerde niet, Danny Kaye was net overleden, Gene Wilder is niet aanspreek baar omdat zijn vrouw, Gilda Radner ernstig ziek is. Whoopi Goldberg ging iets gemakkelijker omdat ze getrouwd is met de Neder lander David Claessen. Tommy Chong werkt niet langer samen met Cheech, omdat films over marihua nagebruik in de jaren tach tig niet meer kunnen. Hij *$0^0- Carl Reiner - fotoap Whoopi Goldberg - fotoap speelt nu kleinere rollen in series en films en was bereid de Nederlandse filmmakers te vertellen wat wel en wat niet is toegestaan in Holly wood. De interessantste ge sprekken zijn die met de twee oude rotten, de Ameri kaan Carl Reiner en de En gelsman Norman Wisdom, De eerste is al bijna dertig jaar actief als schrijver, pro ducent en regisseur. Reiner (de vader van Rob Reiner, de 'meathead' uit 'All in the family') was de man achter de Dick Van Dyke show. La ter werkte hij met Steve Martin en nu maakt hij op zijn oude dag komische films voor jongeren. De Amerikaanse lach-ma- kers die er niet voor voelden in een Nederlandse docu mentaire over humor uit te leggen wat nu eigenlijk leuk is, zijn wél te zien in een films die de VPRO in augus tus uitzendt. Zondag wordt 'The producers' van Mei Brooks uitgezonden en in de komende weken volgen 'The disorderly orderly' van Jerry Lewis, 'Everything you always wanted to know about sex' van Woody Allen, 'Swiss Miss' van Laurel en Hardy en 'Modern Times' van Charlie Chaplin. Van de komiek Richard Pryor wordt de show 'Richard Pryor, here and now' uitge zonden. Van onze verslaggever AALSMEER - De 21 jaar oude Ellis Adriaensen uit Hoeven is gisteren tijdens de Miss Holland-verkiezing in Aalsmeei derde geworden. Van de 24 kandidaten moest de studente alleen Jacqueline van Staa en de nieuwe Miss Holland Jac queline Creemers voor laten gaan. De miss-verkiezing vanuit het studio-complex van producent Joop van der Ende in de bloe menveiling van Aalsmeer werd door de Tros rechtstreeks op tv uitgezonden. De organisatie was in handen van deze om roep, het nationaal comité miss Holland-verkiezing in Amster dam en Van der Ende. De jury, onder leiding van tv-presentatrice Willy Dobbe, bestond uit Lou van Rees, Lu cia Boer van het Miss Holland comité, fotograaf Paul Huf, meubelontwerper Jan des Bou- vrie en gossip-journalist Henk van der Meyden. Ellis Adriaensen haalde finale van gisteravond via efl voorronde die medio juni in he Bredase Turfschipcomplei werd gehouden. De eerste se lectie waarbij de jury onde leiding van Willy Dobbe he aantal titel-kandidaten terug bracht tot zes overleefde zi eveneens. Daarna kreeg zij ii de laatste ronde plaats drie toe bedeeld. De Hoevense volgt aan he Moller-instituut.in Tilburg ee MO-studie Frans en Engels Eerder studeerde zij in Zwit seriand en Frankrijk. Door Toon Kloet TOEN in 1853 in ons lan de bisschoppelijke hiërar chie werd hersteld, wer het vicariaat Breda, da tot 1803 bij het diocee Antwerpen had behoord een zelfstandig bisdom Mgr. Joannes van Hooy donk, in 1782 geboren r Ulvenhout en sinds 18 priester, werd de eers' bisschop. Van Hooydonk was toen a sinds 1827 apostolisch admi nistrator van het vicariaa Breda en sinds 1842 titulai bisschop van Dardanië, dat i een landstreek op de Balkan. Die Joannes van Hooydonk dus een man dus met, histo risch gezien, een opmerke lijke plaats in de geschiedeni van het bisdom Breda. Toe was hij tot voor kort voor d meesten hooguit een regeltj of tien in een oude encyclope die, een lot dat hij deelt me veel van zijn tijdgenoten. Aan die betrekkelijke onbe kendheid is nu een einde ge komen dank zij het boe 'Joannes van Hooydon 1827-1867' van de Bredas historicus dr. P. Melief, oud rector van het Newmancol lege in Breda, thans nog do cent kerkgeschiedenis aan d priesteropleiding op het -i dit verband historisch- adre 'Bovendonk' in Hoeven. He boek is uitgegeven in de seri monografieën van de Stich ting Zuidelijk Historisc" Contact in Tilburg (Bijdrage tot de geschiedenis van h Zuiden van Nederland). Na uitvoerig onderzoek i Nederlandse en Romeinse