Reagan wil koers van politieke confrontatie
Tweedeling van Zuid-Afrika is geen oplossini
even
UITBLAZEN
s STEUN OY
Australische socialisten favoriet bij verkiezingen
AMERIKAANSE PRESIDENT MAAKT FLINKE ZWAAI NAAR RECHTS Pastoor Kil
a de Grote Lei
Rode
Storm
PACIFICATIEDEMOCRATIE ALS OPLOSSING VOOR HET APARTHEIDSPROBLEEM
i! Cluwer zet
>pmars op
itefjeurs voort
DE STEM COM!
)E STEMBINNENLAN
PREMIER HAWKE WIL NIEUW MANDAAT OM 'KARWEI AF TE MAKEN'
WIM KOCK
JJiU ÖTJUM AUMItHÜHUIMU UIIMbUAü JULI 1987
ICH houd van Roes-
land" hoor ik
iemand zeggen.
Schraperig Duits accent.
Dan mengt zich mijn
vrouw ertussen. „Ik moet
nu weg. Je hoeft het kof
fieapparaat alleen nog
maar aan te zetten."
'Hou vast die zin' denk ik bij
mezelf, 'ich houd van Roes-
land'. Maar mijn vrouw praat
verder. Of ik straks de balkon
deur op slot doe en aan de
boodschap denk die ik beloofd
heb voor haar te doen. „Ja, ja",
zeg ik vlug, maar ik probeer die
Duitse stem te blijven horen:
ich houd van Roesland.
Voor de zoveelste keer pro
beer ik tevergeefs wakker ge
noeg te zijn om verstandig te
kunnen reageren op wat er te
gen me wordt gezegd en tegelij
kertijd de droom vast te hou
den waarin ik ben gestoord.
Duits accent. Roesland. Dat
moet dus Rusland zijn. Tegen
beter weten in probeer ik de
rode draad van de droom weer
op te pikken. Dat lukt nooit. Je
kunt wel weer gaan dromen,
maar dan gaat het altijd over
iets anders.
Waarom wil ik verder dro
men als ik nauweüjks weet
waarover het ging? Nieuwsgie
righeid, denk ik, maar mis
schien ook een onbewust ver
langen naar een herhaling van
de droomervaring die ik af en
toe heb: het moet een plezierige
droom geweest zijn. Ik weet na
het ontwaken niet meer precies
waarover hij ging. Flarden van
beelden zitten er nog slechts in
mijn hoofd. Onsamenhangen
de, ongrijpbare indrukken. En
toch houd ik er een vaag gevoel
van voldoening aan over dat in
de loop van de dag nog een
paar keer kan terugkeren.
Een droom die ik vaak heb
en die misschien met mijn werk
te maken heeft bestaat uit niets
anders dan dat ik waanzinnig
ingewikkelde volzinnen aan het
formuleren ben. Half wakker
constateer ik dat het pure onzin
is die ik aan het uitslaan ben,
maar wel geniaal gecon
strueerd, denk ik nog bij mezelf
voor ik echt wakker word en
absoluut niets meer begrijp van
de snel uit mijn geest verdwij
nende woordenbrij.
Nu moet het dus over Rus
sen en Rusland zijn gegaan.
Geen alledaags onderwerp. De
oorsprong van de droom laat
zich echter gemakkelijk achter
halen. Tenminste, dat denk ik.
Ik was vanmorgen een van de
weinigen op de krant die niet
met een rood- of bruinverbrand
voorhoofd op het werk ver
scheen. De oorzaak daarvan
was dezelfde als de vermoede
lijke oorzaak van mijn droom.
Ik had vrijdag een vrije dag op
genomen waarmee ik zeer am
bitieuze plannen had. Daarvan
kwam niets terecht zodat ik de
uitvoering van de vrijdagse
plannen over de rest van het
weekend moest uitsmeren,
waardoor ik weer weinig gele
genheid had om in de zon te
gaan zitten. Enfin, wat me vrij
dag bijna letterlijk aan mijn
stoel gekluisterd hield, tot ik er EE
's avonds een lichte spierpijn
van had in verschillende lede-
maten, was de nieuwe thriller
van Tom Clancy.
llllllllllllllllllllllllllltllllllllllHllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllïï.
