Overslag, een gaaf dorp in (Zeeuwsch-) Vlaanderen iienden ienburgs >pgericht PPORT NIEUWS -LONVAART ON FIESTA RK KERKDIENSTEN PC KERKDIENSTEN DE STEM VAN ZEELAND 4 ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1987 irillenkoster' laar Oostenrijkse ^andeldriedaagse tus DE STEM OVERSLAG is een van Zeeuwsch-Vlaande- rens kleinste dorpen, maar misschien wel het mooiste, het gaafste. We willen in deze vakan tiedagen samen met u een wandeling - kuie ren, niet hollen, want anders missen we tal van details- door het internationale dorpje maken. Grenspalen Losse woorden Kerken Toiletten Kinderkopjes Hulstheg De naam Overslag 'De plaats der misdaad Terneuzen reed donder- itozenstraatte Hoek met nadat hij even daarvoor |had geraakt. De H. werd naive een proces verbaal ft. F. aan de Bachlaan te lankstel en een stereo-in- In bewoner met vacantie feemeente politie aangifte Frank Dumez: „Doel is lensen in het westen van Iwsch-Vlaanderen en de [sten actief of passief lis te laten maken met de treksport. Een sport die Midden- en Oost- [wsch-Vlaanderen steeds ilairder wordt". [stburg |DGE - De Oostburgse ngeclub speelde een wed- [d voor de competitie in ll Du Commerce. Hieraan Jen 26 paren delee Uitslag Iroep: 1. dames Buys- ge-Spierenburg, 2. dames Eschaert-Van de Vijver, 3. pes Christiaansen-Hen- sen. B-groep: 1. echtpaar Horebeke, 2. mevrouw per-de heer Wagenaar en J/rouw Job-de heer Leen- Lts. C-groep: 1. mevrouw der Schaaf en zoon, 2, vrouw Poissonnier-de Ir Huisman, 3. dames Bac- rra-Kok. J april tegen 23,00 tot 22,40. I stemming was kalm voor no- nber en prijshoudend voor Hl. iNog voor de oprichting van I stichting een feit was, kwa len trouwens giften en bijdra- [n binnen. tan onze correspondent ijZENDIJKE - Jacques van Foorenberghe uit IJzen- [ijke neemt van 6 tot en met augustus deel aan de 25e mternationale wandeldrie- Eaagse in het Oostenrijkse aittelfeld. [Je IJzendijkenaar doet nu al weer voor de 21e keer aan dit gekende wandelevenement In de afgelopen j aren hebben _vele duizenden Nederlanders aan deze driedaagse deelgeno men. Voor Carlo de Smit, de zwager van de 'brillenkoster, wordt het trouwens een de buut. Vrijdagavond is het tweetal uit IJzendijke vertrokken, ter wijl het 10 augustus daar weel hoopt terug te keren. 'ENTIE) sen 17.00 en 18.00 uur arts van BREDA BALLON E STEM op het sportterrein iEMDEN BREDA en ding invaart! ar) inlevering van uw ormulier. erking komen voor een TOESTEL t.w.v. 699.- 1DEN JE HAD TKUNNEN LEZEN IN DE KflAXT VOCNIK CJGDL STUK Vm NUXSlAMo/^M,// 417277 De kerk van Overslag, ook al mooi vanwege de aanwezige rode beuken. FOTO'S WIMKOOYMAN Door George Sponselee De weg erheen, vanaf Zuiddorpe feitelijk de enige weg over Nederlands grondgebied om er te geraken, is al een belevenis op zich, vooral vanwege het omrin gende landschap. We beginnen bij het bord Welkom in Overslag -we denken dat het eigenlijk op Overslag moet zijn- op de hoek Dorpsstraat/Kadedijk. We staan nog net op 't Ollans. Direct aan het begin van de