uracht en charme van een gangster
train var
liënnale
Mensen als ratten
in bizar boek van
Willy Spillebeen
ONTDEK DE
VERSCHILLEN
t Joegoslavió
ERDE DEEL IN ALBANY-CYCLUS VAN WILLIAM KENNEDY
.OPLOSSING
STEM GIDS 2 ZATERDAG 25 JUL11987
Boulevard of
Broken Dream1
in Den Bosch
Gewetenloos
ZONDAG
kkelaar
Barok
Onbehouwen
Notitieboek
van Yeats
kost ton
ZONDAG
11111111111
iske en Wiske: „De Jolige Joffer"-
Even Piekeren
urnbone-
Boes
T3Z
sprekende gids in Dubrov
nik en de man die er niel
van op stak: „Nee, ik he
bier gedronken". Om
dame die op beton lag t
zonnebaden: „Het is eigen
lijk veel hygiënischer dai
zand",
Dirk Vellenga
het verschijnen van 'De legende van Jack Diamond'
Albany-cyclus van de Amerikaanse schrijver Wil-
Kennedy eindelijk rond. Kennedy werd in 1984 we-
iberoemd toen hij voor zijn 'Ijzerkruid' de Pulitzer
Bom en de zijnen zijn lie c kreeg. Dat was het laatste deel van zijn trilogie. Pas
voor de overheid en j La werd in Nederland het tweede deel, 'Billy Phe-
werkgevers in de toeristen s meesterspel', vertaald en nu is dus deel één, 'Legs',
schenen als 'De legende van Jack Diamond'.
toeristen
branche, maar hebben oo
warme aandacht voor h(
bloot dat ze onderweg te
genkomen. De steeds lange
wordende trailer aan hïKen worden, maar hebben
begin en het eind van h< is de stad Albany in de
programma eindigt steeva: it New York ('up state') als
bij een blote vrouwenbip
Op de stranden worden b itig en dertig en hebben
voorkeur topless badenc jsters, gokkers en zwervers
ge
vrouwen aan de tand
voeld. Op het Griekse eilan
Korfoe vertelde een meis
over een jscooterongelu) 3rische feiten. In Albany
de horeca écht beheerst
teen machtige Ierse familie
iet stadsbestuur kon gerust
voor de verwondingen o rJpt genoemd worden. Jack
maar de camera had mee
oog voor twee halfblote di
mes op de voorgrond dai
het gezicht van het meisje.
Halfbloot is niet genoe jaire gangster. Veel van de
jen hebben echt bestaan en
der kende William Kennedy
(roegen en clubs uit eigen
voor de verrekijkers in
Konsumentenbus. Helemai
bloot is noginformatie
ver. We kregen beelden va )rneming: zijn vader was
een idyllisch vrouwen bezeten gokker in de jaren
strand zonder kledingstuk s,
ken en vertoefden twee wi
ken geleden lekker lang o
een naturistencampin
Mannen marcheerden
het ritme van 'Joegoslavi
Joegoslavió' piemelnaal 5^ phelan, die ooit een be-
langs de camera. Een durf
deed via de telefoon van
Konsumentenbus de groj
ten aan zijn geklede famili
in Nederland.
Ondertussen heeft Fri
Bom zich ook ontwikkeld!
een tv-verslaggever vanhi
'Te land, ter zee en in
lucht'-soort. Als een vrou
stelt dat in Montenegro
mannen zo mooi zijn, va
kreukelt hij zich zichtba
en vraagt hij gretig: „Ohji
Let u daar speciaal op?",
vrouw antwoordt: „Ja hoc
daar kijk ik de hele
naar".
Niets is de Konsumente
md honkballer was, maar
tragisch ongeluk in zijn ge-
veroorzaakte en toen op de
sloeg. 'Billy Phelan'
rit het leven van de kleine
ker Billy, de zoon van
ncis, die verstrikt raakt in
manipulaties van de louche
ihthebbers in de stad.
'Jack Diamond' zitten we
gangsterwereld, die op-
lit tijdens de drooglegging.