Clancy, die eerder bij wijze
van spreken geen letter op pa
pier had gezet, overviel in 1985
de leesmarkt met zijn bestseller
'De Jacht op de Red October',
een spannende thriller die des
ondanks een helder beeld gaf
van de moderne electronische
onderzeebootjacht. Zijn tweede
boek, dat mijn plannen zo
grondig in de war gooide en dat
'Operatie Rode Storm' heet is
nog veel ambitieuzer van opzet
en beschrijft een beperkte oor
log tussen de Sovjet Unie en de
NAVO die net niet ontaardt in
een derde wereldoorlog.
Onzinnige speculatie? Niet
helemaal. De plot - of beter is
het in dit geval te spreken van
een scenario - is niet volmaakt.
Het uitgangspunt, een vrijwel
collectief door het lint schie
tend Politbureau als gevolg van
een desastreuze olieramp die de
Sovjet Unie treft, is niet erg ge
loofwaardig. Een nogal in het
oog lopend manco is eveneens
dat de slimme inlichtingenjon
gens in het westen allerlei
kleine aanwijzingen, door
Clancy knap bedacht en goed
gedoseerd, uiteindelijk juist we
ten te interpreteren, maar de
consequenties van de giganti
sche, door Islamitische terroris
ten veroorzaakte, olieramp over
het hoofd zien. Zelfs SACEUR,
de geallieerde opperbevelheb
ber in Europa weet pas enkele
dagen voor het beëindigen van
de vijandelijkheden wat de
Russen ertoe heeft gebracht
aan te vallen.
Het is overigens niet de be
doeling van de Russen geweest
met de Amerikanen in oorlog
te komen. Het plan was om te
midden van een maskirovka
van vredesplannen en andere
gebaren van goede wil, een con
flict met de Bondsrepubliek uit
te lokken en in de dan ontstane
situatie de NAVO uit elkaar te
spelen. Pas daarna zou de weg
vrij zijn voor de verwezenlij
king van het werkelijke doel
van Operatie Rode Storm: een
snelle verovering van de olie
bronnen in het Midden-Oos
ten.
Het plan gaat niet op. De
NAVO houdt de gelederen ge
sloten, moet in Duitsland wel
terrein prijsgeven en vangt op
zee rake klappen, waarvan de
zwaarste het verlies van IJsland
is, maar weet ook te verhinde
ren dat de Russen hun eerste
doel bereiken: de nederlaag
van een in de steek gelaten
Duitsland binnen twee, uiter
lijk vier weken. Het Sovjet-of
fensief loopt vast en op zee her
stelt de NAVO zich. Het Polit
bureau ziet nog maar één uit
weg: een beperkte inzet van
tactische kernwapens. Morgen
vertel ik u meer over dit intelli
gent en helemaal niet zo onrea
listisch opgezet 'oorlogsspel'
van Tom Clancy.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14. ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
24,20 per maand; 69,75 per kwartaal of 271,00 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje ©076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Jo Wijnen
OP Amerika's Dag van de Onafhankelijkheid nam presi
dent Ronald Reagan plaats op de trappen van het Jeffer-
sop Monument in Washington. Daar hield hij een toe
spraak over een onderwerp dat hem meer dan ooit bezig
houdt: de economie.
Veel nieuws had Reagan niet
te vertellen. Maar hij gaf wel
aan dat niet hij, maar het
spilzieke Congres schuld is
aan de enorme begrotingte
korten van Amerika. En an
dermaal ontvouwde Reagan
zijn uiterst conservatieve op
vattingen over economische
vraagstukken, intussen plei
tend voor wat hij een 'wet van
economische rechten en plich
ten' noemde.
Reagans verschijning op de
trappen van een van Wash-
ingtons drukst bezochten mo
numenten, kwam twee dagen
nadat hij de zeer conserva
tieve jurist Robert Bork tot
lid van het Amerikaanse
Hooggerechtshof had be
noemd.
Directe adviseurs hadden
de president gewaarschuwd
voor de felle reacties die
Borks benoeming zou oproe
pen. Diezelfde adviseurs heb
ben er bij Reagan ook her
haalde malen op aangedron
gen water in zijn economische
wijn te doen. Maar Reagan
heeft daar geen oren naar. Hij
heeft definitief voor een
harde koers gekozen, zeker in
zijn strijd met het Congres.
Voor Reagan is de tijd van
vriendelijke compromissen
definitief voorbij. En hij zoekt
alleen nog maar steun bij de
conservatieve achterban die
hem in 1980 in het zadel hielp.