Kadedijk zien we twee grens palen: een moderne, nummer 297 geplaatst in 1843 en iets dieper de kant in een zoge naamde Oostenrijkse grens paal. De naam spreekt voor zich: aan de ene zijde zien we de Oostenrijkse adelaar met als onderschrift Oostenrijk. De andere zijde draagt de Staatse leeuw met als onder schrift Hare Hoog Mogende. Deze grenspalen - elders zien we nog er nog drie staan en één liggen- zijn geplaatst in mei of juni van het jaar 1770 (med. P. Stuy te Terneuzen). De zuidelijke Nederlanden behoorden toen tot het keizer rijk Oostenrijk. Voordien be hoorden de noordelijke zowel als de zuidelijke Nederlanden tot Spanje. Door de Tachtig jarige Oorlog raakten de noordelijke Nederlanden daarvan los. Voorbij de grenspalen zijn we in België. Het weggetje ligt in een kleinschalig en knotwilgenrijk gebiedje. Aan het eind van de Kadedijk gaan we rechtsaf de straat op die Overslag heet, hetgeen evenwel nergens te lezen is. Bij de kerk gaan we door de hoofdingang, aan het par keerterrein, het kerkhof op. Links en rechts van de hoofd ingang zien we enkele pries tergraven. We gaan helemaal links naar de muur van Overslag. In de nissen van de hekpalen zijn de zeven Weeën of Droevige Geheimen van Maria vereeuwigd. Een stenen plaat aan de eer ste paal laat zich niet verder ontcijferen dan tot Overslag 1927 en nog enkele losse woor den. De kerk dateert uit 1711- 1712. Overslag als parochie is evenwel veel ouder; zo ook het kerkhof. De kerk valt ge heel onder het bisdom Gent, maar dient tevens als paro chiekerk van het Nederlandse bevolkingsdeel, ongeveer 130 van de totale bevolking van 180 personen. De pastoor, een uit Ouden- hosch afkomstige Cisterciën zer pater van de Vlaamse ab dij van Bornhem, heeft wel jurisdictie voor het Neder landse deel. Hij mag alle Priesterarbeid verrichten in het stukje Overslag dat deel uitmaakt van het bisdom Breda, maar dat als parochie ais zodanig niet bestaat. Het is helaas niet meer moge lijk om kerken de gehele dag open te laten. Wie geïnteres seerd is in het interieur mo gen we aanraden een van de diensten bij te wonen. Er zijn elk weekeinde drie missen. Ook in dat opzicht wijkt Overslag af van veel andere parochies in Zeeuwsch- Vlaanderen. De diensten zijn zaterdag om 19.00 uur, zondag om 08.00 en 10.00 uur. Achter de kerk zien we een kruisweg -helemaal onderaan achter drie tralies, stelt dat de hel voor?- en helemaal in de hoek staat een Lourdesgrot uit 1915. Een steen van de echte Lourdesgrot in Frank rijk zien we ingemetseld aan de rechter voorkant en aan het hek hangen enkele mar meren plaatjes met een dank woord voor verkegen gun sten. We lopen onder de mooie rode beuken door tot helemaal aan de straat en zien daar iets wat bij ons in nagenoeg geen en kele kerk meer aanwezig is: twee toiletten. In het verleden had men bij veel zo niet bij Opvallend zijn ook de Oostenrijkse grenspalen, van beton, en te herkennen aan de Oostenrijkse leeuw. alle kerken een sanitaire ge legenheid. In Vlaanderen is daar nog wel een en ander