Henk Egbers
Willy Spillebeen be
urt tot de fine fleur van
A Vlaamse literaire wereld
man te dol in zijn strevi met ^331 van
nnn» mtnwiTinnnlo rniir
me
naar internationale roei
Hij is in staat om volgen
week tussen de badgasten
gaan staan en te zeggen:
wil niet de groeten doen ai
mijn baas in Hilversum. D
is Marcel van Dam van
VARA. Want ik wil lekki tische uitspraak,
in de zon blijven, folklorist
sche filmpjes maken en 01
dertussen naar de vrouwi
lijven kijken
boek 'Moeder is een rat',
wat artificiële construc-
het overmatig verba-
en de wat gechar-
irde geschiedenis relati-
en dan weer deze apo-
en met 27 september vindt i
(laats. Twintig jonge kunst
;rk, terwijl ook ruimschoo
aan de grafische- en indu pens is 'de held uit zijn kin-
eren'. Weliswaar een suk-
iar, maar hii doorzag hem
in talrijke Brabantse bedri
st. De biënnale wordt gehou
dissementsrechtbank aan
schoenen, kantoorinrichtin
keukenartikelen en machines
Daarbij wordt gedacht
werk van ontwerpers als Ban
van Gerven en Ruud Engel
Breda, Gerard van den Berg
Dongen, Martin Visser uit Be
geyk en Paul Wintermans
Eindhoven. Ook de mani
waarop bedrijven als Philif
Willem II, drukkerij Led
schoenbedrijven als Greve
Van Bommel etcetera zich m
nifesteren komt aan de ord
Spectaculair zal de presents'
van de textiel zijn. In de voo
malige zittingzaal van
rechtbank wordt de Brabant
tapijten- en stoffenindustf
geënsceneerd. In deze zaal rt
len tevens een aantal lezin"
ver design worden gehoui
terwijl er op de zondagrrw
gen in september com
worden gegeven.
DEN BOSCH (ANP) - Va»
tot en met 16 augustus
het reizende theatertip
'Boulevard of Bro»1
Dreams' zijn tenten wed
in Den Bosch.
Lange tijd hing het doorf
van het festival aan een d
draadje omdat er niet ëe'
geld voor was. Er is nu een
drag bijeen dat het doorg»
van het festival garandeert
De definitieve prograirtj
ring is nog niet rond.
denkt aan theaterprogra-
met een ZuidnederlarlJ~-
Vlaams karakter. Vorig_
was de Boulevard in Den
een groot succes. Meer
50.000 mensen bezochten
festival.
joeken kunnen afzonderlijk
spelen zich af in de jaren
koofdpersonen.
foor een deel baseerde Wil-
Kennedy zijn verhalen op
mond was inderdaad een
drie boeken bestrijken
een deel van de werkelijk-
in Albany. 'Ijzerkruid'
over zwervers en met
over de verloederde
De verteller is Marcus Gorman,
een advocaat, die ook in de
twee andere delen zijdelings
voorkomt. Hij lijkt een aardige
politieke carrirere tegemoet te
gaan, maar raakt verliefd op
het gevaarlijke leven in de on
derwereld als de befaamde
boef Jack Diamond (bijge
naamd 'legs', omdat hij zo goed
kon dansen) hem advies
vraagt.
William Kennedy probeert de
denkwereld te doorgronden
van de roekeloze en geweten
loze Diamond, maar ook van de
mensen die hem aanbidden.
Twee vrouwen geven hun le
ven aan de gangster: Alice, zijn
wettelige echtgenote die het
huis in de bergen beheert en
Kiki, het revuemeisje dat hem
verwent in zijn hotelkamers.
Journalisten en krantenlezers
krijgen nooit genoeg van de
slechtheid van de superboef.
Marcus Gorman ziet de
kracht van Diamond, maar
constateert ook dat de gangster
bewust het ene risico na het
andere neemt en zo ook zijn
eigen dood forceert. Gorman
vergezelt Diamond op een
boottocht naar Europa. De
handelsmissie mislukt, maar
de publiciteit die deze 'authen
tieke Amerikaanse gangster' in
oude wereld krijgt, is onge
kend.
Meryl Streep, hoofdrol in verfilming van 'Ijzerkruid'.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Hij ruimt tegenstanders uit
de weg, die ook in de illegale
bierhandel zitten, weigert geld
terug te betalen en wordt uit
eindelijk halfdood geschoten.
