Apotheker mag niet over leven en dood oordelen
'De enige echte held' van Irangate treedt naar voren
Afrika buigt zich over schulden, Tchad en Zuid-Afrika
even._
UITBLAZEN
DOOR ACTI
Vakantie
gevoel
FARMACIE IN TWEE KAMPEN VERDEELD DOOR LIJST EUTHANASIE-MIDDELEN
Sn Maastricht
loodgestoken
DE STEM COM
le wereld volgen
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 25 JUL11987
-DE STEM_
bh] STEM BINNENL
SCHIPHOL (ANP) - Op I
ïuropese vakantiedrukte
ïaatschappijen momentet
lies van luchtverkeersk
Sroot-Brittanië, Luxembu
HET verstand zegt
dat ik blij moet zijn
dat ik niet met va
kantie hoef. De kinderen
zijn groot en gaan hun
eigen gang. De een is na
zes weken noeste vakan-
tiearbeid en een lang
weekend uitblazen in
Kamperland vanmorgen naar
Spanje vertrokken. De ander
versnippert zijn vakantie in
losse weken waarin het telkens
regent. Je hebt van die mensen
die een soort vleesgeworden
weersvoorspelling zijn. Ik ken
iemand die, als hij een tuinfeest
aankondigt, absoluut zeker van
stralend weer mag zijn. En wij
met hem. Als mijn zoon daar
entegen zegt: over drie weken
neem ik een week vakantie dan
kun je er donder op zeggen dat
het die week gaat waaien en re
genen.
Zelf heb ik dat niet zo. Alle
soorten weer kom ik tegen. Ik
herinner me een vakantie, lang
geleden, in een zomerhuisje in
Chaam. Het regende veertien
dagen aan één stuk door. Er
was een vakantie waarin op een
julidag de weerman van de ra
dio vertelde dat de temperatuur
van daags te voren lager was
geweest dan die van de laatste
kerstmis. Toen we voor het
eerst in Wales op vakantie kwa
men, arriveerden we daar in de
slipstream van een hevige zo
merstorm. Bomen waren uit de
stenige grond gerukt, beken
overstroomd en bliksems inge
slagen, maar de zon kwam al
weer achter de wolken vandaan
en wist veertien dagen van geen
wijken.
En de zeldzaam droge zo
mer van 1976. De asfaltwegen
smolten en moesten elke dag
met vers grind worden be
strooid. Het bier was overal uit
verkocht. Niet omdat de brou
werijen het niet konden bijbe
nen, maar omdat het leeggoed
niet snel genoeg terugkwam.
Het was om af te pikken, 's-
Avonds in bed kietelde het
zweet nog langs je slapen. Geen
zuchtje wind kwam er door het
open raam naar binnen. Hoe
vaak heb ik die zomer niet ver
langd naar een hoosbui, zoals
we er van de week een paar
hebben gehad.
Uitschieters daargelaten
was het meestal fatsoenlijk zo
merweer. Zonnige dagen, afge
wisseld met wat regen. Draag
lijke temperaturen met af en
toe een echte warme dag. Wa
ter genoeg om van de overheid
de gazons te mogen sproeien,
maar niet zoveel dat de laarzen
uit de kofferbak moesten wor
den gehaald. Een gematigd,
wisselvallig zeeklimaat.
„Goed weer gehad?" vroegen
ze dan als we thuiskwamen.
„Ja hoor, dat ging wel."
„Geen regen?" moedigden ze
aan.
„Jawel, wel wat regen."
„Ja, dat heb je daar nu eenmaal
hé?" pestten ze dan. En dan
voelden wij ons weer geroepen
het vakantieland en zijn kli
maat te verdedigen. We wilden
ook absoluut niet dat ze mede
lijdend zouden denken dat we
diie weken in oliegoed hadden
rondgelopen en dus probeerden
we in onderling overleg alsnog
vast te stellen hoeveel dagen
het had geregend. „In de eerste
week had je die dag waarop we
thee dronken in die oude her-
-L-J5
WIM KOCK
berg waar ze het haardvuur
hadden aangestoken, weet je
nog?"
„Ja dat was een koude, natte
dag, maar verder een prima
week. Op het eind een beetje te
warm misschien, bijna dertig
graden. Dat hoeft voor mij
niet."
„Nou en dan had je die twee re
gendagen achter elkaar aan het
eind van de tweede week."
„Eigenlijk maar anderhalve
dag, want vrijdagmiddag
scheen de zon weer. Dat was
toen we naar de stad waren ge
gaan omdat het 's-morgens re
gende. Een paar uur later had
den we er spijt van, weet je
wel?"
