ggidPE STEM
ICCASIONS
W E E K E
BOUWORDE BESTAAT
BIJ GRATIE
VAN IDEALISTEN
IMMEL BV
:e
brouwers-
schieting
KLEINTJE
Grote vleesprijs
kaarting
Disney Tours
De Kringloop
beurs
UWE MODELLEN
3ENZ STER-OCCASIONS
MERCEDES-BENZ
i-OCCASION LAAT
STE WENSEN 0\
NRUIL VERKREGEN
::!L~1*I
"«v-«k|
PRIJFSWAGENS
RKRIJGBAAR BIJ DE
tfEDES-BENZ DEALER
e Bouworde, hé, bestaat die
nog Geen uitroep die op verbazing stuit bij de heer
Ui. Lelkens; hij hoort hem vaker. Lelkens is inmiddels
28 jaar directeur van de Stichting Bouworde Neder
land. Dat hem die uitroep soms een beetje ontmoe
digt, zal daarom niemand onbegrijpelijk voorkomen.
We timmeren te weinig aan de weg. We komen er ge
woon niet aan toe", legt hij uit. De Nederlandse stich
ting, onderdeel van de Internationale Bouworde, be
staat dit jaar dertig jaar.. In die tijd zijn ruim 29.000
mensen, hoofdzakelijk jongeren, met de Bouworde op
pad geweest. De zomervakantieperiode betekent ook
voor de Bouworde topdrukte en een roodgloeiende te
lefoon in het bureau aan de Nijmeegse St. Annastraat.
Boekenwurmen
Voedselpakketten
ZATERDAG I O
11 JUL119871
Rondblaffen
Struikelblok
Armoedegrens
Vrouwen
Stijgende lijn
Gevaar
te Koewacht 8 9 auo
tus. Liefhebbers voor pi.
back en Soundmix kun»
zich nu opgeven bii r'
Wilton. Tel. 01146-1754
juli
te
Ikus-
spin-
frijbl.
49.
Zat. 11 juli
op liggende wip in c„
Sport te St. Janstee
Aanv. 14.30, 25,-gra^
Goed, beter:
op zondag 12 juli aaj
14.30 uur bij Thillem,
Nieuw Namen.
gaat naar Phantasial»
op za. 15 aug., pr.j4j
p.p. incl. entree. Opa1
inl. 01150-30477 na Ij
gehele weekend
Aan- en verkoop, bemi
deling van nieuwe-
bruikte goederen
Kringloopbeurs, Wilheln
nastr. 82a, St.
Tel. 01140-10257.
VOORRAAD LEVERBAAR
art metdtv. acc.
art met. LPSdlv. acc.
.........div. acc.
dlv. acc.
metdiv. acc.
div, ace.
utom,div. acc.
met A.B.S.„...div. acc.
dlv. acc.
vmet.div. acc.
div. acc. 1986
metdiv. acc. 1986
div. acc. 1986
utomdiv. acc. 1986
HSTRATIE-AUTO'S
ad met™,..„.div. acc. 1986
...div. acc. 11816
...div. acc. 1986
.„1986
div. acc. 1984
div. acc. 19841
letautomdiv. acc. 1
div. acc. 19831
div. acc. 1'
div. acc. 1985
1985
3x div. acc. 1985
div. acc. 1984
div. acc. 1984
div. acc. 19831
div. acc. 10x 1982 t/m I
div. acc. t
2 x div. acc. 19831
div. acc. t
div. acc. 1!
div. acc. t
div. acc. 10x 1979 t/m 1'
div. acc. 1983
div. acc. 1984
div. acc. 1984
div. acc. 19831
div. acc. 1f
div. acc. T
div. acc. 19841
div. acc. 1!
div. acc. 1!
etdiv. acc. 19811
div. acc. 1984
div. acc. 19841
..1983 1
..div. acc. 1983
..div. acc. 1984
„div. acc. 19®
...198'
iet
r met
it
uw met
zilver
ir met
:t
grijs kenteken
MERCEDES-DEALER:
ilianastraat 36
Tel. 04168-1236-2392
D
boer Jan Bouw mans
De Internationale Bouworde is gevestigd
lin zestien landen, waarvan twaalf West-
Europese. De Nederlandse afdeling heeft
Jhaar bureau in Nijmegen. Het wordt ge
tornd door directeur M. Lelkens, al 28
van de dertig jaar, en één parttime mede
werkster. Ze hebben in deze tijd van het
jaar hun handen meer dan vol. Net als
voor de toeristenindustrie is de zomerva
kantie voor de Bouworde namelijk het
[hoogseizoen.
