TWEE DAGEN HOEPSEKEE EN EEN DAG MAECENAS NCRV start project voor jongerenkoren Eigen collectie Jan Cunencentrum Regisseur John Huston in ziekenhuis opgenomen Over letters gesproken DONDERDAG 30 JULI 1987 Historie Commerciëler Film over kinderjaren van Cristus Hoe Aziatisch? Van den Bosch DE STEM GID: NEDERLAND 1 NEDERLAND 2 BELGIE NED 1 DUITSLAND 1 Suske en Wiske: Hambone. 0eTEA/, ftOPëH. „Ik ben tot de ontdekking gekomen dat er buiten muziek wel degelijk ook nog andere waardevolle dingen in mijn leven zijn" John Hlatt DE STEM T2 Geniale truc van de AVRO Door Jan Koesen EERST even de feiten op een rijtje zetten. Op 1 april krijgen we drie televisie netten. Op Ned.l komen dan KRO, VARA, NCRV en op de zondag de EO. Op Ned.2 komen dan AVRO, TROS, Veronica en op de zondag de VPRO. Op Ned.3 komt de NOS en de kleintjes, zoals Ikon, Te- leac, Feduco enzovoort. Hebt u dat? Op 1 april krijgen we dan ook een waterscheiding. Op het eerste net de belijdende omroe pen die heus ook wel eens pulp en lol brengen. Op het tweede net de hunkeraars naar een hoge score met dus veel spel letjes, kwissen, detectives, be kende Nederlanders, muziek en show, maar ook af en toe iets serieus. Op het derde net de ernstige NOS en de school meesters en de Turken, maar ook de hele dag de Elfsteden tocht en de Tour de France. Gezien de aard van de mens is het dus logisch om te verwach ten dat het tweede net het meeste aanstaat, gevolgd door net 1. Het derde net is de afva lemmer, behalve als er te Wim- bledonnen valt of de Europcup vervoetbald moet worden. Nu even wat historie. Ons om roepbestel bestaat zo'n 65 jaar. Om er geen janboel van te ma ken zijn toen regels opgesteld. In de hele wereld is trouwens van meetaf de radio aan rege ringsbanden gelegd. Toen de TV kwam, gold hetzelfde. Je kon niet iedereen op het me dium loslaten, daar was het veel te machtig voor. Dus zei de overheid: zoveel procent cul tuur, zoveel educatie, zoveel in formatie en zoveel verstrooi ing. Dat heet dan een totaal programma. Een ernstige omroep, zoals NCRV, KRO en VARA hadden het daar niet moeilijk mee. Die waren er al lang achter dat een mens niet alleen van spelen leeft. Maar de AVRO vond toch wel dat meer jolijt gepast was en de TROS en Veronica moes ten er helemaal niets van heb ben. Maar ze hadden geen keus, anders geen zendvergunning en inkomen. Dat inkomen kre gen ze van de overheid die op haar beurt aanklopte bij de burgerij (omroepbijdrage) en bij de STER. De hele omroep kost 1 miljard per jaar. Een derde daarvan wordt opge bracht uit de omroepbijdrage en voor de rest zorgt de STER. Jaren gaat het goed, maar de geschiedenis staat niet stil. Nieuwe technieken (satellieten, kabel) gooien de hele wereld ogenblikkelijk op het scherm en de mentaliteit verandert. Die wordt commerciëler. Bin nen de omroepen begint het te gisten. Uit het verzuilde Neder land is een verzuilde omroep ontstaan, evenals een verzuild politiek stelsel. Elke stroming, elke groepering, heeft wel zijn eigen oubaas en banier. Dat is typisch Nederlands. Andere landen kennen dat niet. De roep om commerciële om roep wordt ook in Nederland groter. In veel landen is dit al een feit, dus waarom niet hier? Met name de TROS wil com mercieel worden. Deze omroep is daar volstrekt open over. Op gezette tijden komt er een plan of een plannetje, maar wat de TROS wil is glashelder: kap pen met Den Haag, commer ciële TV maken en verder geen bemoeienis met onze program ma's. Ook Veronica lonkt naar een liberaler bestel en lanceert af en toe bij monde van haar dynamische directeur Rob Out haar handelsplannen. Ook de AVRO zet schuchter enkele stappen richting com mercie. Zo wil de oudste om roep op de satelliet, maar