Maar zelfs met zijn einde in
zicht neemt Diamond geen gas
terug. Op borgtocht vrijgelaten
manipuleert hij zijn mannen en
vrouwen vanuit een luxueus
hotel. Na zijn dood neemt de le
gende zijn rol over en vechten
Alice en Kiki om de roem die op
hun lichamen is afgestraald
door de enige echte Jack Dia
mond.
In 'Jack Diamond' ligt het
thema duidelijk voor het grij
pen: mensen laten zich door
wreedheid intimideren én be
koren. In de twee andere boe
ken worden meer bespiegelin-
William Kennedy.
FOTO BERT BAKKER
gen verwerkt in het verhaal en
wordt bijvoorbeeld veel ge
peinsd over de relatie vader-
zoon. In dit eerste deel van de
cyclus moet alles nog groeien,
ook van een intieme kennisma
king met Albany is eigenlijk
nog geen sprake.
Wie van William Kennedy
houdt, moet natuurlijk ook dit
deel lezen. Kenndy heeft op een
fantastische wijze de historie
van zijn geliefde stad weerge
geven. Als ex-journalist weet
hij de feiten te vinden en te res
pecteren. Als leerling van Saul
Bellow weet hij hoe hij een ro
man moet schrijven.
'Ijzerkruid' wordt verfilmd
door Hektor Babenco (van 'Kiss
of the Spider Woman') met Me
ryl Streep en Jack Nicholson in
de hoofdrollen. Kennedy geeft
ondertussen een boek voltooid
dat nog verder teruggaat in de
historie van Albany. Het gaat
over de Nederlandse kolonisten
die de plaats stichtten in de ze
ventiende eeuw en lange tijd
een stempel op Albany druk
ten.
een heel bizar boek,
irin allerlei menselijke
tten naar dramatische hoog-
iinten worden gevoerd. Als
legt dat dit mogelijk samen-
J met het Vlaamse karak-
ian wordt je dit soms kwa-
genomen voorbij Wuust-
«1, maar het is niet negatief
oeld.
inhoud: de schrijver Jan
itasis krijgt de familie Cop
als buren. Jan is er best
ingenomen want Gerard
met een mengsel van verering
en meelij. Gerard kneep met
zijn blote hand ratten dood.
Tantasis is schrijver (mogelijk
het alter ego van Spillebeen)
met gevoel voor tragi-komedie,
voor een grotesk en angstaan
jagend, amateuristisch décor.
De familie Coppens is zijn
jeugd, zijn inspiratie en toet
sing voor eigen verdrongen
complexen.
Deze week kwam ik een col
lega-redacteur tegen. 'Spille
been. Nee, daaraan doe ik niets.
Dat is voorbij. Aan die ouwe
Vlamingen heb ik geen bood
schap'. Zo zie je maar weer: de
wereld van de literaire kritiek
zit vol vooroordelen. Hoewel ik
niet altijd enthousiast ben over
de manier waarop Spillebeen,
wat gemaniëreerd overdone,
naar mijn gevoel, deze roman
uitwerkt, blijft hij je toch intri
geren. De opzet, om vanuit ver
schillende gezichtspunten/per
sonen, het thema uit te werken
is te nadrukkelijk, maar toch
van zo'n barokke beelding dat
het iets eigens heeft.
Het is een roman van de
wraak op het leven. Levens
echt. Wie kent dat niet: je ge
nomen voelen door 'het leven'?
De rat-mensen uit dit boek
worstelen met zichzelf als ge-
depriveerden die hun gelijk
willen halen. Het is allemaal zo
knullig en wreed tegelijk. De
hele relatie tussen Gerardje en
zijn (kunst)vader is van een
tragiek, die ogenschijnlijk niet
mogelijk lijkt, maar staat voor
hele realistische situaties. De
moeder is een onmens, maar er
ligt een hele herkenbare ge
schiedenis aan ten grondslag:
verloren liefde compenseren
via het kind.