van bewaard, in Nederland nauwelijks meer iets. Een zinvol gemak natuurlijk voor de kerkbezoekers die komend vanuit de omringende polders soms al meer dan een uur te voet onderweg waren. De Overslagse gemakken zijn geplaatst in september 1901 en betaald door het gemeen tebestuur van Wachtebeke. We wandelen terug naar het paadje tussen de conife ren en komen op de School straat uit recht tegenover de pastorie (1860). We gaan naar links en zien op nummer ze ven de oude gemeentelijke jongensschool. Blijkens een in de gevel aangebrachte steen opgericht in MDCCCLXII, is 1862. We gaan het paadje voor nummer zeven in en we hou den twee keer rechts aan. We wandelen om de tuin van de pastorie en aanhorige gebou wen, door een stukje landelijk Vlaanderen. We zien hier, en ook verderop komen we dat tegen, regelmatig heggen be staande uit hulst. In het grensgebied is dat een nor maal verschijnsel, daarbuiten is het zeer zeldzaam. We komen terug op de kin derkopjes van de School straat recht tegenover een boerdij in Vlaamse bouwstijl: de overstekende dakranden in de lengterichting van de schuur. De zijmuren van het woonhuis zijn 'gerotst'. We houden links aan, passeren het wel erg grote parkeerter rein, tot aan de voorrangs- kruiging. Linksaf. Let hier op de bovenlichten en andere versiering aan de woningen onder andere heiligenbeeldjes en op de hardstenen stoep randen. Dat moeten oude zijn. De naam van het staminee op de hoek is wat eigentijdser. Even verderop gaan we Grenspalen; in Overslag staan er zat. rechtsaf richting Zelzate. Bij grenspaal 300 rechts aanhou den. We zien helemaal rechts een betonnen schutting. Aan het eind daarvan zien we de tweede Oostenrijkse grens paal. We houden evenwel links aan en bevinden ons inmid dels weer op Nederlands grondgebied. Het weggetje, De Gebuurte geheten, wande len we helemaal af. We zien er nieuwbouw, maar ook veel typische oude huisjes. Na zo'n vijfhonderd meter zien we bij een betonschutting de derde Oostenrijkse grenspaal. Wij en de paal staan op Neder lands grondgebied, de schut ting op de grens, de twee wo ningen erachter in Vlaande ren. We gaan het paadje voor het oude schuurtje in, reschtaf dus, naar het bordje De Ge buurte. Hulstheg! Achter het bordje zien we enkele forse notenbomen en links een fraai hek. het doorzicht op het kleinschalige polderland is ook hier grandioos. We vol gen het pad naar rechts, gaan bij de pannengedekte aardap pel- en bietenkelder links af en komen bij het bordje Mo lenpad. Dit pad gaan we op. We passeren het restant van de in 1859 gebouwde stenen balimolen. De molen is al in 1925 ontmanteld. Links ervan, dat zien we straks beter als we weer op De Gebuurte staan, zien we de rest van een vroegere rosmolen. De grote stellingen met metalen korven staan op het stingeveld. Bovenop komen de 'vogels' waarop met de handboog wordt geschoten. Aan de verharde weg zien we links de Oostenrijske grens paal die we al eerder passeer den. We gaan links af. De muurankers van het ge bouwtje, het