Geen wonder, want de Bouworde be
slaat bij gratie van idealisten die een deel
van hun vakantietijd en -geld ervoor
over hebben. Of beter gezegd, via de
Bouworde aan hulpbehoevende mede
mensen besteden. Elk jaar zijn er dat
weer zo'n 600. Voor tachtig procent stu
derenden. Het kan een vorm van alterna
tieve vakantie üjken. In bepaald opzicht
is het dat ook wel, maar de Bouworde is
alles behalve een toeristische organisatie.
Men vergisse zich dan ook niet. Drie we
ken door de Bouworde uitgezonden wor
den betekent zich contractueel verplich
ten minimaal acht uur per dag te werken,
soms langer en in bepaalde landen zes
jen per week. En hard te werken,
|want de bouw is voor niet-bouwvakkers
zeker voor boekenwurmen zwaar
I werk. Het is voor de vrijwilligers des te
Imeer zweten, omdat de Bouworde vaak
■opereert in primitieve omstandigheden,
|met beperkte middelen.
Er bestaat een anecdote over haar ont-
Istaan die de ziel van de Bouworde vol
lens directeur Lelkens nog altijd uitste-
weergeeft. De beginjaren vijfig.
fet-Duitsland telt talloze vluchtelin
genkampen, vol mensen uit het oosten,
noede en honger zijn hun deel. Een
pater deelt in een van die kampen dage
lijks voedselpakketten uit, zolang ten
minste zijn voorraad strekt. Een keer
komt een klein meisje hem eten vragen.
Hij heeft niets meer. De pater geeft het
kind dan maar een bidprentje. „Voor
thuis aan de muur", zegt hij erbij,
waarop het kind antwoordt: „Wij heb
ben geen muur".
In dat antwoord ligt de geboorte van de
Bouworde. Want pater Werenfried van
Straaten realiseerde zich op dat moment
dat er meer moest gebeuren dan het uit
delen van voedselpakketten. Hij maakte
studenten in België enthousiast om naar
Duitsland te gaan om er samen met de
vluchtelingen huizen te bouwen met be
hulp van een systeem dat voor vrijwilli
gers geschikt was.
Dat was in 1953. „Nog altijd is de
Bouworde uiterst actueel", stelt de heer
Lelkens. Hij noemt drie zaken waarop
die actualiteit berust. Het zijn tegelijk de
drie pijlers waarop de Bouworde rust.
De eerste is doodgewoon iets doen voor
andere mensen. „Dat blijft van alle tij
den", constateert Lelkens. Als tweede
pijler, die op het internationale niveau
ügt, noemt de directeur: „Jongeren de
gelegenheid bieden om op een unieke
wijze een ander land en de mensen daar
te leren kennen, omdat ze in kleine
plaatsen komen waar je als toerist niet
terecht komt."
In de beginfase, 1953, speelden andere
factoren een rol. „De haat, zeg maar, en
de vele negatieve gevoelens die van de
oorlog waren overgehoudenHet was
toen toch een hele stap om in Duitsland
en in Oostenrijk iets te gaan doen. Bij
dragen aan de verzoening was toen de
heel duidelijke intentie van de Bouwor-
■H Jhrm'
X
mMi
iw -J» W
I' ten alles Is te zien dat deze Jongeman het kruien niet gewend Is. - foto bouworde
Zweten voor de medemens
Directeur M. Lelkens van de Stich
ting Bouworde Nederland: „Het moet
geen vorm van toerisme worden".
- foto de gelderlander/jan van leeuwen
de. Nu praten we over Fransen en Italia
nen leren kennen. We hebben eens jon
geren naar Turkije uitgezonden. Die
hebben daar. die heel andere cultuur en
dat hele andere leven ontdekt. En toen
pas echt begrepen hoe moeilijk het leven
voor Turken in Nederland moest zijn.
Die jongeren hebben zich toen met de
Turkse zaak in Nederland geëngageerd".
De derde pijler waarop de Bouworde
rust, is persoonlijkheidsvorming. „Dat is
heel belangrijk", onderstreept de direc
teur. „De deelnemers aan de bouwkam-
pen sturen na afloop een verslag in.