De schrijver/buurman staat er
nogal onbehouwen bij. Toch
maakt hij er een boek van. Wij
maken tegenwoordig van alles
boeken en denken dan dat we
de wereld onder controle hou
den. Deze roman drukt je met
de neus op de slachtofferrol
waarin mensen zich bevinden
binnen een wereld die preten
deert humaan, sociaal en Joost
mag weten wat nog meer, te
zijn. Spillebeen mag dan tot de
oudere garde Vlamingen beho
ren en zijn rattenroman mag
dan onvolkomen zijn, ik kan u
aanraden 'Moeder is een rat' te
lezen.
Willy Spillebeen: 'Moeder is
een rat'. Uitg. H.
LONDEN (UPI) - In Londen
is deze week voor 109.000
gulden een notitieboek van
de dichter William Butler
Yeats openbaar verkocht.
Er staan gedichten in die
zijn opgedragen aan de
vrouw die 25 jaar lang zijn
huwelijksaanzoeken af
wees.
Volgens een woordvoerster van
het veilinghuis Sotheby's is het
notitieboek gekocht door een
Amerikaanse verzamelaar. Het
boek bevat vroege versies van
zeven gedichten die later gepu
bliceerd werden en een niet ge
publiceerd gedicht.
De geliefde was Maud Gon-
ne, die uiteindelijk trouwde
met een held van de Ierse onaf-
hankelijkheidsstrijd, maar op
wie Yeats vurig verliefd bleef
en om wier hand hij vele malen
vroeg tussen 1891 en 1916.
GOES
Grand Theater
19 en 21.30 u. Police academy
deel 4.
HULST
De Koning van Engeland
19 u. White hot.
14.30 u. Troetelbeertjes 2.
14.30,19 en 21.30 u. The living
daylights.
19 en 21.30 u. Police academy
deel 4.
19 en 21.30 u. Platoon.
21.30 u. The name of the rose.
TERNEUZEN
Luxorl8.ll
13.45 u. Troetelbeertjes, a.l.
13.45,16,19 en 21.30u. The li
ving daylights, a.l.
21.30u. Platoon.
16 en 19 u. Children of a lesser
god, a.l.
VLISSINGEN
Alhambra I
14,19,21.30 en 23.45 u. The li
ving daylights.
Alhambra II
14 u. Een avontuur met een
staartje.
19 u. Little shop of horrors.
21.30 u. Children of a lesser god.
23.45 u. Wild things 2.
ANTWERPEN
Rex - 12,14,16,18,20 en 22
u. Police Academy 4.
Rex-Club - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. An officer and
a gentleman.
Metro I - 14,16.30,19 en
21.30 u. Playing for keeps.
Metro II - 14,16.18, 20 en 22
u. Armed and dangerous.
Brabo - 14,16,18, 20 en 22
u. Little shop of horrors.
TIJI - 14,16,18, 20 en 22 u.
Extremities.
Za. zo. en woe. 14 en 16 u. Ama
zing stories.
Wapper - 14,16,18, 20 en 22
u. Three Amigos.
Rubens - 14,16.30,19 en
21.30 u. Top gun.
Slnjoor - 14,16,18, 20 en 22
u. A nightmare on Elmstreet,
deel 3.
Vendome - 14,16,18,20 en
22 u. Death before dishonor.
Quellln I - 14,16.30,19 en
21.30 u. Platoon.
Quellln II - 14,16,18, 20 en
22 u. Over de top.
Quellln III - 14.20,16.40,19
en 21.20 u. Flodder.
Astrld - Vrij. 14,16,18, en 20
u. Taran en de toverketel.
Savoy - 14,16,18, 20 en 22
u. Monthy Python's life of Brian.
Ambassades - 14,16,18,20
en 22 u. Masques
Ambassades Club 1 - 14,16,
18, 20 en 22 u. Back to school.
Ambassades Club 2 - 14,16,
18,20 en 22 u. The golden child.
Ambassades Club 3 - 14,16,
18,20 en 22 u. Black widow.
Ambassades Club 4 - 14,16,
18,20 en 22 u. Crocodile dun-
Odeonl - 14.20,16.40,19
en 21.20 u. A room with a view.
Odeon2 - 14,16,18, 20 en
22 u. Everytime we say goodbye.
Odeon3 - 14,16,18, 20 en
22 u. Radio days.
Odeon4 - 14,16.30,19 en
21.30 u. The name of the rose.
BRUGGE
Complex Zwart Huls
Gulden Vlies I
14.30 en 20 u. Platoon.
