Golfoorlog slaat diepe wonden in Irak
Morgen officieel welkom voor vijf miljardste aardbewoner
Afghaans verzet verdeeld over terugkeer koning
Üh
even._
UITBLAZEN
[ET VA]
torbarig
Voor de
huisvrouw
WIM KOCK
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 10 JUL11987
_DESTEM.
OORLOGSINVALIDEN, GASTARBEIDERS EN EEN ENORME STAATSSCHULD
)E STEM BINNB
IREDA - Scholieren zij
>n ding aan de slag: dt
roor het nieuwe schoolji
Mest vervuilt
I lucht minder
iT* ir\
2V „~v* Jü
NOG geen mensen
leeftijd geleden was
het dagelijks leven,
vergeleken met dat van
vandaag, een en al afzien.
Neem de hoofdluis. Te
genwoordig hoor je er niet
meer over. Als er ergens
hoofdluis opduikt staat
het in de krant, een teken dat
het diertje zeldzaam is gewor
den. Uit de oorlog herinner ik
me nog hoe mijn moeder regel
matig de hoofden van mijn zus
sen controleerde met een fijne
stofkam. Een veel geduld
eisend werkje, voor beide par
tijen. Ik heb ooit, ook in de
oorlog, een luis zien kruipen in
het haar van de jongen die in
de schoolbank voor me zat. Ik
waarschuwde hem niet, hoewel
ons door ouders en leerkrach
ten regelmatig op het hart werd
gebonden zeer attent te zijn op
luizen. Die waren in dat kleine
oorlogswereldje van toen zo'n
beetje de belangrijkste belagers
van de scholier, op de geal
lieerde bommenwerpers na.
Het was van mijn kant pure
wraak, omdat die jongen een
paar dagen eerder stiekum een
achterwaarts gerichte
kroontjespen onder zijn oksel
stopte terwijl ik hem tegen zijn
schouder zat te stompen. Het
litteken is nog steeds te zien, op
de brug tussen de ringvinger en
de kleine vinger van mijn rech
terhand.
Men hield er in die dagen
nog van de problemen flink aan
te pakken. Om geen last van
wintertenen te krijgen werd je
elke avond een lepel levertraan
door de strot geperst. Vitami
ne! Uit pure nieuwsgierigheid,
om nog één keer die weer
zinwekkende smaak van oorlog
en vroeger te proeven, heb ik er
twee jaar geleden, in een IJs-
lands hotel waar levertraan bij
het ontbijt werd geserveerd in
kleine borrelglaasjes, nog eens
van gedronken. Het spul bleek
licht gezoet. Wéér iets dus dat
nooit meer terugkomt: de
smaak van levertraan.
Maar om op de hoofdluis
terug te komen: als de popula
tie niet meer met de stofkam te
bestrijden was, haalde men
zwaarder geschut van stal, blij
kens het merkwaardige boekje
De rechterhand der Huisvrouw,
door een herdruk aan de verge
telheid ontrukt. „Hoofdluis be
strijdt men door het haar
krachtig met petroleum in te
wrijven en een wollen kapje er
over te trekken; de volgende
dag met lauw warm sodawater
wassen en (alsnog!) met een
stofkam stevig kammen. Deze
behandeling herhaalt men
enige keren."
Als je door luizen werd be
zocht dan kon je maar beter
een varken zijn dan een meisje
met mooi lang haar. Bij een
varken kon men volstaan met
het „met een in olie gedoopte
lap stevig wrijven van de rug."
Motten mogen van mij ge
rust door de kamer en tegen de
lamp fladderen, al valt er af en
toe wel eens een in m'n glas.
