DE STEM
ALLEEN HET HOGE
DODENTAL STELDE
DE GRIEKEN VOOR
ECHTE PROBLEMEN
eel te veel huizen veel te dicht op
elkaar. Bar weinig groen. Veel te veel auto's en stin
kende industrie in de directe omgeving. Athene is een
onleefbare stad aan het worden". In een paar woor
den karakteriseert Leonidas Antonopoulos 'zijn' stad
aan de zee waar drie van de tien miljoen Grieken le
ven. Hij woont en werkt er. Antonopoulos is algemeen
verslaggever bij Ta Nea, met een oplage van 120.000
exemplaren het op drie na grootste dagblad van Grie
kenland, de grootste krant van Athene. De hittegolf
waaraan midden deze week een einde kwam en de
sneeuwval van afgelopen winter hebben alleen maar
geaccentueerd wat hij eigenlijk al lang wist: „In situa
ties die een beetje ongewoon zijn weet deze stad zich
geen raad meer".
Lekkér rustig
Beproeving
Kunstenaars
Euforie
Woestijn
V
Door Kees den Exter
De Ierse ingenieur Robert McKeown,
die beroepshalve een paar keer per jaar
in Athene moet zijn, laat op weg naar de
Griekse hoofdstad weten: „Ik werk tel
kens een paar dagen aan een civiele ra
dar-installatie, hoog in het Himmitosge-
bergte ten noorden van Athene. Vanaf
die hoogte zie je boven de stad heel het
jaar door een oranje-geelachtige walm.
Het is jammer dat er bij de radar-instal
latie geen hotel is. Iedere avond moet ik
naar beneden, naar die stinkende stad".
Bij een eerste bezoek aan de stad blij
ken beide heren niets te veel gezegd te
hebben. Vooral in het centrum hangt
overal een lucht die je eerder verwacht in
de remise van een streekbusbedrijf. In
één zwarte wolk raast het verkeer, drie
rijen dik, van het ene stoplicht naar het
andere. De gaatjes tussen de auto's wor
den gevuld door zware motoren, scooters
en üchte bromfietsjes. In die hel overste
ken is een avontuur.
Dag en nacht houdt de kakofonie van
claxons en dieselmotoren aan. Katalysa
toren en loodvrije benzine moeten onbe
kende begrippen zijn in dit land. Trolley
bussen en metro üjken hier een milieu
vriendelijke druppels op een wel heel
gloeiende plaat. Tóch zeggen inwoners
van Athene dat het verkeersbeeld nu rus
tig is, zeer rustig zelfs. Bij honderddui
zenden hebben de hoofdstedelingen de
stad verlaten. Op het platteland of op de
eilanden vieren zij vakantie.
Daar staat tegenover dat nu iedereen
weer met zijn auto alle dagen de weg op
mag. De meeste weken van het jaar mag
slechts de helft van het Atheense wagen
park op de weg komen: op oneven dagen
de auto's met de 'hoge' nummerplaten,
op even dagen de wagens met de lage
nummers. Maar in de vakantieperiode,
rond Pasen en tijdens de Kerstdagen
mag iedereen ineens weer de weg op,
vanuit de wetenschap dat men dan toch
in groten getale de hoofdstad ontylucht.
Ongelukkigerwijs viel het opheffen van
iedere beperking van het autorijden dit
keer op de dag af samen met het begin
van de hittegolf. Dat geraas en de stank
van de auto's ervaart niemand nu echter
als een bijkomend probleem. Iedereen
zegt dat het nu 'lekker rustig' is op
straat. Hetgeen de bezoeker nieuwsgierig
maakt hoe het er in deze stad aan toe
gaat als het druk is.
Volgens Leonidas Antonopoulos heeft
wetenschappelijk onderzoek ook uitge
wezen dat de auto's niet de voornaamste
oorzaak zijn van de vrijwel eeuwigdu
rende smog: „Die komt voor het groot
ste deel van de vele bedrijven die aan de
rand van de stad staan. De auto's dragen
ook een steentje bij, maar ze zorgen
vooral dat de stad onleefbaar wordt.
Meer en meer wreekt zich nu ook dat
deze stad weinig groen heeft".