Meteen nadat eind vorig
jaar het Iran-Contra-schan-
daal zich in volle omvang ont
vouwde, zocht Reagan al zijn
toevlucht bij zijn zeer behou
dende vrienden. Die adviseer
den hem zijn onbuigzame chef
van de Witte-Huisstaf, Do
nald Regan, niet te ontslaan,
deelden zijn opvatting dat ko
lonel Oliver North een natio
nale held was en gaven hem
in overweging zich van een
gematigd man als George
Shultz te ontdoen. En ook
maakten ze gebruik van
Nancy Reagan om hun poli
tieke opvattingen aan hem op
te dringen.
Maar het Iranschandaal
werd een politieke wervel
storm die het presidentschap
van Reagan in direct gevaar
bracht. Uit vrees volkomen
weggevaagd te worden door
Irangate kon Reagan niet an
ders meer doen dan zich ont
worstelen aan de politieke
houdgreep van zijn conserva
tieve vrienden. Hij benoemde
Howard Baker tot zijn nieuwe
chef-staf. Baker mocht dan
wel een republikein zijn, hij
werd in Washington vooral
gezien als de man van com
promissen; de goedlachse en
vriendelijke strateeg die Rea
gans uiterst gespannen ver
houding met het Congres
drastisch zou kunnen verbe
teren en die de president zou
helpen bij zijn pogingen zich
aan het Iran-moeras te ont
worstelen.
Reagan kwam evenwel tot
de pijnlijke ontdekking dat
stend van de ultra-co
tieven die meteen lieten
ten 'dat dertig jaar sociaj]
politiek activisme van
Hooggerechtshof ongej
zouden worden gemaakt'
Bewust van het feit dal
leen nog maar zijn conser
tieve achterban hem
rende het laatste ander
jaar van zijn president,
op de been kan houden, j
Reagan de matigende a:
menten van Howard
naast zich neer. Reaga
nog liever zijn volledige
tieke fortuin op het spel'
zich - vooral in zijn nu
gespannen relatie met
Congres - tot compromis;;
laten dwingen.
SBVOLG VAN VOORPAGINA
'stoor Knipscheer wijst een dergelijkf
,oureus van de hand. „Dat moet ik
'd Ik weet, het is nu al verschiller
,rgekomen dat er geen priester vo
r.s Maar ik heb nog geen enkele kans
als gastpriester te celebreren. Nee,
liever iemand uit Sas van Gent erbij'
ïser
,ii
Oude
President Reagan.
Baker weinig krediet had bij
de conservatieven en dat
vriendelijke relaties met het
Congres in die kringen niet
bijzonder werden gewaar
deerd. Bakers invloed taande
snel. En inplaats voor verdere
matiging, koos Reagan ander
maal voor een harde, compro
misloze koers. Hij riep het
Amerikaanse volk op hem te
steunen in zijn confrontatie
met het Congres over econo
mische aangelegenheden.
Hij koos, zonder overleg
met het Congres, voor een
harde lijn in de Perzische
Golf waar hij 11 Koeweitse
schepen onder Amerikaanse
- FOTO ANP.
vlag plaatste. Hij kondigde
aan de begrotingsvoorstellen
van het Congres - die een ver
laging van de defensie-uitga-
ven en een verhoging van de
belastingen omvatten - te ve
toën. En in slechts enkele da
gen tijd joeg hij de benoeming
van rechter Bork erdoor,
daarmee luid applaus oog-
Matiging levert Reagam
der de huidige omstani
den slechts de afwijzing
de conservatieven op, z®
er het respect en bewonde
van het liberale deel
natie voor in de plaats te
gen. Zo is Ronald
weer wat hij was toen hi;
1980 het Witte Huis bet
een politiek activist, een
dreven retoricus, een soc
moralist, een conservi
pleitbezorger van de
handel en koppig en vastk
dend leider die niet vooi
voeten gelopen wil wi
door een door de democr;
beheerst Congres.