22.30 u. The name of the rose.
Gulden Vlies II
14.30 u. 101 Dalmatiërs.
20 en 22.30 u. 8 million ways to
die.
Gulden Vlies III
14.30 en 20 u. Armed and dange
rous.
22.30 u. Room with a view.
Memllng
14.30,20 en 22.30 u. Police Aca
demy IV.
Rembrandt
20 u. The dark side of love.
22.30 u. April fool's day.
KNOKKE
Casino - 21 u. Mireille Ma-
thieu.
LAMSWAARDE
Café De Lamsoren - 20 u.
gaaibollen.
HULST
De Kroon - 14.30 u.
schieting.
KOEWACHT
Café Oude Molen - 14.30 u.
schieting.
DeVllegher - 15 u.
schieting.
TERHOLE
Dorpshuls - 14.30 u.
kermisschieting.
DE KLINGE
De Statie - 15 u.
schieting.
AARDENBURG
Gemeentemuseum - Laat
middeleeuwse bodemvondsten
(tot 30 sept.).
AXEL
Streekmuseum - Expositie
olieverf en aquarel van Ria Ten-
sen en streekdrachtaquarellen
van Karla Buchel. Geop. woens.
t/m zat. 13.30-17 u. (tot 26 juli).
Galerie Bellemans - Mailart
project 'Grenzeloos', Geop. tijd.
winkeluren (tot 1 aug.).
Café de Witte Leeuw - Car
toons van Pieter de Lijzen. Geop.
dag. 10-23 u. di. gesl. (tot 1
aug.).
HULST
Streekmuseum - Expositie
'De schutterijen in het land van
Hulst'. Geop. ma. t/m za. 14-17
u. (tot 6 sept.).
Café de Ster - Schilderijen
van Jac. de Jonge. Geop. dag.
10-24 u. di. gesl. (tot 1 sept.).
ST.ANNA TER MUIDEN
Voormalig Gemeentehuls -
- Zomertentoonstelling (etsen,
lino's, foto's en bronzen). Geop.
vrijd. 18-20 u., zat. en zon. 14.17
u. (tot 30 aug.)
ZIERIKZEE
Burgerweeshuls - Regenten
kamer met goudleer. Romanti
sche tuin. 30 beeldhouwers to
nen daar tuinbeelden. Binnen:
klein antiek. Geop. ma. t/m za.
10-17 u. (tot 16 aug.).
GENT
Museum voor Hedendaagse
Kunst - '9-th ART', kunst in 't
stripverhaal. Geop. dag. 9-12.30
u. en 13.30-17.30 u. ma. gesl. (tot
6 sept.).
KNOKKE
Tuin Scharpoord - 'Beelden
in de tuin'. Werken van 4
Vlaamse beeldhouwers (tot 16
sept.).
Casino - Keith Haring. Graf
fiti. Dagelijks van 15.00-23.00
uur. (tot 30 aug.).
GOES
Grand Theater
14 u. Bambi.
19 en 21.30 u. Police academy
deel 4.
HULST
De Koning van Engeland
14.30 en 19 u. White hot.
13.45 u. Troetelbeertjes 2.
13.45,16.15,19 en 21.30 u. The
living daylights.
16.15,19 en 21.30 u. Police aca
demy deel 4.
13.45,16.15 en 21.30 u. Platoon.
16.15,19 en 21.30 u. The name
of the rose.
TERNEUZEN
Luxor I II
13.45 u. Troetelbeertjes, a.l.
13.45,16,19 en 21.30 u. The li
ving daylights, a.l.
21.30 u. Platoon.
16 en 19 u. Children of a lesser
god, a.l.
VLISSINGEN
Alhambra I
14.19 en 21.30 u. The living day
lights.
Alhambra II
14 u. Een avontuur met een
staartje.
19 u. Little shop of horrors.
21.30 u. Children of a lesser god.
ANTWERPEN
Rex - 12,14,16,18, 20 en 22
u. Police Academy 4.
Rex-Club - 12,14.20,16.45,
19.10 en 21.30 u. An officer and
a gentleman.
Metro I - 14,16.30,19 en
21.30 u. Playing for keeps.
