FRANSEN LEERDEN VAN HET RUIMTE-RAMPJAAR 1986
'Paddestoel is vreselijk kieskeurig'
WEGENS
Va
Koninkll
blijft fa1
WETENSCHAP
UIT BOEKEN BLADEN I BESTEM BUI!
Dissidente!
publicerei
tijdschrift
AMSTERD,
DE STEM WETENSCHAP ZATERDAG 4 JUL11987
Met de trotse presen
tatie van een een le
vensgroot model van
ruimteveer 'Hermes'
op de Parijse Lucht
Show hebben de
Fransen maar één
ding duidelijk willen
maken.
NASA wil sonde met komeet naar Mars
Eerste Nederlandse stralingsartsen
Computer bootst stromingen na
ZILVEREN ANJER VOOR WAGENINGSE MEVROUW TJALLINGII
Volhouders
4000 Soorten
Vinden
Wereld rond
PARIJS - Lyon is nJ
Een nieuw proces ij
gisteren tot levenslc
chef. Waarschijnlij!
zal Barbie voor de t\
gens misdaden teger
Polemiek
VROOMl
T49
Veiligheid voorop bij Hermes
Door Laur Crouzen
Ondanks het ontploffen
van een Ariane-raket,
bijna in het gezicht van
president Mitterand, in
Kourou in Frans Guyana
op 30 mei van verleden
jaar bij de 18e lancering
sinds 1979; en ondanks de
ramp met het Ameri
kaanse ruimteveer
'Challenger' op 28 januari
van hetzelfde jaar gaan
we door met Europese
ruimtevaart.
En dat betekent dat in april
1998 - na 3 onbemande proef
vluchten in 1997 - het Euro
pese ruimteveer voor de eer
ste keer bemand de ruimte in
zal gaan.
Het betekent niet dat de
Fransen niets geleerd hebben
van het ruimtevaart-ramp
jaar 1986. Patrick Eymar, di
recteur van het Hermes-pro-
ject, voor zover dat is toever
trouwd aan de Franse raket-
tenbouwers en ruimte-aan
nemers van Aerospatiale,
maakte onlangs tijdens een
bezoek van Europese weten
schapsjournalisten aan het
bedrijf duidelijk, dat met
name de shuttle-ramp voor
het definitieve ontwerp van
Hermes de nodige gevolgen
heeft gehad.
Het ruimteveer Hermes zal
in de eerste plaats niet aan de
PAYLOAD UFE
1(m> VOLUME
lm3
AIRLOCK
Een eenvoudig ontwerp van de nieuwe Hermes.
zijkant van de grote brand-
stofstanks van de draagraket
bevestigd worden zoals in de
Amerikaanse opstelling.
Hermes gaat de ruimte in
precies op de punt van de
Ariana-5-raket, zodat alle
explosieve brandstof zich on
der de astronauten bevindt.
Verder is het aantal passa
giers teruggebracht van 4
(met een uitbreiding naar 6)
naar niet meer dan 3, terwijl
ook de ruimte voor het mee-
nemene van wetenschappe
lijk instrumentarium een
stuk ingekrompen is ten
koste van een stuk verblijfs-
ruimte voor de astronauten.
De voornaamste wijziging
aan het veer zelf is het in
bouwen van een uitschiet-
bare cabine en het terug
brengen van de twee zware
motoren aan de staart van
het veer tot veel kleinere
"oorstuwingsapparaten in de
buurt van de vleugels. Dat
heeft tot doel plaats te maken
voor een koppelings- en ont-
snappingssluis aan de ach
terkant van Hermes.
De raket, die Hermes in 1998
in een baan op 120 kilometer
hoogte moet brengen is de
Ariane-5, de meest krachtige
'vuurpijl' uit de Ariane-fa-
milie. Aan de ontwikkeling
van de Ariane-5 wordt op dit
moment naarstif gewerkt
vooral door het raket-moto-
renbedrijf SEP in het Franse
Vernon. Een raketmotor met
een enorm vermogen en luis
terend naar de toepasselijke
naam Vulcain moet in staat
zijn 17.000 kilo omhoog te
krijgen en dat ook nog eens
met een zekerheid van 99.99
procent, omdat het om een
bemand vlucht gaat.