Ik kreeg altijd het gevoel, bij
dit soort tekst en uitleg, dat we
ongeloofwaardig klonken.
Tegenwoordig hebben we
dit soort gesprekken niet vaak
meer. We gaan korter op va
kantie dan vroeger, zodat de
verstuurde kaarten pas aanko
men als wij weer lang en breed
thuis zijn. De meeste kennissen
weten niet eens dat we weg zijn.
We gaan bovendien in mei of
september. Dan is de vakantie
nog niet of niet langer het ge
sprek van de dag. September is
een goede maand om te reizen.
Niet druk en ook niet te stil.
Mooi, zacht licht als de zon
schijnt. De prijzen zijn weer
wat gezakt. De dagen zijn wat
korter. Alles ziet er wat bestoft,
verlept uit. De natuur raakt
vermoeid. Het horeca-perso-
neel ook, maar daar staat te
genover dat het niet meer zo
geagiteerd is. September is het
seizoen van de vermoeide
vriendelijkheid. Je ziet en voelt
de zomer langzaam wegglip
pen. Nevelige ochtenden, de
eerste verkleurende bladeren,
de geur van bemeste aarde. Op
het platteland leggen de boeren
hun voorraden turf of hout aan.
Mei is frisser. Je hebt de
lente nog in hoofd en benen en
je verheugt je over de voor-
jaarsbloei en de duizend scha
keringen groen. Het licht is
hard en fel. Er ligt nog niet zo
veel rommel in de berm en
langs de paden. Het hóreca-
personeel heeft alleen nog maar
de bekwaamheidsproeven van
Pasen en Pinksteren achter de
rug en is dus nog niet afgepei
gerd. Ze zijn blij met je komst
want het loopt nog niet storm.
Je bent nog klant en de klant is
koning.
Ik zou werkelijk niet weten
wat de nadelen zijn van mei en
september ten opzichte van juli
en augustus, de maanden van
de massale volksverplaatsingen.
Ik zie alleen maar voordelen.
En toch zit ik nu met dat va
kantiegevoel. Ik wil eigenlijk
ook weg. De lemmingen blijven
trekken al zegt m'n verstand
dat mei en september veel be
tere tijden zijn om op reis te
gaan.
[IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIÜé
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14. 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14. 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9. 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17 00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, J 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8 30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21 30 uur 076-236394/236911
Dqiv 1/ i*Cl|fltifiO'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Marja Klein-Öbbink
en Frits Stommels
„DERGELIJKE farmacie
hoort niet in een openbare
apotheek thuis. Als het om
euthanasie gaat, verwijs ik
de huisarts naar het zie
kenhuis. Ik ben een bui
tenstaander. Ik kan daar
niet over oordelen", aldus
apotheker drs. J. Bloemen
uit Breda.
Hij vindt het 'een goede zaak'
dat een apotheker strafrech
telijk vervolgd kan worden
als die aan een arts middelen
verstrekt die voor euthanasie
gebruikt kunnen worden.
Het komt wel eens voor dat
een patiënt veel te veel en veel
te vaak om een medicijn
vraagt. „Ik bel dan de huis
arts om te overleggen. Dose
ring en hoeveelheid medicij
nen zijn immers mijn verant
woording," aldus Bloemen.
Toch is er geen peil op te
trekken hoe vaak een medi
cijn 'verkeerd' wordt ge
bruikt. „Eigenlijk merk je het
pas als het te laat is. Die pa
tiënten gaan zwerven: van de
ene apotheek en huisarts naar
de andere. En ik moet toege
ven dat de coördinatie tussen
de apothekers onderling ook
niet waterdicht is", bekent de
Bredase apotheker.
Hij zegt altijd naar eer en
geweten te handelen en on
middellijk een arts te bellen,
wanneer er ook maar een ver
moeden van fouten bestaat.
Het is dus zeker niet zo dat
een apotheker maar blinde
lings uitvoert wat er op het
recept-briefje van de arts
staat. Afwijkingen van het
normale patroon vallen de
goede apotheker op en hij of
zij zal daarop maatregelen
treffen.
De eigen verantwoordelijk
heid van de apotheker ten op
zichte van dosering en hoe
veelheid van het medicijn
houdt echter - niet in, dat de
apotheker ook rechtstreeks
verantwoordelijk is voor het
gebruik van euthanasie-mid-
delen in dirfecte betrokken
heid bij een zachte dood. „Wat
er na aflevering met het me
dicijn gebeurt kan ik niet
zien".