Groen is er overigens wél. Een om
vangrijk park, pal achter Synt Agma, een
van de belangrijkste pleinen van de stad,
is een oase van rust, ondanks het feit dat
het centrum zo dichtbij is en honderden
mensen zich ophouden in het park. Bijna
roerloos, zo nu en dan een woord wisse
lend, genieten de voornamelijk oudere
bezoekers op talrijke bankjes van de rust
en de koelte.
Nauwelijks een paar minuten verder
lijken taxi-chauffeurs bezig met hun
eigen Grand Prix. Een uitvoerige rondrit
in zo'n taxi geeft Antonopoulos gelijk.
Ondanks het feit dat het subtropisch kli
maat zou kunnen zorgen voor een weel
derige plantengroei zijn de groene plek
jes dun gezaaid tussen de massa's stenen,
beton en asfalt.
In die omstandigheden was de hittegolf
een ware beproeving. Een tempera-
tuurtje van 30, 35 graden is men wel ge-
Verkoeling zoeken In fontein of zee was vaak de enige manier om aan de hitte te
ontsnappen. foto ta nea
De door de hitte in het ziekenhuis belande Grieken zijn vooral oudere of zieke mensen. Het hoge sterftecijfer stelde de
Griekse autoriteiten voor problemen. Overleden konden In afwachting van hun begrafenis nauwelijks behoorlijk opgebaard
worden. foto ta nea
wend. Maar als de thermometers door
schieten naar 44 en zelfs 50 graden, dan
wordt het toch ook de Grieken te gek.
Bovendien steeg de luchtvochtigheid
naar ongekende hoogten. Dat er in Grie
kenland vorige week en begin deze week
sprake is geweest van een uitzonderlijke
situatie staat buiten kijf.
Nederlanders die in Griekenland wo
nen of er regelmatig komen kunnen er
van meepraten. Rasha ter Braack, eerste
ambassadesecretaris in Athene: „Ik
woon hier al tien jaar, maar dit heb ik
nog nooit meegemaakt". Een KLM-me-
dewerker die halverwege een retourtje
Amsterdam-Athene overnacht in de
Griekse hoofdstad: „Ik kom geregeld in
het Midden en Verre Oosten. Wat ik hier
vorige week heb meegemaakt was erger
dan waar ook. Die hoge luchtvochtigheid
perste gewoon het zweet uit je lijf'.
KLM-gezagvoerder C. de Hoogh: „Ik
heb in Bahrein al wel eens een partijtje
getennist bij een temperatuur van 47°
Celsius. Niks aan de hand. Het was er zo
droog dat het zweet bij wijze van spre
ken al verdampt was voordat het op je
lijf stond. Athene was de afgelopen da
gen veel erger".
Tóch was de piek in het sterftecijfer
feitelijk het enige échte probleem waar
mee de Grieken te kampen hadden. In
een stad als Athene, met 3 miljoen inwo
ners, gaan 'normaal' elke week enkele
honderden mensen dood. Vorige week
verdubbelden de aantallen. En toen
stokte het bij de koelhuizen van de zie
kenhuizen, bij de begrafenisondernemers
en op de begraafplaatsen. Vooral om die
reden kondige de regering de noodtoe
stand af. Die situatie duurde tot dins
dagavond. De ziekenhuizen kregen te
vens een grote toeloop van mensen voor
wie de warmte net even iets te veel werd.
Ook in die gevallen ging het vrijwel uit
sluitend om oudere en zieke mensen die
met bed en al in de ziekenhuisgangen
werden gezet omdat er in de kamers geen
plaats meer was.
Het advies van de Griekse regering aan
de bevolking om zich zo min mogelijk in
te spannen komt wat onwaarschijnlijk
over. Wie ooit een vakantie aan de Mid
dellandse Zee heeft doorgebracht weet
dat de Mediterrane mens een ware kun
stenaar is als het er om gaat om de leef-
en werkomstandigheden aan de passen
De hitte van de afgelopen dagen
werd sommigen plotseling te veel.
- foto ap
aan de temperatuur. Geen Fransman die
het in zijn hoofd haalt om 's middags
tussen twaalf en drie op het strand te
gaan liggen. De Nederlanders en de En
gelsen hebben dan het rijk alleen om
zich door de koperen ploert het vel van
het lijf te laten schroeien, terwijl de
Fransman in de koelte van zijn huis of in
de schaduw een tukje doet en een hapje
eet. Ook zonder regeringsadvies wordt
de hoogst noodzakelijke zware lichame
lijke arbeid 's nachts of in de vroege och
tend verricht.