Vandaar dat de Europese
ruimtevaart-organisatie
ESA, waaraan Frankrijk
maar liefst 63 procent bij
draagt, en het ruimte-con
sortium Arianespace, een
combinatie waarin ook Fok
ker en de ABN voor enkele
Een fake-vlucht en -lancering van het Hermes-veer: zover is het nog lang niet.
procenten deelneemt en dat
vooral de commerciële kan
ten van het lanceerbedrijf
covert, zo schrokken van de
mislukte vlucht van 30 mei
van een Ariane-3-raket. Een
onderzoekscommissie kwam
tot de slotsom, dat er geen
bewijs was voor een produc
tie-fout of voor een nalatig
heid in de kwaliteitscontrole.
Wel stelde men vast, dat er
hoogstwaarschijnlijk iets mis
was met het ontstekingsme
chanisme :de ontsteking was
te zuinig, zowel wat afstel
ling als wat uitvoering van
het apparaat betreft. Daarom
zal bij de eerste nieuwe Aria-
ne-lancering een veel ster
kere ontsteking ingebouwd
zijn, die 57 keer in het lucht
ledige getest wordt en boven
dien nog aan 4 duurproeven
wordt onderworpen.
Al die perikelen staan aan
het Europese ruimtevaart
succes nauwlijks in de weg.
Zodra Arianespace de kans
krijgt, komt met trots de or
der-portefeuille op tafel.
Sinds 1979 gingen 18 Arianes
de lucht in met 59 satellieten
of andere tuigen aan boord.
'Slechts' vier lanceringen
mislukten. Op dit moment
heeft Arianespace de lance
ring van 46 satellieten met
een vast contract in porte
feuille voor een bedrag van
2,4 miljard dollar, terwijl 24
klanten gereserveerd heb
ben.
Onder de vaste klanten be
vinden zich 21 Europese be
drijven, 10 internationale or
ganisaties, landen als Japan,
India, Canada en Australië.
En het mooist van alles: 9
klanten zijn afkomstig uit
NASA-land Amerika. Geen
wonder, dat Arianespace zich
ten doel heeft gesteld de ko
mende 10 jaar zeker de helft
van de lanceer-markt te ver
overen met 8 a 9 vluchten per
jaar.
Aan de andere kant dro
men de Hermes-mensen van
Aerospatiale van het bouwen
van het Europese lab Colum
bus in de jaren negentig en
na 2000. En omdat dat nog
lang duurt, is men vast bij de
Russen gaan aankloppen met
het verzoek te zijner tijd de
Hermes te mogen aankoppe
len aan het ruimte-station
Mir. Zeker is dat nog niet,
maar de Fransen blijven op
timistisch.
N I EUWSFEITEN
Het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA heeft een serie
onbemande ruimtevaartuigen op de tekentafels liggen waar
van er een in formatie moet gaan vliegen met een komeet en de
ander grondmonsters moet halen op Mars. In februari 1993 zou
de eerste sonde moeten worden gelanceerd op weg naar de ko
meet Tempel 2. Daar zou de sonde in 1996 moeten aankomen.
Onderweg naar de komeet zal het ruimteschip langs de aste
roïde - een grote brok ruimtepuin - Hestia vliegen en het ge
steente aan een nauwkeurig onderzoek onderwerpen.
Eenmaal bij Tempel 2, zal de sonde in formatie gaan vliegen en
de komeet volgen tot in 1999 het punt wordt bereikt dat het
dichtst bij de zon ligt. De NASA wil in die tijd een kaart maken
van Tempel 2 waarop details van een meter zichtbaar moeten
zijn. Met verschillende instrumenten zullen ook andere gege
vens worden verzameld.
De NASA is ook van plan in de jaren negentig een onbemand
ruimteschip naar Mars te sturen om daar grondmonsters te ne
men die moeten worden teruggebracht naar de aarde.
In 1989 zullen Amerikaanse ruimtevaartuigen vertrekken naar
Jupiter en Venus. In 1990 vertrekt een missie naar de zon en in
1992 naar Mars.
Intussen hebben Sovjet-ruimtevaartdeskundigen hun Ameri
kaanse collega's versteld doen staan met de aankondiging van
een ambitieus programma om een armada van onbemande
ruimteschepen naar Mars te sturen en brokstukken van de
planeet naar de aarde te brengen.