grote woonhuis en de forse inrijpoort aan het eind van De Gebuurte vragen onze aandacht. We komen uit op de grens bij de palen 298 en 299. De vierde Oostenrijkse paal ligt als drempel voor de zojuist genoemde poort. Recht vooruit, het moderne ge bouwtje, is het voormalige douanekantoor. We gaan linksaf de Dorpsstraat in; de rechter kant is Belgisch, links is Nederlands gebied. We pas seren Het Wapen van Zee land, Handel in Tabak en Si garen. Het is zeker de moeite de Buurtweg even in te wande len om de mooie doorkijkjes en bijvoorbeeld het muuran ker 1908, maar we moeten wel langs dezelfde weg terug want de straat loopt dood. Iets voorbij de rode dam van de boerderij aan de Belgische kant zien we de vijfde en laatste Oostenrijkse grens paal. Iets verderop links 't Hoekske in. Voor de bocht de oude school, dan het gemeen tehuis uit 1905, daarnaast de nieuwe school, inmiddels ook al weer opgeheven. Het is nu een buurthuis. Valt uw oog op nummer 12, ook op de muu rankers met het jaartal 1751? Aan het eind van het straatje gaan we rechtsaf naar ons uitgangspunt. Nog even iets over de naam Overslag. Die wordt al ge noemd in 780. Het is lang een schakel geweest tussen Ter- neuzen en Gent voordat de Sassevaart gegraven werd. Grotere schepen konden via Blijde, Nieuwvaart en Axelse Vaart Overslag bereiken. Daar - we begonnen aan de Kadedijk-werden de goede ren overgeslagen in kleinere schepen die langs Calve de Moervaart bereikten en via de Durme naar Gent voeren. De vroegere functie van Overslag komt nog duidelijk tot uiting in het gemeentewa pen. Met dank aan pastoor M. d'Hollander en diverse andere inwoners van Overslag, die ons bij het verkennen van deze route behulpzaam waren. De molenstomp van Overslag. NOORD - ZUID - BEVELAND Goes - Parochie Maria Magdale- na: zat. 19 u. zond. 9.00 en 10.30 u. Zierikzee - H. Willebrord, Mo- lenstr. 62, zat. 9 u. zond. 11 u. Hansweert - O. L. Vrouw Onbe vlekte Ontvangenis, zat. 17 u. zond. 11 u. Maria-oord, zat. 10.30 u. Lewedorp - H. Eligius, zat. 19 u. zond. 10.30 u. Rilland-Bath.- H. Jozef, ofwel zat om 19 u. ofwel zond. om 9.30 u. (om de 14 dagen). Yerseke - H. Anna: ofwel zat. 19 u. ofwel zond. 9.30 u. (Om de 14 dagen). Ovezande - O. L. Vrouw Hemel vaart, zat 19 u. zond. 9.30 u. WEST - ZEEUWSCH - VLAAN DEREN Aardenburg - Maria Hemel vaart, zat. 19 u., zond. 8 en 10 u. Biervliet - H. Maagd Maria On bevlekt Ontvangen, zat. 19 u. zond., 10 u. Breskens - H. Barbara, zat. 19 u. zond. 10 u. Eede - H. Maria Hemelvaartzat. 19 u. zond. 10 u. Groede - H. Bavo. zat 19 u. zond. 9 u. Hoofdplaat - H. Eligius. zat. 17 u. zond. 9 u. Oostburg - H. Eligius. zat. 19 u. zond. 10.30 u. Schoondijke - H. Petrus Apostel, zond. 9.45 u. Slijkplaat - Maria Sterre der Zee. zat. 17 u. IJzendijke - H. Maria Hemel vaart. zat. 19 u. zond. 10.30. Huize Emmaus. zond. 11.15 u. Sluis - H. Johannes de Doper. zat. 19 u. zond. 10 u. WALCHEREN Middelburg - H. Petrus en Pau- lus, Lombardstr. zat. 19 u. zond. 10 u. Kerkcentrum De Hoeksteen, Rozenburglaan, zond. 