Vroeger dachten de mensen dat
de motten het hadden begrepen
op hun zondagse pak en de
wollen dekens. Ze moesten dus
bestreden worden. Dat deed je
dan door in de „desbetreffende
kamer of kast azijn te verdam-
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllf
pen." Dat zal me een aange
naam luchtje gegeven hebben,
maar daar tilde men niet zwaar
aan. In die tijd smeerden de
mensen zich nog niet in met
deodorant, after shave en body
lotion. Zeer wreed was de me
thode om motten te bestrijden
die zich in het tapijt hadden ge
nesteld om die te verdelgen
dompelde men een doek in
„kokend water met geest van
salmiak, legde de doek aan de
verkeerde kant van het kleed en
streek er dan langzaam over
met een zeer heet strijkijzer."
Niet te benijden waren de
mensen die aan rheumatiek le
den. Dat zijn ze nu ook niet,
maar toen was het erger üjkt
me. Ze moesten zichzelf te lijf
gaan met kamfer, denne- en
terpentijnspiritus. Krachtig
wrijven vooral. Dennespiritus
moest je zelf maken. Je vulde
een fles voor de helft met jonge
denneloten. Daar ging dan
franse brandewijn bij. Kurk
erop en vervolgens „ca. twee
weken in de zon zetten." Dat
moet dus nog in de tijd zijn ge
weest van 'de lange zomers van
vroeger'. Ook de lijder aan spit
viel te beklagen. Om van zijn
pijn verlost te kunnen worden,
moest hij „verkruimelde hete
aardappelen in de schil" op z'n
rug leggen. Die aardappelen
moesten dan wel eerst met
sterk azijnwater zijn afgewre
ven. Wat ook wel wilde helpen
was een „met mosterdpap be
vochtigde flanellen lap."
De strijd tegen de kuit-
kramp werd niet minder he
roïsch gevoerd. De in het
boekje genoemde middelen va
riëren van „met het desbetref
fende been stampen" tot en
met: „een stuk ijzer, op de kuit
gebonden, is goed tegen kuit
kramp."
Tot slot de zweetvoeten. Uit
de schoenen verdreef men de
'lastige transpiratielucht' door
ze met 'overmangaanzure kali'
(vraag me niet wat dat is) uit te
wrijven. De zweetvoeten zelf
pakte men aan door „verse of
in schaduw gedroogde eike- of
wilgebladeren" in de schoenen
te doen en de voeten regelmatig
te baden in een aftreksel van
eikeschors. Zweetvoeten zijn te
genezen, troost 'De rechter
hand der Huisvrouw', maar
„het moet geleideüjk gebeuren
omdat er anders andere ziekten
ontstaan."
De 'Rechterhand der Huis
vrouw' verscheen in de jaren
'20 en werd onlangs herdrukt.
Het boekje bevat meer dan
1100 tips, verdeeld over hoofd
stukjes als Verdelging van on
gedierte, Lichaams- en gezond
heidsverzorging, Schoenen be
handelen, Verwijderen van
vlekken enz. Het werd heruitge
geven door R. Koopman, Gro
ningen/Knoop Haren BV.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda
Etten-Leur, Markt 28, ©01608-21550:
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17 00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje ©076-236882.
Grote advertenties uitsluitend ©076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur ©076-236394/236911
O Oét) 1/ nI PIIac
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738
Door Ed Blanche
DE EERSTE indruk van
Bagdad doet de buiten
landse bezoeker zich af
vragen of de zes en een
half jaar oude oorlog met
de aloude vijand van de
Arabieren, het Perzische
Iran, geen verzinsel van de
Westerse media is.
De stad met een bevolking
van vier miljoen baadt 's
avonds in een zee van lichten,
die het hoge silhouet en de
schitterende beelden en mo
numenten van de metropool
op treffende wijze doen uitko
men. In de visrestaurants
langs de oevers van de Tigris
is het een kpmen en gaan van
mensen die zich te goed doen
aan gebakken 'masgouf', een
soort baars die veel voorkomt
in brak water.
Overdag worden de ba
zaars belaagd door koopjesja
gers, onder wie veel Noordko-
reaanse bouwvakkers en Joe
goslavische technici. De
markttransacties spelen zich
af onder het luide gehamer
van kopersmeden die potten
en pannen vervaardigen, en
het geschreeuw van tapijtver
kopers die hun waar met
krachtige stem aanprijzen.