Het plan voorziet in raket-lanceringen, die in 1992 beginnen,
waarbij 27.000 kg lading wordt meegestuurd aan wetenschap
pelijke instrumenten, ondersteuningsmaterieel en automati
sche voertuigen die over het oppervlak van Mars gaan rijden.
Twee voertuigen gaan het oppervlak van Mars onderzoeken en
over een groot gebied monsters van de bodem nemen, die via
een Mars-module en een moederschip naar de aarde gebracht
worden. Uit onderzoek van bodem en rotsblokken van Mars
zou kunnen worden vastgesteld of zich primitieve vormen van
leven te vinden zijn op Mars.
Het J.A. Coheninstituut in Leiden, een interuniversitair insti
tuut voor stralingsziekten en -bescherming, heeft de eerste 23
Nederlandse stralingsartsen opgeleid. Dat zijn bedrijfsartsen
die de gezondheid van mensen die in hun werk met veel radio
activiteit in aanraking komen, in de gaten houden.
Er bestaan wettelijke regels voor de medische begeleiding van
mensen die met radioactiviteit werken. Wie in zijn werk rela
tief hoge stralingsdoses krijgt, zoals het onderhoudspersoneel
van kerncentrales en mensen die in ziekenhuizen werken met
bestralingsapparattur, moet voor en na de blootstelling me
disch gekeurd worden door speciaal daarvoor opgeleide artsen.
Tot nu toe waren die artsen er in Nederland niet. De keuringen
waren in handen van artsen die hiervoor, vanwege hun speci
fieke kennis, door de arbeidsinspectie waren erkend. Maar vier
van hen gingen onlangs met pensioen, en er dreigde er een te
kort aan deskundigheid.
Stromingen in niet-vaste stoffen, bijvoorbeeld rond vliegtuig
vleugels, scheepsschroeven en booreilanden, zijn bijzonder
moeilijk door een computer te berekenen. Toch zouden velen
gebaat zijn bij een goede weergave ervan. Daarom werken vier
grote technologische instituten en twee technische universitei
ten samen aan een informatiesysteem voor het zo volledig mo
gelijk nabootsen van stromingen met behulp van de computer.
Om een volledig beeld van stromingen te krijgen, moet men
veel ingewikkelde wiskundige vergelijkingen in het computer
programma stoppen. Totnutoe gebeurt dit slechts in vereen
voudigde vorm. De instituten die aan het project samenwer
ken, zijn het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium,
het Energieonderzoek Centrum Nederland, het Wageningse
Maritiem Research Instituut Nederland, het Waterloopkundig
Laboratorium en de technische universiteiten in Delft en
Twente. Samen hebben ze voor het onderzoek tot 1991 4,5 mil
joen gulden gekregen.
Door Kees Bujjs
WAGENINGEN - „Voor
mijzelf vind ik die prijs he
lemaal niet nodig. Ik ben al
voldoende beloond door het
enthousiasme dat ik heb
overgebracht. Maar ik neem
'm toch aan, want op deze
manier krijgt de padde-
stoelkunde als hobby enige
aandacht."
Dat zegt mevrouw G.J.M.G.
Tjallingii-Beukers (80) over de
toekenning van een Zilveren
Anjer voor haar bijdrage aan
de studie van de mycologie: de
wereld der paddestoelen en
zwammen.
Mevrouw Tjallingii krijgt de
prijs vooral voor de kennis
over paddestoelen die zij de af
gelopen kwart eeuw heeft
doorgegeven; niet alleen aan
natuurliefhebbers, ook aan
vakspecialisten.
„Ik heb altijd veel in de na
tuur gezworven. Voor de oorlog
woonden we in Limburg. Toen
groeiden daar nog volop can
tharellen."
Van haar vier kinderen wer
den de drie zonen allen bioloog.
„Maar ze zijn niet de padde
stoelkant opgegaan. Daar zit
geen toekomst in."
„Eigenlijk verdient mijn
man de prijs ook", zegt ze. De
heer Tjallingii hield zich tij
dens zijn werk als planteziek-
tenkundige al bezig met padde
stoelen. Na zijn pensionering
werd die liefhebberij een onbe
taalde 'voltijdse baan'. Samen
stonden ze aan de wieg van de
werkgroep Hygrophorus Lae-
tus - letterlijk: de vrolijke was
plaat- en gaven veel cursus
sen.