dit grapje gaat niet door vanwege de Omroepwet. Die Omroepwet zegt pertinent nee. Wie de com merciële hort op wil, gaat zijn gang maar, maar moet maar zelf voor een zendmachtiging zorgen en de centen. TROS, Ve ronica en AVRO trekken zich grommend terug in hun hol. Dan komt minister Brinkman. Hij lanceert zijn Medianota die alles door de war schopt. De FALL RIVER (AP) - Filmregisseur John Hus ton is gisterochtend met spoed in een ziekenhuis opgenomen. De 80-jarige Huston was op weg naar Newport, Rhode Island, waar zijn nieuwste film 'Mr. North' wordt gescho ten, maar werd plotseling ernstig ziek. Volgens een woordvoerster van het Charlton Memorial ziekenhuis in Fall River, Massachusetts, heeft Huston te kampen met complicaties ten gevolge van een longem fyseem. Zijn toestand is sta biel, aldus het ziekenhuis. Hustons woordvoerder Ernie Anderson maakte be kend dat de regisseur er ernstig aan toe is, maar dat men alle hoop heeft, omdat er geen longontsteking is opgetredea De film 'Mr. North' is ge baseerd op Thornton Wil- der's Theopilus North' en wordt geregisseerd door Hustons 25-jarige zoon Dan ny. Huston zelf zou een bij rol in de film spelen terwijl John Huston - fotoap dochter Angelica de hoofd rol voor haar rekening neemt. Andere sterren in deze co- medie zijn Lauren Bacall, Tammy Grimes, David Warner, Harry Dean Stan ton, Mary Stuart Masterson en Virginia Madsen. Huston, die op 5 augustus 81 hoopt té worden, heeft de afgelopen 46 jaar 40 films geregisseerd. HILVERSUM (ANP) - De NCRV-radio begint in oktober een groot project met en ten bate van Nederlandse jonge- renkorea Aanleiding is het volgens de NCRV matige mu zikale niveau van deze koren. Via selectie, begeleiding en uiteindelijk uitzending van de muziek van de koren voor de radio wil de NCRV het muzikaal niveau verhogen. De protestants-christelijke omroep heeft een projectgroep ingesteld die de inzendingen beoordeelt en de koren selec teert en begeleidt. De opnamen worden uitgezonden in het we kelijkse radioprogramma 'Wa ter en vuur'. Met programma's als 'Wedden dat.geld verdienen twee keer in de week maar zondags niet. Dan gaat Kortjakje AVRO naar de kerk fotoanp nota wordt een wet, de Media wet, die 1 januari van kracht gaat. In die wet is een gaatje gemaakt voor de commerciële TV. Als er „tenminste 3 omroe pen te kennen geven dat zij het uitgangspunt van non-com- mercialiteit' niet meer wensen te respecteren" dan kan dat voortaan. Maar dan wel zelf voor het inkomen zorgen. Dezer dagen is de AVRO ge komen met een typisch com promis. De AVRO wil uit het publieke bestel stappen, pri vaat worden, maar ook vereni ging blijven. De AVRO heeft 800.000 leden die vaak al heel lang lid zijn van de club en die leden willen van hun omroep geen bedrijf maken. Het be stuur kan willen wat het wil, maar als die 800000 dat zeggen, gebeurt het. Dus blijft de AVRO vereniging en een ver eniging mag geen winst maken. Samengevat: De AVRO wil niet meer publieke omroep zijn, maar wel een private en dat zonder winstoogmerk. Dat be tekent nogal het een en het an der. Geen fusies dus, geen rijke, vreemde eenden in de bijt. Ge woon de grote, oude, wat grij zige club die de AVRO altijd zal blijven. Maar nu het geld? Ook daar is over nagedacht. Het som metje van de AVRO ziet er lis tig uit. Ons net, zegt de AVRO (ook hiermee de TROS en Ve ronica omvattend) verdient na tuurlijk verreweg het meeste, want wij trekken de meeste kijkers en mogen dus ook de hoogste STER-tarieven vragen. Welnu, laat die omroepbij drage voor ons maar zitten en geef die aan de principiële broeders op Ned. 1 (KRO, NCRV, VARA). Maar geef ons dan wel de STER-centen, na tuurlijk met aftrek van de vaste kosten. En laat die twee bedragen nu toevallig ongeveer gelijk zijn. Dat is bovendien wel zo zuiver, want de omroe pen die zo hakken op de poen, hoeven dan niet meer schande geld van de STER aan te ne men. Gelijk oversteken dus. Dan komt er een addertje, zeg maar een adder. Zelfs de AVRO heeft programma's die niet hoog scoren maar wel goed zijn. 