Een aandachtig waarnemer
merkt echter onder dit schijn
baar normale beeld al gauw
de wonden op die de oorlog in
het maatschappelijk leven
heeft geslagen. De littekens
variëren van gaten tussen de
huizen op plaatsen waar een
Iraanse raket is ingeslagen,
tot zwarte rouwvlaggen die
wapperen van woningen
waar oorlogsslachtoffers
worden betreurd. Bovenal
geldt dat de oorlog zich heeft
geworteld in het zenuwgestel
van de natie.
Er zijn maar weinig ver
keersagenten te zien. De
meesten werden enkele
maanden geleden naar het
front gezonden toen de
Iraanse Revolutionaire Gar
disten de poorten naderden
van Basra, de op één na groot
ste stad van het land.
Irak heeft ongeveer een
miljoen mannen onder de wa
penen. Iedere man die gezond
van lijf en leden is en tussen
de 18 en 45 jaar oud, moet
twee jaar in het leger, gevolgd
door 15 jaar waarin hij voor
herhaling kan worden opge
roepen. Voor een land met een
bevolking van slechts 15 mil
joen zielen, betekent dit een
zware belasting.
Westerse diplomaten zeg
gen dat het leger net als vorig
jaar uit vrees voor een nieuw
Iraans offensief in de zomer
vakantie studenten en hun
professoren zal oproepen.
Zelfs schoolkinderen krijgen
een 'oorlogstraining'.
Om de economie draaiende
te houden hebben de Irakezen
ongeveer een miljoen Egypte-
naren en andere buitenlandse
werknemers naar hun land
gehaald. Deze gastarbeiders
vullen de lege plaatsen in het
bedrijfsleven op, die het ge
volg zijn van de dienstplicht
en de oorlogvoering.
In de wijken van de armen
en de zeer armen, met hun
uitstekende 'shenashil' of be
werkte houten balkonnetjes,
kan de bezoeker de gewonden
van de oorlog aantreffen:
jonge mannen in rolstoelen of
op krukken, verminkten en
blinden, zittend op het trot
toir, langzaam drinkend van
hun met kardemom gekruide
Turkse koffie of kaart spe
lend.
„Zij bezitten allemaal een
zoon of broer die gedood of
verminkt of gevangen geno
men is. Ieder gezin heeft één
of meer mannen in het leger."
Abdullah zelf heeft twee zo
nen aan het front. Een derde
zoon zit thuis. Hij mist een
hand en een been door een
granaatexplosie.
Functionarissen weigeren
gegevens te verstrekken over
de verliezen aan Iraakse zijde.
Buitenlandse diplomaten
schatten het aantal doden
echter op zeker 100.000. Daar
naast zouden ongeveer 250.000
soldaten gewond zijn geraakt.
De regering van de socialis
tische Baathpartij van presi
dent Saddam Hoessein tracht
de gevolgen van de oorlog
voor de bevolking zoveel mo
gelijk te verzachten. Daarbij
wordt doelbewust een beleid
gevoerd dat erop is gericht de
oorlog aan het oog van de
burgers te onttrekken.
Tijdens de grote veldslagen
die bijna samenvallend met
de seizoenswisseling jaarlijks
vier tot vijf maanden worden
gevochten, worden de lijken
van de slagvelden in triplex
kisten per spoor vervoerd
naar een koelhuis aan de
westelijke rand van Bagdad.
Van daaruit worden de stof
felijke resten in kleine aan
tallen vrijgegeven. Om de
omvang van het dodental te
verdonkeremanen, zijn mas
sale openbare begrafenissen
verboden.
De soennitische, sji'itische
en christelijke begraafplaat
sen van Bagdad zijn sinds het
begin van de oorlog in sep
tember 1980 aanzienlijk ge
groeid. De oorlog begon toen
Saddam Hoessein het door re
volutie geteisterde Iran bin
nenviel in de hoop op een
vlugge overwinning. In plaats
daarvan raakte het Iraakse
leger verwikkeld in een oor
log die doet denken aan het
loopgravenconflict van de
Eerste Wereldoorlog.