„In het begin kwamen er
drommen op af. Nu is dat min
der. Het is enorm tijdrovend,
en je loopt zóveel frustraties op.
Paddestoelen houden zich zel
den aan de boekjes, en daar
moet je tegen kunnen. Alleen
de volhouders zijn gebleven."
Die volhouders komen regel
matig bijeen in de kelder van
hun woning, schitterend gele
gen in de bossen van Wagenin-
gen-Hoog. Tijdens die bijeen
komsten komen de verzamelde
paddestoelen op tafel. „Eerst
kijken we er goed naar, dan
ruiken we eraan, en daarna
proeven we."
Ook de giftige?
„Een stukje kan geen kwaad.
Mevrouw Tjallingii bij een zelfgekweekte Polyporus Tu-
beraster. De knol, waaruit elk jaar nieuwe paddestoelen
groeien, groef het echtpaar op in een kalkrijke IJsselmeer-
polder. Achter haar de heer Tjallingii, in de caravan waar
mee men door het hele land trekt, op jacht naar paddestoe
len.
Als je het maar weer uit
spuwt."
Vervolgens gaat een groep
achter de microscoop zitten, om
sporen te bekijken, terwijl een
andere groep in de plaatjesboe
ken neust.
„Vroeger was een mycoloog
iemand die met een plaatjes
boek het bos in ging. Dat je ook
de grotere paddestoelen met
een microscoop te lijf zou moe
ten, vond men aanvankelijk
heel raar. Pas later ging men
de microscoop onmisbaar vin
den."
Nederland telt bijna 4000 soor
ten paddestoelen, in grootte
uiteenlopend van een halve
millimeter tot de reuzebovist
die wel een halve meter dik
kan worden.
Overigens is de paddestoel
slechts de vrucht. De plant zelf
bestaat uit heel fijne draadjes
in de grond, die afzonderlijk
niet met het blote oog zijn te
zien. Zolang die niet gestoord
worden, hebben ze het eeuwige
leven.
„Natuurlijk moeten zeld
zame soorten de kans krijgen
hun sporen te verspreiden.
Maar dat je paddestoelen uit
roeit door ze te plukken is een
fabeltje. Alleen, wanneer
iedereen gaat plukken, wordt
het in de natuur een puinhoop."
Een ander fabeltje betreft de
giftigheid. In ons land komen
maar weinig giftige soorten
voor. „Met een goed boekje zijn
die wel te herkennen. Wie dat
niet doet, kookt paddestoelen
met een zilveren lepel of een ui,
of meer van die onzin. Het is
een klassiek bijgeloof."
In Oost-Europa doen zich
nauwelijks vergiftigingsgeval-
len voor; men is daar zeer ver
trouwd met het eten van pad
destoelen. Maar in Zuid-
Frankrijk bijvoorbeeld vallen
jaarlijks tientallen doden door
dat men een groene knolama-
niet voor een champignon
houdt.
Nederland is het andere
uiterste: hier overheersen
angst en onwetendheid. „Men
sen kijken me met afgrijzen
aan wanneer ik een hap uit een
paddestoel neem."
„Paddestoelen zijn vreselijk
kieskeurig, wat temperatuur
en vochtigheid betreft. Het ene
jaar zijn ze er, het andere jaar
niet. Daarom zeggen we altijd:
paddestoelen kun je niet zoe
ken, je kunt ze alleen vinden."
Dat het weer een geweldige
invloed heeft, bleek in 1975: een
uitzonderlijk gunstig jaar voor
paddestoelen. „Ik herinner me
nog precies het telefoontje op
Tweede Pinksterdag. De IJs-
selmeerpolders bleken boorde
vol paddestoelen te staan. Wie
verwacht dat zo vroeg, in een
jonge polder?"
De verklaring ligt in de
schelpen die ooit op de Zuider
zeebodem lagen. Die zorgden
voor kalkrijke grond, en die
grond is een ideale voedingsbo
dem voor sporen van padde
stoelen, die van honderden ki
lometers ver met de wind wor
den meegevoerd.