'Jonge mensen op het con certpodium' bijvoorbeeld, een heel ideeel programma. Je krijgt er natuurlijk geen ad verteerder op. Laten we dus dat soort programma's stoppen op een derde uitzenddag, bij voorbeeld de zondag. Want op de zondag is er geen STER. Zo behoudt de AVRO haar alibi van Maecenas, terwijl de bui del vol blijft. Twee dagen in de week van hoepsekee, hangend met de mond onder de STER- kraan en een dag in de week ernstige, vermanende, opbou wende televisie. Het plan is ge niaal in zijn eenvoud. ROME (EPD) - De Italiaanse filmregisseur Franco Rossi be reidt een film over de kinderja ren van Jezus Christus voor. De opnamen voor 'Een kind met de naam Jezus' zullen de zer dagen in Tunis beginnen. De hoofdrol wordt gespeeld door Frank Brossette, een Franse jongen van zes jaar. Rossi wil vooral het dage lijks leven van Christus binnen het gezin laten zien en de angst en onzekerheid van zijn ouders om in hem de Verlosser te her kennen. De redactie van dit pro gramma over jongeren en ge loof, dat in december 1985 voor het eerst werd uitgezonden, nam zich voor elke uitzending op te luisteren met muziek van jongerenkorea Helaas zag ze in de afgelopen anderhalf jaar weinig kans muziek van Ne derlandse jongerenkoren te la ten horea Uitzending was vaak niet verantwoord omdat volgens de NCRV „de teksten onverstaanbaar waren, de be geleidingsband de dirigent wegdrukte of bijvoorbeeld de sopranen vals zongen". De voorzitter van de 11.000 leden tellende landelijke groep jeugdkoren en gospelgroepen, Rob Gijbeis, schreef de NCRV daarop dat er steeds minder1 jongerenkoren in 'Water en vuur' te beluisteren zijn. Gij- bels heeft zitting in de project groep die de koren gaat selecte ren en begeleiden. De NCRV nodigt in het ka der van het project tekstdich ters en componisten uit teksten en muziek voor liederen voor jongerenkoren te schrijven. TOT en met 13 september 1987 is in het gemeentelijk museum het 'Jan Cunencen trum' te Oss een tentoonstel ling ingericht met werken uit de vaste collectie, gemaakt in de negentiende eeuw. Juist in de periode van de zomer maanden is het fijn bij zulke werken even stil te kunnen staan; geboeid te kunnen ra ken door schilderijen, waarin de natuur in al zijn verschij ningsvormen weergegeven wordt. Het zonovergoten landschap van L.J. Kleyn, waarin de boer zijn hooi bin nenhaalt; maanlandschap pen van Hoppenbrouwers en Johan Jongkind waarin vis sers en schepen in het koele licht van de maan afgebeeld zijn. Winterlandlandschap pen van Klombeck en Ver- boeckhoven en Andreas Schelfhout, die een nostalgi sche sfeer oproepen, die je best zelf nog weieens zou willen meemaken. Het is heel behaaglijk om vanuit een warme omgeving naar de grimmige kou te kijken, die uit deze schilderijen spreekt. „De schilder was ogenschijn lijk 'niets dan een oog' toen hij het schilderij maakte. Hij dacht aan niets, verlangde niets dan het beeld, dat hem in het geheugen geprent stond, zo puntgaaf en volle dig mogelijk vast te leggen." (J. de Gruyter). Schilders bekijken ieder voor zich de werkelijkheid op een andere manier, hetgeen uit de verbeelding van de werkelijkheid - het schilderij - afleidbaar is. In deze ten toonstelling wordt de toe schouwer geconfronteerd met verschillende visies op de werkelijkheid. Hij wordt uitgedaagd om verschillen en overeenkomsten, die in di verse stromingen