Metro II - 14,16,18, 20en22
u. Armed and dangerous.
Brabo - 14,16,18, 20en22
u. Little shop of horrors.
TIJI - 14,16,18, 20 en 22 u.
Extremities.
Za. zo. en woe. 14 en 16 u. Ama
zing stories.
Wapper - 14,16,18, 20 en 22
u. Three Amigos.
Rubens -14,16.30,19 en
21.30 u. Top gun.
Slnjoor - 14,16,18, 20 en 22
u. A nightmare on Elmstreet,
deel 3.
Vendome - 14,16,18, 20 en
22 u. Death before dishonor.
Quellln I - 14,16.30,19 en
21.30 u. Platoon.
Quellln II - 14,16,18, 20 en
22 u. Over de top.
Quellln III - 14.20,16.40,19
en 21.20 u. Flodder.
Astrld - Vrij. 14,16,18, en 20
u. Taran en de toverketel.
Savoy - 14,16,18, 20 en 22
u. Monthy Python's life of Brian.
Ambassades - 14,16,18, 20
en 22 u. Masques.
Ambassades Club 1 - 14,16,
18, 20 en 22 u. Back to school.
Ambassades Club 2 - 14,16,
18, 20 en 22 u. The golden child.
Ambassades Club 3 - 14,16,
18, 20 en 22 u. Black widow.
Ambassades Club 4 - 14,16,
18.20 en 22 u. Crocodile dun-
dee.
Odeonl - 14.20,16.40,19
en 21.20 u. A room with a view.
Odeon2 - 14,16,18, 20 en
22 u. Everytime we say goodbye.
Odeon 3 - 14,16,18, 20 en
22 u. Radio days.
BRUGGE
Complex Zwart Huls
Gulden Vlies I
14.30,17.15 en 20 u. Platoon.
22.30 u. The name of the rose.
Gulden Vlies II
14.30 en 17.15 u. 101 Dalmatiërs
20 en 22.30 u. 8 million ways to
die.
Gulden Vlles III
14.30,17.15 en 20 u. Armed and
dangerous.
22.30 u. Room with a view.
Memllng
14.30,17.15, 20 en 22.30 u. Po
lice Academy IV.
Rembrandt
14.30,17.15 en 20 u. The dark
side of love.
22.30 u. April fool's dav.
Zie zaterdag.
HORIZONTAAL:
1. Halte bij een EHBO-post (14), 9. Be
noemen is het werk van komedianten
(10), 10. Via u komen we in Z-Amerika (4),
12. Munt voor de wapenschouw (4), 13.
Pauzeer je niet te lang (6), 16. Geen een
voudig karweitje voor een breister (4),
17. De voorkant van het pand geeft mo
rele steun (10), 18. Ombrengen in de buurt
van de sleutelstad (10), 20. Wel, dat is de
oorzaak (4), 22. Repeterende dans (6), 23.
Men hoort niet veel in deze eenheid (4), 26.
Standaard van een domoor (4), 27. An
dersom werkend rietje (10), 28. Zij tippelt
weg met een bloemetje (14).
VERTICAAL:
2. Bij onraad krijgt men er lucht van (4),
3. Beetje voor beetje een beetje (6), 4. In
een hoeveelheid sterk dralend (10), 5. Ge
ruchtmakende reputatie (4), 6. Haal de
stroom eraf in deze Utrechtse plaats
(10), 7. Voer voor collegehengsten (14), 8.
Tekening van de natuur (14), 11. Dier
met tandbederf (4), 14. Kan men krijgen
van een boot (4,2,4), 15. Zonder wee is deze
grond vanzelfsprekend (10), 19. Weg, je
gaat eruit(4), 21. Hoop om gek van te
worden (6), 24. Dat moet een zwakkeling
zijn (4), 25. Hoe men het ook bekijkt, het
blijft een plant(4).
De oplossing staat in De Stem van maan
dag op pagina 2.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
aurep uba hoj 'oi 'ubui uba ;sjoq do '6 'siqaaj
pjooq '8 'uaAoqsijuq 'i 'aurep iboa 9 'ubui
uba jBEij g 'dftdsqaojq do daax)s 'f> 'supaa:
japnoqas do g 'auiep iBBq z 'auiep A\noui
A