Reagan wil een
rol spelen in de onge'
grimmige politieke en
strijd die conservatief enï
raai Amerika op dit
met elkaar uitvechten. 1
Ronald Reagan heeft
strijd het zelfs karakter
een 'heilige oorlog' aange
men.
bepata
Wi
on
sc
va
de;
Dei
ger
ou<
val
nin
hui
Vol
nee
oud
woc
„De
kun
peli
del
nen
goeë
ond
moi
aar
ste<
op
ger
vei
zin
ihouden aandeelhoudersver-
idering nog eens nadrukke- der
k gekeerd tegen de pogingen me
Elsevier Kluwer over te vol
an onze verslaggever
MSTERDAM - De aande-
n van het uitgeverscon-
:rn Kluwer schoten giste-
;n op de Amsterdamse
eurs weer omhoog. De
otkoers kwam uit op 412
lilden, 13 gulden meer dan
slotkoers van vorige
eek vrijdag.
was de aankondiging
.•ijdag dat Wolters Samson
>t bod op aandelen Kluwer
>ze week zal verhogen. Wol-
rs Samson, dat voornemens is
iet Kluwer te fuseren, zit nu
jet dat bod boven dat van El-
ivier.
Inmiddels heeft de voorzitter
an de Raad van bestuur van
luwer zich tijdens de gisteren
Door Mathieu Kothuis
HEEL radicaal kan het Zuidafri-
kaanse apartheidsprobleem wor
den opgelost door een tweedeling
van het land in twee aparte sta
ten. De scheidslijn zou dan glo
baal kunnen worden getrokken
van noord naar zuid, ongeveer
via de lijn Sishen, Kimberley,
Bloemfontein en Port Elisabeth.
De westelijke staat heet dan 'Cape-
land' en herbergt voornamelijk blan
ken en andere niet-Afrikanen; de
oostelijke staat gaat 'Capricornia'
heten en wordt het enige echte thuis
land voor de zwarten. Met de hier
voor noodzakelijke volksverhuizing
kan het apartheidsprobleem worden
opgelost.
Dit radicale delingsplan als oplos
sing voor het Zuidafrikaanse apart
heidsprobleem komt voor in het boek
'Machtsdeling: de oplossing voor
Zuid-Afrika?' van Arend Lijphart,
hoogleraar in de politieke weten
schappen aan de universiteit van Ca-
lifornie in San Diego (VS).
Voor buitenstanders lijkt deze ra
dicale splitsing van Zuid-Afrika
wellicht een dwaas plan maar onder
politicologen wordt er serieus over
gedacht. En ook Lijphart houdt in
zijn boek rekening met deze oplos
sing. 'Maar', zegt Lijphart ook, 'radi
cale territoriale deling in welke
vorm dan ook - massa-emigratie en
de vorming van een blank thuisland
inbegrepen - is zo weinig aantrekke
lijk dat het eerder een gevolg zou
kunnen zijn van een burgeroorlog
dan een oplossing ter voorkoming
daarvan'.
Zuid-Afrika blijft onder de hui
dige omstandigheden een brand
haard in de wereldpolitiek. De pers-
censuur kan de nieuwsstroom uit het
land slechts onderdrukken tót een
volgende uitbarsting van geweld.
Kans op vrede door het betrekken
van de zwarte meerderheid bij de
mocratische hervormingen lijkt on
der het huidige bewind in Pretoria
nog ver weg.
Grote vraag is echter hoelang het
blanke bewind de zwarte drang naar
veranderingen kan onderdrukken.
Optimisten geloven dat dat niet lang
meer kan duren. Een uiting van
'wishful thinking'?. Lijphart meent
van wel. Immers, ondanks alle voor
spellingen over een aanstaande ern
stige crisis in het land, lijkt dat ge
vaar nog niet erg acuut. De Zuidafri
kaanse regering heeft de touwtjes
nog stevig in handen, zowel in het
binnenland als in haar betrekkingen
met het buitenland. De regering
hoeft zelfs niet de hulp van rege
ringstroepen in te roepen om de poli
tie te assisteren bij het handhaven
van de openbare orde. Volgens Lij
phart zijn jarenlange voorspellingen
over een dreigende ineenstorting van
het Zuidafrikaanse bewind onjuist
gebleken.
Toch kan de vrije westerse wereld
niet langer aan de zijlijn blijven
staan en afwachten wat er in Zuid-
Afrika gebeurt. Het vrije westen
heeft een verantwoordelijkheid. Lij
phart bepleit de oprichting van een
internationale organisatie van de
mocratische staten met als doel geza
menlijk druk uit te oefenen op alle
Zuidafrikaanse bevolkingsgroepen
om tot een compromis te komen en
zowel bij, als na de totstandkoming
van een democratisch bestuur zoveel
mogelijk hulp te bieden. Met name
Nederland, met zijn sterke traditie
van multilaterale diplomatie en his
torische banden met Zuid-Afrika, is
geschikt om het initiatief te nemen
tot een dergelijk internationaal sa
menwerkingsverband.