ar chieven is dr. Melief tot ee beeld gekomen van Va Hooydonk dat hij in het ko als volgt tekent: een cons ciëntieuze, hardwerkend apostolisch vicaris en bis schop, die veel aandacht be steedde aan de opbouw va de kerk in zijn kerkdistric een man met beperkte gave en mogelijkheden, die zie" met volle overtuiging voegd in de traditie van de heilig katholieke en apostolisch kerk zoals hij die verston een man die pathetische vas tenbrieven schreef en gee grote vriendschap koesterd voor paters. Ruim 10 pagina's vult d< auteur met de opsommin van het historisch materia dat hij voor zijn werk hee geraadpleegd. Wie daaruit conclusie zou willen trekke dat het dus wel een dor w~ tenschappelijk boek zal zij zit er naast. Melief heeft i boeiend verteld verhaal afg leverd: een stuk kerkgeschi denis, een beeld van het doe en denken op religieus gebi jaar voor de af- van de Zuiderzee, De visserij op onze na tionale haringvijver is tot een dieptepunt gedaald. Af zet in het buitenland is er nauwelij ks. Gar antieprij - zen voor gerookte haring en subsidie op ansjovis mogen niet baten. In die vroege jaren twintig ko men ook de eerste klachten over 'visserij met mechanische Oihirmt. een ver waaide straat- h'nd. oesukhi- laar heelt maar drie peten. Door Jan Koesen HILVERSUM - „De koning stierf en daarna stierf de koningin" is een verhaal. „De koning stierf en daarna stierf de koningin van ver driet" is een plot. Een van de moeilijkste banen in de televisie is scenario's schrijven. Er is dan ook een ernstig tekort aan dit type schrijver. We kennen in ons land niet of nauwelijks een op leiding, erg best wordt het niet betaald, Jan en alleman zit aan je verhaal te frunniken en uit eindelijk ben je toch maar een radertje in een machine. De glorie van een schrijver die iets helemaal uit het niets verzint en daar lauweren, of hoon, of onverschilligheid mee oogst, is de scenario-schrijver onbe kend. De eer gaat naar de regisseur, de acteurs en de omroep. Wie serieus het Nederlandse drama op de buis volgt, constateert doorgaans middelmaat. Af en toe mikt Nederlands drama op meer, maar in dat geval betreft het vrijwel altijd een komische serie met lekkere dialogen en scènes waarin stereotypen op hun cue wachten. Dat het anders kan, bewijst het buitenland, met name En geland. Denk maar eens aan 'The Edge of Darkness' van vo rig jaar en 'The Singing Detec tive', respectievelijk door VARA en VPRO gekocht. Dit waren series waar niet om de 30 seconden gelach van moest afdampen, hier kwamen geen zogeheten kostelijke typetjes doorgaans van plat-Amster- damse snit hun onbeduidende riedel afdraaien. Dit was echt drama, hier gebeurde iets met mensen, hier vond een ontwik keling in karakters plaats. Waarorp het in het buiten- dialoog, ook al is die vol gees tigheden, vertraagt onnodig. De punch-line humor maakt van de karakters sterotypen. TV is een medium dat een open aanbod doet. Er is sprake van een 'non-captive audience'. Dat wil zeggen: naar een bioscoop of schouwburg gaat men be wust, dat is een keuze, daar is moeite voor gedaan, geld voor betaald, daar is voor gereisd, is iets voor georganiseerd. Dit pu bliek zit met heel andere ver wachtingen in de zaal dan het niet zo bewust gevangen pu bliek thuis voor de buis. Daar kan van alles op het scherm ge beuren, maar als de bel gaat, de waterleiding springt of een hond in de tuin poept is het ge daan met de aandacht voor het TV-drama. Een TV-drama auteur moet visueel leren denken. Een ge kwelde of ironische blik zegt meer dan 15 uitgebalanceerde zinnen. Ook is dat kleine schermpje niet geschikt voor massa-scènes. Ben Hur en Star Wars zijn gemaakt voor het enorme doek, de donkere zaal. De beeldbuis kan dat niet be vatten. Schrijf dus niet teveel personen in een TV-drama, zegt de docent. Toen Achterberg en ik praatten over het thema TV- drama, zei ik hem dat ik vond dat er zelden behoorlijke dialo gen uit Nederlandse strotte- hoofden komt. Het blijft de hoorspelkern. Het lijkt net of het Nederlands zich niet voor dialogen leent. En