Op de kalkarme gronden van
de Veluwe, Brabant en de
Utrechtse heuvelrug plukken
de paddestoelen de wrange
vruchten van de luchtveront
reiniging, de bodemverzuring
en ook het kunstmatig ver
laagde grondwaterpeil. Veel
soorten hebben er last van. Al
leen enkele houtzwammen va
ren wel bij de bomensterfte.
Het echtpaar Tjallingii is in
natuurkringen heel bekend. Ze
zijn erelid van zowel de Neder
landse Mycologische Vereni
ging als de Koninklijke Neder
landse Natuurhistorische Ver
eniging. Hoewel beiden in de
weer zijn met paddestoelen,
hebben ze de taken verdeeld.
Zij houdt zich voornamelijk
bezig met de plaatjeszwam-
men, hij met de buisjes- en
zakjeszwammen. „Maar we
maken wel eens ruzie over de
namen."
„Vorige week ben ik een
paar dagen bezig geweest met
een paddestoel", zegt mevrouw
Tjallingii. „Ik ben er niet uitge
komen. In een IJsselmeerpol-
der heb ik er eens een gevon
den, die de hele wereld rond is
gegaan. Niemand kon hem
thuisbrengen. Waarschijnlijk
was het een nieuwe soort."
„We zeggen wel eens: ver
standige mensen doen er niet
aan. Het werkt verslavend."
ONDER de titel 'Thuis bij de noordpool-wolf' beschrijft biolo
David Mech in het mei-nummer van de 'National Gegraphicl
twee uitgebreide logeerpartijen bij een roedel van zevej
poolwolven op Ellesmere-eiland binnen de noordpool!
cirkel. Mech ontdekt het hol waarin de witte, dikb
haarde wolven hun zes pups grootbrengen en observeer!
het familie-leven wekenlang. Ook gaat hij met de wolvet
op jacht en ziet hoe ze drie kalveren van de oeros weteJ
te ontfutselen aan een kudde van elf volwassen diereri
Een adembenemend verhaal, waarbij de aankondiginj
van de ontcijfering van het Maya-schrift in het hoofdrol
dactioneel voorwoord, het Tsjernobyl-herdenkingsarti]
kei en twee portretten van de Oekraïne en Nieuw-
land een beetje in het niet vallen.
OM Aids te krijgen moet je iets doen, je kunt het niet on
gewild oplopen. Als de mensen dat beseffen, dan hoeft
in ieder geval geen paniek te komen. Dat is het begin vai
een interview in het mei-nummer van TNO-magaziti
"Toegepaste Wetenschap' met de coördinator van het Ne
derlandse Aidsbeleid Jan van Wijngaarden. Hij consta
teert dat de Nederlanders zich vrij weinig laten wijsma
ken over Aids, dat er veel minder sprookjes de rond
doen dan in andere landen. De Aids-infolijn krijgt
ook 400 vragen per week. Het magazine gaat ook in min
der erge kwalen van deze samenleving: de opmars vat
het beeldscherm. De kleine hoeveelheid (röntgen)stra
ling, die van schermen afstraalt, veroorzaakt geen mis
kramen of geboorte-afwijkingen. Wel wordt de scree
als buitengemeen hinderlijk ervaren door velen als broi
van hoofdpij n, nek- en rugklachten en stress.
IN de bottenrace in Oost-Afrika tussen de Brit Richai
Leakey en de Amerikaan Donald Johanson heeft laats'
genoemde weer toegeslagen, nadat eerder Leakey m:
nieuwe vondsten op de proppen kwam. Volgens d
NewScientist van 21 en 28 mei meldt Johanson het vinde
van onderdelen van een vrouwelijke Homo habilis,
vroeger voorloper van de moderne mens met een
schatte ouderdom van bijna 2 miljoen jaar oud. Omd;
die recente vondsten wezens betroffen, die tussen
meter en anderhalve meter groot waren, is de om
strijdvraag naar de verschillen tussen de sexen weer
tueel geworden. Gaat het om twee verschillende soorte
of zijn de vrouwtjes gewoon kleiner dan de mannetje:
In ieder geval geldt, dat meer informatie in de vorm va
vondsten de stamboom van de mens er niet rechter op ge
maakt heeft, eerder kronkeliger. De NewScientist van
mei is overigens als special gewijd aan de opkomst va
de moleculaire biologie in Engeland in de vijftiger jarei
Met bijdragen van cracks als Max Perutz, Hugh Huxle
James Watson en Francis Crick. Om te bewaren.