Bestaat er overigens noe hoop voor
het hopeloos verschehM'é ZÜid'-
Afrika en enige kans op het tijdig
aansturen op een rechtvaardige op
lossing? Ja, betoogt Lijphart en hij
ziet daarvoor aanwijzigingen in de
nogal pragmatische opstelling van de
regerende Nationale Partij en het
gemak waarmee die partij tegen de
wensen van zelfs haar eigen kiezers
en parlementsleden kan ingaan. Een
dergelijke houding betekent 'dat er
overeenkomsten mogelijk zijn' en
'dat zaken kunnen worden geregeld
wanneer het de machthebbers als
raadzaam voorkomt of indien zij zich
onder voldoende druk zien geplaatst',
aldus Lijphart.
Na een uitvoerige behandeling van
alle hervormingsvoorstellen, inclu
sief de wensen en verlangens van de
bevrijdingsbeweging ANC, komt
Lijphart tot de conclusie dat slechts
één democratisch stelsel voor Zuid-
Afrika in aanmerking komt: pacifi
catiedemocratie.
Kortweg komt pacificatiedemo
cratie neer op vier beginselen:
het gezamenlijk (van alle bevol
kingsgroepen in de samenleving) uit
oefenen van de macht door vertegen
woordigers van de belangrijke groe
pen (power sharing),
een grote mate van autonomie
voor bevolkingsgroepen die dit wen
sen,
evenredige vertegenwoordiging en
evenredige toekenning van ambte
lijke functies en openbare fondsen en
een vetorecht voor minderheden
waar het om vitale belangen gaat.
Uitgebreid gaat Lijphart ook in op
een vergelijking tussen deze vorm
van pacificatiedemocratie en. het zo
genaamde meerderheidsbeginsel (het
Westminister-model, analoog aan
het Britse kiesstelsel dat geen even
redige vertegenwoordiging maar het
districtenstelsel kent). Een meerder
heidsstelsel komt volgens Lijphart
voor Zuid-Afrika niet in aanmer
king omdat daarbij een minderheid
(de blanken) van de macht wordt uit
gesloten. En juist dat is het grote
struikelblok voor de blanken in het
land.
De pacificatiedemocratie houdt
duidelijk vast aan de regel één per
soon, één stem ('one man, one vote',
de belangrijkste eis van het ANC).
Maar door de toekenning van spe
ciale rechten aan minderheden heeft
niet elke stem hetzelfde gewicht. Dit
zelfde geldt volgens Lijphart bij an
dere voorbeelden van pacificatiede
mocratieën in de wereld zoals Zwit
serland, België en Nederland met
autonomie voor minderheden op het
terrein van onderwijs, cultuur en bij
het verdelen van ambten en finan
ciële middelen.
„Minderheden die van de macht
uitgesloten zijn, zullen waarschijn
lijk uitgesloten blijven en zullen|
getwijfeld hun trouw aan het i
verliezen. Daarom betekent
derheidsbestuur in een pluraltl
menleving meerderheidsdictatuif
burgertwisten in plaats van
cratie", aldus Lijphart. Overijl
noemt hij het opmerkelijk dat)
het om Zuid-Afrika gaat, de taf
'meerderheidsregering' en 'zv.
lemen.
'We hebben er bezwaar tegen
i een soort Overijsselse
ilkkoe op de veemarkt te
irden verkocht', aldus Alber-
igk Thijm. Vooral de over-
ilsmatige aanpak van Else-
■r blijft Kluwer dwarszitten.
Iberdingk Thijm herhaalde
it Elsevier en Kluwer niet bij
ar passen.
[Hij liet doorschemeren dat
meerderheid vaak door elkaar 4g]uwer 0p de Amsterdamse
dan Pvtm 11 Irt fl/x t-x I r-, V* IrrtVi TBS
den gebruikt. De blanken in
Afrika noemen het systeem van
man, one vote' ook onbespreel
omdat het op één lijn wordt g(
met het meerderheidsstelsel,
phart benadrukt dat het ideaal
'one man, one vote' ook ten grom
ligt aan de pacificatiedemocratit]
Ook vergelijkt Lijphart de siti
van Zuid-Afrika met Zuid-Afri
buurland Zimbabwe dat vijf ja
de machtsoverdracht van het I
regime van Ian Smith 'siddert
de haat en geweld van de sta rel
eurs stukken van fusiepart-
sr Wolters Samson koopt. 'Het
bu de door ons gewenste fusie
et Wolters wellicht bevorde-
tn', aldus bestuursvoorzitter,
i Met enige spanning wordt
ftgezien naar de inhoud van
et nieuwe bod van Wolters
ïmson, dat donderdag bekend
órdt. Van de kant van Else-
er is nog niet gereageerd op
ze jongste zet in de strijd om
lluwer.