ik verwees naar de door mij aanbeden Britten waar echt gepraat wordt op het scherm. Onzin, zei Achterberg, die praten net zo hoorspelachtig als bij ons, maar jij hoort dat niet. Stralend van geluk ontvangt Miss Holland 1987, Angeliqti Cremers (21 jaar) uit het Limburgse Schinveld, de welgc meende felicitatiekussen van de tweede en derde geplaats ten, de zeventienjarige Jacqueline van Staa linksen Hoevense Ellis Adriaensen (21- foto# Door Tom Smeets LATEN we eerlijk zijn: het voor de zoveelste keer her halen van een succesvolle serie speelfilms is en blijft een staaltje van gemak zuchtige (zomerprogram mering. Maar er is een slechtere keus te maken, dat valt ook niet te ontkennen. Het nogmaals uitzenden van vier Don Camillo-films kan in deze verregende da gen voor enige opklaringen zorgen. Wie Don Camillo zegt, zegt op de eerste plaats Fernandel. Toen deze vermaarde Franse acteur stierf, stond er boven zijn necrologie niet voor niets 'Don Camillo is dood'. Tot het einde toe werkte Fernandel aan zijn pastoorscreatie. Tij dens de opnamen van weer een nieuwe aflevering -het moest de zesde Don Camillo-film worden - zakte hij, gekleed in priesterkleren, in elkaar, uitge put van een behandeling met kobaltbestraling. Maar wie Don Camillo zegt, zegt ook Giovanni Guareschi. De naam van deze in 1968 over leden Italiaanse schrijver zal onverbrekelijk verbonden blij ven aan zijn meest succesvolle creatie. In zijn jonge jaren was Gua reschi redacteur en later hoofdredacteur van enkele hu moristische tijdschriften. In 1945 richtte hij het weekblad Candido op en daarmee maakte hij naam. Hij liet de verhalen die hij in zijn blad publiceerde in boekvorm bundelen. Vooral 'Don Camillo' sloeg aan, zij het in het buitenland nog meer dan in eigen land. 'Don Camillo' ging in miljoenen exemplaren over de toonban ken, want er kwamen vertalin gen in vrijwel alle denkbare talen. Ook in het Nederlands, waar 'Don Camillo' (het boek verscheen in 1948) onder de titel 'Don Camillo en de kleine we reld' uitkwam. Later volgden 'Don Camillo en zijn kudde' (1953), 'Don Camillo in Rusland' (1962) en 'Don Camillo in de bocht' (1962). Minstens zo belangrijk als de rol van de pastoor, is die van burgemeester Peppone. Een communistische burgemeester! En dat leverde een dankbare bron van tegenstellingen op. Beiden proberen op hun eigen wijze de arme bevolking van het kleine Italiaanse dorpje te helpen. De vriendschap tussen de pastoor en de burgemeester dateert uit de oorlog. Toen za ten ze samen in het verzet. Maar die vriendschap wordt regelmatig op de proef gesteld dankzij de politieke tegenstel lingen. Al speelt de politiek niet land wel kan en bij ons niet echt, is een heel verhaal dat te maken heeft met kwesties als geld en talent, met een traditie in het echte verhaal (een roman in Nederland gaat doorgaans over een Ik die met zichzelf be zig is) plus factoren als het taalgebied (het is logisch dat de Britten en de Duitsers hun tv- produkt op een veel en veel grotere markt kwijt kunnen dan de Nederlanders) en na tuurlijk ook de plaatselijke tv- cultuur. Jan Rutger Achterberg, dra maturg, heeft eens een 'Inlei ding tot het schrijven van tele visiedrama' geschreven, be doeld voor de dienst opleidin gen van de NOS. Een omroep krijgt regelmatig werken toe gezonden van ambitieuze ama teurs die de omroep wel even een poepje willen laten ruiken. Achterberg zegt behartens- waardige dingen voor aanko mende schrijvers. Drama is niet de realiteit zelf, drama re presenteert de realiteit. Per soonlijk diep gevoelde emoties kunnen, in een drama ver werkt, irritatie en de lachlust opwekken. Een boeiend ge sprek, dat in werkelijkheid vaak uren kan duren en emo tioneel zeer beladen kan zijn, is in dramatische vorm gegoten een scène van hooguit tien mi nuten. Vaak kiest een onervaren schrijver meer dan één thema, waarbij twee plots om de aan dacht gaan strijden en de kij- Onder leiding van Nico Knapper wordt de nieuwe Nederlandse serie 'Medisch Centrum West' op genomen. Een goed scenario is in