Leden van de militaire po
litie patrouilleren door de
straten op zoek naar deser
teurs en dienstweigeraars.
Deserteurs die worden ge
pakt, worden in hun eigen
woonwijken in het openbaar
gefusilleerd. Volgens Iraakse
zegslieden heeft deze praktijk
tot gevolg gehad dat het aan
tal deserties aanzienlijk is af
genomen.
De regering oefent strenge
censuur uit. Veel buiten
landse publicaties zijn verbo
den en de meeste radio- en tv-
uitzendingen uit het buiten
land worden gestoord.
De staatsmedia maken
geen melding van terugslagen
in de oorlog. Alleen overwin
ningen worden gemeld. Zelfs
het weerbericht is geheim,
omdat de regering veronder
stelt dat de Iraanse lucht
macht ervan zou kunnen pro
fiteren.
Iraanse vliegtuigen hebben
verscheidene jaren geen bom
men op Bagdad geworpen,
hoewel de stad recent getrof
fen is door een tiental raket
ten van Russische makelij. De
raketten werden tijdens de
jongste grote veldslagen van
januari en februari door Libië
aan Iran geleverd.
De daken van alle hoge ge
bouwen en regeringskantoren
staan vol met luchtafweerge-
schut, dat in de meeste geval
len aan de straatzijde wordt
afgeschermd. Ook bij de
twaalf bruggen over de Tigris
is zwaar geschut opgesteld.
Het aan de Tigris gelegen
paleis van Saddam wordt om
ringd door een groot aantal
elitetroepen en stellingen, die
veelal zijn ondergebracht in
de verkoeling van palmbosjes.
Bovenop de gewelfde toe
gangspoort zijn twee kanon
nen geplaatst. De uitrusting is
voorzien van een glazen zon
newering om de militairen te
beschermen die de kanonnen
bemannen. Bij de muren die
'■v-v*»""*
/W T
www MN Mf mz/m /w/stmmm
/S M/£££
Ac
ym MM
jEN HAAG (ANP) - Del
vWB, die zegt voorstan-
>r te zijn van het ter be-
hikking stellen van orga-
,n na overlijden, is deze
reek met een nieuwe actie j
.gonnen. Op alle kantoren
.„en donorcodicils, uit-1
Juitend voor gebruik in
Nederland. Dit gezien het
kort aan donororganen en
/eefsel.
w£sr/£mm
het terrein omgeven, mogen
geen auto's stoppen.
Nieuwe rijen appartemen
ten die aan de andere zijde
van de rivier waren gebouwd
voor de gezinnen van hoge
ambtenaren, staan leeg, om
dat zij zich binnen geschuts-
afstand van het paleis bevin
den.
Saddam schildert de oorlog
af als een tweede Qadissiyah,
een verwijzing naar de strijd
in 637, toen Arabieren een
grote Perzische overmacht
versloegen. Een 45 meter hoge
zwarte koepel die in tweeën is
verdeeld, dient als monument
voor de Iraakse gesneuvelden.
Het gevaarte staat bekend als
het monument van de Qadis-
siyah-martelaren.
De in 1935 geboren Saddam
kwam in 1979 aan de macht en
heeft zichzelf gebombardeerd
tot het centrale punt van de
oorlogsinspanning. Zijn foto
is overal te zien, op giganti
sche aanplakborden, winkel
ruiten, autoruiten, kalenders
en zelfs polshorloges.
Er is wel degelijk kritiek en
verzet tegen de oorlog, maar
Saddam staat geen openlijke
oppositie toe. In 1980 bedroe
gen de Iraakse olie-inkomsten
25 miljard dollar en was er
sprake van betrekkelijke wel
vaart. De oorlog heeft dit ecfc.1
ter allemaal veranderd. Hel
land heeft thans een buital
landse schuld van tussen deg|
en de 50 miljard dollar.