Journalist Antonopoulos: „Ik heb er
voor gezorgd dat ik alleen maar afspra
ken had met mensen waarvan ik wist dat
ze in een kantoor met air-conditioning
werken en ik ben zo min mogelijk op
straat geweest". Die 'gekoelde' gesprek
ken hadden overigens uitsluitend betrek
king op de hitte. Antonopoulos: „Dank
zij de hitte komen wij mooi de nieuw-
sarme tijd door". Een blik in zijn krant
bewijst dat. Zeven pagina's, inclusief de
voorpagina gaan over niets anders als
het weer. En dat een dag of tien aan een
stuk.
Maandag, aan het einde van de dag,
kondigde de 'weersverbetering' zich aan.
Bij het vallen van de avond was het nog
'slechts' dertig graden en een licht briesje
stak de kop op. Een lichte euforie
maakte zich meester van de Atheners op
de terrassen. Eindelijk 'koèlte'. Het tele
visiejournaal van dinsdag bracht een
soort Top-Tien van steden waar de tem
peratuur ten opzichte van zaterdag het
sterkst gedaald was. Thessaloniki spande
de kroon met een temperatuurdaling van
tien graden. Van 44 graden naar 'nog
maar' 34 graden. De Griekse Han Mei
link las het voor met een gezicht waar
mee zijn Nederlandse evenknie een be
loftevol hogedrukgebied zou aankondi
gen. En het zou woensdag nóg 'frisser'
worden.
Dat had allemaal geen nut meer voor
Gerda Bijker uit Zwolle: „Nooit, nooit
ga ik nog naar Griekenland. Ik weet ook
wel dat er niet altijd zo heet is. Maar nu
is bewezen dat het kén gebeuren. Ik
neem het risico nooit weer". Ze is ziels
gelukkig dat ze in het vliegtuig zit, terug
naar huis. Vorige week vrijdag vertrok ze
met haar vriendin Liesbeth van der
Stouwe naar Rhodos, voor hun eerste
Griekse vakantie. Vrijwel onmiddellijk
werd ze ziek: vocht op de longen. Dat, in
combinatie met een temperatuur van
bijna vijftig graden bracht de meisjes de
wanhoop nabij. Een arts adviseerde hen
terug te keren naar Nederland. Vijf da
gen na hun vertrek stonden ze met een
SOS-vlucht via Athene weer terug op
Schiphol.
Gerda vertelt: „In ons appartement was
het 's nachts gewoon net zo warm als
overdag. De enige remedie was om 's
morgens om zeven uur naar het strand te
gaan en er tot 's avonds negen uur te
blijven, een beetje schaduw zoeken en je
zo kalm'mogelijk houden. Tot aan je krn
in het water was nog beter, maar daar
kon je amper komen, want het zand
schroeide je voetzolen. Een woestijn was
het. Het was maar een kilometer lopen
naar het strand, maar daar leek het wel
een marathon. Taxi's lieten je gewoon
staan. Voor hen loonde zo'n kort ritje
niet".
Ze kan wel juichen als de gezagvoer
der meldt dat we weliswaar opgestegen
zijn in een warm Athene, maar dat het
regent op Schiphol: „Héérlijk lijkt me
dat, een forse bui regen".
Volgens de Zwolse meisjes was er voor
het overige weinig te' merken van enige
invloed van de hittegolf op de gang van
zaken: „Iedereen paste zich aan, de toe
risten en de mensen van het eiland. Het
ging er allemaal heel loom en traag aan
toe. Maar misschien is dat bij andere,
minder warme zomers ook wel zo. Ik heb
geen vergelijkingsmateriaal. Ik heb in
ieder geval niet gehoord van andere va
kantiegangers die vroegtijdig huiswaarts
zijn gegaan".
Dat sluit aan bij de mededelingen van
de touroperators en het ANWB-steun-
punt en de ambassade in Athene: de Ne
derlanders hebben over het algemeen de
hittegolf prima overleefd. Heel weinig
Nederlanders hebben vroegtijdig afge
haakt. Sterker nog, de late beslissers die
het Nederlandse klimaat wilden ont
vluchten hebben ervoor gezorgd dat er
op de vluchten naar Griekenland geen
stoel meer te krijgen is.