Bloemen vindt dat eutha
nasie en het gebruik van de
middelen die daartoe leiden
uitsluitend onder de verant
woording van de (huis)arts
vallen. En de huisarts moet
het niet alleen doen. Hij moet
er toch minstens een specia
list, een internist, bij halen.
„Een huisarts kan niet op
eigen houfje zulke beslissin
gen nemen".
Bloemen wil eigenlijk niet
'Dergelijke farmacie hoort niet in een openbare apotheek
thuis.' foto de stem marcel bekken
weten hoe en waarmee een
arts bij een patiënt tot een
zachte dood komt. „Ik heb het
rapport (met de lijst van
euthanatica) van de apothe
kersorganisatie KNMP. Als
een huisarts mij om advies
vraagt, zal ik objectief, voor
zover dat mogelijk is, zeggen
wat ik er van denk. Ik lees
dan de brochure door en geef
mijn mening. Maar ik laat de
dokter beslissen".
Het rapport van de Ko
ninklijke Nederlandse Maat
schappij ter bevordering der
Pharmacie is het produkt van
de werkgroep euthanatica.
Deze werd ingesteld na regel
matige vragen van apothe
kers aan het hoofdbestuur
naar wat nu eigenlijk een
goed euthanasie-middel is. In
de werkgroep zaten naast een
anesthesist, een ziekenhuisa
potheker en een huisarts ook
enige apothekers.
Bloemen zegt er heel huive
rig voor te zijn bij euthanasie
betrokken te raken. „Je gaat
als apotheker min of meer ad
viseren over de beëindiging
van het leven", zegt hij. „Je
moet elk geval bestuderen en
in overeenstemming brengen
met je geweten. Daar ben ik
niet voor opgeleid, voor zulke
beslissingen. Artsen wel, zij
kunnen een geval zogenaamd
'klinisch' beoordelen. Huisarts
en specialist moeten de apo
theker daarmee niet belasten.
Ik heb nog nooit de vraag van
een arts gekregen om hem of
haar middelen voor euthana
sie te leveren".
Maar nu de lijst van de
KMNP er is zou best eens de
vraag van een (huis)arts kun
nen komen, wat ide apotheker
het beste euthanaticum vindt
voor een bepaalde patiënt. En
van zo'n vraag hoopt Bloemen
gevrijwaard te blijven.
Intussen heeft het rapport,
dat op vrijwillige basis kan
worden aangevraagd, de apo
thekerswereld in twee kam
pen verdeeld: zij die niets van
de euthanaticalijst van hun
organisatie willen weten en
zij die deze in huis hebben en
daarmee op de hoogte (kun
nen) zijn van middelen en
eventueel gebruik ervan.
Secretaris mr. E.D. Harder
wijk van de KNMP zegt dat
de verschillende meningen
onder de apothekers over de
toelaatbaarheid van euthana
sie in feite los staan van het
bestaan van de lijst van
euthanatica. Het gaat er, zegt
Harderwijk, niet alleen om
dat euthanasie bij wet is ver
boden, maar ook het geweten
speelt een zeer belangrijke
rol. De scheiding der geesten
is, zoals hij het noemt, niet
veroorzaakt door de lijst,
maar bestond al langer.
Hij zegt niet te weten hoe.
veel apothekers het rapport
met de lijst hebben aange.
vraagd. Bovendien konden
ook (huis)artsen over zo'n lijst
beschikken als zij dat wilden
Ook daarom al is het niet mo
gelijk om te zeggen hoeveel
apothekers de lijst in huis
hebben.
Voor Harderwijk is het wel)
heel duidelijk dat iedere apo-1
theker verantwoordelijk ij
voor de medicijnen die hij o|
zij levert. De apotheker heelt
dan ook het recht om een me-1
dicijn -bijvoorbeeld
euthanasie-middel- te wei.
geren.
De KNMP-secretaris ziel
echter nog niet zo snel een ge.
rechtelijke vervolging plaats
vinden van een apotheker, die
een euthanaticum van de lijst I
afgeeft. In eerste instantie zal
altijd eerst de arts ter verant
woording worden geroepen
Pas als deze strafbaar word!
geacht zullen ook de andere
betrokkenen, zoals de apothe
ker, ter verantwoording wor
den geroepen.
Voor mr. Harderwijk is niet I
zozeer de lijst, maar veel meer
het geweten van de betref
fende apotheker de kern van|
de zaak.