De schuld is voornamelijl
het gevolg van een kostbar!
stroom geavanceerde wapeij
uit Frankrijk en de Sovjet-I
Unie. Het moderne wapentuij
is nodig om tegenwicht te bie-l
den aan het Iraanse over!
wicht aan manschappen. Te|
genover iedere Iraakse
daat staan ongeveer dric|
Iraanse militairen.
Een gebrek aan buiten-I
landse valuta heeft de rege-l
ring gedwongen om drastisdj
te beknotten op de import
goederen uit het buitenland,!
hetgeen heeft geleid tot perio-l
dieke voedseltekorten.
Vrouwen in zwarte gewij
den staan in rijen voor dl
staatswinkels die voorname!
lijk leveren uit schaarse voor!
raden die door de woestijn
worden aangevoerd vanuiil
Koeweit, Jordanië en Turkije!
„Op sommige dagen kun j!
geen eieren krijgen, op ander!
dagen geen vlees of melkpoej
der, of boter en kaas. Alsi
pepsi cola is, kun je in het ge-|
drang een been breken," i
Mustafa, een zakenman ni|
Bagdad. (AP)
)an onze verslaggever
■middeld moet voor de
Jden meer worden betaal^
iet net afgelopen schooljas
ich al een paar jaar mei]
>ft dat uitgerekend.
consumentenorganisatie
[na een uitgebreid onderzoek
de conclusie gekomen dat er
eer 82 verschillende school-
jenda's in de handel zijn. Dat
In er precies dertig meer dan
»rig jaar. In 1985 kwamen er
slechts 36 op de markt.
)at de keuze zo groot is,
jkt in dit geval nadelig voor
corisument. KK heeft becij-
1, dat de agenda's ruim
srtien procent duurder zijn
vorig jaar, terwijl andere
eken slechts drie procent in
ijs stegen. Dat heeft vooral te
aken met het feit dat de op-
ge per agenda veel kleiner is
in voorgaande jaren. Dat
lakt de produktie ervan
rder. De gemiddelde prijs
i de agenda is dit jaar 9,95.
ZATERDAG viert de we
reld de geboorte van haar
vijf miljardste inwoner.
De Verenigde Naties zen
den geboortekaartjes rond
en in meer dan 80 landen
staan festiviteiten op sta
pel.
In China, het vaderland van
1,04 miljard mensen, zal pre
mier Zhao Ziyang een toe
spraak houden in de Grote
Hal van het Volk. In de Ver
enigde Staten zal een omroep
's werelds grootste geboorte
feest' uitzenden.
Niemand weet uiteraard
precies wanneer de vijf mil
jardste inwoner verwelkomd
moet worden, maar de Ver
enigde Naties hebben 11 juli
uitgeroepen tot 'dag van vijf
miljard'.
Is er eigenlijk wel iets te
vieren? Naar alle waarschijn
lijkheid zal het in de kraam
kamer van 'baby vijf miljard'
heel wat minder overdadig
toegaan dan bij alle officiële
feestelijkheden. Elke minuut
groeit de wereldbevolking
met 150 mensen, elke dag met
220.000 en elk jaar met 80 mil
joen, hebben de experts bere
kend.
Evenals negen van de tien
kinderen die nu geboren wor
den, zal 'baby vijf miljard'
zijn leven waarschijnlijk be
ginnen in een arme platte-
landsstreek van een ontwik
kelingsland. Ondanks verbe
terde medische diensten, be
tere voeding en een langere
levensverwachting in grote
delen van de wereld ziet de
toekomst voor 'baby vijf mil
jard' er onzeker uit.
Volgens studies van het
VN-bevolkingsfonds, de We
reldbank en andere 'denk
tanks' zal het stijgend geboor
tecijfer tegen het jaar 2.000
zorgen voor een groei van het
aantal armen en een daling
van de gemiddelde levens
standaard in de wereld. Drie
kwart van de wereldbevol
king leeft nu in de Derde We
reld. Afrika heeft de hoogste
groeicijfers: in het jaar 2005
zal de bevolking daar zijn
verdubbeld tot een miljard.