Nederland een probleem. Een boeiend verhaal en serieuze dialo gen krijgen Nederlandse schrijvers heel moeilijk uit hun pen. - fotoanp ker er niet meer uitkomt. Dat is overigens heel wat anders dan een plot in een plot. Een karakter, zegt Achterberg, wordt pas duidelijk in actie en vooral in een crisissituatie. Met actie wordt hier niet bedoeld dat de held aan een helikopter over blikkerende krokodille- tanden wordt gesleurd. Ingeto gen, stil gedrag is ook actie. Een plot, zoals het drama van de koningin in de inleiding ver meld, geeft dramatische span ning aan een verhaal, maakt het de moeite van mee-beleven waard. Er is een voortdurende beweging voorwaarts, gedra gen door een logische ontwik keling van oorzaak en gevolg. 'Drama is men in a mess', drama gaat altijd over mensen die in de problemen zitten. Een te vroeg geplaatste cli max in een drama is rampzalig. Want na een climax neemt de spanning en de daarmee ge paard gaande interesse van de toeschouwers snel af en is het ondoenlijk het drama langer dan nodig is, voort te zetten. Dit impliceert dat de schrijver zich al vroeg moet realiseren dat hij niet te snel elementen met grote dramatische potentie plaatst, maar ze oppot voor de paukeslag. Een scenario-schrijver moet ook de nieuwsgierigheid op wekken. Dan blijven de men sen kijken, ook al begrijpen ze er op dat ogenblik niets van. De schrijver dient dan ook zolang mogelijk onzekerheid te creë ren. Hij mag nooit te expliciet zijn, moet meerdere mogelijk heden openlaten, het spel niet te vlug weggeven. Deze technische regels gel den natuurlijk voor iedereen die een verhaal vertelt, in welk medium dan ook, van thriller tot mop aan de bar. Een goede dialoog, zegt Jan Rutger Achterberg, bevat le vendige spreektaal en maakt gebruik van korte zinnen. Pamflettaal en 'statements' zijn uit de boze. Een dialoog moet het spel vooruitbrengen, niet vertragen. Een statische altijd een rol, want niets men selijks is de beide heren vreemd. In feite proberen ze elkaar voortdurend de loef af te steken en ze schrikken daar bij voor allerlei bedenkelijke methoden in het geheel niet te rug. Het was indertijd een pu bliek geheim dat de schrijver Guareschi vooral affiniteit had met burgemeester Peppone. Z'n eigen achtergrond maakt dat verklaarbaar. Guareschi zat onder de oorlog in een concen tratiekamp en belandde later dankzij z'n politieke ideeën in de gevangenis. Als schrijver werd hij geprezen voor zijn moed en zijn gave de verschillende kanten van het Italiaanse karakter, met al z'n tegenstrijdigheden, treffend uit te beelden. De ironie bleef daarbij nooit achterwegen. Toen er in 1951 sprake van was dat in een Frans/Ita liaanse samenwerking de eer ste Donw Camillo-roman ver filmd zou worden, bedong Guareschi niet voor niets dat hij zelf de rol van Peppone zou spelen. De Franse regisseur Ju- lien Duvivier, zelf ook niet de eerste de beste, voelde daar eigenlijk niets voor, maar durfde geen neen te zeggen, bang dat hij anders de rechten zou verspelen. Guareschi's acteurscarrière heeft echter maar kort ge duurd. Al snel na het begin van de filmopnamen trok de schrij- de opnamen van een van de ver zich terug. De bezigheden op de filmset eisten te veel van zijn krachten. Hij werd er al leen maar nerveus van en in plaats van voldoening, leverde het hem slechts zware hoofd pijnen op. De rol werd toen toebedeeld aan Gino Cervi, een man die overigens opmerkelijk veel op Guareschi leek. Het verhaal wil dat velen na de première niet eens in de gaten hadden dat Guareschi de rol van Pep pone niet zelf vertolkte. Desondanks zou Cervi's naam door de rol van Peppone worden gevestigd. Later zou hij in Italië ook furore maken dankzij de rol van detective Maigret, toen ook de Italiaanse televisie van de Simenon-ver- halen een serie maakte. De opnamen voor de Don Camillo-films hadden allemaal plaats in Brescello, een dorpje in de Povlakte aan de weg van Parma naar Mantua. Ook de tweede film stond onder regie van Julien Duvivier. Voor een derde aflevering voelde hij niets. De