OV(
in
ou<
gei
me
op
die
het
dig
rer
I
zig
vcx
er
De
eet
aai
sta
va
zie
sta
ga
vo
tie
wc
ONDANKS beloftes van
premier Bob Hawke dat
hij de gehele zitting van
het parlement zou uitdie
nen ontbond hij op 5 juni
het Huis van Afgevaardig
den en de Senaat. Zaterdag
moeten de Australiërs ver
vroegd naar de stembus
om een nieuw parlement te
kiezen. Volgens Hawke
heeft hij, met het oog op
noodzakelijke bezuinigin
gen, een nieuw mandaat
nodig om 'het karwei af te
maken'.
Het uitschrijven van ver
vroegde parlementsverkie
zingen was geen wilde gok
van de lijsttrekker van de
Australian Labor Party
(ALP). Toen Hawke nieuwe
verkiezingen aankondigde lag
zijn partij in de opiniepeilin
gen ruim voor op de concur
rentie. Daarenboven ver
keerde de conservatieve oppo
sitie in verwarring nadat de
veertig jaar oude coalitie van
National Party, met haar
machtsbasis op het platteland,
en de meer stedelijke Liberal
Party uiteen was gespat.
De splitsing was het gevolg
van de wens van de rechtse
premier van de provincie
Queensland, Joh Bjelke Pe-
Premier Bob Hawke
FOTO AP
tersen, tegen de zin van par
tijleider Ian Sinclair in, de ba
sis van de Nationale Partij te
verbreden. In elk kiesdistrict,
ook waar de coalitiepartner
de zetel in handen heeft, zou
een nationale kandidaat mee
moeten doen.
In het huidige Huis hebben
de socialisten 82 zetels, de Li
beralen 45 en de Nationale
Partij 21. In de senaat hebben
33 senatoren zitting voor de
ALP, 28 voor de liberalen en
vijf voor de nationalen. Van
wege een ander kiessysteem
zitten er in de senaat ook nog
zes Democraten alsmede 3 on-
afhankelijken en één lid van
de Verenigd Australië Partij.
Sinds Hawkes aankondi
ging is de situatie echter
enigszins gewijzigd. De oppo
sitie heeft de gelederen min of
meer gesloten en in de opinie
peilingen is de voorsprong
van de socialisten vorige
week teruggelopen van vijf
procent naar één procent. Be
gin juni haalde de premier
van Queensland bakzeil en
deelde mee niet te zullen stre
ven naar een zetel in het Huis
van Afgevaardigden, waar
mee de eerste stap op weg
naar herstel van het conser
vatieve oppositieblok werd
gezet.
Bjelke Petersen en de leider
van de Liberale Partij, John
Howard, beloofden samen te
werken. „De crisis die Austra
lië bedreigt vereist dat de ver
schillen van inzicht tussen
beide partijen niet in de weg
mogen staan van een neder
laag van de regering Hawke",
aldus de twee partijleiders.
Tot een formeel herstel van de
coalitie is echter tot nu toe
niet gekomen.
De oppositie, speculerend
op het vermeende verlangen
van de kiezer naar een beter
gevulde portemonee, beloofde
bij het begin van de cam
pagne een drastische verla
ging van de belastingen. Ho
ward kondigde aan het door
de regering Hawke inge
voerde hoogste belastingtarief
van 49 procent te zullen te
rugbrengen tot 38 procent.
Ook werden nieuwe finan
ciële tegemoetkomingen aan
mensen met kinderen voorge
spiegeld. Het bedrijfsleven
kan een verlaging van de ven
nootschapsbelasting van 49
naar 42 procent en afschaffing
van een aantal door Hawke
genomen belastingmaatrege
len tegemoet zien.