De kloof tussen arme en
rijke landen zal de komende
jaren breder worden. In de
21ste eeuw zal het menu voor
de mensen in ontwikkelings
landen er niet beter uitzien
dan in de afgelopen 10 jaar
het geval was.
De schuldenlast van de
Derde Wereld betekent dat
nog lange tijd de broekriem
aangehaald moet worden. De
bevolkingsgroei betekent ook
een zware belasting voor het
milieu: de ontbossing zal
doorgaan om plaats te maken
voor landbouw- en weideg
ronden.
Tegen het jaar 2.000 zullen
er elke dag ongeveer 100
plant- of diersoorten verloren
gaan, zo waarschuwt UNFPA.
'In verleden gingen de mees
ten soorten langs natuurlijke
weg verloren, maar de laatste
tijd is de mens een belang
rijke bedreiging geworden
voor de overleving van plant
en diersoorten'.
De Wereldbank schat dat 15
tot 20 procent van alle soorten
onherstelbaar verloren zal
gaan.
De deskundigen zijn het er
over eens dat de groeicijfers
verontrustend genoeg zijn om
regeringen aan te zetten tot
programma's voor geboorte
beperking. Sadik, en met haar
de UNFPA, geloven niet in de
redenering dat meer mensen
ook meer arbeidskracht en
hersenkracht betekenen en
dat de bevolkingsgroei geen
negatieve gevolgen hoeft te
hebben voor de economische
ontwikkeling.
Wat staat de vijf miljardste
wereldburger te wachten? Als
de baby zijn vijfde verjaardag
haalt, zal hij of zij waar
schijnlijk wel naar school
kunnen gaan, voorspelt Sadik.
Maar na de lagere school moet
het kind werk gaan zoeken,
want zijn regering zal hem
geen voortgezet onderwijs
kunnen bieden. Waarschijn
lijk wordt het een slecht be
taald baanlje in de landbouw.
Later is er alle kans dat de
vijf miljardste burger naar de
stad trekt op zoek naar een
beter leven. Maar daar wacht
hem een krot zonder stro
mend water of elektriciteit en
een leven in armoede. (UPI)
'Spitsuur' in de metro
van Mexico-City. Door de
groeiende bevolkingsdruk
worden veel steden in de
Derde Wereld onleefbaar.
FOTO HANS SPRUYT
«PH
rl
I
DEN HAAG (ANP) -
|De uitworp van ammo-
liak ten gevolge van
lierlijke mest is het af
gelopen jaar met 0,6
procent gedaald tot 170
liljoen kilogram.
IDe uitworp van ammo-
|niak vindt voornamelijk
plaats in Friesland, Over
ijssel, Gelderland en
Noord-Brabant. De belas-
ng van de lucht met de
verzurende stof komt voor
|34 procent tot stand in de
"stalperiode, voor 31 pro-
snt als het vee in de wei
[loopt, en 35 procent door
het uitrijden van mest op
het land.
DE MOGELIJKE terug
keer van de vroegere Af
ghaanse koning, Moham
med Zahir Shah, heeft te
genstellingen tussen de
verschillende verzetsgroe
pen in Afghanistan aange
wakkerd. Afghaanse
vluchtelingen in Pakistan
vinden dat Zahir Shah
weinig recht van spreken
heeft omdat hij nooit heeft
deelgenomen aan de strijd
in zijn eigen land.
De gematigde krachten in de
zeven partijen tellende ver-
zetscoalitie Mujahedien gelo
ven evenwel dat een over
gangsregering onder leiding
van de vorst de meest voor de
hand liggende optie is voor de
Sovjet-Unie om haar troepen
zonder gezichtsverlies uit Af
ghanistan terug te trekken.
Maar fundamentalistische
groepen suggereren dat zijn
leiderschap een nieuwe bur
geroorlog kan uitlokken.