Italiaan Carmine Gallone nam de regie toen over. De Don Camillo-creatie be hoorde tot de hoogtepunten uit het oeuvre van Fernandel, een man met een hoogst opmerke lijke carrière die maar liefst 149 films telt. De pastoors-sou tane vertienvoudigde z'n tochal aanzienlijke bekendheid en niet alleen in Frankrijk. In Hollywood werd de eerste Don Camillo-film niet voor niets met Oscars overladen, een eer die buitenlandse films zelden te beurt valt. Fernandel heeft overigens lang geaarzeld toen hem de rol van Don Camillo werd aange boden. Regisseur Duvivier moest al z'n overredingskracht gebruiken om de komiek over te halen. Verwonderlijk is dat niet. Tot dat moment had Fer nandel bijna uitsluitend de doorsnee, zelfs een beetje schle mielige Fransman uitgebeeld en dat is andere koek dan een op en top Italiaanse dorpspas toor. Deze rol bood hem echter de gelegenheid tot meer karakter- spel, iets dat er tot dat moment in zijn carrière nog nauwelijks van was gekomen. Over zijn rol zei hij zelf: „Het feit dat ik een overtuigd katholiek ben, heeft mij geloof ik enorm geholpen van deze rol meer te maken dan alleen een komisch pa tertje." Over het succes van de films zei hij eens: „Het is de mense lijke vriendschap tussen twee politieke tegenstanders die telt, vriendschap die niet te ver woesten is. Don Camillo en Peppone bewijzen dat vriend schap meer waard is dan poli tiek en daarom hebben ze de sympathie van het grote pu bliek." Fernandel kreeg overigens de hoogst denkbare zegen voor zijn rol. Paus Pius XII ontving hem in 1954 in een privé- audiëntie om hem te compli menteren met z'n rol van pas toor. De ontvangst in het Vati- caan was om meer dan een re den opmerkelijk, omdat er in katholieke kring nog al eens kritiek was geuit op het feit dat de communisten in de film 'veel te sympathiek' werden voorge steld. Tot de meest markante uit spraken van Fernandel behoort deze: „Ik ben lelijk, wraak zuchtig en pretentieus. Ik heb de hersens van een bureau craat. En ik heb het hoofd van een paard. Daar spot ik mee." Dat hij dit niet zonder succes deed, bewijst het feit dat presi dent De Gaulle hem officiéél op het Elysée ontving om hem het Legioen van Eer uit te reiken, vanwege zijn verdiensten als 'verkoper van geluk'. Fernandels legendarische 'paardegebit' betekende niet alleen een onmiskenbaar punt van herkenning, het leverde hem ook de nodige overlast op. Hij kon zich nergens vertonen zonder voor een complete sa menscholing te zorgen. In een interview vertelde hij daar eens over: „Begrijp me goed, ik ben niet de man om me te beklagen. Een acteur wordt door het publiek gemaakt en ik ben gelukkig met m'n popula riteit. Maar soms weegt de be kendheid erg zwaar. De show business is onverbiddelijk en hard." Als konkreet voorbeeld daarvan vertelde hij het vol gende verhaal: „Toen mijn schoonmoeder en later mijn broer stierven, heb ik maar een deel van de begrafenis kunnen bijwonen. Ik liep in de stoet en ik was kapot van ellende. Maar het publiek langs de route gierde en brulde en fotografen namen close-ups van mijn ge zicht. Ik kon wel huilen van narigheid, maar de mensen bleven lachen. Ze konden het niet verwerken. Een gezicht als het mijne achter een baar. Men wil altijd om mij lachen." De mogelijkheid om nogmaals om Fernandel te lachen wordt nu vier zaterdagen achter elk aar door de KRO geboden. En terecht gebeurt dat met de rol waarmee Fernandel onverbre kelijk verbonden zal blijven. Dat werd drie jaar geleden nog eens bewezen, toen in Italië een poging werd ondernomen het succes nieuw leven in te blazen. Terence Hill mocht toen de rol van Don Camillo overdoen. Niet Bud Spencer, de man met wie Terence in tal van komi sche spaghetti-westerns een enorme populariteit had opge bouwd, mocht de rol van Pep pone spelen. Dat deed de Ierse acteur Colin Blakely. Het mocht niet baten. Wie Don Camillo zegt, zegt Fernandel en wil in dit ver band van niemand anders we ten. Ook niet van Terence Hill. Fernandel - foto upi

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 22