Deze plannen stelde de La
bor Party ironisch genoeg in
staat de normaal tegen linkse
partijen gerichte terminologie
van 'wie zal dat betalen' van
stal te halen. Bezuinigingen
en verkoop van staatsbedrij
ven zullen dit mogelijk ma
ken, aldus Howard. Opinie
peilingen gaven inderdaad
aan dat de bevolking de druk
kende belastingen zeer hoog
op haar prioriteitenlijstje
heeft staan. De kiezers lieten
echter ook blijken niet echt te
geloven dat de liberalen in
staat zijn waar te maken wat
zij beloven.
De regering, bij monde van
minister van financiën Paul
Keating, heeft de 'fistfull-of-
dollars'-plannen fel aange
vallen en zegt dat de oppositie
grote rekenfouten maakt en
dat de plannen het begro
tingstekort zullen doen toene
men van tussen de drie en
vier miljard gulden naar 13
miljard gulden. De dollar zal
omlaag gedrukt worden en de
rente omhoog, waarna een re
cessie zal volgen, aldus Kea
ting.
Twee weken geleden moest
de Liberale Partij tot haar
schande bekennen dat er mo
gelijk een vergissing is ge
maakt in het belastingplan, de
hoeksteen van het economi
sche programma. Een liberale
woordvoerder wilde alleen
maar kwijt dat de partij het
plan 'aan een nader onder
zoek onderwerpt'. Hawke had
de bal maar voor het inschie
ten. „Dat hele plan is mislei
dend, Howard heeft er een
puinhoop van gemaakt. Als ze
Volgens Lijphart is met name|
meerderheidsstelsel dat daar
leiding van de Britten is inge\|
dé grondoorzaak van de bui
twisten. En de auteur concludeer
slotte dat h N DE LOMMER van de Kremlinmur^j
enig mogel iJropese mannen van niveau over
vreedzaam, pt oude Europa: de Westduitse presii
"chard von Weizsacker, en de dyna
haïl Gorbatsjov. De gespreksonderv
t de actualiteit geplukt worden: Wa
Oost-Westverhouding als uit We
Inde, nucleaire tanden zijn getrokke
budingen ontwikkelen als wij, zeg t
latie van coöperatie en vrede als eet
Chouwen? Hoe zullen Westeuropeai
||ken en hoe zullen zij ermee omgaai
eer afgeschilderd worden als de r<
atieën trachten te verslinden?
Y~i 7jiy°n Weizsacker en Gorbatsjov zij
Tri??1 zulke vragen op het gespreksmei
n hebben getoond over een gezon
het lef hebben de harde waar!
arop het taboe van de Grote Leug
Mde de Grote Leugen als zou h«
"leren produceren waar het volk
'9en als zou Stalin met zijn giganti:
jegjie op de juiste koers hebben geho
krampachtige beklemming waarrr
imoord in Duitsland jaren omhuld
net openbaar dè Grote Leugen t<
'sst? Onzin, natuurlijk hebben de C
weten", aldus de Westduitse pres
'9-
'!"iü(on Weizsacker en Grotbatsjov
Sneden willen kijken om er voor de
iden weten dat zij én thuis en in E
'lossen van een soort historische!
nsen willen niet omkijken en nog j
99estopt als onbespreekbare tabl
felle discussies onder historici oi
zichzelf niet eens kunnetlBeiden kunnen het snel eens zijn i
geren, hoe willen ze datpropa van voor de Tweede Wereld)
land regeren". r"9en in het Rusland van de tsaren.
Desondanks lijkt het lappendeken van de eng nation:
toraat steeds meer geltwm van voor de oktober-revolutie
hechten aan de liberale «werkbaar als dat van na de revoluj
ten. De afgelopen week WTd van voor de revolutie was een pl
tot uitdrukking gekoni#ake was van economische groei el
het kleiner worden varfue Russische, Oost- en Westeuropi
kloof tussen de ALP en dwarte vlekken. In de onderlinge sarr
beralen en nationalen »iwelijke conflicten valt meer polit1
opiniepeilingen. Waar: t «n visies met morele dimensies,
menen ook dat de tactiekl Von Weizsacker en Gotbatsjov
Hawke om zich, voor g®k van de Westduitse president aa
fsche rimram, als politieke denke
_nfen lanceren in het komende d<
nucleaire wapens en een Europa
'ka. Zulke gesprekken zullen
je Plan of de Grote Conceptie, m
doen, boven de partij»
stellen niet echt goed uit
Labor heeft aangekondigj
de premier er in de 1#
week van de campagne
tiek tegen aan zal gaan.
(ANP)
F?®k ?ok nog eens wat anders
mbreien en een Daar orders.
en een paar orders.