aanwijs baar zijn, te ontdekken om zo de eigen zienswijze van de kunstenaar vast te stellen. Deze tentoonstelling is sa mengesteld uit werken van schilders uit de Nederlandse romantiek en het Nederlands impressionisme. Het uit gangspunt is hierbij de eigen collectie. Om de diverse as pecten ten aanzien van de werkwijze en de zienswijze van de romantiek en het im pressionisme voldoende aan de orde te laten komen, is ge kozen voor een thematische indeling; het historie schilde rij ontbreekt hierin, omdat dit niet vertegenwoordigd is in de collectie van het Jan Cunencentrum in Oss. Het overgrote deel van de ten toonstelling bestaat uit ro mantische en impressionisti sche werken die in vijf cate gorieën onderverdeeld zijn, namelijk 'dieren in het schil derij', 'het stadsgezicht', 'het zeestuk', 'het stilleven' en 'het landschap'. Een aantal schilderijen is ook weer terug van wegge weest. Het interieur van de St.-Jan te 's-Hertogenbosch van Johannes Bosboom (hierbij afgebeeld) en het Normandisch landschap van Andreas Schelfhout waren opgenomen in een grote ten toonstelling die onder de titel 'Op zoek naar de Gouden Eeuw' het afgelopen jaar in Wenen, München en Haar lem te bekijken was. Het schilderij 'Stadsgezicht met molens' van Jacob Maris is terug uit Uden, waar het ge ruime tijd hing als onderdeel van de tentoonstelling 'Mu seumpad' in het Museum voor Religieuze Kunst. Ber nard Blomers' 'Dorpsgezicht in Brabant' was in Heeze en Helmond; het bloemstilleven van Gerardus van Os was te zien in Helmond en Eindho ven en 'Het stadsgezicht op Culemborg' van H. Weissen- bruch is te zien geweest in Dordrecht en Nijmegen. Het schilderij van J. Israëls 'Het strijkstertje' bevindt zich nog in bruikleen in Kampen. Openingstijden: dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur; zaterdag en zondag van 14.00 tot 17.00 uur. Zomertentoons telling Gale rie De Ruimte, Nieuwstraat 63 in Eersel, open wo. t/m zo. 13-17 u. Tot en met 30 augus tus. De Aziatische kunst waarin deze galerie is gespeciali seerd, draagt hoofdzakelijk een historisch en religieus karakter. De beelden en fragmenten daarvan zijn zo wel van Hindoeïstische als Boeddhistische oorsprong uit een enorm verspreidingsge bied. Voor de westerse leek een gebied in de kunst dat moeilijk naar waarde is te schatten, zij het dat de date ring een handje helpt. Zo is het niet moeilijk te begrijpen dat het hardstenen beeld van ongeveer een meter hoog uit Chola in Zuid-India en een zittende shiva (een van de drie verschijningsvormen van de Hindoeïstische god) uitbeeldt, zeer waardevol moet zijn: het stamt uit de twaalfde of dertiende eeuw en is door zijn grote zeld zaamheid het belangrijkste stuk van deze zomertentoon- s telling. Veel leuker is het ook bij voorbeeld met de eigenaars van de galerie, vader en zoon Nies, experts in Aziatische kunst, die graag over hun stukken vertellen, te ontdek ken wat de onderlinge ver schillen zijn tussen een boed dha uit Thailand - deze staat fier en strijdbaar rechtop - en een Urmeise boeddha, die door de ronde schouders een veel duidelijker contempla tief karakter draagt. Heel merkwaardig is het om Griekse invloeden te ont dekken op een klein leistenen frietje uit Gandhara uit de tweede of derde eeuw. Het blijkt te kloppen, in dit Af ghaanse gebied onderhield men in die tijd nauwe con tacten met Griekenland. Net zoals in onze eigen kunstge schiedenis blijken ook hier de lokale en regionale verschil len binnen de grote stromin gen in de details aanwezig. Vooral Marcel Nies doet uitgebreid onderzoek om de herkomst van elk voorwerp zo zorgvuldig mogelijk te kunnen documenteren. Juist door deze achtergrondinfor matie is deze collectie voor de geïnteresseerde leek zo de moeite waard. LiaRoose Jac van den Bosch (1868- 1948), Nederlandse interieur kunst rond de eeuwwisseling. Museum Kempenland, Steentjeskerk, St. An toni us- straat 5-7, Eindhoven. Open di. t/m zo. van 13-17 u., tot en met 6 september. Zo langzamerhand raken we er aan gewend dat vorm en functie elkaar niet hoeven te bijten. Bij design-wedstrij den is de fraaiheid van de vorm vandaag de dag ten nauwste aan de functionali teit verbonden. Doelloze ver fraaiing mag niet meer. Nederlandse letterontwerpers na 1945. Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum, Prinsessegracht 30, Den Haag. Open: ma.-za. 13.00-17.00 uur. Tot en met 22 augustus. Dit museum is ooit overvallen. Daarom zijn de deuren van dit museum van het boek gesloten. Maar belt u rustig aan. Een vriendelijke meneer doet open en u kunt kijken naar de let terontwerpen die in vier kamers van dit patriciërspand op een abominabele manier in vitrines staan opgesteld Waarom dan aandacht vragen voor een slechte expositie? Op de eerste plaats omdat het thema heel interessant is en op de tweede plaats, omdat Mathieu Lommen het aardige boekje 'Letterontwerpers' (uitgegeven door Joh. Enschede Zonen - 25) daarbij maakte. U kunt volstaan met dit docu mentaire geschrift over vijf letterontwerpers, onder wie de Bredanaar Chris Brand, die hierin behandeld worden. Bent u gevoelig voor de originelen, dan moet u naar Den Haag. Het thema verdient echter meer dan daar aan de orde is. Het is droevig te moeten constateren, dat een rijksmuseum niet weet wat een expositie-maken is.... John Dreyfus, ooit adviseur van de Monotype corporation, wijst in het voorwoord op de bloei van de Nederlandse typo grafie; op de relatie van drie van de vijf ontwerpers met Jan van Krimpen (1892-1958) en op de daadkracht van de firma Enschedé. Hij spreekt over de 'knappe kalligraaf Chris Brand'. Mathieu Lommen heeft interviewachtige verhalen gemaakt over de letterontwerpers Dick Dooijes, Sem Hartz, Chris Brand, Bram de Does en Gerard Unger. Het zijn vaak nogal technische verhalen, maar de werkelijk geïnteresseerde zal ze met veel interesse lezen. Bij ieder worden de door hen ontworpen lettertypen getoond en de achtergrondgeschiede nis ervan verteld. Verhalen over esthetiek en techniek. Be grippen als digitaal, laserstraal e.d. bepalen nieuwe ontwik kelingen. De Does zegt dat de schreefloze letter eigenlijk ouderwets is en Unger dat een krant als Trouw met zijn schreefloze opmaak een 'uniek precedent' is. „Men is gaan in zien dat typografen te conventioneel over krantenvormgeving denken." Letters ontwerpen is monnikenwerk; letterontwerpers zijn onbekend. Letters is het grootste consumptieartikel dat er be staat. Ons land staat - ook internationaal - met een zestal be genadigde letterontwerpers vooraan in de rij. Het aardige boekje 'Letterontwerpers' is heel instructief. En wie de werk bladen e.d. van de meesters zelf wil voelen door het glas van de vitrines heen, moet in Den Haag gaan kijkea HE De tijd van Jac van den Bosch werd beheerst door de artistieke en sociale idealen van de eerlijkheid. Idealen die in het verlengde lagen van het grote streven naar de Nieuwe Kunst, een beeldend en verbaal gevecht tegen de uitgesleten klassisistisch-ro- mantische sjablonen. Meestal wordt hieronder de Art Nou veau met haar sensuele orga nische welvingen verstaan. Maar uiteindelijk heeft de letterlijke en figuurlijke rechtlijnige visie van een aantal Nederlandse idealisti sche kunstenaars, vooral in de bouwkunst veel verstrek kender gevolgen gehad. Want vanuit de Nieuwe Za- kelijheid valt een lijn recht streeks naar de hedendaagse High-Tech te trekken. Jac van de Bosch, vaak in een