11.30 u. Vllssingen: Paauwenburg. Kerk centrum Open Hof, A. Gogelweg: zond. 11.15 u. en 19 u. Lieve Vrou- wekerk, Singel: zat. 19 en zond. 10 u. Souburg - Martinuskerk. zond. 10.30 u. Domburg- Willibrorduskerk- le en 3e zond. 8.45 u. OOST - ZEEUWSCH - VLAAN DEREN Clinge - H. Hendricus. zat. 19 u. zond. 9.30 u. Hulst - H. Willibrordus. zat. 19 u. zond. 9.30 en 11.30 u. Graauw - Maria ten Hemelope- ning. zat. 19 u. St. Jans teen - H. Johannes de Doper. zat. 19 u. zond. 10.30 u. Boschkapelle - H. Petrus en Pau- lus. zond. 9.30 u. Westdorpe - O. L. Vr. Visitatie, zat. 17 u. zond. 9.30 u. Hengstdijk - H. Catharina. zond. 11.00 u. Heikant - H. Theresia. zat. 19 u. zond. 10 u. Kloosterzande - H. Martinus. zat. 17 u. zond. llu. Koewacht - H. H. Philippus en Jacobus, zat. 17 u. zond. 9.00 u. Lamswaarde - H. Cornelis. zond. 9.30 u. Nieuw-Namen - H. Jozef. zond. 11.00 u. Ossenisse - H. Willibrordus. zond. 9.30 u. Stoppeldijk - H. Gerulphes. zat. 18.30 u. Sluiskil - St. Antonius. zat. 19 u. zond. 11 u. Terhole - H. Gerardus Majella. zond. 11.00 u. Axel - H. Gregorius de Grote. zat. 19 u. zond. 11 u. Philippine - O. L. Vr. Hemel vaart. zat. 17 u. zond. 9.30 u. Sas van Gent - Maria Hemel vaart. zat. 19 u. zond. 9 en 11 u. Zandstraat - H. Pastoor van Ars. zond. 10 u. Terneuzen - H. Willibrordus(Tri- niteitskerk). zat. 19 u. zond. 9.15 en 10.30 u. Verrezen Christus: Maand. t.m. zat. 19 u. zond. 9.30 en 11 uur. Hoek - H. Kruiskerk, zond. 10.30 a Zuiddorpe - H. Maria Hemel vaart. zat. 17 u. zond. 9.45 u. zaterdag 1 augustus ZEVENDEDAGS ADVENTIS TEN Terneuzen (Goede Herderkerk): 10 u. leesdienst. Middelburg (Doopsgezinde kprk): 10 u. ds. N. Heijkoop. Vlissingen ('t Anker): 9.15 u. ds. N. Heijkoop. zondag 2 augustus HERVORMDE KERKDIEN STEN Aardenburg: 10.30 u. ds. H. Valk. Axel: 10 u. ds. Hartog. Biervliet: 9.30 u. ds. Meeuse. Breskens: 9.30 u. ds. R. Nummer dor. Cadzand: 9.30 u. prof. dr. F.v. Gennep. Groede: 9.30 u. dhr. D.v. Es. Hontenisse: 10.30 a mevr. A.v.d. Wel. Hulst: 9 u. mevr. A.v.d. Wel. Nieuwvliet: 11 u. dhr. v.d. Bauw- hede. Oostburg: 10 u. ds. P. Feenstra (HA). Retranchement: 11 u. ds. C. Balk. Schoondijke: 9.30 u. ds. P. Brink man. St. Anna: dienst te Sluis. St. Kruis: 9 a ds. H. Valk. Sluis: 9.30 u. ds. C. Balk. Sas van Gent: 10.30 u. ds. Lode- wijk. Sluiskil: 9 u. ds. Lodewijk. Terneuzen (Grote Kerk): 10.30 u. ds. M.v.d. Meer. (Goede Herder kerk): 10 u. dhr. E. Kruidhof. 19 u. ds. J. Poort, Oisterwijk. (Opstan- dingskerk): 9 u. ds. M.v.d. Meer. Waterlandkerkje: 11 u. dhr. D.v. Es. IJzendijke: 11 u. ds. Meeuse. Zaamslag: 10 u. ds. v.d. Heuvel, Goes. Zuidzande: 9.30 a dhr. v.d. Bauwhede. GEREFORMEERDE KERK DIENSTEN Axel: 10 u. dhr. P. Trimpe, Mid delburg. 17 u. ds. Meijer, Middel burg. Hoek: 10 en 15 u. ds. D. Riemens, Nijkerk. Terneuzen (Noordstraatkerk) 9 u. dhr. D. de Best. (Opstandings- kerk): 10.30 en 17 u. dhr. D. de Best. Zaamslag: 10 u. dhr. Lorier, Sou burg. 15 u. dhr. Snater, Antwer pen. Aardenburg: 10.45 u. ds. J. Ytsma, Middelburg. Breskens: 9.30 en 17 u. kand. mevr. Taalman, Terneuzen. Oostburg: 9.30 u. ds. J. Ytsma, Middelburg. Schoondijke: 9.30 en 14.30 u. drs. J. Meijer, Middelburg. GEREFORMEERDE KERKEN (VRIJGEMAAKT) Axel: 10 u. leesdienst. 