Daarin zie je dat zo'n korte periode een
hele grote indruk maakt. Mensen van
alle leeftijden, beroepen en studierichtin
gen en uit alle delen van het land zitten
door elkaar heen. Samen worden ze in
het diepe gegooid en moeten ze het zien
te maken, vaak in primitieve omstandig
heden".
De Bouworde organiseert dus hoofd
zakelijk bouwkampen ter uitvoering van
sociale bouwprojecten door vrijwilligers
onder leiding van plaatselijke aanne
mers. Het gaat daarbij om die projecten
die zonder hulp van vrijwilligers niet op
enige redelijke termijn gerealiseerd kun
nen worden, ondanks hun bittere nood
zaak.
„Het zijn meestal projecten", verduide
lijkt Lelkens, „waarvoor al heel wat werk
is gedaan en rondgebreid. Want wij krij
gen het niet voor elkaar ook het bouw
materiaal en de' architect te bekostigen.
Wij kunnen slechts voorzien in vrijwilli
gers als het project zich daar althans
voor leent. De meesten van onze vrijwil
ligers zijn immers ongeschoolden. We
proberen wel HTS-ers en MTS-ers
bouwkunde erbij te krijgen. We probe
ren elke groep samen te stellen met het
oog op wat technisch uitgevoerd moet
worden. Maar het vertrekpunt is dat on-
deskundigen helpen waar het technisch
kan en noodzakelijk is. Dat stelt ook zijn
eisen bij onze voorbereiding ter plaatse.
Daar moet je geen uitvoerders hebben
die wat rondblaffen, want ze moeten
goedwillende mensen aanwijzingen ge
ven hoe ze iets moeten doen".
Dit jaar zijn weer zo'n 75 groepen van
gemiddeld tien van die goedwillende
mensen uitgezonden kunnen worden.
„We zouden veel meer kunnen doen, als
we het geld ervoor hadden", zegt Lel
kens. Naast de eigen bijdrage van de
deelnemers draait de Bouworde namelijk
puur en alleen op particuliere giften.
De minimumleeftijd is op 18 jaar ge
steld. Ongeveer 30 procent van de deel
nemers zijn jongeren die de middelbare
school hebben beëindigd. Verder zijn er
veel studenten, maar ook technisch ge
schoolden van HTS en MTS. Maar ook
mensen die het hele jaar hun beroep uit
oefenen, gaan in hun vakantie mee met
de Bouworde. En zelfs zijn er bouwvak
kers die een deel van hun vakantie voor
de Bouworde de steigers opgaan, al zijn
er dat niet zoveel. Directeur Lelkens laat
het dossier zien van de samenstelling van
de groepen dit jaar. Een voorbeeld: een
meet/regeltechnicus, een administratief
medewerker, een PABO-student, een
monteur, een tropisch cultuurtechnicus
en een maatschappelijk werker.
De meeste Bouworde-gezellen variëren
in leeftijd van 20 tot 25 jaar, met uit
schieters tot 55 jaar. De gemiddelde leef
tijd ligt op 22 li 23 jaar. Lelkens: „Velen
gaan een of twee keer mee. Dan moeten
ze in dienst of hebben ze iets anders aan
de hand. Dan is er een tijd niets en dan
krijg je een categorie die zes, zeven of
acht keer meegaat. Dit jaar hebben we
iemand die voor de 25e keer meegaat.
Dat is een pater, leraar op een college.
Hij maakt op zijn school ook reclame
voor de Bouworde en hij komt elk jaar
met een 'eigen groep'. De mondreclame
is ons belangrijkste toevoerkanaal. Twee
derde van de deelnemers meldt zich aan
omdat ze het gehoord hebben van men
sen die ooit mee hebben gedaan. Wij
werven zelf vrij weinig omdat geld ons
struikelblok is. Wij krijgen op het ogen
blik trouwens heel veel mensen van de
'tweede generatie'; kinderen van wie de
ouders vroeger met de Bouworde zijn
meegeweest. Dat is héél leuk".
Zweten voor de medemens en het kost
ze nog geld ook. De bijdragen van de
vrijwilligers dekken zelfs bijna de kosten
die gemaakt worden. De eigen bijdrage
voor een project dichter bij huis is lager
dan bij voorbeels voor vier vijf weken
Portugal. Het zweettarief ziet er als volgt
uit: voor België ƒ75; voor Duitsland
145; voor Frankrijk 225; voor Portu
gal 375. Uitzending naar Turkije ge
beurt niet jaarlijks. „Het moet geen
vorm van toerisme worden", waarschuwt
directeur Lelkens.