Ipoor onze Haagse redactie
IpEN HAAG - TNO en het
ministerie van Defensie
Lntkennen, dat Nederland
ietrokken is bij het Star
|wars-programma van de
Lflierikanen.
Wat de Amerikanen doen met
Ije resultaten van het al enige
lijd lopende TNO-onderzoek
Laar de ontwikkeling van elek-
Itromagnetische lanceerinrich-
lingen is hun aangelegenheid.
Jons programma is gericht op
Le conventionele verdediging
|en civiele toepassingen", aldus
Ln woordvoerder TNO.
De felle reactie kwam naar
)e Nederlandse luchtvaartma;
daarvan volgens hun woordvoe
IVooral de chartermaatschap- u
lijen Martinair, Transavia en t<
[Air Holland kampen in de och- S
[tenduren met vertragingen die
>an een kwartier tot anderhalf v
Door Jo Wijnen
IN AUGUSTUS van het
vorig jaar stapte een gea
giteerde Amerikaanse mi
nister van Buitenlandse
Zaken George Shultz naar
president Reagan. Shultz
was het zat. Er was, om
zijn eigen woorden te ge
bruiken, 'rond het Witte
Huis een soort guerrilla
oorlog uitgebroken'.
Schultz en zijn State De
partment stonden lijnrecht
tegenover Reagans topad
viseurs in het Witte Huis.
„Ik zat niet langer op de golf
lengte van die mensen", zei
Shultz. Hij legde een ontslag- -
brief op Reagans tafel en ging
op vakantie. Wat de emmer
had doen overlopen was het
besluit van een onderge
schikte figuur in het Witte
Huis Shultz' bewegingsvrij
heid te belemmeren. Om dat
te bereiken mocht Shultz niet
meer gebruik maken van
vliegtuigen van het Witte
Huis, iets wat de Ameri
kaanse ministers van Buiten
landse Zaken, die zelf geen
vliegtuigen en -merkwaardi
gerwijze- ook geen reisbud-
get hebben, al sinds jaar en
dag doen.
President Reagan legde de
ontslagaanvraag van Shultz
naast zich neer. Enkele weken
later brak de Danilof-affaire
los, kwam Sjevardnadze naar
Washington, vond de alge--
mene vergadering van de VN
plaats en moesten snel voor
bereidingen getroffen worden
voor de plotselinge topont
moeting in Reykjavik. Over
de ontslagaanvrage werd niet
meer gesproken. Het was
trouwens Shultz' derde ont-
slagverzoek. De eerste keer
wilde hij opstappen toen Ro
bert McFarlane een geheime
missie naar het Midden-Oos
ten ondernam, zonder dat de
minister van Buitenlandse
Zaken daarin was gekend. De
tweede keer schreef Shultz
een ontslagbrief toen het
Witte Huis alle overheidsdie
naren aan een test met een
leugendetector wilde onder
werpen.
De omstandigheden waar
onder de minister zich in
augustus van het vorig jaar
genoodzaakt zag naar presi
dent Reagan te stappen zijn
tekenend voor wat Shultz ten
overstaan van de speciale
congrescommissies die de
Iran-Contra-affaire onder
zoeken, 'de totale vertrou
wensbreuk' noemde. Die ver
trouwensbreuk bedreigde niet
alleen de positie van de minis
ter, maar ruïneerde later het
presidentschap van Ronald
Reagan zelf.
Shultz vertelde de commis
sies hoe allerlei stafleden van
het Witte Huis -Poindexter,
North, McFarlane en enkele
anderen, plus CIA-directeur
Shultz...'de enige echte
held.'... - fotoap
Casey- politiek bedreven. Ze
grepen zich vast aan onmoge
lijke plannen. Ze hielden
Shultz en defensieminister
Weinberger overal buiten. Ze
legden de adviezen van de
beide bewindslieden naast
zich neer. Ze zadelden de mi
nisters op met onjuiste pers
verklaringen. Op zeker ogen
blik verboden ze Shultz zelfs
met de pers te praten. Ze
blokkeerden de contacten die
Shultz met de president had.
Ze onthielden hem allerlei vi
tale telegrammen. Ze gaven
VS-ambassadeurs opdrachten
zonder Shultz daarvan op de
hoogte te stellen. En ze lieten
Shultz de 'Operatie Staunch'
uitvoeren -die gericht was op
het voorkomen van wapenle
veringen aan Iran- maar
stuurden zelf raketten naar
Teheran.
Midden vorig jaar over
tuigde Poindexter minister
Shultz ervan dat alle transac
ties met Iran voorbij waren
en dat de contacten met
Iraanse tussenpersonen wa
ren gestaakt.