Zahir Shah regeerde Af
ghanistan veertig jaar totdat
hij in 1973 door zijn zwager,
Daud Khan, aan de kant werd
geschoven. De afgezette vorst
leeft nu in ballingschap in
Rome. In mei liet Sovjet-lei
der Michail Gorbatsjov door
schemeren dat Zahir Shah
voor Moskou mogelijk aan
vaardbaar zou zijn voor een
overgangsregering.
De afgelopen maand laai-
Bejaarde Afghaanse verzetsstrijders tonen trots hun
wapens. FOTO AP
den de gevechten weer op. Het
verzet dat de communistische
regering in Kaboel bestrijdt,
voerde aanvallen uit op Sov
jet-militairen die hun aan-
voerroutes vanuit Pakistan
belegerden. Volgens Af
ghaanse bronnen zou het ver
zet 200 leden van een Sovjet
commando hebben gedood en
vijftien Afghaanse en Sovjet
vliegtuigen paar beneden
hebben gehaald.
Op het onderhandelings
front bleef het stiller. In mei
werden de tweekamer-be
sprekingen tussen de door
Moskou gesteunde communis
tische regering van Afghani
stan en de Pakistaanse be
stuurders onder leiding van
de VN niet hervat. Terwijl dat
wel was afgesproken. De ver
wachtingen waren hoogge
spannen omdat tijdens de vo
rige ronde in februari de par
tijen er bijna in waren ge
slaagd de laatste horde te ne
men: een tijdschema voor het
terugtrekken van de Sovjet
troepen die sinds 1979 in Af
ghanistan verblijven.
VN-secretaris-generaal Ja-
vier Perez de Cuellar zei on
langs dat het grootste pro
bleem op dit moment de rege
ring is die Afghanistan krijgt
als de Sovjet-troepen zich te
rugtrekken. Beide partijen
kunnen het niet eens worden
over het soort regering. Mos
kou, en Kaboel dus ook, zou
den vasthouden aan een rege
ring waarin de inbreng van
communisten is gegaran
deerd. Pakistan vindt dat de
verzetsgroepen de dienst
moeten uitmaken. Waarne
mers in het buurland merken
echter op dat deze discussie
een Geneefs akkoord niet in
de weg hoeft te staan, omdat
de samenstelling van de rege
ring strikt genomen buiten
het boekje van de onderhan
delaars valt.
Zahir Shah geldt als het
enige alternatief. „De overtui
ging dat hij niet zozeer als
persoon, maar als koning de
patstelling kan doorbreken,
groeit", zegt een kenner van
de Afghaanse situatie in Pes
hawar, het Pakistaanse
hoofdkwartier van de meeste
verzetsgroepen. Bijna vijf
miljoen Afghaanse vluchte
lingen trokken naar dit buur
land waar zij in kampen bij
de grens leven.
De lobby voor de terugkeer
van Zahir Shah, die parallel
lijkt te lopen aan de bespre
kingen in Zwitserland, begon
met de oproep tot verzoening
van Najiboellah, leider van de
Afghaanse regering. In mei
verklaarde hij dat zijn rege
ring bereid was tot overleg
met aanhangers van de ko
ning. Maar Zahir Shah liet er
geen twijfel over bestaan dat
hij niet voelde voor het delen
van de macht met Najiboel
lah. Hij stelde bovendien als
eis dat het Afghaanse volk
achter hem moest staan.
Binnen de zeven partijen
tellende verzetscoalitie Moe-
jahedien zijn de meningen
verdeeld. Maar het is de vraag
in hoeverre bijvoorbeeld de
felste tegenstanders van Za
hir Shah, de door Iran ge
steunde fundamentalistische
groepen de mening van het
gros van de bevolking weer
spiegelen, zeggen waarne
mers in Peshawar. Zij merken
op dat de meeste Afghaanse
burgers de oorlog moe zijn, en
in zijn voor elk compromis zo
lang de Sovjet-troepen maar
vertrekken. „Hij is als per
soon misschien niet zeer ge
liefd, maar hij wordt wel door
negentig procent van de be
volking geaccepteerd", zegt
een Pakistaanse hoge militair
die een maand lang met de
Moejahedien door Afghani
stan trok.