De Bouworde onderscheidt drie typen
projecten. De hulp in individuele geval
len. Mensen die tussen wal en schip val
len. Lelkens noemt de ontzettend moei
lijke positie van de bergboeren in Oos
tenrijk en het rijke Zwitserland. „Daar
komen inkomens voor, die je niet voor
mogelijk houdt; ver onder de armoede
grens".
Een tweede categorie projecten be
staat uit gemeenschapsvoorzieningen.
Hieronder vallen centra voor gehandi
capte kinderen, welke in het buitenland
bijna nooit worden gesubsidieerd, op
vangcentra voor jongeren, centra voor
drugsverslaafden, voor autistische kinde
ren. Maar ook de bouw van een moskee
in Antwerpen en een kerkje in Joegosla
vië vallen hier onder.
De derde groep wordt gevormd door
uitzonderlijke projecten. Lelkens noemt
de aanleg van een waterleiding in het
Zwitserse bergdorpje Gurtnellen vlakbij
de top van de St. Gotthard.
Dit jaar breidt Bouworde Nederland
haar werkterrein voor het eerst uit buiten
de bouwwereld. „We hebben gedubt of
we het wel moesten doen. Maar we stu
ren meisjes uit naar Joegoslavië om te
helpen bij de verzorging van vondeüngen
en gehandicapte kinderen". Meisjes gaan
tegenwoordig overigens even hard mee
naar de bouwplaatsen als jongens. In de
beginjaren ging er met elke groep hoog
uit twee 'mee voor de keuken. Ook nu
hangt het nog af van het gastland en de
plaatselijke omstandigheden of meisjes
mee de bouw op kunnen. „Als je anno
1987 in Oostenrijk aankomt bij een
plaatselijke aannemer dat je hem ook
vrouwen levert, weet hij niet wat hem
overkomt en wat hij er mee aan moet",
vertelt Lelkens. „Maar voor het overi
ge.Schilderen kunnen meisjes vaak
beter dan jongens".
De Bouworde mikt tegenwoordig op
een fifty-fifty samenstelling van mannen
en vrouwen. Andere problemen Bij elk
project gaan de vrijwilligers er de eerste
dagen te hard tegenaan. Na een dag of
drie liggen ze dan een tijdje op apega
pen, maar dat komt daarna wel goed.
Natuurrijk kan het gebeuren dat iemand
een ongelukje krijgt. En het komt ook
voor dat iemand heimwee krijgt.
In 1974 liep de belangstelling voor de
Bouworde echt terug. Het aantal deelne
mers slonk merkbaar. „Nu zitten we
weer in een stijgende lijn", meldt direc
teur Lelkens. Voert de Bouworde ook in
Nederland projecten uit De laatste ja
ren niet meer. Van de in totaal 185 pro
jecten die de Internationale Bouworde
dit jaar op het programma heeft staan,
neemt de Nederlandse stichting er onge
veer vijftig voor haar rekening. De
meeste üggen in Oostenrijk, op de
tweede plaats komt Portugal en op de
derde Italië. De projecten worden door
de afdelingen in die landen geselecteerd.
„Internationaal samenwerken is zeer
moeilijk, maar ook zeer boeiend", stelt
Lelkens. De zomer is voor ons de pe
riode van drukte en oplossen van gere
zen problemen. Maar na het seizoen ko
men de verslagen en die zijn formidabel.
Dat maakt alles goed. De Bouworde
brengt mensen tot elkaar. We hebben
jongeren gehad die zeiden: we zouden in
Turkije willen wonen. Ze hadden daar
waarden ontdekt hoe mensen met elkaar
omgaan, wat ze hier missen. De Bouwor
de, hoe klein ook, is toch een indrin
gende manier om aan veranderingen on
der mensen bij te dragen. Dat stuwt je
voort".
et Britse konings-
I huis gaat gebukt on-
I Ader niet geringe zor-
- Met is maar goed, zo sugge-
"7 1 he Sunday Times met een
hypocrisie geweekte vroom-
hat er zo weinig republi-
men ajn in het Verenigd Ko-
tnjk.