Toen het schandaal in no
vember van het vorig jaar
tenslotte toch naar buiten
kwam, gaf Shultz Poindexter
het zeer dringende advies:
„Breng alle feiten naar bui
ten. Dat is het enige wat jullie
kunnen doen". Maar in plaats
daarvan zweeg Poindexter,
zette North zich aan de ver
nietiging van geheime docu
menten en werd een vervalste
'chronologie' van gebeurtenis
sen opgesteld.
Een verbijsterde Shultz
luisterde half december van
het vorig jaar naar Reagans
rampzalige persconferentie,
tijdens welke de president tal
van onjuiste uitspraken deed.
„Na de persconferentie belde
ik Reagan op en zei: u hebt
verkeerde en misleidende
verklaringen afgelegd", aldus
Shultz. De volgende dag had
Shultz een gesprek onder vier
ogen met de president. „Het
was een lange en harde dis
cussie. Ik sloeg met de vuisten
op tafel. Het was het moeilijk
ste gesprek dat ik ooit met de
president heb gehad. De pre
sident was geschokt toen ik
hem met de feiten confron
teerde. Hij reageerde alsof
iemand hem een stoot in de
maag had gegeven", aldus
Shultz.
De lucht leek opgeklaard.
Shultz was tot de bevinding
gekomen dat de president niet
had gelogen, maar door zijn
naaste adviseurs verkeerd
was voorgelicht. En hij had de
belofte gekregen dat hij alleen
de buitenlandse politiek van
de VS zou formuleren en uit
voeren. Maar nu begonnen
fervente medestanders, van
Reagan om het ontslag van
Shultz te vragen.
Shultz: „Ik werd er van be
schuldigd niet loyaal te zijn
jegens de president. Maar ik
was juist de enige die loyaal
was, die goede adviezen gaf,
die poogde hem te informeren.
En ik wilde dat de president
de hele waarheid zou vertel
len. Men kan mij dus bepaald
niet van ontrouw beschuldi
gen".
Shultz heeft er de afgelopen
dagen geen twijfel over laten
bestaan dat niet alleen hij,
maar vooral president Rea
gan het slachtoffer is gewor
den van een aantal intrigan
ten in het Witte Huis die niets
van de politiek begrepen en
die, als gevolg daarvan, de
president meesleurden in een
avontuur over de details
waarvan ze hem opzettelijk
onkundig hielden. Shultz
heeft miljoenen Amerikaanse
TV-kijkers ervan proberen te
overtuigen dat lieden als Cas
ey, Poindexter, McFarlane en
North de VS de slechts denk
bare diensten hebben bewe
zen en en om die reden aller
minst als helden en als marte
laren voor de goede zaak mo-|
gen worden gezien.
Shultz heeft de verhoren I
van de Iran-commissies aan
gegrepen om zichzelf als eetl
wijs en bedachtzaam staats l
man te afficheren die voor del
voeten werd gelopen doorl
fantasten en avonturiers inl
het Witte Huis. De minister!
oogstte er een dankbaar
plaus van de commissielede:
voor. En de republikeinse se-1
nator Rudman noemde heml
'de enige echte held' in dit|
verhaal.
George Shultz liet er tij-|
dens zijn dramatische en soms I
geëmotioneerde getuigenis I
geen twijfel over bestaan dat|
het afgelopen jaar zeer trau
matisch voor hem is geweest
Eén vraag heeft hij niet wil-1
len of kunnen beantwoorden.
Dat is de vraag waarom hij,
na het uitlekken van het Iran-1
Contra-schandaal toch niet
zijn biezen pakte. Het is niet
uitgesloten dat Shultz aan
bleef om te voorkomen dat het
State Department in handen I
zou vallen van het soort lie-1
den dat het Amerikaanse bui
tenlandse beleid al nagenoeg
ten gronde had gericht, 1
daarover zal Shultz wellicht
altijd blijven zwijgen. Offi-i
cieel heet het dan hij aanblee'l
om Ronald Reagan uit heil
moeras te helpen. En omdat
het Amerikaanse buiten-
landse beleid, naar zijn
gen 'zoveel goede en zeer posi
tieve elementen bevat'.
.STRICHT - De 23-ja-
fige pompbediende Lilian
Ferheyde is donderdag
avond bij de overval op het
ankstation Kompier in
laastricht om het leven ge-
aracht met een groot aantal
ïessteken.
la het misdrijf werd het lijk in
Ie bagageruimte van haar auto
;elegd. Dit heeft de politie in
laastricht gisteren laten we-
:n.