adem genoemd met Berlage met wie hij bevriend was, is zijn loopbaan als meubelont werper begonnen. Hij heeft vooral op het gebied van het interieur de ideële gedachten van het werken met eerlijk materiaal en eerlijke (bete kent geometrische) vormen tot uiting gebracht. Dit duurde tot 1920. De meubelen op de ten toonstelling, heel aanschou welijk in een passend decor geplaatst, tonen hoe belang rijk de rechtlijnige structuur in die tijd was. Het zijn vaak dogmatisch aandoende, wat bloedeloze rechttoe rechtane meubelstukken, die op de ontwerptekeningen door het ontbreken van de duffe kleu ren heel wat interessanter lijken. Van den Bosch is als ont werper vooral bij 't Binnen huis, belangrijk woningin- richtingsbedrijf in het begin van deze eeuw, toonaange vend geweest. De invloeden die hij van de meer op deco ratie ingestelde Amster damse school na 1920 onder ging, hebben zijn onbuig zame stijl wat frivoler ge maakt. Met het faillissement van 't Binnenhuis in 1929 wordt het schilderen dat Van den Bosch slechts spaarzaam be oefende ineens een heel stuk belangrijker. In dit verband is het tekenend voor hem als vernieuwer dat hij in 1937 de eerste kunstuitleen in Neder land oprichtte, die zijn tijd ver vooruit, evenwel geen lang leven beschoren was. Hij heeft een groot aantal publicaties op zijn naam staan, die bij de totstandko ming van de uitgebreide ca talogus, een gezamenlijke uitgave van het Drents mu seum en het museum Kem penland van veel nut zijn ge weest De catalogus biedt een overzicht over de periode 1900-1930 in Nederland, be langrijk in de moderne ge schiedenis van de architec tuur. LR 20.28 Europese Nat. Parken Zelfs in het uiterst dun be volkte Noorwegen zijn natio nale parken ingericht Een aflevering uit de serie "Euro pese Nationale Parken' pre senteert beelden van de par ken Rondane, Dovrefjell en Jothunheimen in Midden- Noorwegen. Hier vindt de bezoeker een woest maar schitterend landschap van bergen, gletsjers en meren. Ook binnen de poolcirkel lig gen enkele natuurreservaten, waaronder de eilandengroep de Lofoten en het vogelreser vaat Rost [19.12] Rlo Bravo John Wayne speelt een on kreukbare sheriff, die een van moord verdachte man arresteert De broer van de verdachte is echter de mach tigste veehouder van de streek. Deze wil voorkomen dat zijn broer aan de federale politie wordt uitgeleverd en laat de omgeving van Rio Bravo van de buitenwereld afsluiten. 21.30 Amerikaanse eeuw Met de laatste aflevering van 'De Amerikaanse eeuw* sluit de KRO haar Amerikaanse maand af. Het onderwerp gaat over het streven naar roem, dat iedere Amerikaan schijnt aangeboren. Als voorbeelden dienen de cheer leader, de weldoener, Ame rika als politieagent van de wereld, de gemiddelde Ame rikaan en de pionier. 16.00 De oog getuig^ Vietnam-veteraan Daryll Deaver verdient de kost als nachtwaker in een groot kantoorgebouw. Tussen zijn ronden door kijkt hij graag naar de televisieshow van de journaliste Tony Sokolow, voor wie hij een. grenzeloze bewondering koestert. Als op een nacht een Chinese zaken man wordt vermoord en Tony met haar camerateam arriveert, doet Deaver het voorkomen, alsof hij meer van de moord weet. 23.00 Imperatlv In 1982 won deze film van Krzysztof Zanussi in Venetië de speciale prijs van de jury. Robert Powell speelt een jonge wiskundeleraar aan een kleine Duitse universi teit Door zijn uitzonderlijke begaafdheid heeft Augustin in zijn leven nooit ergens veel moeite voor hoeven doen. Tegelijkertijd groeit zijn onzekerheid over de zin van het bestaan. 1 1 Uil ih impis niet minIk ben ja ook $ttn $ime strnlmf<f* r HAD HOD/r AANDÊLlsrU /N De,

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1987 | | pagina 14