De prinses van Wales
r f Hertogin van York, Diana
harah dus, worden aangewe
nt als de booswichten die de
|J=l nionarchie zitten te ont-
I '■"'en. Deze twee opgewekte
Fuwen hebben al heel wat el-
Lf ^roorzaakt, zo blijkt uit
Pamfletten van boze tove
naars als Rupert Murdoch. Zie
de feiten:
Prinses Di het expres een
halve meter dij zien toen zij on
langs uit een auto stapte en zij
dwong prins Charles tot het uit
stoten van een woedebrui toen
zij nonchalant op de frêle mo
torkap van de Aston Martin was
gaan zitten die hij, 17 jaar gele
den, ter gelegenheid van zijn 21e
verjaardag van zijn moeder had
gekregen. Nog steeds verbitterd,
omdat Di de snelle sportwagen
ernstig had kunnen beschadi
gen, was Charles in een rood
waas heengereden. Gevolg: aan
zienlijke blikschade. Di staat
onder de verderfelijke invloed
van de Hertogin van York, een
vrijgevochten ziel die graag
stapt in Mayfair, champagne
drinkt in de jet set disco van
Annabel's, of danst tot aan het
üchten van de dag. Zo sluipen er
Dallas- en Dynasty-elementen
in de sobere Windsorfamilie en
verschroeit lichtzinnigheid de ij
zeren tucht waarmee de zonen
van Elizabeth zijn opgevoed.
Diana en Sarah hebben ko-
ningin Elizabeth op Ascot tot
een hoge zuurgraad en onder
koelde razernij gebracht door
statig voortwandelende heren
met parapluspitsen in de lagere
regionen van de rug te prikken,
een gebaar van kwetsende frivo
liteit. Het gevaar dreigt dat Dia
na, evenals de Hertogin van
York, ambities krijgt in de
luchtvaart. Sarah heeft haar
vliegbrevet al gehaald en het
Hof op de rand van een diepe
depressie gebracht met de aan
kondiging dat zij wil gaan trai
nen met het befaamde stunt
team van de Red Arrows. De
vrees bestaat dat Diana haar
dan zal volgen. Zijn Diana en
Sarah aan het rebelleren tegen
de strakke keursüjven waarin ze
als supersterren van de monar
chie worden geregen? Uit Spit
ting Images blijkt dat het op
Buckingham Palace best gezellig
kan zijn en mij is bekend dat de
koninklijke familie er bij een ge
zellig etentje niet voor terug
deinst bijna een hele fles wijn
soldaat te maken. Een forse
slok, vooral als men weet dat
Charles, Andrew en Edward een
voorkeur hebben voor frisdran
ken.
Het Britse koningshuis heeft
gelukkiger tijden gekend. Dat er
iets fout ging binnen de konink
lijke clan werd achttien maan
den geleden al duidelijk, toen
het vrijgezellenfeestje van prins
Andrew in het eerder genoemde
etabüssement van Annabel werd
overvallen door Diana en Sarah,
die zich voor die gelegenheid
hadden vermomd als Londense
politievrouwen. Charles had
toen gelijk hard moeten ingrij
pen. Het vermoeden is gerezen
dat Sarah de prinses van Wales
op het in vorstelijke sprookjes o
zo verderfelijke pad van de
vrouwenemancipatie heeft gezet.
Dat is een gevaarlijke ontwikke
ling. Let op mijn woorden: wat
die twee dames daar aan het uit
spoken zijn komt neer op een
dolkstoot, gericht op het hart
van de Britse monarchie. Voor
dat je het weet staan ze bloot in
Playboy en verkopen ze, bij
wijze van goede grap, foto's-van
prinses Anne aan Penthouse.
Het wordt in kringen van fer
vente royalisten ten diepste be-
teurd dat de twee vrouwen niet
kunnen worden opgesloten in de
Tower. Ze maken de ernstige
fout, zo lees ik in bezorgde roya
listische beschouwingen, dat ze
gewoon willen zijn, dat ze de in
druk maken net als u en ik een
snelle hap bij de chinees te halen
en naar Starsky en Hutch te kij
ken. Dat zou niet passen in het
sprookje van de Britse monar
chie, dat geen daglicht maar
slechts een schemerschijn ver
draagt. Maar als Diana en Sarah
de Britse monarchie bedreigen
omdat ze te gewoon willen zijn,
hoe kan het dan dat onze geur er
vanaf slaat? Ik zou het niet we
ten. Buckingham Palace zoekt
een public relationsartiest. Een
sprookjesbouwer.