Met welk soort wapen de
mpbediende werd gedood is
log onzeker. Ook weet de poli-
ie nog niet om hoeveel daders
iet gaat. Na de overval trof de
ilitie een groot bloedbad aan.
lij vermoedt dat de dader(s)
iloedspatten heeft (hebben) op
gelopen. Justitie in Maastricht
leeft nog niemand aangehou-
len.
Bij de overval werd de ge-
lele dagopbrengst meegeno-
len uit de kassa. Om welk be-
Irag het gaat is nog niet he
iend, maar hoofdofficier
:anssen zei dat het een 'rela-
ief klein bedrag' is dat in 'geen
inkele verhouding' staat tot het
isdrij f
ti
k
E
o\
cc
Vi
le
di
lu
di
di
E
vc
m
gf
H
dc
Li
zi
d;
vl
m
ni
zit
w
m
la
vi
de
Bi
vl
en
vi
NIET DE gebruikelijke po
litieke hangijzers, maar de
economische crisis en met
name het schuldenvraag-
stuk zal dit j aar vermoede-
lij k de topconferentie van
de Afrikaanse staatshoof
den domineren.
Zuid-Afrika en Tchad zijn al
jaren vaste agendapunten, die
ook ditmaal niet zullen ont
breken op de jaarlijkse top
conferentie van de Organisa
tie van Afrikaanse Eenheid
(OAE), die maandag begint in
de Etiopische hoofdstad Addis
Abeba.
Maar de meeste aandacht
zal uitgaan naar de druk
kende schuldenlast, die voor
veel Afrikaanse landen een
onoplosbaar probleem is ge
worden. Als gevolg van de da
lende inkomsten uit de grond
stoffen-export zijn zelfs rela
tief welvarende landen als
Ivoorkust niet meer in staat
hun verplichtingen na te ko
men. Vorig jaar ontving
Afrika ongeveer vijftien mil
jard dollar aan ontwikke
lingshulp. Maar er vloeide
zestien miljard dollar het con
tinent uit aan rente en aflos
sing op schulden. En het lage
peil van de grondstof prijzen
op de wereldmarkt kostte
Afrika negentien miljard dol
lar aan inkomsten, terwijl de
prijzen van ingevoerde indus-
trieprodukten met veertien
procent zijn gestegen.
Op de voorbereidende mi
nistersconferentie riep OAE-
secretaris-generaal Ide
Oumarou de donorlanden op
meer leningen te geven tegen
zachtere voorwaarden en een
betere prijsstelling af te spre
ken voor Afrika's export-pro-
dukten. „De Afrikaanse sta
ten maken de bittere ervaring
door dat naarmate zij zich be
ter organiseren om hun ex
port-sector te ontwikkelen, ze
de prijzen van hun grondstof
fen des te harder zien instor
ten."
Tot dusver heeft Afrika
vooral aangedrongen op soe
peler betalingsvoorwaarden.
Maar conferentiekringen ver
wachten dat ditmaal een ver
dergaand voorstel op tafel zal
komen voor kwijtschelding
van de schuldenlast van rond
tweehonderd miljoen dollar,
of althans van een aanzienlijk
deel daarvan.
Anders dan in Zuid-Ame-
rika zijn niet de commerciële
banken, maar westerse rege
ringen en internationale or
ganisaties als de Wereldbank
de grootste schuldeisers van
Afrika. De OAE heeft her
haaldelijk aangedrongen op
een internationale conferentie
over de Afrikaanse schulden
problematiek. Maar de donor
landen willen elk land indivi
dueel behandelen, zoals nu
ook gebeurt in de Club van
Parijs. Niettemin besloten de
Afrikaanse landen vorig
maand op een conferentie in
Nigeria zoveel mogelijk geza
menlijk op te trekken.
Terwijl een groot aantal
landen zich heeft onderwor
pen aan de pijnlijke kuren die
het Internationale Monetaire
Fonds heeft voorgeschreven,
blijven de beloofde hulpinjec
ties ver achter bij de ver
wachtingen. Sinds een spe
ciale zitting van de Verenigde
Naties vorig jaar een herstel-
program opstelde voor Afrika
zijn de omstandigheden ver
der verslechterd. Vijf landen -
Angola, Botswana, Etiopië,
Lesotho en Mogambique-
kampen met ernstige voedsel
tekorten.