DE Reuzenberenklauw met zijn enorme witte bloemplï
raplu's vaak enkele meter boven de grond kan betf
'bermpest' genoemd. Dit in navolging van de Ameri
kaanse Vogelkers, die als 'bospest' door het leven gaa
Dit schrijft Pierre Grooten uit Klimmen in het Natuui
historisch Maandblad van mei, uitgegeven door het Na
Hist. Genootschap in Limburg. Grooten roept particulif
ren en natuurbeheersorganisaties op om in ieder gevi
elk jaar voor half september de bloemschermen van
plant in de buitengebieden met de onrijpe zaden af
snijden en te vernietigen. Want de uit de Kaukasus
Zuid-Rusland afkomstige plant is aardig bezig vanu
tuinen de Europese berm te veroveren en zo de natuui
lijk flora te verdringen. Omdat het sap van de plant
combinatie met zonlicht huidontsteking met blaren ka
veroorzaken moet de bereklauw wel met handschoene
worden aangepakt.
TEKENGRAPJES met kubussen en cirkels en de vra;
na hoeveel generaties iedereen van iedereen famil
blijkt te zijn komen aan de orde in het laatstverschen:
nummer van Pythagoras, het wiskunde-tijdschrift voi
jongeren. Als je 28 generaties teruggaat en daarbij de
tale wereldbevolking in bijvoorbeeld de middeleeuw:
verdisconteert, er bovendien vanuit gaat dat voor een
neratie 25 jaar staat dan moet in 700 jaar ergens iedere
familie van iedereen zijn volgens Pythagoras. Het z:
een leuke klus voor genetici zijn om daar eens op door
rekenen en met name ook de meer biologische gevolg:
daarvan onder ogen te zien. Inteelt met mate zou nog
gek niet kunnen zijn en op den duur zelfs geheel onve
mijdelijk.
EEN golf bal heeft een pokdalig uiterlijk. Een honkbal
met 216 steken aan elkaar genaaid. Spelers weten uit
varing dat met dergelijke ballen meer te doen valt d;
met gladde ballen. De wetenschap kan uitleggen waart
dat zo is. Het populair wetenschappelijk maandbl
KIJK schrijft erover in het julinummer. Daarin verd
de werking van vulkanen, de catheter op reis in oi
bloedvaten, en mooie ruimtefoto's van Wubbo Ockels
VLAAMS België is bezig met een sterke technologist
opmars. De tweejaarlijkse beurs Flanders Technology
Gent is er een teken van. Dat deze ontwikkeling niet
de lucht komt vallen, laat Adriaan Linters zien in
wortels van Flanders Technology.
Vergeleken met de zware industrie van Wallonië bli
veel Vlaamse nijverheid in de vorige en het begin v
deze eeuw beperkt tot kleine fabriekjes. Linters encyc)
pedie-in-een-notedop schetst niet alleen de positie
kant van de technische vindingrijkheid en industrii
verscheidenheid, maar ook de negatieve. Zo schr:
Guido Gezelle al in 1865 over de milieu- en luchtveroi
reiniging: „Zwart stinkend water al onder, zwart sti
kende rook al boven, vuiligheid zonder name, die de luc
bederft en 't water ondrinklijk maakt voor menschen
beesten, dat komt uit de fabrieken!"
Adriaan Linters: De wortels van Flanders Technolo:
Leuven, uitg. Kritak, 55.
VOLDOENDE consumptie van calcium, vooral op jo
gere leeftijd, is van groot belang bij het voorkómen v
botontkalking. Steeds meer ouderen krijgen last van
aandoening. Verder blijkt uit onderzoek, dat toedien!
van extra calcium de bloeddruk belangrijk verlaagt.
Gemiddeld krijgen we voldoende calcium binnen. To
blijft een aantal groepen met een verhoogd risico ond
de aanbevolen hoeveeldheid. Binnenkort komt de Vc,:
dingsraad met een advies, waarin jongeren in de
ouderen en zwangere of zogende vrouwen meer.calc;
wordt aanbevolen.