16.45 u. ds. K. Deddens. Terneuzen: 10 en 15 u. ds. K. Ded dens. Zaamslag: 9.30 u. leesdienst. 16.30 u. ds. A. Kramer, Hoek. CHRISTELIJKE GEREFOR MEERDE KERK Zaamslag: 10 en 15 u. leesdienst. EVANGELISCHE GEMEENTE Terneuzen: 10 u. dhr. Koster. DOOPSGEZINDE GEMEENTE Aardenburg: 10.30 u. dhr. W.v.d. Graaf, Heilo. LEGER DES HEILS Terneuzen (Dorize Visserstr.): 10 u. heiligingsdienst. 19 u. avond dienst oJ.v. Envoy de Boer, En schede. wr-im W L H Ons volgende lied vereist een wat lange inleiding. In de nacht van 8 op 9 mei 1903 vindt er te Kuitaart (gemeente Hontenisse) een driedubbele moordaanslag plaats. We ci teren uit de kranten van die tijd: Wanneer men met den tram uit Hulst rijdt en aan Hoef- kensdijk afstapt, ziet men op een afstand van 8 minuten een schoone hofstede staan. Die hofstede behoort aan den heer Hombach te Hulst en wordt reeds vele jaren gepacht door den landbouwer Frans Koole, die daarop met zijn vrouw, Santina de Visser, woont. Beiden zijn ongeveer half de zestig jaren oud. Bovendien wonen hun in een ge trouwde zoon Salomon Koole, met zijn vrouw en kinderen. Verder is er op de hofstede werkzaam een schoonzoon A. Geluk, die evenwel op Zaamslag woont, maar doorgaans in de schuur in de kluis blijft slapen.' Om een lang verhaal kort te maken: Rond half elf die avond komt zoon Salomon na cafébezoek het erf op. Hij wordt tweemaal met een jachtgeweer beschoten. Overi gens zonder gewond te raken. Hij wekt zijn in de schuur slapende zwager en wat vinden ze in huis: er is ingebroken en in de keuken ligt Salomons vrouw zwaar bloedend en bewusteloos. In het slaapvertrek der oude mensen vinden zij vader en moeder bewusteloos. Wij citeren weer: - 'Beiden waren naar alle waarschijn lijkheid met een in de kamer gevonden ploegkouter de her sens ingeslagen. Ook daar was alles bloed wat men zag; het gehele bed was doorweekt, het bloed was gelopen tot onder het bed en in de kamer.' - Kortom, daar zijn liederen over gemaakt die door straatzangers verspreid werden. We hebben er één, waar van het eerste couplet luidt: Hoort! Menschen wat een groote schand Gebeurd is in het Hulsterland. Drie menschen van geen kwaad bewust Die sliepen in een zoete rust, Een echtpaar in de kracht van 't leven En de wouw aan hunnen zoon gegeven, wilde men vermoorden al te gaar die misdaad speelden monsters klaar. Dan volgen nog drie acht-regelige coupletten en het slot is een vierregelig: O.' daders van dit boos bestaan.' Waar zult gij uwen weg nu gaan? Eens zult gij voor deez' daad begaan Voor uwen grooten rechter staan. We denken de hele tekst compleet te hebben, maar we ko men er volgende keer op terug. Wat we allereerst zoeken: de muziek van dit lied. Het adres: Van Vollenhovenstraat 5,4561 JJ Hulst. Pegam.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 17