In Mozambique en Angola
is sprake van regelrechte
hongersnood, mede als gevolg
van de aanhoudende Zuid-
afrikaanse destabilisatie. In
heel zuidelijk Afrika dreigt
opnieuw ernstige droogte; de
Sahelzone kampt met een
sprinkhanenplaag.
De afgelopen jaren over
heerste op Afrikaanse confe
renties de neiging om lering te
trekken uit de fouten van het
verleden en economische orde
op zaken te stellen in eigen
huis. Ditmaal zal de blik toch
weer meer op de buitenwereld
zijn gericht, die nu eenmaal
ook grote invloed uitoefent op
Afrika's wel en wee. Daar
echte veranderingen in de
handelsvoorwaarden tussen
noord en zuid niet verwacht
kunnen worden, zal noodge-
wongen vooral worden ge
sproken over financiële hulp
ter ondersteuning van de eco
nomische hervormingen
waarop het westen zolang
heeft aangedrongen.
„De ontwikkeling op het in
ternationale economische
front heeft zich radicaal tegen
Afrika gekeerd en vereist dat
we nog eens zorgvuldig bekij
ken of het VN-actieprogram
voor Afrika wel de m"*
voor verandering kan zijn
het moet zijn", zei Adeb i
Adedeji van de Economis
Commissie van de VN voor
Afrika.
Zuid-Afrika, Tchad en de
keuze van een nieuwe OAE-
voorzitter zullen de gemoede
ren in Addis Abeba eveneens
bezig houden. Vorig jaar hiel
den de staatshoofden zich uit
voerig bezig met de kwestie
van bindende economische
sancties tegen Pretoria. Dit
maal zal het sanctiedebat
waarschijnlijk een minder
prominente rol spelen. Niet
alleen omdat er weinig schot
zit in de internationale cam
pagne voor sancties, die vorig
jaar nog het Gemenebest op
zijn grondvesten deed schud
den. Maar ook omdat achter
de ogenschijnlijk gesloten gé-
lederen van Afrika veel te
genstellingen schuil gaan. Het
oude adagium dat iedereen
voor sancties is, mits de ande
ren voorgaan, doet opnieuw
opgeld.
Aan de vooravond van de
OAE-top besloten Zimbabwe
en Zambia voorlopig maar af
te zien van het verbreken van
de luchtvaartverbindingen
met Pretoria. Stopzetting van
de vluchten op Zuid-Afrika
maakte deel uit van het sanc
tiepakket waartoe het Geme
nebest vorig jaar besloot,
evenals een invoerverbod
voor Zuidafrikaanse grond
stoffen.
Een betreurenswaardig ge
brek aan steun van andere
landen in zuidelijk Afrika
maakt uitvoering van dit be
sluit vooralsnog niet mogelijk,
zo lieten president Kenneth
Kaunda van Zambia en pre
mier Robert Mugabe van
Zimbabwe weten. Uit Lusaka
kwam een boze reactie. „Een
stoot onder de gordel", zei
Tom Sebina, woordvoerder
van het African National
Congres (ANC) in Lusaka.
„Sancties tegen Zuid-Afrika
zullen alleen werken als de
gehele internationale ge
meenschap ze toepast. Het
ANC zal campagne blijven
voeren voor stopzetting van
de handelsrelaties met het re
gime (in Pretoria).". De
zwarte buurlanden beroepen
zich op hun economische af
hankelijkheid van Zuid-Afri
ka. Maar, zo beklemtoonde
Sebina, 'het gaat juist om het
economisch isoleren van
Zuid-Afrika'.
„Vanwege Afrika's zwak
heden kan Zuid-Afrika onge
straft de spot met ons drijven,
onze resoluties belachelijk
maken en lachen om onze
dreigementen", zei secretaris
generaal Ide Oumarou op de
OAE-ministersconferentie.
„Het reageert met het folteren
van kinderen, het trotseren
van de internationale pu
blieke opinie, het organiseren
van verkiezingen voor blan
ken alleen, het intimideren
van vrijheidslievende men
sen, het muilkorven van de
pers en het wurgen van de
economieën van de buurlan
den.".
De vraag wie gerechtigd is
Tchad te vertegenwoordigen
op de OAE-top heeft zich van
zelf opgelost nu de regering
van Hissene Habré als over
winnaar uit de strijd is geko
men. Gabon zal verslag uit
brengen van een bemidde-*
lingspoging tussen Tchad en
Libië. Libië heeft zijn troepen
uit een groot deel van Tchad
teruggetrokken, maar houdt
nog steeds de Aouzou-ströok
bezet, die Tchad tot zijn
grondgebied rekent. Tchad
geeft de voorkeur aan vreed
zame middelen voor het her
krijgen van de Aouzou-
strook, waar uranium in de
bodem wordt vermoed. Maar
als alle andere middelen fa-
len, blijft ons geen ander al
ternatief dan een militair of
fensief, zei een Tsjadische di
plomaat.