Bij het Nederlands Zuivelbureau in Rijkswijk is 1
boekje Melk in relatie tot de gezondheid verschenen,
de resultaten samenvat van het onlangs gehouden s;
posium over calcium, bot en bloeddruk.
DE mogelijkheden tot kunstmatige voortplanting, beëi
diging en manipulatie van het menselijk leven nero
snel toe. Is nog te voorkomen, dat de ethiek definiti
achterblijft bij de ontwikkelingen op het gebied van
medische technologie? Dat vragen Daniel Overduin
John Fleming zich af in 'De Laboratoriummens'.
Zij gaan uit van wat de joodse en christelijke traditi
over deze vragen zeggen, en komen op grond van 'de n
tuurlijke wet' uit op zeer behoudende standpunten. I
ethisch aanvaardbaar alternatief voor de veel geprak
seerde kunstmatige bevruchting pleiten zij voor het vf
der ontwikkelen van microchirurgische technieken
beschadigde eileiders te herstellen. Maar daar houdt
geoorloofdheid van menselijk ingrijpen naar hun meni
zo ongeveer op.
Dr. Daniel Ch. Overduin en John E. Fleming: De laboi bü
toriummens. Amsterdam, Buijten Schipperhei
ƒ32,50.
Nie
Van onze correspondent
Het zal dan gaan om
dorp nabij Lyon waar|
Jean Moulin samen
gearresteerd. Moulin
stierf onder duistere orj
naar Duitsland werd af|
Het nieuwe proces wordt
houden naar aanleiding
klachten die zijn inge
door familieleden van
Franse verzetsmensen, Bij
Larat en André-Louis Las|
ne. Ze werden op 21 juni
samen met Moulin opgej*
toen een vergadering van'
verzetstop werd overva
door de Duitsers. Die arre|
tie, waaraan slechts één
wist te ontsnappen, is vool
Fransen nog altijd een heell
laden zaak. Zes van de nef
verzetsleiders werden dooi
Gestapo vermoord.
Vooral over de dood van 1
lin wordt sinds het einde i
10 0 JAAR
MOSKOU (RTR) -
groep Sovjet-dissideJ
die onlangs uit de gevaf
nis is vrijgelaten heeft i
dag het eerste nummer!
publiceerd van een of
hankelijk blad dat 'Gï
nost' (openheid) heet. Dl
mee tasten zij de grenzet
AMSTERDAM (ANP) - De grot*
vangers op het Beursplein
maandag Koninklijke Olie en Oca
«er Grinten, die fors duurder wa
Het gespj-ek van de dag was de vë
ontwikkeling bij de drie uitgeve:
sevier, KI uwer en Wolters S
waarvan de noteringen in de o
werden opgeschort Later biet
Wolters haar voorgenomen
«Juwer aantrekkelijker dan oa.
Elsevier wil maken, zodat met
mnS wordt uitgekeken naar de 1
ontwikkeling begin volgende wee;
Het hogere Wall Street had od
sterdam een gunstige uitwerkina
(jê mnkhj ke Olie kon hiervan opq
profiteren met een winst van bijl
t 28^ >40. Sinds eind vorige we
tekent dit een avance van ona
J18. De andere internationals brc*
Pon in de loop van de dag iets afl
e stemming was lang niet slecht J
Océ-Van der Grinten bakte hl
grO hoorlijk bruin. Via diverse bied
'illf®en ging het snel naar ƒ476, een 1
/an 121. Verzekeraar Aegon biel
noorlij k in trek met een vooruil
°P ƒ08,30 en ook fondsj
bcSh °yd' BorsumO Amev dedj
iyI soed.
L.f totale omzet handhaafde!
ets boven 1 miljard,gulden.
Waren daarbij goed voor r -
IK
0^* antonius
y* antonius
5V*
oongr.o.l.v.
gasthuis
y* gasthuis
4^ gasthuis
gasthuis
hooghuys
4
7%
protz.hs
Protz.hs
protz.hs
(oostb.)
(oostb.)
lourdes
(tilburg) I
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(het)
klokkenb
liduina
('s-h'bosej
('s-h'b
('s-h'fc