Twee van de fundamenta
listische leiders, Abdul Rasul
Sayyaf van de Itihad-e-Is-
lami en Gul Badeen Hekma-
tyar van een van de Hezb-e-
Islami facties, hebben inmen
ging van de vorst categorisch
afgewezen. Zij willen dat Af
ghanistan een islamitische re
publiek wordt en zijn bereid
daarvoor nog jaren door te
vechten. Zahir Shah is een no
toir tegenstander van de om
vorming tot islamitische re
publiek. Ook de woordvoerder
van de andere Hezb-e-Islami-
factie, onder leiding van You-
nous Khalis verklaart tegen-
kabinet worstelt momenteel
Er zijn nogal wat financier
nomische groei slechts de he*
aamd, draait minister Rudinc
|r om aleer hij zijn collega-min
leven.
Jmdat er nogal wat ministers I
'uinigen op hun departement
opende band proefballonnetje
pen. Die komen dan elke dag
pt dat het slechts vage planne
menig robbertje zal moete,
«schappelijke groeperingen tf
[Del als zo'n proefballonnetje
ook de werkgevers, die het
'men over het 'onzalige' pla
re verlagen. |n niet mis te ve
fidelijk') wordt het kabinet
°P te gaan. En volgens het]
ie gebruik bij pressiegroepei
net kabinet, over bijvoorb
over IPS: „Onze partij is in
eerste plaats gekant tegen
overname van de macht d(
Zahir Shah. Dat is het belanij
rijkste".
De Jamiat-e-Islami pai
onder leiding van Burhani»
din Rabbani uit zich het l'
matigst van de vier fundi'
mentalistische groepen. „Vijl
zijn niet tegen de komne'
zegt de politiek secretaris v<
de verzetsgroep. „Maar
geloven niet dat zijn terujj
keer de problemen oplost"
De drie gematigde partijefcheid, têTóy'cotten
van de coalitie zijn voorstaf- let kabinet schendt eerder
der van Zahir Shahs kort/ kgevers verontwaardigd uit."
Een hulpverlener in overeengekomen dat het ki
van de Afghaanse vluchte» is mg- en premiedruk voor
genkampen in Pakistan: J» e kabinetsperiode niet zou w<
probleem van de fundame: it zelfs dat gestreefd wordt
talisten is dat zij in Afgha» invallers moeten worden ge
stan nooit iets voorstelden. 3e departementen en niet mt
zijn ze de leiders van moeten worden gebruikt om
vluchtelingen geworden en t ae werkgevers
voelen er niets voor om dei ferkgevers, vakcentrales en
positie te verliezen" Soverleg afgesproken dat h-
Net als Zahir Shah is ook» en zou verzwaren in ruil wa
verzetsleiders in Pesha# Proberen de lone'n in de hai
vaak verweten dat zij tet nauw gedreven minister
deelnemen aan de strijd» dat WIR heet voelen de
Afghanistan zelf. Daartf eeuwen ze moord en bran,
denken veel Afghanen mh «immers nog beslissen En
kistan dat de toekomstigeZe nog altijd naar de hun niel
der van hun land Zahir S weede Kamer, die immers uil
noch een leider van de coat «splannen moeten vellen
zal zijn. Zij denken dat werkgevers reppen met qc
elfder ure een van de guerj ens d|e ze de afgelopen jan
lacommandanten die mj> "- Zonder dat daar een v,
ghanistan de Sovjettroepen» w. Want dat kunnen ze niet o|
het regeringsleger bestrijd "gelopen jaren niet gebruikt
naar voren wordt geschove» afgesproken, maar om het
(IPS) KL ®n ®n - godbetert - de rj
'y n. Over het schenden vai