Nogal wat tijd en energie]
zal ook gestoken moeten wor
den in de keuze van een
nieuwe voorzitter, die
Kongolese president Denis
Sassou Nguesso zal opvolgen
Anders dan voorgaande jaren
is er nu aan de vooravond van
de top nog geen consensï
over de 'president van Afrika
voor het komende jaar. Dri'|
kandidaten hebben zich
meld: president Hosni M\
rak van Egypte, preside®]
Kenneth Kaunda van Zan#
en president José Eduardods
Santos van Angola. Aam»
kelijk had Mubarak zich fr|
ruggetrokken ten gunste
Kaunda. Maar toen ook W|
Santos zijn kandidatuur stel
de, constateerde Mubarak
zuidelijk Afrika niet eensgij
zind met één kandidaat kon»
en meldde zich alsnog.
De president van het 'f
teisterde Angola zou het le>'
derschap van de OAE ambiej
ren om internationaal de aan
dacht te kunnen vragen W'l
de inmenging van Zuid-
Afrika en de Verenigde Sta
ten tegen zijn regering.
vanwege het radicale i
van zijn land is hij mot
minder geschikt als pleitbe
zorger van Afrika voor me1]
economische hulp uit het wes
ten. Tegen Kaunda pleit d»
hij al eens OAE-voorzitter
geweest. Daarom concluded'
waarnemers dat Mubarak,®1
mag rekenen op de steun V
de meeste Franstalige lande»]
goede kansen maakt als w
consensus-kandidaat. (ANP!
'E WISTEN dat hij anders zou zijn.
telsbreed zou verschillen van zijn v<
)as 28 maanden de machtigste man
W, maar zijn naam is al verbonden
iiaQ een beetje voorbarig zijn. In h
'tiend en vijand zijn echter voor Mie
aar jonger dan zijn natie, meer rollei
afficiente apparatsjik en vriendelijke
te krachtpatser die de Sovjet-Unie ir
feranderen.
Wat kun je in dit opzicht voorlopig
lepticus? Op het internationale po
'aarop geeft Gorbatsjov duidelijk d
iaanse president Ronald Reagan,
prscholen gaat achter de walmen i
-ontra-affaires, maar Gorbatsjov bep
an mogelijke nieuwe topontmoeting
irmachten. En die top wordt specti
flnds het bestaan van atoomwapens
Onzienlijk deel van het gevaarlijke tui
Daartoe heeft de Russische leide
(Oncessie gedaan. Met het aanvaardt
eiing van kortere- en middellange af
IIJl-oplossing, is een belangrijk obstt
'e9genomen. Moskou wilde immers i
iet honderd kernkoppen in het Azië
'nie behouden. Washington zou dan
'keften in de VS mogen stationeren. I
'minatie van de middellange rakette
in9en ingewilligd en hij aanvaardt k
ieia van Amerikaanse kernwapens in
L hele belangrijke concessie, m<
r de ontwapeningsonderhandelinge
slepen is de vraag. Twee punten ste
bn de c°ntrole van zo'n ontwapenir
L i van de 72 Pershing-1 a raketten
,™®2aak kan, na de concessie van G<
ip? ur vee' piin worclen opgelost. De
'Shings zal heel wat meer voeten in
P zijn militair nauwelijks van bela
ptt p?'iNeke betekenis. Het behoud
2i'n van de Duitsers> de kernko
s de troostprijs waarmee Bonn er tc
dubbele nul-oplossing te aanvat
Ie R pn's nu weer moet inleveren, eer
L ussen, zal de discussie over de v<
f'inclusief de lossere banden met
I na®a met alle verlammende effecten
e Westduitse angst - 'wij kunnen h
)nn«Uropa worden' - is begrijpelijk
rcinrH zet van Gorbatsjov met een
u fa' wil het snel tot zaken met de
'nrt (esten kan zeker enig risico n«
L,!: 's n°e de wereld er volgens Gort
ira Ctlten dienen zich, volgens de F
L Plaats te bekommeren om hi
i inl0?1 de wederzijdse veiligheid vt
stabiliteit nemen toe, als de andt
iet drt?atsj°v onlangs. Of hij daarm
°9 had, zal de komende weken bl
